Wśród lubelskich
Nepomuków są rzeźby ludowe - jak głosi publikacja TOnZ "Święci
przydrożni, patroni przyuliczni ", na Lubelszczyźnie (co prawda
pojętej szeroko, łącznie z d. woj bełzkim, Ziemią Chełmską i
przyległą częścią woj. ruskiego) jest 140 tylko
drewnianych figur Nepomucena - należą one zwykle do tej właśnie grupy.
Dodajmy do tego zabytki z kamienia i obrazy i otrzymamy raj dla fanów
Nepomuków. Kapliczki przydrożne Jana Nepomucena w regionie
lubelskim przekraczają niemal dwukrotnie liczbę kapliczek
poświęconych Maryi. Część spośród obiektów
-
zapewne i niestety - mieści się wśród tych zaginionych. Są tu eleganckie, wygięte w kontrapoście barokowe figury,
fundowane zwykle przez lokalnego ziemianina lub wznoszone pod egidą
proboszcza. Oba trendy wzajemnie się uzupełniają, co sprawia, że
podróż po Lubelszczyźnie i Roztoczu w poszukiwaniu Janów to wielka
przygoda.
Powstał nawet film poświęcony
Janom z tej okolicy (K. Kubiak "Wszystkie święte Nepomuki").
Pokazano w nim kilka nadwiślańskich Janów z Lubelszczyzny, m.in.
Dobre, Prawno, Wąwolnica, Wilków, Zakrzów. Ale, co istotniejsze, pokazano stosunek tutejszych do ich
Janów - pełny zaufania i dumy, trochę poufały a na pewno żywy. Więcej
na ten temat tutaj >>
"Województwo Lubelskie, jako
jedna całość z ziemią Łukowską, graniczyło: na północ i północo-wschód
z województwem Podlaskiem
(>>),
na wschód z Ziemią Chełmską
(>>) i małemi przestrzeniami województwa
Brzesko-litewskiego (>>)i Bełzkiego
(>>) [uwaga: według S.Wojciechowskiego, autora tej części
Atlasu Historycznego PAN, to błąd tradycyjnie potem powielany, w tym
na mapce poniżej. Zamieszanie wynika z nieostrych granic państwowych
wewnątrz ordynacji zamojskiej], na południe z
województwem
Ruskiem, na zachód z
województwem Mazowieckiem (>>) i Sandomierskiem (>>). Część tej granicy biegła
Wisłą od ujścia Sanu do ujścia Wieprza i na małej przestrzeni dolnym
Sanem, przy którego połączeniu się z Wisłą, oba brzegi do
województwa Lubelskiego należały. Całe województwo dzieliło się na
trzy powiaty: Lubelski, Urzędowski i Łukowski, nazywany zawsze „ziemią
Łukowską”, oddzielony był bowiem od reszty województwa rzekami
Wieprzem i Tyśmienicą, stanowiąc część jego północną. Przestrzeń
całego województwa wynosiła mil kwadratowych 200 i 1/3. GLOGER (Kraków 1903)"
Poniższe zestawienie
figur i obrazów z terenu Lubelszczyzny nie jest suchą wyliczanką
kolejnych obiektów! Z każdą pozycją na tej liście wiąże się PRZYGODA,
cierpliwe poszukiwanie, tropienie w terenie, w źródłach i na mapach. A
i tak często decyduje przypadek, łut szczęścia lub pomoc ludzi
przywiązanych od pokoleń do "swoich" Janów.
Największy wkład w tworzenie tego katalogu miał Brat Wirtualny L.J.,
który przygotował
zestawienie Nepomucenów w
województwie lubelskim na podstawie "Katalogu Zabytków Sztuki w
Polsce" oraz "Zabytków Architektury i Budownictwa w Polsce". Każdy z
Nepomuków nadesłanych przez niego ma profesjonalnie wypełnioną "Kartę
obiektu Nepomuckiego" opracowaną dla potrzeb Bractwa Św. Jana Nepomucena.
Później swe zbiory ze strony roztocze.it.home.pl (>>) udostępnił Pietrosul,
dane uzupełniał H. Jakóbczak i inni.
W archikatedrze św. Jana, w kaplicy św. Jana w prawej nawie, jest ołtarz z obrazem z
apoteozą Jana N. nieznanego autora.
Jan klęczy na chmurce, obok druga z zamkniętą Księgą z troczkami, biretem i
kluczem, nad nim MB z Dzieciątkiem. Jest też anioł trzymający kłódkę
i palec na ustach, jest wieniec laurowy i putta
W archikatedrze św. Jana, w tej samej
kaplicy św. Jana (zobacz wyżej) jest fresk Józefa Mayera z
połowy XVIII wieku, również z sceną apoteozy Jana N. Postać
Jana jest jednak zwrócona na prawo, księga jest otwarta a
Jan trzyma w ręku język. Centrum kompozycji to gorejący
trójkąt z imieniem JAHWE wypisanym literami hebrajskimi.
Renowacja miała miejsce w roku 2006
W kościele franciszkanów-minorytów
(kapucynów) pod wezwaniem śśw. Piotra i Pawła na Krakowskim
Przedmieściu, w ołtarzu głównym jest obraz tzw. Górny z
wizerunkiem Jana N. oraz dwóch aniołków. XVIII wiek
W kościele św. Ducha, w jednym z bocznych
ołtarzy przy łuku tęczowym, jest XVIII-wieczny obraz
nepomucki. Gołogłowy Jan opiera się o barokowy klęcznik
(stalle?), ma przed sobą Księgę, na dole przedstawiono inną.
Zza kotary wygląda krajobraz z mostem. Dziwacznie wykręcone
ręce. Jest to zapewne ten obiekt, który wymienia protokół
wizytacji z roku 1799. Sponsor renowacji z roku 1895,
niejaki Jakób Mateusz, kazał uwiecznić ten fakt w inskrypcji
na dole obrazu
W Kaplicy Korczmińskich w klasztorze
dominikanów jest obraz
"Tryumf zakonu kaznodziejskiego" z XVIII
wieku, w którego centrum, wśród tłumu zakonników, zakonnic i papieży
umieszczono klęczącego na chmurce Jana N. w charakterystycznej gronostajowej
rokiecie. Jan nie ma zarostu, a w ręku trzyma jakiś przedmiot,
prawdopodobnie język. Na obrazie od lewej: św. Wawrzyniec, św. Jan
Nepomucen, św. Jacek, św. Dominik, fundatorzy (pod krzyżem), św. Helena i
św. Onufry z aniołem (uzup: Pietrosul)
W klasztorze karmelitów bosych przy ul. znaleźć można obraz Jana N. z MB z Dzieciątkiem. W rogu - aniołki z palmą, biretem, językiem i gwiaździstą aureolą. Ciekawy,
choć nieco "gruby" styl. Być może jest to obraz, który rezydował w bocznym ołtarzu tutejszego karmelickiego kościoła św. Józefa (na płn. ścianie, w pierwszym ołtarzu na prawo od wejścia; dziś jest tu wizerunek św. Jana od Krzyża (nad: Pietrosul)
Na błoniach zamkowych, na południe od
Zamku, jeszcze w latach 30. XX wieku stał Nepomuk.
Sfotografował go Edward Hartwig w roku 1930 (kolekcja
Zbigniewa Lemiecha, EH_079). Jan był statyczny i zapewne
kamienny, zaopatrzony w gwiaździsta aureolę (nad:
H.Jakóbczak). Do wyjaśnienia pozostaje autorstwo, data
powstania i zniknięcia rzeźby. Na tablicy na cokole
umieszczono rok 1933 (data renowacji?)
Nad rzeczką Czerniejówką, w pobliżu
miejsca, w którym dawniej był most, na ogrodzonej parceli na
zachód od ulicy, stoi murowana kapliczka z figurką Jana N.
(uwaga: figura notowana czasem pod lokalizacją Dominów)
(nad: Pietrosul)
Lublin:
kolekcja prywatna (min. 7)
[gm. Lublin, pow. Lublin]: prywatna kolekcja
miniaturowych kopii rozmaitych figur św. Jana Nepomucena wykonanych
przez jej właściciela w latach 2019-2020. Jest ich tu przynajmniej
siedem
Szósta spośród figurek Jana N. z
prywatnej kolekcji wykonanych przez właściciela (uwaga:
odszukać pierwowzór figury)
(nad: Pietrosul)
Lublin:
Muzeum Lubelskie (12)
[gm. Lublin, pow. Lublin]: W Muzeum Lubelskim na
Zamku odnaleźć można klika drewnianych Nepomuków, które - wyjątkowo
pięknie wyeksponowan - tworzą reprezentacyjną galerię rzeźby
nepomuckiej z tego regionu. Kolekcję uzupełnia kilka współczesnych
Janów ludowych i obraz z motywem nepomuckim. Magazyny kryją zapewne jeszcze
kilka niespodzianek, zresztą trafiło do nich kilka obiektów, któe
jeszcze kilka lat temu były eksponowane na wystawie stałej
W Muzeum Lubelskim na Zamku jest eksponowany drewniany, polichromowany Jan N. z XIX
wieku pochodzący z
nadbużańskich
Dołhobrodów (gm. Hanna, pow. Włodawa, w
d.woj. brzesko-litewskiego
>>), nieznanego autorstwa. Pelerynę i sutannę
pomalowano na niebiesko, komża jest biała. W zgięciu prawego
ramienia krucyfiks. Pompon na czapce, czerwone rumieńce, koronkowe
zdobienia komży
W Muzeum Lubelskim na Zamku
znajduje się drewniany, polichromowany Jan N. z początku XIX wieku pochodzący z
Goraja (gm. Goraj, pow. Biłgoraj). Styl ludowy z inspiracjami barokowymi - szaty skręcone
wiatrem mistycznym. Na szyi równoramienny krzyżyk - kanonickie
dystynktorium, puste dziś i
uszkodzone dłonie niegdyś trzymały poziomo krucyfiks. Pięknie
zachowana patyna, to wzór wzorców jak powinno się restaurować takie
figury
W Muzeum Lubelskim na Zamku jest również
drewniana rzeźba Jana N. pochodząca z nieustalonej
miejscowości lubelszczyzny, z wieku XIX. Brak rąk. Autor nieznany (zobacz niżej) (nad: Pietrosul)
W Muzeum Lubelskim na Zamku jest Nepomuk drewniany pochodzący z
Chlewisk, (tych w gminie i powiecie Lubartów,
woj. lubelskie). Brak dłoni.
Szaty oddano za pomocą pionowych rowków. Styl ludowy, uproszczony i
archaiczny, żłobkowany zarost. Brak rąk i atrybutów. Autor nieznany, połowa XIX
wieku
W Muzeum Lubelskim na Zamku
znajduje się
drewniany 128-centymetrowy Jan N. z
Zarzeca Ulańskiego
(gm. Ulan Majorat, pow. Radzyń Podlaski), z pomalowanymi na brązowo
szatami, w birecie, z lewą ręką wzniesioną pionowo do góry. Bujny
kędzior. Nie
zachował się krucyfiks. Rzeźba wykonana została przez
anonimowego twórcę pracującego jednak zapewne dla
wyspecjalizowanego warsztatu. Stała niegdyś w białej kapliczce
przy jednym z domów, z napisem "Od powietrza głodu ognia i
wojny" nad wejściem. Tam znalazła się w roku 1938 za
sprawą księdza Józefa Szczepańskiego po rozebraniu starego
kościoła (1777), a do muzeum trafiła w roku 2000. W kapliczce
umieszczono kopię
W Muzeum Lubelskim na Zamku znajduje się
- według podpisu - ludowy drewniany Jan ze
Stróży (gm. i pow. Kraśnik). Biało-brązowy,
pucołowaty, z niebieskimi oczami i z brodą, lecz bez wąsów. XIX wiek.
Uwaga: identyczny obiekt znajduje się, według D. Powiłańskiej-Mazur
(Twórczość Ludowa, 4. 2004), w sąsiednim
Słodkowie Trzecim (gm.
i pow. Kraśnik), gdzie dziś rezyduje kopia (uwaga: należy
przypuszczać, że właściwą pierwotną lokalizacją tego obiektu jest
Słodków III, ale należy badać sprawę dalej. To badanie utrudnia
fakt, że po przearanżowaniu wystawy stałej obiektu tego nie ma w
ekspozycji)
W Muzeum Lubelskim znajduje się inny z Janów ze
Stróży (gm. i pow. Kraśnik, zobacz niżej), który
znalazł schronienie na Zamku. To ludowy drewniany
Jan z początku XIX wieku. Biało-brązowy, z białym wtórnym
krzyżykiem, wygięty w lekkim kontrapoście. Nie jest pewne, czy
pochodzi z kapliczki w Stróży, gdzie w tej chwili rezyduje MB, czy
też może ze Stróży-Kolonii (zobacz niżej), a może z jeszcze innego
miejsca (uwaga: po przearanżowaniu wystawy stałej obiektu tego nie
ma w ekspozycji)
W Muzeum Lubelskim znajduje się drewniany Jan N. z
Zakrzówka (gm.
Zakrzówek, pow. Kraśnik) z XIX wieku. Jan ma wąsy, lecz nie ma
brody (lub zamalowano ja białą farbą). Trzyma palmę i krucyfiks (nieoryginalny).
Fałdy szat oddano wgłębiając w drzewnie szerokie pasy (uwaga: po przearanżowaniu wystawy stałej obiektu tego nie
ma w ekspozycji)
W Muzeum Lubelskim na Zamku jest również
współczesna drewniana ludowa rzeźba Jana N. autorstwa
Zbigniewa Kęćki z
Dąbrówki (gm. Adamów, pow.
łukowski, sandomierskie, Ziemia Stężycka >>) (uwaga: dwie inne figury tego
twórcy znajdują się w Łukowie, w zbiorach Muzeum
Regionalnego, w ramach Łukowskiego Ośrodka Rzeźby Ludowej,
zobacz niżej)
W Muzeum Lubelskim na Zamku jest również
drewniana ludowa rzeźba Jana N. z roku 1969 autorstwa
Mariana Adamskiego z
Sobisk-Kolonii (gm. Adamów, pow.
łukowski, sandomierskie, Ziemia Stężycka >>) (uwaga: inna figura tego twórcy
znajduje się w Łukowie, w zbiorach Muzeum Regionalnego, w
ramach Łukowskiego Ośrodka Rzeźby Ludowej, zobacz niżej)
W Muzeum Lubelskim na Zamku jest również
drewniana ludowa rzeźba Jana N. z roku 1969 autorstwa
Franciszka Sadownika z
Łomazów (gm. Łomazy, pow.
Biała Podlaska). Brak rokiety, jest natomiast długa stuła na
szyi
W Muzeum Lubelskim na Zamku odnaleźć
można obraz Michała Stachiewicza zatytułowany "Przemarsz wojsk
Kościuszki przez Rynek Krakowski". Widać na nim istniejąca do dziś
figurę Jana N. z gzymsu kościółka św. Wojciecha (zobacz stronę
Nepomuków Krakowskich >>)
Lublin:
Muzeum Archidiecezjalne (5)
[gm. Lublin, pow. Lublin]: w Muzeum Archidiecezjalnym
w wieży Trynitarskiej, niedaleko Krakowskiego Przedmieścia,
przechowuje się cztery drewniane figury Jana N. i jeden obraz
nepomucki
Lublin (gm. i pow. Lublin,
): przechowywana jest drewniana
polichromowana XVIII-wieczna figura z kościoła w
Dzierzkowicach (gm. Dzierzkowice, pow. Kraśnik). Jan
N. ma gołą
głowę i klęczy (nieczęste, zwłaszcza w tym regionie Polski!) na
przyściennej konsoli. Jest niestety w dość złym stanie (nad:
D. Kołodziej). Według opisu D. Powiłańskiej-Mazur:
"Postać świętego zakomponowana została w balii, z której wyskakują
ryby. Cechy formalne tej pracy sugerują, że została ona wykonana
przez wyszkolonego rzeźbiarza". Porównanie podstawy figury
do balii jest mocną nadinterpretacją, o czy przekonują zdjęcia (uzup:
Pietrosul)
Lublin (gm. i pow. Lublin,
): w Muzeum Archidiecezjalnym w wieży
Trynitarskiej przechowywana jest też druga drewniana
polichromowana figura Jana N. z XVIII wieku pochodząca z tego samego kościoła w
Dzierzkowicach (gm. Dzierzkowice, pow. Kraśnik). Jan ma
biret i krucyfiks na
przyściennej konsoli. Jest również w złym stanie (nad: D. Kołodziej)
Lublin (gm. i pow. Lublin,
):
w Muzeum Archidiecezjalnym w wieży Trynitarskiej przechowywany jest
obraz Aleksandra Danielewicza przedstawiający Jana N. razem ze św. Andrzejem Apostołem, św. Katarzyną Aleksandryjską i być może ze
św. Barbarą. Fundacja
Jana i Katarzyny Oszustów ze wsi Lipy z 12 lutego 1840 roku. Uroczy obrazek w
stylu naiwno-ludowym, bardzo kolorowy. Napisy na obrazie
(pisownia uwspółcześniona): "Święty Andrzey Apostoł, Święty Jan
Nepomucyn. Królu Nieba wysokiego użycz nam zbawienia wiecznego.
Zmiłuy się nad nami Panie, wysłuchay modlitwy nasze. Roku Pańskiego
1840, dnia 12 Lutego. Fundatorowie Jan i Katarzyna Oszustowie z wsi
Lipy". In loco - choć nie w Lipach a w kościele cmentarnym św.
Anny w sąsiednim Zaklikowie (zobacz niżej) - fotograficzna kopia
obrazu (nad: Pietrosul)
Lublin (gm. i pow. Lublin,
): w Muzeum Archidiecezjalnym w wieży
Trynitarskiej przechowywany jest Jan N. pochodzący z kapliczki z
Buśna (gm. Białopole, pow. Chełm,
Ziemia
Chełmska woj. ruskiego >>),
XIX wiek. Jest to ludowa drewniana rzeźba, pozbawiona już dłoni,
mocno zniszczona, zapewne niegdyś polichromowana. Jan ma długą stułę
na szyi
Lublin (gm. i pow. Lublin,
):
w Muzeum Archidiecezjalnym w wieży Trynitarskiej przechowywany jest
drewniany Jan N. stojący na pękniętym cokoliku, o utrąconych
dłoniach i pięknie trefionych włosach (nad: Pietrosul)
Lublin:
Muzeum Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego (1 + 1)
[gm. Lublin, pow. Lublin]: W Muzeum Katolickiego
Uniwersytetu Lubelskiego odnaleźć można jedną figurę Jana N. i
drugą, raczej tylko nepomukopodobną
W Muzeum KUL znajduje się uszkodzona
przyścienna rzeźba drewniana z XVIII wieku. Przekazana z
Centralnej Składnicy Muzealnej w Kozłówce w 1956 roku. Jest
to właściwie destrukt, rzeźba pozbawiona jest głowy, rąk,
atrybutów, mocno skorodowana jest też część dolna (nad: Pietrosul)
W Muzeum KUL znajduje się pochodząca ze
Śląska drewniana
rzeźba głowy podejrzewana o nepomuckość przez muzealną
stronę www oraz dyrektora
muzeum dr Krzysztofa Przylickiego, jednak brak brody i
kształt nosa mogą wskazywać raczej np. na Karola Boromeusza.
Dar Kurii Archidiecezjalnej we Wrocławiu z 1956 roku. III
ćwierć XVIII wieku, widoczne uszkodzenia, w tym pionowe
pęknięcie (nad: Pietrosul)
Lublin:
Muzeum Wsi Lubelskiej (6)
[gm. Lublin, pow. Lublin]: W Muzeum Wsi Lubelskiej,
czyli w tutejszym skansenie przy ul. Ks. Ściegiennego, naliczyłem
pięć obiektów nepomuckich
W skansenie - Muzeum Wsi Lubelskiej, w
części poświęconej Roztoczu, na rozstaju dróg i w otoczeniu
drzew, usytuowana jest wolno stojąca, brogowa drewniana
kapliczka przydrożna. Pierwotnie – przed przeniesieniem do skansenu
– stała na skrzyżowaniu dróg z Lublina do Biłgoraja oraz z Korytkowa
do przeprawy przez rzekę Białą Ładę, na terenie wsi
Korytków Duży (gm. i pow. Biłgoraj, zobacz niżej). Pochodzi z połowy XIX wieku. Zbudowana z drewna sosnowego na podmurówce, posiada
czterospadowy daszek, pokryty dranicami, z mocno wysuniętym okapem,
wspartym na profilowanych słupach, z płotkiem ze sztachetek. Całość
zwieńczona drewnianą sterczyną z żelaznym, kutym krzyżem. Oryginalna
rzeźba św. Jana Nepomucena została skradziona
(>>) jeszcze w Korytkowie w 1968 roku. Wewnątrz - nowa
rzeźba Jana N. (zobacz niżej). Kapliczka zagrała ona w scenie modlitwy księdza Skorupki i żołnierzy
przy kapliczce w filmie "Bitwa Warszawska 1920"
W tymże skansenie - Muzeum Wsi Lubelskiej, w
kapliczce przeniesionej z
Korytkowa Dużego (gm. i pow. Biłgoraj, zobacz wyżej) znajduje się drewniany
polichromowany współczesny (1996 rok) Nepomuk autorstwa pochodzącego z Niedrzwicy Dużej Czesława Bielaka. Zastąpiła ona oryginalną figurę
skradzioną
(>>) jeszcze w Korytkowie, w 1968 roku (zobacz wyżej).
Rzadko spotykaną cecha tego Nepomuka są jego bose stopy
W skansenie - Muzeum Wsi Lubelskiej, w
sklepie z pamiątkami, znaleźć można obraz w technice akrylu
przedstawiający figurę Jana N. Cz. Nabielaka z opisanej powyżej kapliczki
z Korytkowa Dużego, dziś zlokalizowanej na terenie skansenu.
Autor obrazu nieznany
(nad: R.G.)
W skansenie - Muzeum Wsi Lubelskiej
przechowywany jest
drewniany barokowo-ludowy Nepomuk pochodzący z Lubatowej
(gm. Iwonicz, pow. Krosno, woj. ruskie). Ciekawie
zarysowane włosy, trochę na modłę egipską. In situ do
14.07.1959, potem w skansenie (>>)
w Sanoku, przekazany do Muzeum Zamkowego w Łańcucie w 1961 roku, wypożyczony do skansenu (>>)
w Lublinie (tam nr dep. 5) (nad: J.G.)
W skansenie - Muzeum Wsi Lubelskiej,
nad stawem w części poświęconej Powiślu, znajduje się kapliczka domkowa
drewniana, konstrukcji słupowej, z dwuspadowym
dachem krytym blachą ocynkowaną pochodząca z Leszczyny (gm. Urzędów,
pow. Kraśnik). W niej
drewniana polichromowana figura Jana N. w birecie, z krzyżem i
palmą, wyrzeźbiona w 2004 roku przez Adama Lipę z Siedlisk. Obok i nad wejściem do kapliczki
przyczepiono piętnaście (!) gwiazd oraz Kielich i datę 1927.
Oryginalnie w kapliczce znajdowały się figury innych świętych -
Agaty, Floriana, NMP i Kalwaria autorstwa Antoniego Wnuka (ur. 1863) (nad: A.Ner)
W skansenie - Muzeum Wsi Lubelskiej
od roku 2015 rezyduje drewniana polichromowana figura Jana
N. pochodząca z kapliczki w
Bychawie-Podzamczu (zobacz niżej). Przez lata
przechowywana była w tamtejszym kościele lub w parafii. Skoro kapliczka
pochodzi z połowy XVIII wieku, i ufundował ją Dominik
Stoiński, to jest prawdopodobne takie datowanie i
pochodzenie tej rzeźby. Jej stan nie był dobry,
drewno było mocno spróchniałe - mam nadzieję, że muzeum
zadbało o stan obiektu. Wyrażana tu niegdyś nadzieja,
że kiedyś
wróci on na swoje właściwe miejsce nie spełniła się (nad: Ł., uzup: Pietrosul)
Lublin:
Galeria Sztuki Ludowej (6)
[gm. Lublin, pow. Lublin]: na Starym Mieście, w
Galerii Sztuki Ludowej przy ul. Grodzkiej 14 jest zmienna liczba
obiektów nepomuckich.
Ponadto wizerunki Naszego Ulubionego Świętego
można spotkań na corocznym Jarmarku jagiellońskim odbywającym się w
sierpniu na Starym Mieście. W roku 2019 była tu np. figurka Zygmunta
Żaka z Radomia (Z.Radomska d.woj. sandomierskiego, tam przypisana i opisana) i figurka oraz obraz JN
autorstwa Stanisławy Mąki z Rożdżałowa w
Z.Chełmskiej d.woj. ruskiego
(>>) (tam przypisana i opisana)
W Galerii Sztuki Ludowej w lecie
2018 eksponowane były obiekty nepomuckie, a wśród nich obraz
na szkle wykonany przez Włodzimierza Ostoję-Lnieckiego z Czerska.
Jest to niewielkie malowidło przedstawiające popiersie Jana
N. z palmą i krzyżem, ze srebrnym nimbem o pięciu
niebieskich gwiazdach. W tle osiem niebieskich kwiatków, na
dole podpis "ŚW. JAN NEPOMUCEN". Podpis
artysty i datę zasłania rama (więcej o Szklanych Nepomukach
>>). Potwierdzono jego obecność w sierpniu 2019 (nad:
M.Muryn, uzup: R.G.)
W Galerii Sztuki Ludowej na Starym
Mieście w lecie
2018 eksponowane były obiekty nepomuckie, a wśród nich drugi
obraz na szkle wykonany przez Włodzimierza Ostoję-Lnieckiego z Czerska
(zobacz wyżej).
Jest to niewielkie malowidło przedstawiające popiersie Jana
N. z palmą i krzyżem, ze srebrnym nimbem o pięciu
niebieskich gwiazdach. W tle osiem niebieskich kwiatków, na
górze czerwone draperie - i to różni ten obrazek od
poprzedniego, a na
dole podpis "ŚW. JAN NEPOMUCEN". Podpis
artysty i datę zasłania rama (więcej o Szklanych Nepomukach
>>). Potwierdzono jego obecność w sierpniu 2019 (nad:
M.Muryn, uzup: R.G.)
W Galerii Sztuki Ludowej w lecie
2018 eksponowane były obiekty nepomuckie, a wśród nich
trzeci obraz
na szkle wykonany przez Włodzimierza Ostoję-Lnieckiego z Czerska
(zobacz wyżej).
Jest to malowidło przedstawiające popiersie Jana
N. w birecie, z palmą i krzyżem, ze srebrnym nimbem
obramowanym niebieskim otokiem. W tle dwa niebieskie kwiatki
i cztery duże czerwone kwiaty (więcej o Szklanych Nepomukach
>>). Potwierdzono jego obecność w sierpniu 2019 (nad:
M.Muryn, uzup: R.G.)
W Galerii Sztuki Ludowej w lecie 2018
eksponowane były obiekty nepomuckie, a wśród nich
współczesna mała drewniana polichromowana figurka
gołogłowego (blond) Jana N.
z dużym krzyżem, autorstwa Dionizego Purty z Białegostoku.
Rzeźbę cechuje skrajna oszczędność formy. Potwierdzono jej
obecność w sierpniu 2019 (nad: M.Muryn, uzup: R.G.)
W Galerii Sztuki Ludowej swego czasu
eksponowana była kolejna współczesna mała drewniana
polichromowana figurka Jana N. z trzymanym pionowo krzyżem, autorstwa Dionizego Purty
z Białegostoku. Różowy biret, zielona szata. Potwierdzono
jej obecność w sierpniu 2019 (nad: Pietrosul, uzup: R.G.)
W Galerii Sztuki Ludowej swego czasu
eksponowana była kolejna
współczesna mała drewniana polichromowana figurka
Jana N.
z dużym różowym krzyżem trzymanym ukośnie przy prawym
ramieniu, autorstwa Dionizego Purty z Białegostoku. Biret w
tym samym kolorze co krzyż, z fioletowym otokiem.
Potwierdzono jej obecność w sierpniu 2019 (nad: Pietrosul,
uzup: R.G.)
[uwaga: w lecie 2019 tymczasowo była tu współczesna
kapliczka z figurą Jana N. - dzieło J.Pawłowskiego z
Włodawy. Przypisano ją do Włodawy i opisano na podstronie
Z.Chełmskiej d.woj. ruskiego
(>>)]
W miejscu, skąd wyruszano na pielgrzymki
do Częstochowy stoi kapliczka z drewnianą figurą Jana N.
(nad: Pietrosul)
- Skrzyniec
(gm. Bełżyce, pow. Lublin): w pięknej murowanej i bielonej kapliczce ponepomuckiej z XIX
wieku nie ma już w niej starej figury Jana N. (zobacz też niżej).
Sama kapliczka jest ciekawym obiektem - czterospadowy daszek oparto
na grubych kolumnach, ściany przeprute okienkami i zaopatrzone w
dwuskrzydłowe drzwi dodano być może później
Skrzyniec
(gm. Bełżyce, pow. Lublin): murowana kapliczka ponepomucka z XIX
wieku, na miejscu starej figury Jana N. (zobacz powyżej), w zamian umieszczono tam
nową drewnianą i polichromowaną rzeźbę Jana N. wykonaną w manierze
ludowej
Sobianowice Kolonia (gm.
Wólka, pow. Lublin): przy skrzyżowaniu szosy z Turki z szosą
z Leonowa stoi kamienny Jan na potężnym ceglanym słupie,
XIX wiek. Jan utracił krzyż, została mu tylko palma
(nad: L.J., zobacz kartę obiektu
>>). Według miejscowej legendy, ewidentnie anachronicznej
i ahistorycznej, figura jest wotum dziękczynnym za wygraną bitwę
króla Jana III Sobieskiego z Turkami, stoczoną nad rzeką Bystrzycą
(uzup: Pietrosul)
Naprzeciwko kościoła i dzwonnicy znajduje się ukwiecona
drewniana domkowa kapliczka z czterospadowym eternitowym daszkiem i ozdobnie wyciętym otworem, w
niej ludowa drewniana polichromowana figura Jana N.
nawiązująca do tradycji rzeźby rokokowej, wygięta w pięknym
kontrapoście, z nowym krzyżem w ręku. XIX wiek (nad: L.J.,
zobacz kartę obiektu >>)
W prostej murowanej kapliczce domkowej
rezyduje rzeźba Jana N. z 1788 roku. Jest to
drewniana polichromowana figura pomalowana
niezliczonymi warstwami farby, z widocznymi ubytkami.
Dzikość tego wizerunku robi niesamowite wrażenia
(nad: L.J.,
zobacz kartę obiektu >>)
Na terenie kościelnym drewniana figura
Jana Nepomucena we wnęce czterokondygnacyjnej murowanej
kapliczki słupowej (nad: L.J.,
zobacz kartę obiektu >>).
Niestety poczynając od remontu w roku 2012 figury nie ma w
kapliczce, a kolejne wizje lokalne (maj 2019) potwierdzają ten
stan. Obiekt uznaję więc za zaginiony, co nie zwalnia od
ustalenia jego losów
Na ołtarzu w prawej kaplicy w kościele
Narodzenia Najświętszej Marii Panny i św. Sebastiana
umieszczono współczesną polichromowaną figurkę Jana N. z
drewna lipowego o wysokości 63 cm. Wykonana przez Andrzeja
Matysiewicza z Lublina i w 2017 roku umieszczona w kościele (nad: Pietrosul)
- Kiełczewice Maryjskie
(gm. Strzyżewice, pow. Lublin): murowana kapliczka ponepomucka z XIX
wieku, nie ma już w niej figury Jana N.
Kiełczewice Dolne
(gm. Strzyżewice, pow. Lublin): na prywatnej posesji murowana,
otoczona płotkiem kapliczka z wnęką, z
polichromowaną figurą św. Jana Nepomucena, który według lokalnej tradycji ma
spełniać jedno życzenie każdego, kto się pomodli przed jego
wizerunkiem. Jest to bardzo przystojny Jan o sumiastym wąsie i
błękitnej pelerynie (nad: Pietrosul)
Targowisko (gm.
Zakrzew, pow. Lublin): w drewnianym kościele znaleźć można białą
(gips?) figurę Jana N., o roztańczonych gestach, w birecie i z
wtórnie włożonym do prawej dłoni małym krzyżykiem. Oryginalny
krucyfiks z lewej ręki nie zachował się (nad: Pietrosul)
Piotrowice Wielkie (gm.
Garbów, pow. Lublin): w murowanej bielonej przydrożnej kapliczce
znajduje się kamienna uszkodzona rzeźba Jana N., pozbawiona twarzy i
z innymi ubytkami, zamalowana na grubo białą farbą (nad: Pietrosul)
¿
Uniszowice (gm.
Konopnica, pow. Lublin): na stawie na rzeczce stoi kapliczka z
typową figurą MB na kamiennym cokole. Cokół jest znacznie starszy od
rzeźby. To, oraz lokalizacja obiektu każe mi smuć domysły o
nepomuckości tego miejsca. Czy rzeczywiście był tu niegdyś Nepomuk i
co się z nim stało?
Jeszcze niedawno w pięknej drewnianej
kapliczne brogowej rezydował malowany wieloma
warstwami farby olejnej drewniany Jan N. wyglądał, jakby miał czarne okulary.
Kapliczka pochodzi z XX wieku, figura z XIX i nawiązuje do
tradycji rzeźby rokokowej (nad: L.J.,
zobacz kartę obiektu >>).
Niestety wizja lokalna K.Z. z kwietnia 2015 wykazała, że kapliczka
jest pusta. Obawiamy się, że oznacza to
kradzież (>>) i utratę tego
obiektu (uwaga: sprawdzić)
Murowana kapliczka z połowy XIX wieku,
nie już w niej figury świętego. O kapliczce tej mówi się w
kontekście Jana Nepomucena, jednak najbardziej prawdopodobne
jest, że poświęcona była Janowi Bożemu, a rezydowała w niej
figura znajdująca się obecnie w północnej niszy w nawie
kościoła parafialnego św. Jana Chrzciciela. Rzeźba ta
podpisana jest na podstawie "Św. Jan", co wywołało z biegiem
lat szereg nieporozumień - przypisywano ją przede wszystkim
do XVIII-wiecznej kapliczki na Podzamczu sugerując daleko
idą zmiany wyglądu (zmiana krzyża i palmy na Dzieciątko, a
biretu na aktualną fryzurę). Rzeźba ta przedstawia św. Jana
Bożego trzymającego na ręku dzieciątko, które bawi się,
szarpiąc mu brodę. Pozostawiam tę pozycję spisu opatrzoną
"-/¿" z uwagi na długotrwałe próby wyjaśnienia jej atrybucji
i statusu, ale również dlatego, że aktualne wyjaśnienia tej
historii nie są stuprocentowo pewne. Istnieje bowiem
analogia figury JN z Dzieciątkiem - to Bieleckie Młyny (gm.
Morawica, pow. Kielce,
d.woj. sandomierskie
(>>). Nie jest
wykluczony też związek tego przedstawienia z legendą o Janie Kantym
wskrzeszającym dziecko (nad. Pietrosul, uzup: Ł.
za "Głos Ziemi Bychawskiej" 1(20) i 2 (21), 2005)
Murowana kapliczka z połowy XVIII wieku,
nie już w niej figury Jana N. Ufundował ją Dominik Stoiński
herbu Rawicz, od 1725 roku właściciel dóbr Podzamcze. Obiekt
stanął przy nowej drodze łączącej miasto z tzw. „traktem
warszawskim”. Jest podobny do kapliczki w Mełgwi-Podzamczu
(zobacz niżej). Nie jest to przypadek, ten majątek również
należał do Stoińskich. Kapliczka jest barokowa, wymurowana z
cegły na rzucie zbliżonym do trójkąta o dwóch bokach
wklęsłych i trzecim lekko wybrzuszonym. Naroża ujęte
pilastrami toskańskimi są gierowane, zastosowano spływy wolutowe flankujące
silnie wyeksponowane naroża cokołu oraz uskokowe gzymsy. Tubylcy mówią,
że ksiądz Bereza (proboszcz w latach latach 1983–1997) zabrał ją, bo bał się kradzieży.
I rzeczywiście, po latach rzeźba odnalazła się w jednej z szaf domu
parafialnego. Wyrażana tu niegdyś nadzieja, że kiedyś
wróci na swoje właściwe miejsce nie spełniła się - od roku
2015 rezyduje ona w skansenie Muzeum Wsi Lubelskiej
(nad: L.J. uzup: Pietrosul)
W murowanej domkowej kapliczce koło
Gminnej Biblioteki Publicznej, opodal mostu na Chodelce,
jest polichromowana figura Jana N. w stylu ludowym, z
krzyżem i palmą. U jej stóp mała szablonowa figurka Floriana (nad:
Pietrosul)
Koło stacji PKP ustawiono szklaną klatkę
na słupie, a w niej zamknięto współczesną szablonową figurą
Jana N. z firmy Popiel w Kielcach (zobacz >>) (nad: P.Ku.)
W parafii św. Floriana
znajduje się obraz (akwarela?) przedstawiający Jana N. z
aniołem trzymającym palmę i unoszącym się nad jego głową, na
tle krajobrazu Pragi (nad: Pietrosul)
W pięknie odremontowanej starszej kapliczce
przydrożnej, domkowej, krytej gontem, umieszczono współczesną (2011) figurę Jana N.
dłuta Pawła Jałowiczora z Jaworzynki. Poprzednia rzeźba z
kapliczki - popiersie Jana N. -
skradziona (>>)
w latach 70. XX
wieku (zobacz niżej) (nad: (nad: (nad: Pietrosul)
W starej kapliczce nie zawsze rezydowała
współczesna rzeźba (zobacz wyżej). Dawniej było tam
60-centymetrowe popiersie św. Jana Nepomucena, które zostało
skradzione (>>)
w latach 70. XX wieku (nad: Pietrosul)
Murowana kapliczka ponepomucka, nie ma
już w niej figury Jana N. -
skradziona (>>). Usytuowana na obrzeżu parku dworu Jastków,
niedaleko stawów (uwaga: obiekt notowany tu dawniej pod
hasłem Jastków, co zapewne było słuszne historycznie, ale nie według
dzisiejszych podziałów administracyjnych)
Przy dawnym trakcie zamojskim stoi
okazała kamienna figura Jana na dużym cokole. Przy tej
figurze biłgorajskie rodziny i znajomi w czerwcu każdego
roku żegnali wyruszających w świat sitarzy, jako że w tej
okolicy Jan N. uważany jest również za PATRONA DŁUGICH
PODRÓŻY. Obrzęd ten - a dokładnie jego rekonstrukcję -
pokazała TVP 3.06.2004. Jan stoi na kwadratowym cokole z
tablicą fundacyjną. Figurę wyrzeźbił w 1821 roku August
Kuczyński. Św. Jan Nepomucen przyciska do piersi krzyż, a
wokół jego głowy znajduje się pięć gwiazd
Po południowej stronie ulicy stoi
drewniana kapliczka malowana na biało, z brązowymi
zdobieniami, z połowy XIX wieku. Napis "1917 R" wskazuje
zapewne datę remontu. Wewnątrz ludowa drewniana
polichromowana figura Jana N. o skręconych szatach (uwaga:
ustalić, czy nie jest tożsamy z obiektem opisanym jako
Biłgoraj-Puszcza Solska poniżej)
Po północnej stronie ulicy stoi w pobliżu
skrzyżowania z ul. Graniczną i mostu na Białej Ładzie, stoi
podejrzana o nepomuckość zielona kapliczka. Nie ma w niej
figury Jana N., jest figurka MB i święte obrazki (nad:
Pietrosul)
Po wschodniej stronie miatsta, przy drodze do Huty Krzeszowskiej stała
nieistniejąca już kapliczka brogowa z XIX wieku, drewniana,
na czterech słupach, daszek namiotowy, kryty gontem; z
ludową rzeźbą Jana N. wewnątrz (nad:
Pietrosul)
Na postawie źródeł sporządziłem niegdyś
notatkę: w tej dawnej wsi, dziś dzielnicy Biłgoraja, przy
drodze do centrum miasta stoi drewniany Jan N. o precyzyjnie
rzeźbionych detalach. Wiem, że dziś Jana tam nie ma -
pozostaje pytanie, czy kiedykolwiek był i ewentualnie co się
z nim stało (uwaga: ustalić, czy nie jest tożsamy z
istniejącym obiektem opisanym jako Biłgoraj 2 powyżej)
Biłgoraj:
Muzeum Ziemi Biłgorajskiej (2)
[gm. Biłgotraj, pow. Bułgoraj]: W Muzeum Ziemi
Biłgorajskiej przy ul. T.Kościuszki 87 znajdują się co najmniej dwie
figury Jana N.
W Muzeum Ziemi Biłgorajskiej znajduje się
drewniana polichromowana rzeźba Jana N. nieznanego autorstwa.
Jana wyróżnia to, że jest ... łysy! Tak naprawdę stracił po
prostu swój biret (nad: Pietrosul)
-
Korytków Duży (gm. i pow. Biłgoraj, ): była tu, na skrzyżowaniu
dróg z Lublina do Biłgoraja oraz z Korytkowa do przeprawy przez
rzekę Białą Ładę płynącej na wschód od tej szosy, drewniana kapliczka
z połowy XIX wieku z figurą Jana N., w tej chwili w skansenie -
Muzeum Wsi Lubelskiej w Lublinie (zobacz wyżej). Była to wolno
stojąca, brogowa drewniana kapliczka przydrożna. Zbudowana z drewna sosnowego na podmurówce, posiada
czterospadowy daszek, pokryty dranicami, z mocno wysuniętym okapem,
wspartym na profilowanych słupach, z płotkiem ze sztachetek. Całość
zwieńczona drewnianą sterczyną z żelaznym, kutym krzyżem. Oryginalna
rzeźba św. Jana Nepomucena została skradziona
(>>) jeszcze w Korytkowie w 1968 roku (uwaga: należy
sprawdzić, czy w tym miejscu nie postawiono kopii figury i
kapliczki)
Korytków Duży (gm. i pow. Biłgoraj): mieszka tu rzeźbiarz ludowy
Aleksander Iwańczuk. Jedną z jego rzeźb przedstawiającą Jana N. z
roku 2001 znam z fotografii w "Twórczości Ludowej". Nie znając jej
miejsca zamieszkania symbolicznie przypisuję ten obiekt do Korytkowa
Dużego
Nadrzecze (gm. i pow. Biłgoraj): w kaplicy św. Krzysztofa
jest inna rzeźba Jana N. autorstwa Aleksandra Iwańczuka. Jest to
współczesna drewniana figura w stylu ludowym, której znakiem
szczególnym jest krótka sutanna sięgająca kolan i duży pompon na
birecie (nad: Pietrosul)
Ciosmy (gm. i pow. Biłgoraj): w centrum wsi drewniana kapliczka
brogowa o profilowanych kolumnach, z wymienionym niedawno dachem -
niestety bez zachowania właściwych proporcji. Wewnątrz drewniana
polichromowana rzeźba Jana Nepomucena w stylu ludowym, o ciekawie
ukrytych pod podłoga stopach. Napis: "Sławetni Fondatorowie / Jan
Maksym Jan Ciosmian / Roku 1892" (nad: Pietrosul)
Drewniana malownicza kapliczka
ponepomucka, już bez figury Jana N. (nad: Pietrosul)
(uwaga:
sam Turobin i okoliczne miejscowości, jako część wołości
turobińskiej oraz z racji przynależności do parafii krasnostawskiej,
należał do Ziemi Chełmskiej woj. ruskiego.
Zobacz >>)
Frampol (gm. Frampol, pow. Biłgoraj): drewniana figura
nepomucka o uproszczonych rysach i szatach, nawiązująca do tradycji
rzeźby rokokowej, w nowszej ceglanej kapliczce przy ul.
Janowskiej, II połowa XIX wieku
Frampol (gm. Frampol, pow. Biłgoraj): w 1740 roku Butler
zbudował tu drewniany kościół p.w. Jana Nepomucena. W latach 1873 -
1878 został on przebudowany na murowany, neogotycki, projektu arch.
Władysława Siennickiego. W nawie głównej, po prawej stronie,
znajduje się obraz św. Jana Nepomucena. Ponadto znalazłem
informację, że Nepomucen jest w herbie miasta Frampola. Okazało się
to nieprawdą w odniesieniu do aktualnego herbu. Może uległ on
zmianie? Oto temat na kolejne śledztwo nepomuckie!
Frampol (gm. Frampol, pow. Biłgoraj): w wymienionym powyżej
kościele znajduje się też rzeźba św. Jana Nepomucena, barokowa z
XVIII wieku
Uwaga: trzy południowe parafie dzisiejszego powiatu biłgorajskiego:
Potok Górny, Tarnogród i Łukowa, dziś bez wahania łączone z
województwem lubelskim, należały do Ziemi Przemyskiej województwa
ruskiego. To samo dotyczy parafii Górecko Kościelne i Józefów.
Zobacz >>
Goraj (gm. Goraj, pow. Biłgoraj): w kościele św. Bartłomieja
jeden z bocznych ołtarzy flankuje barokowa rzeźba Jana N.; dobrej
klasy. Jan trzyma w ręku biret, drugą ręką przyciska do piersi
nieistniejący już krzyż. Złota szata
(nad: Pietrosul)
Goraj (gm. Goraj, pow. Biłgoraj): w tym samym kościele (zobacz
wyżej), na południowej ścianie zawieszono obraz z wizerunkiem Jana Nepomucena
stojącego na obłoku
(nad: Pietrosul)
-
Goraj (gm. Goraj, pow. Biłgoraj): jeden z Nepomuków
przechowywanych w Muzeum Lubelskim na Zamku
(zobacz wyżej) to drewniany, polichromowany Jan z początku XIX wieku pochodzący z
Goraja. Styl ludowy z inspiracjami barokowymi - szaty skręcone
wiatrem mistycznym. Na szyi kanonickie dystynktorium - równoramienny krzyżyk, puste dziś i
uszkodzone dłonie niegdyś trzymały poziomo krucyfiks. Nie wiem, czy
na miejscu została choćby kopia, a starą figurę zaliczam do
Nepomuków miasta Lublina
Jest tu wielki 164-centymetrowa rokokowa
drewniana i polichromowana figura Jana N., zapewne z końca
XVIII wieku, w drewnianej zielonej kapliczce, prawdopodobnie
starszej. Kapliczka jest czworoboczna z otworem wejściowym
zamkniętym półkoliście, ujętym pilastrami. Daszek namiotowy
z baniastą latarnią. W kwietniu 2015 kapliczka przeszła remont i
przemalowanie, a na jego czas figura świętego została
zabezpieczona w innym miejscu. W czerwcu 2015 była już na
swoim miejscu
Murowana kapliczka domkowa o
czterospadowym daszku, ze współczesną kamienną długowłosą
figurą Jana N., która zastąpiła drewnianą poprzedniczkę i
nawiązującą do pierwowzoru (zobacz niżej), z księgą w lewej
ręce zamiast biretu (nad: Pietrosul)
W murowanej kapliczce (zobacz wyżej)
rezydowała dawniej drewniana rzeźba Jana N. z końca XVIII
wieku, zapewne z warsztatu Karola Burzyńskiego. Teraz
zastąpiła ja nowa, kamienna, nawiązująca do pierwowzoru.
Losy starej figur nie są nam znane (uwaga: ustalić) (nad:
Pietrosul)
Na zachodnim przedmieściu Turobina od strony Zagrobla, przed mostem na rzece Por,
stoi murowana kapliczka z XIX wieku, z półokrągłym wejściem, z
ładną kamienną figurą Jana (nad: L.J., zobacz kartę obiektu >>).
Jest to jeden z moich faworytów na tym terenie. Wizja
lokalna w maju 2007 potwierdza niezły stan obiektu,
który usytuowany jest na granicy Ziemi Chełmskiej d.woj ruskiego (>>) i dawnego woj.
lubelskiego, jednak kilkadziesiąt metrów po zachodniej, lubelskiej stronie rzeczki
Por (dla wygody umieszczam go również z pozostałymi Nepomukami
Turobińskimi na stronie Nepomuków Ruskich (>>)
i zdjęcia oznaczone są jako "ruskie" ale powiększa liczbę
Nepomuków Lubelskich)
Barokowy Jan
N. z
piaskowca ustawiony na okrągłym cokole-kolumnie stoi na terenie szpitala. Pochodzi z XVIII wieku, pierwotnie prawdopodobnie stał na okrągłej wysepce na stawie po północnej stronie pałacu. Kilka lat temu został pomalowany (nad: H.M.)
Fresk z wizerunkiem Jana N. na sklepieniu
kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. Jest to
klęcząca na cokole postać w stroju księdza, z biretem w
odchylonej prawej ręce, z krzyżykiem maltańskim na szyi. Uwaga: identyfikacja nie jest 100%, wymaga
sprawdzenia w źródłach (nad: Pietrosul)
W
kościele Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny (zobacz
wyżej) był w wieku XVIII w ołtarzu bocznym obraz Jana N. W
wieku XIX zastąpiono go św. Walentym, a JN przepadł w
otchłani dziejów (nad: Pietrosul)
Przy wjeździe do wsi od strony zachodniej
stoi ładna drewniana kapliczka z przełomu XIX i XX wieku,
konstrukcji słupowej, z trzech stron oszalowana z
dwuspadowym daszkiem. z
drewnianą figurą Jana N. (nad: L.J.,
zobacz kartę obiektu >>) Nepomuk ten pokazany był w
filmie "Wszystkie święte Nepomuki"
Była tu niegdyś kapliczka z ludową rzeźbą Jana N. Stała między torem
kolejki i młynem. Drewniana, na wysokiej kolumnie, daszek czterospadowy,
wsparty na czterech kolumienkach, kryty blachą. Jej losy nie są znane
(nad: Pietrosul)
Na cmentarzu przykościelnym, w niszy
muru, ustawiono kamiennego Jana N. oburącz trzymającego
krucyfiks. W końcu maja 2011 figury nie było w niszy, a w maju 2018
pojawiła się ponownie, odrestaurowana (uwaga: jest też niepewna wiadomość o drewnianym
Janie Józefowskim, lecz może dotyczyć innego Józefowa)
(uzup: Pietrosul)
Jest tu Jan N. pokazany w filmie "Wszystkie święte Nepomuki". Stał
dawniej w drewnianej brogowej kapliczce (zobacz niżej), lecz po
renowacji został schowany przez proboszcza w kaplicy kościoła
Na krzyżówce, w starej drewnianej brogowej kapliczce, na miejscu starej rzeźby
przeniesionej do kościoła (zobacz wyżej), ustawiono nową przyciężką
rzeźbę Jana N. (nad: Piotr Bielawski)
Na terenie podworskim murowana arkadowa kapliczka nepomucka z
czterospadowym daszkiem, z przełomu XVIII i XIX wieku, w niej odlewana z
żeliwa figura Jana N. Przez pewien czas rzeźby nie było na miejscu, lecz
szczęśliwie wróciła do kapliczki
W drewnianej kapliczce z kolumienkami, krytej łamanym blaszanym dachem,
jest Jan N. pokazany w filmie "Wszystkie święte Nepomuki". Może ten Jan
nie był dobrze traktowany? Jak inaczej wytłumaczyć dwukrotne zalanie
gminy w maju i czerwcu 2010? TeoP. i Pietrosul dokonali inspekcji Jana Wilkowskiego po
wielkiej powodzi w 2010 roku. Obiekt nosił ślady zalania, ale wytrwał na
posterunku. Kapliczka jest w gorszym stanie niż figura - grzyb na
suficie, plamy, widoczne poziome pasy stagnacji wody, popękany i
odpadający tynk. Rzeźba: sutanna równo zabrudzona naniesionym mułem
i pyłem niesionym przez wodę. Obrazki i inne dodatki obecne zwykle w
kapliczkach odpłynęły. Ale tym samym odsłoniły datę powstania rzeźby
na jej podstawie, po prawej stronie: Św. Jan / 1863 rok. W
końcu maja 2011 figury nie było w niszy, najprawdopodobniej zabrano ją do renowacji
lub zabezpieczono na czas remontu kapliczki. W lecie 2013 wszystko
było juz na swoim miejscu i w dobrym stanie, choć obiekt stracił sporo
ze swej malowniczości. Kapliczka ta wystąpiła
też w filmie Andrzeja Barańskiego "Braciszek" z 2007 roku. Modlił się
przed nią franciszkanin brat Alojzy (Piotr Kosiba), kwestarz i
jałmużnik żyjący w latach 1855-1939 (w tej roli Artur Barciś)
Jest tu Jan N. pokazany w filmie "Wszystkie święte Nepomuki". Trzeba
będzie go poszukać, moje liczne wycieczki w okolice Kazimierza na razie
nie pozwoliły na spotkanie trzeciego stopnia
Koło cmentarza kapliczka z drewnianą figurą św. Jana Nepomucena z XVIII
wieku, na niej czerwone serca. Kryta gontem, z krzyżem na czubku.
Dawniej była błękitna, niedawno przemalowano ją na biało
Na wewnętrznej ścianie kaplicy grobowej Piotra
stojącej koło kościoła znajduje się malowany wizerunek Jana. Jest to
popiersie obramowane rodzajem mandorli. Uwaga: nie jest wykluczone, że
malowidło przedstawia Jana Kantego, a nie JN. Należy sprawdzić w
źródłach
Na 338 kilometrze od źródeł Wisły, na skarpie wału przeciwpowodziowego
stoi kapliczka Jana N. pokazana w filmie "Wszystkie święte Nepomuki".
Figurka stoi od strony koryta rzeki, niewidoczna z betonowej drogi pod
wałem od strony wsi. Od dawna strzeże mieszkańców Doliny Chodelskiej od
zalewów Wisły, a w tym miejscu w okresach powodziowych warunki
hydrodynamiczne w korycie rzeki są rzeczywiście groźne. Prosta,
drewniana, pomalowano na biało-niebiesko kapliczka chroni drewnianą
ludową rzeźbę o czarnej czapce, białej komży i czerwonej pelerynie. Stan
zły - brak rąk, dolnej części a twarz jest nieczytelna - choć widać
troskę mieszkańców o Jana. TeoP. dokonał inspekcji Jana
Zakrzewskiego po wielkiej powodzi w 2010 roku. Jest na tyle wysoko
posadowiony na wale przeciwpowodziowym, ze fala 2010 go nie
ogarnęła. Widoczne są nawet te same sztuczne kwiaty i kołek
podpierający zetlałą podstawę. Natomiast tuż niżej w sródwalu, od
strony Wisły jest mnóstwo zanieczyszczeń po powodzi
Koło domu nr 46 stoi bielony krzyż, a na jego cokole sprawne oko Łowcy
Nepomuków dostrzec może zamalowaną i niewyraźną płaskorzeźbę Jana N.
(nad: Pietrosul)
Kamienny Jan przy okrągłej świątyni Wniebowzięcia NMP,
na brzegu parku pałacowego, ustawiony na trójczłonowym cokole, XVIII
wiek. Dawniej pomalowany, aktualnie oczyszczony z farby
Po prawej stronie podjazdu do kościoła stoi kamienny Jan z 1743 roku, na
wysokim cokole, wspominany w filmie "Wszystkie
nasze Nepomuki". Inskrypcja głosi:
A.D. / 1743 / U.I.G.D. (nad: L.J.,
zobacz kartę obiektu >>)
Murowana bielona kapliczka z przełomu XVIII i XIX wieku, a niej kamienny
Jan N.
ze współcześnie odtworzoną głową,
stoi przy trakcie równoległym do Wisły
W popularnej galerii i herbaciarni "U Dziwisza", na barze, stoi
niewielka drewniana polichromowana figura Jana N., zapewne z końca XIX
wieku, o ciekawym geście pustych już rąk, w birecie, szacie zdobionej
złota aplikacją i z krzyżykiem zawieszonym na szyi na czerwonej wstążce
(nad: Roland)
W Muzeum Sztuki Złotniczej, a czasem na wystawach czasowych w wieży fary
prezentowane są wyroby złotnicze z wizerunkiem Jana N., w tym srebrne wotum z wizerunkiem Jana N. Podpisano je
następująco: MSZK/436. Plakieta wotywna, św. Jan Nepomucen, NN, Polska
centralna, III ćw. XVIII w. Plakieta - duża - przedstawia świętego w
charakterystycznej pozie, z sześcioma (!) gwiazdami wokół głowy, po
jego lewej stronie przedstawiona jest kobieta z niemowlęciem na ręku
, po prawej mężczyzna, oboje klęczący (nad: M.K.)
W Muzeum Sztuki Złotniczej znajduje się tabliczka wotywna z wizerunkiem
Jana N. w polu środkowym, autorstwa Johanna Georga Pfistera z Nysy,
wykonana w 1738 roku. Jest to depozyt zbiorów
wawelskich
[nr inw. 6939], ale jako że na stałe rezyduje w Kazimierzu, jest w
ekspozycji stałej muzeum, i nawet
dorobiła się własnego numeru inwentarzowego [Dep MSZK/569], to zostaje
dopisana do katalogu Nepomuków Lubelskich, a na stronie Janów
Krakowskich (zobacz >>)
pozostawiam tylko wzmiankę (nad: M.K., uzup: Pietrosul)
W Muzeum Sztuki Złotniczej, a czasem na wystawach czasowych w wieży fary
prezentowane są wyroby złotnicze z wizerunkiem Jana N., w tym relikwiarz św. Anny i św. Jana Nepomucena
zawierający relikwie JN (>>) oraz złoty wizerunek Jana
przyciskającego do piersi krucyfiks ułożony na palmie, pochodzący z
kazimierskiej fary, połowa XVIII wieku (nad: TeoP.)
Drewniana figura Jana N. z XVIII wieku w zbiorach Romualda i Doroty
Lipko (nad: Pietrosul)
- Męćmież (gm. Kazimierz Dolny, pow. Puławy): w tej znanej
podkazimierskiej wsi był kiedyś Nepomuk! Widać to na obrazie
Franciszka Ruśkiewicza "Pejzaż z zamkiem i rzeką" z około 1860 roku.
Zamek to oczywiście Janowiec, rzeka - Wisła. Zobacz ilustrację
poniżej i aktualne zdjęcia
Dawniej piękny w swej dzikości, po ostatniej renowacji (2020?) poprawny
i nieco nudny XVIII-wieczny kamienny Jan N. na wysokim słupie z plintą.
Ustawiony na rozstajach dróg do Puław i Klementowic, dawniej między
starymi kasztanowcami.
Niestety to Polska, więc kasztanowcom nie można było wybaczyć istnienia. Barwa jest rzeczą zmienną,
dawniej Jan był polichromowany a słup czerwony, później cokół uzyskał barwę kremową z
niebieskimi krawędziami, teraz (2023) jest szary i pozbawionty barw (nad: L.J.,
zobacz kartę obiektu >>)
W ołtarzu głównym w kościele Narodzenia Najświętszej Marii Panny i św.
Michała Archanioła, na zasuwie znajduje się obraz Jana N. sprzed 1781
roku (jeden z trzech) (nad: Pietrosul)
- Żyrzyn (gm. Żyrzyn, pow. Puławy): we wsi, przy dworskiej
gorzelni Wesslów (dwór dziś w lubelskim skansenie, pozostał
pałacyk), jeszcze w roku 1971 stała drewniana figura Jana N. z XVIII
wieku, chroniona daszkiem. Skradziona
(>>) jak wiele innych
Kośmin / Strzyżowice (gm.
Żyrzyn, pow. Puławy): drewniana figura
Jana znajduje się w kapliczce przydrożnej w miejscu przecięcia rzeki
Wieprz szosą lubelską, po południowej stronie rzeki za którą
rozciągała się już Ziemia Stężycka
województwa sandomierskiego
(>>). Istnieje legenda dotycząca tej figury o
typowej treści - miała ona dopłynąć w to miejsce sama, z falą
powodziową (porównaj: Gołąb)
Nałęczów (gm.
Nałęczów, pow. Puławy, ): teren przy kościele św. Jana Chrzciciela
obrósł kolekcją pseudoludowych świątków. Na pniu ściętego drzewa
ustawiono drewnianą polichromowaną rzeźbę Jana N. przedstawionego w
przyklęku, z bosą stopą w sandale i z dłonią przy ustach, a dla
ochrony dodano jej daszek z dwóch deszczułek. Jan ma biret, ale
również mnisi kaptur na plecach (!) (nad: Pietrosul)
Nałęczów (gm.
Nałęczów, pow. Puławy, ): przy tym samym kościele św. Jana Chrzciciela
(zobacz wyżej) ustawiono drewnianą
polichromowaną rzeźbę Jana N. Jest to współczesna figura z dużym
krzyżem, o czerwonej sutannie, niezgrabnych dłoniach i nieco
rozwichrzonej czuprynie (nad: Pietrosul)
W kolegiacie Przemienienia Pańskiego, w ołtarzu bocznym w prawej nawie,
znajduje się obraz św. Jana Nepomucena, barokowy, w ozdobnej ramie
uzupełnionej rocaillami i chmurkami. Świętego przedstawiono klęczącego
na chmurze, z krzyżem, w otoczeniu putt i aniołów, z których jeden
trzyma palec na ustach. Na dole obrazu - Most Karola i scena Topienia (nad: Pietrosul)
W pobernardyńskim kościele Podwyższenia Krzyża Świętego, w pięknym rokokowym lewym ołtarzu
najbliżej wejścia, znajduje się obraz z Janem N., a nad nim wyobrażenie
Języka w glorii. W publikacjach powszechnie traktowany jest jako
przedstawienie św. Franciszka Ksawerego, czemu przeczy palma męczeńska,
strój i ów język. Autorstwo tego obrazu, jak i pozostałych w ołtarzach
bocznych, przypisywane jest Franciszkowi Smuglewiczowi. Obraz jest
częściowo przysłonięty jest przez zdobną rokokową ramę. Całość
uzupełniają srebrne chmurki i główki anielskie (nad: Pietrosul)
[gm. Łuków, pow. Łuków]: w Muzeum Regionalnym przy ulicy
J.Piłsudskiego 19
jest spora kolekcja
współczesnych ludowych figur autorstwa okolicznych twórców,
zwłaszcza z nieodległej
Ziemi Stężyckiej województwa sandomierskiego
(>>) tworzących Łukowski Ośrodek Rzeźby Ludowej. Do tego
dwa starsze obiekty
Najstarszą rzeźbą w zbiorach Muzeum Regionalnego, eksponowaną w sieni,
jest drewniana figura Jana N. pochodząca z kapliczki w Rolach (gm. Łuków, pow. Łuków). Widoczne
uszkodzenie - spękania, brak palców, ubytki w dolnej partii (nad: Pietrosul)
W zbiorach Muzeum Regionalnego oleodruk z wizerunkiem Jana N., XIX/XX
wiek. Zakupiony w Galerii Staroświeckiej w Białej Podlaskiej.
Eksponowany był na czasowej wystawie w muzeum - "Święci pańscy w sztuce
ludowej" w marcu 2014 roku (nad: Pietrosul)
W zbiorach Muzeum Regionalnego, w ramach Łukowskiego Ośrodka Rzeźby
Ludowej,
jest współczesna (2008) drewniana ludowa figura Jana N. autorstwa Zbigniewa Kęćki
z
Dąbrówki (gm. Adamów, pow. Łuków,
Ziemia Stężycka województwa sandomierskiego
>>).
Jan trzyma w prawej ręce krzyż, a w drugiej - niespodziewanie - pęk
lilii (nad: Pietrosul) (uwaga: inna figura tego twórcy znajduje się w
Lublinie, w zbiorach Muzeum Lubelskiego na Zamku, zobacz wyżej)
W zbiorach Muzeum Regionalnego, w ramach Łukowskiego Ośrodka Rzeźby
Ludowej, jest współczesna drewniana polichromowana figura Jana N.
autorstwa Jana Kęćki z
Dąbrówki (gm. Adamów, pow. Łuków,
Ziemia Stężycka województwa sandomierskiego >>). Eksponowana na
czasowej wystawie w muzeum - "Święci pańscy w sztuce ludowej" w marcu
2014 roku (nad: Pietrosul) (uwaga: inna figura tego twórcy znajduje się
w Lublinie, w zbiorach Muzeum Lubelskiego na Zamku, zobacz wyżej)
W zbiorach Muzeum Regionalnego, w ramach Łukowskiego Ośrodka Rzeźby
Ludowej, jest współczesna drewniana polichromowana figura Jana N.
autorstwa Mariana Adamskiego z
Sobisk-Kolonii (gm. Adamów, pow. Łuków,
Ziemia Stężycka województwa sandomierskiego
>>). Eksponowana na czasowej
wystawie w muzeum - "Święci pańscy w sztuce ludowej" w marcu 2014 roku (nad: Pietrosul)
(uwaga: inna figura tego twórcy znajduje się w Lublinie, w zbiorach
Muzeum Lubelskiego na Zamku, zobacz wyżej)
W zbiorach Muzeum Regionalnego, w ramach Łukowskiego Ośrodka Rzeźby
Ludowej, jest współczesna drewniana polichromowana figura Jana N.
autorstwa Jakuba Cąkały z
Sobisk (gm. Adamów, pow. Łuków,
Ziemia Stężycka województwa sandomierskiego
>>). Eksponowana na czasowej
wystawie w muzeum - "Święci pańscy w sztuce ludowej" w marcu 2014 roku (nad: Pietrosul)
W zbiorach Muzeum Regionalnego, w ramach Łukowskiego Ośrodka Rzeźby
Ludowej, jest współczesna drewniana polichromowana figura Jana N.
autorstwa tego samego Jakuba Cąkały z
Sobisk (gm. Adamów, pow. Łuków,
Ziemia Stężycka województwa sandomierskiego
>>), co figura opisana powyżej. Eksponowana na czasowej
wystawie w muzeum - "Święci pańscy w sztuce ludowej" w marcu 2014 roku (nad: Pietrosul)
W zbiorach Muzeum Regionalnego, w ramach Łukowskiego Ośrodka Rzeźby
Ludowej, jest współczesna drewniana polichromowana figura Jana N.
autorstwa Jakuba Cąkały z
Adamowa (gm. Adamów, pow. Łuków,
Ziemia Stężycka województwa sandomierskiego
>>). Eksponowana na czasowej
wystawie w muzeum - "Święci pańscy w sztuce ludowej" w marcu 2014 roku (nad: Pietrosul)
W zbiorach Muzeum Regionalnego, w ramach Łukowskiego Ośrodka Rzeźby
Ludowej, jest współczesna drewniana polichromowana figura Jana N.
autorstwa Ludwika Szczepanika z Antoniówki. Eksponowana na czasowej
wystawie w muzeum - "Święci pańscy w sztuce ludowej" w marcu 2014 roku (nad: Pietrosul)
W zbiorach Muzeum Regionalnego, w ramach Łukowskiego Ośrodka Rzeźby
Ludowej, jest współczesna drewniana polichromowana figura Jana N.
autorstwa Wacława Suskiego z
Dąbrówki-Kolonii (gm. Adamów, pow. Łuków,
Ziemia Stężycka województwa sandomierskiego
>>). Eksponowana na czasowej
wystawie w muzeum - "Święci pańscy w sztuce ludowej" w marcu 2014 roku (nad: Pietrosul)
(uwaga: nie jest to ta sama figura co wymieniona na stronie
Ziemii Stężyckiej (>>) rzeźba
Wacława Suskiego z 1978 roku, z Dąbrówki,
zobacz
>>)
W zbiorach Muzeum Regionalnego, w ramach Łukowskiego Ośrodka Rzeźby
Ludowej, jest współczesna drewniana polichromowana figura Jana N.
autorstwa Tadeusza Lemieszka z
Budzisk
(gm. Adamów, pow. Łuków,
Ziemia Stężycka województwa sandomierskiego >>). Eksponowana na
czasowej wystawie w muzeum - "Święci pańscy w sztuce ludowej" w marcu
2014 roku (nad: Pietrosul)
W zbiorach Muzeum Regionalnego, w ramach Łukowskiego Ośrodka Rzeźby
Ludowej, jest współczesna drewniana polichromowana figura Jana N.
autorstwa Ryszarda Sęka z
Budzisk
(gm. Adamów, pow. Łuków,
Ziemia Stężycka województwa sandomierskiego >>). Eksponowana na
czasowej wystawie w muzeum - "Święci pańscy w sztuce ludowej" w marcu
2014 roku (nad: Pietrosul)
Tworzy tu rzeźbiarz Mieczysław Gaj. W internecie daje się odszukać figurę Jana N., drewnianą i polichromowaną
(jest też zdjęcie przed położeniem farby), w promienistej aureoli, w
birecie, bosą i z krzyżem (uwaga: lokalizacja może się oczywiście
zmieniać) (nad: Pietrosul)
Inna rzeźba Mieczysława Gaja (zobacz wyżej) to figura Jana N., drewniana
i polichromowana, w birecie, bosa i z krzyżem, z wzorkowanym rąbkiem komży (uwaga: lokalizacja może się oczywiście
zmieniać) (nad: Pietrosul)
Kolejna rzeźba Mieczysława Gaja (zobacz wyżej) to figura Jana N.,
drewniana i polichromowana, w białej komży, z lekko pochyloną głową,
w birecie, bosa i z krzyżem (uwaga: lokalizacja i liczba obiektów może
się oczywiście zmieniać) (nad: Pietrosul)
Podczas Jarmarku Jagiellońskiego w Lublinie (15-17 sierpnia 2014 roku)
oferowana była do sprzedaży kolejna rzeźba Mieczysława Gaja (zobacz
wyżej). Nie wiadomo, czy
została sprzedana, a jeśli tak, to gdzie jest obecnie. Notuję ją
symbolicznie pod lokalizacją - miejscem pochodzenia twórcy (nad: Pietrosul)
Podczas Jarmarku Jagiellońskiego w Lublinie (15-17 sierpnia 2014 roku)
oferowana była do sprzedaży współczesna drewniana polichromowana figura Jana N.
autorstwa rzeźbiarza Mieczysława Zawadzkiego z Łukowa. Nie wiadomo, czy
została sprzedana, a jeśli tak, to gdzie jest obecnie. Notuję ją
symbolicznie pod lokalizacją - miejscem pochodzenia twórcy (nad: Pietrosul)
Po północnej stronie drogi stała tu przydrożna murowana kapliczka nepomucka.
16 lipca 2010 roku kapliczkę przeniesiono w pobliże nowego
przedszkola, potem ją wyremontowano. Zamiast Nepomuka (który trafił
ostatecznie do nowej kapliczki - zobacz niżej) wewnątrz jest
teraz figurka Chrystusa Frasobliwego z 2009 roku (nad: Mateusz, uzup.: Pietrosul)
Drewniana figura Jana N. pochodząca ze starej kapliczki
(wyremontowanej i przeniesionej w okolice przedszkola, zobacz wyżej)
została w roku 2008 odnowiona i umieszczona w nowej kapliczce z
klinkierowej cegły, która stanęła blisko pierwotnej lokalizacji, na
posesji Mariusza Pulika (nad: Pietrosul)
Przy domu, niedaleko kościoła, w dwukondygnacyjnej murowanej i bielonej kapliczce rezyduje figura Jana N.
Jest drewniana, polichromowana i w bardzo dobrym stanie. W obu rękach
krzyż oparty o prawe ramię, na krzyż zatknięta duża zielona palma.
Biret, nieco dzika twarz, kontrapost przypominający raczej koślawość.
Dużo uroku (nad: Pietrosul)
W kościele św. Stanisława, w ostatnim licząc od prezbiterium
ołtarzu nawy północnej (częste miejsce występowania Nepomuków) znaleźć
można malowany przez Szymona Czechowicza obraz ołtarzowy przedstawiający
Jana N. z 1752 roku. Adorujący krucyfiks Jan stoi w kontrapoście przy
stole, na którym leży otwarta Księga, biret i astrolabium (tajemniczy atrybut (>>) występujący na
terenach północno-wschodniego Mazowsza, porównaj wizerunki ze
Szczuczyna (>>),
Czerwińska (>>)
i Łomży (>>) a
także figury z Janowa Podlaskiego,
Kielc
(sandomierskie >>), Tarnowskich Gór
(Górny Śląsk >>) i Bensheim w
Niemczech >>. Czy jest to symbol filozofa lub uczonego?).
Janowi towarzyszą dwa duże anioły - jeden ma palec przy ustach i trzyma
klucz, drugi ma wieniec i palmę. Za Janem stoi drewniana ława
[gm. Sieldce, pow. Siedlce]: w Muzeum Dizecezjalnym przy
ulicy bpa Ignacego Świrskiego 56 jest klika ciekawych figur
Jana N. w tym co najmniej jedna z nieodległej
Ziemi Stężyckiej województwa sandomierskiego
(>>). Niestety obecnie (2014) tylko jedna figura znalazła
miejsce w stałej ekspozycji, na pozostałe wymienione w tym spisie
zabrakło miejsca z uwagi na skromne powierzchnie Muzeum
W Muzeum Diecezjalnym (zobacz niżej) przechowuje się drewnianą polichromowaną figurę Jana
N. pochodzącą z Łukowa, z wieku XVIII. Jan w lewej ręce trzyma biret,
prawą przyciska do ramienia krzyż (pęknięty) i palmę.
Wzrok ma wzniesiony nieco w górę, oczy szeroko otwarte. Barwy pastelowe, ładne zawirowanie szaty, starannie opracowany detal
np. w misternie wiązanym sznurze przytrzymującym mantolet. Obecnie (2014) tylko ta figura znalazła miejsce w stałej ekspozycji, na pozostałe wymienione w tym spisie zabrakło miejsca z uwagi na skromne powierzchnie Muzeum (nad: Piotr Bielawski)
W Muzeum Diecezjalnym (zobacz wyżej) przechowuje się okrągły w kształcie, XVIII-wieczny obraz przedstawiający popiersie Jana N. z głową otoczoną gwiazdami,
pochodzący z Żelechowa (Ziemia Stężycka województwa sandomierskiego >>) (nad: Piotr Bielawski)
W Muzeum Diecezjalnym (zobacz wyżej) przechowuje się drewnianą
polichromowaną figurę Jana N. utrzymaną w stylu barokowo-ludowym, z
wieku XIX. Jan ma siodlasty w
kształcie biret, jedna ręka na piersi, druga odgięta w bok - nie
trzymają już krzyża ani palmy. Oczy półprzymknięte, usta rozchylone. Barwy stonowane: biel, szarość, czerń
(nad: Piotr Bielawski)
W Muzeum Diecezjalnym (zobacz wyżej) przechowuje się drewnianą
polichromowaną figurę Jana N. utrzymaną w stylu barokowo-ludowym, z
wieku XVIII. Jan wygięty w silnym nienaturalnym kontrapoście, oczy ma
przymknięte, trzyma zbyt duży, nieoryginalny krzyż. Barwy zniszczone
przez czas, szarości i czernie (nad: Piotr Bielawski)
W Muzeum Diecezjalnym (zobacz wyżej) przechowuje się drewnianą
polichromowaną rzeźbę Jana N w stylu barokowo-ludowym, z wieku XVIII.
Jana przedstawiono bez biretu, w starannie ułożonych włosach, z
rozłożonymi rękami dziś pozbawionymi krzyża, w kontrapoście, szacie
rozwianej wiatrem mistycznym, w befce o sporych rozmiarach (nad:
Piotr Bielawski)
Przy skrzyżowaniu, w murowanej kapliczce o dwuspadowym
daszku stoi ładna drewniana polichromowana figura Jana N. z
nieoryginalnym krzyżem, w kontrapoście (nad: Pietrosul)
Murowana kapliczka z figurką Jana Nepomucena pomalowaną na
żółto, po południowej stronie lokalnej drogi do Łukowa (Brzostówiec
III). Odnawiana w 1905 roku (nad: Pietrosul)
Murowana kapliczka z półokrągłym otworem, w nim nowa drewniana,
polichromowana figura Jana N. sporych rozmiarów. Stara rzeźba ta
została przeniesiona w roku 2005 do Muzeum Lubelskiego w Zamku w
Lublinie (zobacz wyżej), a nowa z grubsza i niezbyt udatnie
naśladuje układ i gest poprzedniczki
Na skrzyżowaniu drogi wojewódzkiej nr 814 z drogą powiatową nr
2380 do Czemiernik stoi kapliczka, która została - niestety -
odnowiona. Zdjęcia pokazują już nowy kształt obiektu, po
remoncie. Dawniej kapliczka ta, według opisu nadesłanego przez
R.S., wyglądała tak oto: "Wielkość mniej więcej ta sama,
też cokół kamienny, ale daszek i filarki też były kamienne (czy też
otynkowane). W środku stała cudna kamienna figurka, która zniknęła
wraz z kapliczką. Starą." Do tej chwili nie pojawiło się w
tym opisie imię Jana N., a to z powodu zastrzeżenia wniesionego
przez Pietrosula. Po pierwsze zakwestionował on identyfikację
świętego, po drugie skorygował lokalizację obiektu (nie Suchowola, a
Świerże). Ponieważ sprawa wydaje się dyskusyjna - postać ma ubiór,
krucyfiks i gest nepomucki, lecz jest bezbroda (może to skutek
renowacji?) - a ponadto nie znany
jest wygląd pierwszej figura w tym miejscu, to zostawiam wpis ze
znakiem ¿ (uwaga: należy poszukać w
źródłach)
Nadryziona zębem czasu drewniana rzeźba (z XIX wieku?) pod
metalowym daszkiem. Według typowej legendy nepomuckiej
przypłynęła Tyśmienicą i została wyrzucona na brzeg w 1926 lub
1927 roku. Postawiona została na pobliskiej posesji. Aktualna
kapliczka wybudowana została około 1970 roku. Mimo starań
księdza z sąsiedniej parafii figura uniknęła wywiezienia do
muzeum diecezjalnego w Siedlcach (nad: Pietrosul)
W kościele św. Stanisława jest ołtarz nepomucki umieszczony na południowej
ścianie prezbiterium, z
ciekawym obrazem Jana N. Jan siedzi na obłokach i ruchem rąk
zdaje się błogosławić dwóch siedzącym poniżej postaciom kobiecym
w koronach. Symbolikę wyjaśniają tarcze herbowe Królestwa
Polskiego i W.K. Litewskiego. Układ wzorowany jest na
miedziorycie Pfeffera (? do weryfikacji), gdzie występują personifikacje Austrii i
Czech, a przykład jego zastosowania to regencyjny obraz z
kościoła św. Jadwigi w Radoszowych (gm. Pawłowiczki, pow.
Kędzierzyn-Koźle) z około 1730 roku (zobacz >>). Czemiernicki
obraz to ślad politycznej koncepcji przeciwstawienia narodu
słowiańskiego (Polska i Czechy) żywiołowi niemieckiemu szerzonej
np. przez Stanisława Leszczyńskiego i jego środowisko, ale
również przez Sobieskich, a zwłaszcza Fanfanika, czyli
królewicza Jakuba. Wtedy to
podjęto starania o patronat św. Jana Nepomucena nad
Rzeczypospolitą, a najbardziej spektakularnym znakiem jest
przechowywany w praskiej katedrze dar wotywny Leszczyńskich - wielka złota
monstrancja z wizerunkiem JN (zobacz >>). Natomiast Jakub
Sobieski, fundator wielkiego posągu JN pod Jasną Górą (1726,
zobacz >>), był
właścicielem Czemiernik do roku 1719
W kościele św. Marii Magdaleny, w ołtarzu
bocznym, znaleźć można XVIII-wieczny obraz "Wizja Św. Jana
Nepomucena". Jan adoruje podtrzymywany przez anioły krzyż z
Chrystusem, w tle sceny Spowiedzi i Topienia, u stóp biret,
lilie i Księgi - zamknięta i otwarta na tekście psalmu
39(38) "Posui ori meo custodiam cum
consisteret peccator adversum me" ("Będę pilnował dróg moich,
abym nie zgrzeszył językiem"). W rogu herb z zamkiem
¿
Kijany (gm. Spiczyn, pow. Łęczna): rzeźba świętego aspirującego
do miana Nepomuka, która flankuje ołtarz św. Anny Samotrzeciej w
płd. kaplicy kościoła św. Anny (nad: Pietrosul)
Zawieprzyce (gm. Spiczyn, pow. Łęczna):
tutejszy Jan N. ma swoją legendę, ciągle
żywą wśród miejscowych, a opowiadającą o fundatorze -
dziedzicu, któremu stało się coś złego (uwaga: szczegóły do
odszukania w notatkach DK). (uwaga: zanotowałem niegdyś niejasne
doniesienia o innej figurze JN w tej miejscowości, z krzyżem
w lewej ręce - być może chodzi o poprzedniczkę aktualnej figury, a
być może o obiekt z Jawidza. należy ustalić na miejscu)
Przy bocznej drodze prowadzącej na prywatną posesję, w
grupie starych drzew, stoi murowana barokowa
XVIII-wieczna kapliczka z wolutowym szczytem, z
drewnianą rzeźbą Jana Nepomucena wewnątrz. Na cokole tablica
upamiętniająca remont (?):
Przechodząc Wzróci Swoje Oko
i zmów Ojczenasz i Zdreowas Maryo
Zadusze Moje
Fundator Tomasza Marzóroko
1886
Za głową Jana, na ścianie, zawieszono uskrzydlone
dwie główki anielskie, a na jego birecie i ramionach namalowano
złote gwiazdy. W szczycie figurka św.
Floriana
(>>)
(nadesłał L.J., zobacz kartę
obiektu >>). Całość otoczona drewnianym płotkiem
Przy skrzyżowaniu dróg Jawidz-Spiczyn i Zawieprzyce-Charlęż stoi
murowana kapliczka zdobiona rombami z tynku, ze współczesną figurą
Jana N. z czapką w ręku (uwaga: odnaleźć zdjęcia w moim archiwum;
jest możliwe, że stała tam niegdyś starsza figura)
-
Puchaczów (gm. Puchaczów, pow. Łęczna): była tu XVIII-wieczna (? - patrz dalej) rzeźba Jana N. w nowszej
kapliczce. Nepomucen z Puchaczowa figuruje w
rejestrze skradzionych dzieł
sztuki OOZP (>>) pod numerem PC00216. Najprawdopodobniej
zastąpiony nową figurą (nad: L.J., patrz niżej)
Puchaczów (gm. Puchaczów, pow. Łęczna): rzeźba Jana N. w kapliczce. Dzisiejsza figura jest podobna,
lecz nie identyczna z tą skradzioną, XVIII-wieczną. Z dużym prawdopodobieństwem
można założyć, że po
kradzieży (>>) wstawiono inną rzeźbę, lub też
wykonano nową figurę na wzór starej. (nad: L.J.,
zobacz kartę obiektu >>)
(patrz wyżej). Prawa ręka trzymająca czapkę nieco wzniesiona, głowa
zwrócona w prawą stronę, krucyfiks w zgięciu łokcia lewej ręki,
rozwiane szaty, misterne loki
¿
Puchaczów (gm. Puchaczów, pow. Łęczna): czy jest tu jeszcze
jedna rzeźba Jana N.? D. Powiłańska-Mazur w jednym ze swoich artykułów
wspomina o Janie z Puchaczowa trzymającym nietypowo długie drzewce
chorągwi
We wnęce fasady kościoła
parafialnego umieszczono figurę Jana N. z kamienia, ustawioną na cokole
ozdobionym kwiatkiem. Dawniej figura miała puste ręce, lecz w
okolicach roku 2013 dostała nowy krzyż
Piękna, niedawno odnawiana kapliczka w kształcie trójbocznego słupa,
trójkondygnacyjna, zwieńczona krzyżem żelaznym. Dolna kondygnacja
zwielokrotniona pilasterkami, środkowa pilasterkami o wolutowych
spływach, górna otwarta arkadami wspartymi na kolumnach, pomiędzy
kondygnacjami gzymsowanie. Obiekt podobny do kapliczki w Siemieniu
(zobacz niżej). Wewnątrz polichromowana rzeźba Jana N. późnobarokowa z II połowy XVIII wieku (nad: L.J.,
zobacz kartę obiektu >>) (uwaga: według moich obserwacji
figura jest późniejsza, pochodzi z końca XIX lub początku XX wieku,
i układem przypomina te ze Zwierzyńca, Hedwiżyna, Sitańca-Kolonii
czy Bodaczowa - patrz Nepomuki Ziemi Chełmskiej >>).
Barwy kapliczki i figury są zmienne, w roku 2012 dolną kondygnację
pomalowano na brzydki żółty kolor, a daszek zyskał żółto-jasnobrązowe
pasy
W kościele św. Jana Chrzciciela (Sanktuarium MB Królowej Rodzin), w
ołtarzu św. Antoniego po prawej stronie nawy, na zasuwie ołtarzowej
znajduje się obraz Jana N. (nad: Pietrosul)
W murowanej kapliczce z namiotowym daszkiem znajduje się drewniana rzeźba Jana N., mocno
uszkodzona. Powstała na przełomie XVIII i XIX wieku, remont
przeprowadzono w roku 2013 kiedy to była czasowo pusta. Kapliczka jest okresowo
przemalowywana, w maju 2016 roku była różowa. Po roku 2010 zmieniło się
również jej otoczenie, czyli jak zwykle - nienawidzący drzew suweren
wyciął pięknego starego klona zastępując go kiczowatymi tujami (nad: L.J.,
uzup: R.G.,
zobacz kartę obiektu >>)
Pomalowana na biało rzeźba Jana N. z piaskowca stojąca w dużej kapliczce
z lat 60. XIX wieku, odremontowanej w 1984 roku. Pod kapliczką sklepiona
piwnica, służąca w czasie II wojny światowej za schronienie (nad:
Pietrosul)
Przy odejściu drogi do łowiska na Jeziorze Skomielno stoi współczesna
drewniana figura Jana N. autorstwa E. Szewczyka w kapliczce z pnia
drzewa z dwuspadowym daszkiem (nad: Pietrosul) (uwaga: sprawdzić, czy
Orzechów nie leżał już w Ziemi Chełmskiej!)
Na południe od budynków dworskich, na zapleczu UG, stoi piękna, bogato ogzymsowana i
rozprofilowana murowana kapliczka słupowa z
połowy XVIII wieku, nieco podobna do obiektu z Parczewa (zobacz
wyżej), z drewnianą figurą Jana N. malowaną to na czarno, to na
brązowo. W roku 2019 kapliczka była w złym stanie, widoczne ubytki tynku
i wykruszenia cegły (nad: L.J., uzup: R.G.,
zobacz kartę obiektu >>)
- Janów Lubelski (gm. i pow. Janów Lubelski, ): w kapliczce przy moście (ul. Lubelska, zobacz niżej) była niegdyś XVIII-wieczna drewniana figura Jana N.
skradziona (>>) w latach 70. XX wieku
Janów Lubelski (gm. i pow. Janów Lubelski, ): w nowej krytej gontem kapliczce przy moście (ul. Lubelska) stoi ludowa drewniana figurka Jana N., polichromowana i statyczna, przyciskająca krzyż do ciała, wykonana w stylu ludowym w roku 1983 po
kradzieży (>>) w latach 70. oryginalnej, XVIII-wiecznej. Znalazłem opis i fotkę tej nowej figury w artykule D. Powiłańskiej-Mazur w "Twórczości Ludowej" (4. 2004), błędnie zlokalizowaną jednak w Wilkołazie
Janów Lubelski (gm. i pow. Janów Lubelski): przy ulicy Bialskiej drewniana malowana na biało kapliczka z początku XX wieku z drewnianą polichromowaną figurą Jana N., być może starszą, na co wskazuje barokowa maniera rzeźby nawiązująca do tutejszych kamiennych figur z XIX wieku. Jan ma oczy wzniesione do nieba, a prawą rękę trzymającą krzyż podniesioną na wysokość twarzy (nad: Pietrosul)
Janów Lubelski (gm. i pow. Janów Lubelski): w kościele św. Jana Chrzciciela, w zwieńczeniu bocznego ołtarza, obraz z wizerunkiem klęczącego Jana N. Widoczny motyw Języka (nad: Pietrosul)
Biała Druga (gm. i pow. Janów Lubelski): przed domem nr 89 polichromowana figura Jana N. zamknięta w metalowej oszklonej kapliczce. Napis: "Święty Jan / Fundator Jan / Breś RP 1906". Figura stała pierwotnie w innej kapliczce, po jej zniszczeniu nowi fundatorzy wykonali metalowo-szklaną osłonę (nad: Pietrosul)
Momoty Dolne (gm. i pow. Janów Lubelski, ): między Momotami Dolnymi i Górnymi, w domkowej kapliczce drewnianej nieporadna bosonoga ludowa rzeźba Jana Nepomucena z krzyżykiem w ręce i księgą pod pachą, bez zarostu, biretu, komży i peleryny, z 2001. Napis: "Wyk. Kołpa Sz. 2001 r.". Obiekt wysoce niekanoniczny i przez to ciekawy (nad: Pietrosul)
Był tu drewniany kościół z roku 1660, w którym spisy inwentarzowe z lat 1748 i 1781 wymieniały ołtarz Jana Nepomucena. Kościół ten spłonął całkowicie 12 września 1914 roku (nad: Pietrosul)
Była tu drewniana kapliczka z drewnianą średniej wielkości rzeźbą Jana Nepomucena z krzyżem w jednej ręce i ze stułą, z końca XIX wieku. Podobno figurę wywieziono za granicę, a kapliczka uległa zawaleniu w latach lat 70. XX wieku (nad: Pietrosul)
Nieco na południe od miejsca, w którym stała jej poprzedniczka (zobacz wyżej), stoi murowana z cegły kapliczka z 1981 roku, z dwuspadowym dachem. Wewnątrz nowa drewniana rzeźba Jana N. podarowana przez ks. Piotra Mazurka (nad: Pietrosul)
W murowanej kapliczce o czterospadowym dachu i półokrągłym wejściu, usytuowanej po zachodniej stronie drogi w północnym krańcu wsi był drewniany polichromowany Jan N. oburącz trzymający krucyfiks. Niestety wizja lokalna K.Z. z kwietnia 2015 wykazała, że kapliczka jest pusta. Obawiamy się, że oznacza to kradzież (>>) i utratę tego obiektu, a potwierdza to stan z roku 2017 - w kapliczce na stałe zainstalowano figurę Chrystusa (uzup: Pietrosul)
- Godziszów (gm. Godziszów, pow. Janów Lubelski): w czerwonej drewnianej kapliczce z wysokim dachem i sygnaturką stał do roku 2000 drewniany Jan N. oburącz trzymający krucyfiks. Skradziony (>>) jak wiele innych, mimo zabezpieczenia wejścia metalową kratą. W końcu kwietnia 2012 roku na miejscu starej kapliczki ponepomuckiej postawiono nową, nawiązującą kształtem do poprzedniej, z dużą figurą MB
Przy głównej drodze, na prywatnej posesji naprzeciwko kościoła stoi drewniana kapliczka na kolumienkach, z zamkniętą tylną ścianą, wewnątrz drewniana ludowa polichromowana figura Jana N., nawiązująca do tradycji rzeźby rokokowej, XIX wiek. Całość zadbana i ustrojona kwiatami
Na zachód od zabudowań wsi, koło rzeczki Dzwoli i drogi na Władysławów-Cygany
i tuż przy granicy obu wsi, stoi
błękitna drewniana kapliczka domkowa z piękną, dawniej uszkodzoną drewnianą
rzeźbą Jana N., prawdopodobnie z przełomu XIX i XX wieku. Pomysłowi
spalenia starej kapliczki i postawienia nowej sprzeciwili się okoliczni
mieszkańcy. Nadszarpnięta zębem czasu figura została zabrana z kapliczki
jesienią 2020 roku, wróciła odnowiona na Wielkanoc 2021. Rzeźbę
odrestaurowała miejscowa artystka Jolanta Wawszczakowa. Podtrzymujący
na duchu, jedne z niewielu przykładów dobrej renowacji obiektu
nepomuckiego (nad: Pietrosul) (uwaga: obiekt dawniej notowany tu pod
lokalizacją Władysławów)
¿/- Pasieka (gm. Modliborzyce, pow. Janów Lubelski): dwie kapliczki, z których jedna zawierała być może rzeźbę Jana N. (uwaga: szukać w źródłach, sprawa wątpliwa)
Stojeszyn (gm. Modliborzyce pow. Janów Lubelski): przed remizą i sklepem, na zakręcie, w pobliżu mostu na Sannie (naprzeciw parkingu) stoi krzyż ku czci Jana Nepomucena z 1926 roku z niszą w cokole. Być może niegdyś we wnęce stał Nepomuk. Napisy: "O Święty Janie / mult się zanami", "1926 r / d 24 listopa / Fundatorzy tej pamiątki / Walenty Kusz Jan Kusz I synowa / Feliksa Kusz wrs Kazimiesz / Lenart i żona" (nad: Pietrosul)
Wierzchowiska Pierwsze (gm. Modliborzyce, pow. Janów Lubelski): naprzeciw nowego kościoła Matki Bożej Nieustającej Pomocy i drogi do Antolina drewniana brogowa kapliczka z 1904 roku, otwarta arkadą, z drewnianą polichromowaną figurą Jana N. Jan jest sympatyczny i uśmiechnięty, bez wąsów (nad: Pietrosul)
¿ Otrocz (gm. Chrzanów, pow. Janów Lubelski): w drewnianej kapliczce, na ołtarzu, obok innych figur i obrazków ustawiono drewnianą polichromowaną figurę księdza w birecie i rokiecie, trzymającego krzyż. Czy jest to Jan Nepomucen? Wątpliwości budzi brak zarostu i ogólny wygląd typu "święty młodzianek" (nad: Pietrosul)
W kościele rektoralnym Św. Ducha jest boczny ołtarz
w formie bogatej rokokowej ramy, a w niej duży obraz ukazujący apoteozę
klęczącego Jana N. Anioł trzyma klucz i kłódkę - symbole tajemnicy.
Pojawia się też motyw Języka. Jest to fundacja ordynata Tomasza
Antoniego Zamoyskiego, zrealizowana już jednak po jego śmierci (1751), w
roku 1761 przez wdowę Anielę Teresę z Michowskich i syna Klemensa. Jest
to jedna z kilku fundacji rodziny, która zarażona była wirusem
nepomuckim (Zamczysko, Zwierzyniec, Zamość, Krzeszów, Turobin)
W kościele Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, nad stallami po
południowej stronie prezbiterium wisi obraz Jana N. Pierwotnie
umieszczony był na zasłonie ołtarza św. Antoniego (przy środkowym lewym
filarze). Jan klęczy z niewielkim krzyżykiem w dłoni. Nad nim anioł z
wieńcem męczeńskim, aureola z pięcioma gwiazdami i Język. Na dole drugi
anioł z trójkątną kłódką, a z drugierj strony most z płynącym piod nim
ciałem Jana (nad: Pietrosul)
Poniżej próba opanowania chaosu (dzięki wsparciu
Pietrosula), który wyłania się z dostępnych źródeł dotyczących
trzech sąsiednich miejscowości: Stróży, Stróży-Kolonii i Słodkowa
Trzeciego, oraz jednego obiektu przechowywanego w Muzeum Lubelskim
na Zamku w Lublinie i podpisanego (czy precyzyjnie?) Jan ze Stróży.
W tych miejscowościach są:
+ trzy kapliczki (Stróża oraz Stróża-Kolonia - puste, i Słodków Trzeci)
+ trzy figury JN (dwie w Muzeum w Lublinie podpisane 'ze Stróży', oraz z
kapliczki ze Słodkowa Trzeciego).
Zamieszanie wprowadzają notki w "Twórczości Ludowej", opis figur z
Muzeum (obie 'ze Stróży' oraz notki w innych źródłach, a poza tym
fakt, że dwie figury są niemal identyczne. W skrajnym przypadku wchodzą w
grę trzy różne kapliczki, w których niegdyś były figury JN. Druga
skrajność - to jedna kapliczka nepomucka w Słodkowie z kopią figury
wykonaną po przeniesieniu oryginału do Muzeum na Zamku Lubelskim
plus inna kapliczka - stara i piękna, ale nie mająca nic wspólnego z
JN plus trzecia kapliczka z 1905 roku w Stróży. Możliwe są różne warianty pośrednie
¿/-
Stróża (gm. i pow. Kraśnik): z literatury wiem, że była tu kapliczka
z figurą Jana Nepomucena z
początku XX wieku. W tej chwili we wsi jest tylko kapliczka z
figurką MB z 1905 roku, lecz w Muzeum Lubelskim na Zamku w
Lublinie (zobacz wyżej) przechowywana jest figura ze podpisana
'ze Stróży'
(uwaga: jest możliwe, że figura z muzeum pochodzi z kapliczki w
Stróży-Kolonii [zobacz niżej], a w samej Stróży nie była nigdy
obiektu nepomuckiego)
- Stróża-Kolonia (gm. i pow. Kraśnik):
we wschodnim krańcu wsi przy sklepie, obok skrzyżowania drogi do
pobliskiej Karpiówki znajduje się ponepomucka kapliczka z końca XIX wieku.
Jest to piękny brogowy obiekt o czterospadowym, zdobionym
wycinanymi z blachy ząbkami dachu, z drewnianą sygnaturką na
szczycie, o czterech zdobnych kolumnach. Dziś znajduje się w niej wizerunek Matki Boskiej na desce
(uwaga: jest możliwe, że figura z tej kapliczki rezyduje dziś na
w Muzeum Lubelskim na Zamku, zobacz wyżej)
Słodków Trzeci (gm. i pow. Kraśnik): w zachodniej części wsi na
skrzyżowaniu z drogą do Stróży-Kolonii, stoi drewniana brogowa kapliczka Jana
Nepomucena z końca XIX wieku. O rzeźbie Jana N. znajdującej się wewnątrz D. Powiłańska-Mazur pisze (Twórczość Ludowa, 4. 2004): "zakomponowana frontalnie, bardzo
statyczna i dostojna. Widoczna jest dbałość artysty o
realistyczne wykonanie szat świętego. Sutanna ułożona jest w
miękko zarysowane fałdy, gładki mantolet okrywa ramiona. Biała
komża, o ostro zarysowanych, ukośnie biegnących drobnych
fałdkach, u dołu ozdobiona jest koronką. Z tak zakomponowaną
postacią kontrastuje twarz o dziecięcych rysach: pucołowatych
policzkach i okrągłych niebieskich oczach, wyrażających
zadziwienie. W nieproporcjonalnie małych w stosunku do postaci
dłoniach święty trzyma palmę i krucyfiks". Uwaga:
prawie identyczny obiekt znajduje się w Muzeum Lubelskim na Zamku,
podpisane jest jednak jako Jan z sąsiedniej
Stróży! Porównanie zdjęć tych rzeźb dowodzi, że w Słodkowie
umieszczono nieźle wykonaną kopię figury, która dziś mieszka w
Zamku - różni ją od oryginału lekki zez lewego oka (zobacz wyżej. należy sprawdzić przypisanie do lokalizacji oraz
wyjaśnić kwestię, czy w Muzeum jest kopia, czy przeniesiono tam
oryginał)
Przy drodze kapliczka "Opolska" św. Jana, drewniana, zamknięta
drzwiczkami, wewnątrz barokowo-ludowa drewniana polichromowana figurą
Jana N. z początku XIX wieku
Stała tu, wśród dużych drzew, piękna drewniana bielona kryta gontem kapliczka z barokowo-ludową drewnianą
polichromowaną jaskrawo figurą Jana N. z XIX wieku. Między 2011 a 2020
rokiem nastąpiła
radykalna zmiana, niestety negatywna. Stary obiekt zlikwidowano, a nowa
drewniana kryta gontem kapliczka, ze starą figurą św. Jana Nepomucena,
pojawiła się w nowym miejscu, w przysiółku Małe Skorczyce, na
skrzyżowaniu ulicy Zakościelne i drogi prowadzoącej do stawu i rzeczki
Urzędówki. Jest to
reklama materiałów budowlanych z lokalnego marketu budowlanegio, i to z
niższych półek. Brak proporcji, boazeria, lakier do drewna - nic tu nie
jest takie jak powinno, i jak było (uzup: Pietrosul)
Na rozstaju dróg niedaleko kościoła przy drodze do Domu Pomocy
Społecznej murowana tynkowana kapliczka z półkolistymi
prześwitami, a w niej drewniany, malowany na czarno-biało Nepomuk o
zabawnej minie. Styl ludowo-barokowy (nad: Krysia)
Zakrzówek (gm.
Zakrzówek, pow. Kraśnik, ): w kapliczce o czterospadowym
łamanym daszku opartym na dwóch brzuchatych kolumnach rezyduje pobielona figura
Jana N., zabezpieczona kratą i ozdobiona sztucznymi kwiatami.
Rzeźba ma palmę w prawym ręku i prezentuje się w ładnym
kontrapoście. Nie jest pewne, czy jest to jej oryginalna
lokalizacja - w Muzeum Lubelskim na Zamku w Lublinie (zobacz
wyżej) prezentowana jest inna drewniana figura Jana N. z XIX
wieku. Może kapliczka należała niegdyś do niej? (uwaga:
sprawdzić)
Zakrzówek (gm.
Zakrzówek, pow. Kraśnik): drewniana polichromowana rzeźba Jana N. z 1999 roku
umieszczona w starszej, pomalowanej na błękitno kapliczce
brogowej. Jan ma tylko wąsy (nad: Pietrosul) (uwaga: okrągły
obraz w kościele to pseudonepomuk - zobacz >>)
Sulów (gm.
Zakrzówek, pow. Kraśnik): w jednej z kapliczek w tej miejscowości
jest drewniana polichromowana figura Jana N. zaopatrzona w
pomalowany na srebrno krzyż i ozdobiona sztucznymi kwiatami
Bystrzyca (gm.
Zakrzówek, pow. Kraśnik): przy polnej drodze, wrośnięta w pnie
drzew, które niegdyś ją otaczały, stoi piękna murowana bielona
kapliczka arkadowa, o trójkątnym przekroju (rzadkość!). W niej
destrukt drewnianej figury Jana N. umocowany na metalowym
pręcie. Figura jest w złym stanie (widoczne ślady uczty
drewnojadów), ale zadbana i piękna! (nad: Pietrosul)
Wilkołaz Drugi (gm. Wilkołaz, pow. Kraśnik): kapliczka na rzucie kwadratu, daszek czterospadowy,
kryty blachą. Kolor malowania zmienny, ostatnio czerwony. Rzeźba Jana N.
zamyślonym spojrzeniu jest drewniana, z rozłożonymi rękami,
ludowo-barokowa, polichromowana. Około 1850 roku (nad: L.J.,
zobacz kartę obiektu
>>) (uwaga: ten sam obiekt notowany był również
błędnie pod lokalizacją Janów Lubelski)
Ostrów
(gm. Wilkołaz, pow. Kraśnik): po wschodniej stronie drogi do Ewunina, na
kasztanowcu kapliczka z figurką Jana N. Autorem rzeźby jest
Kazimierz Bieńkowski (1907-1993) (nad: Pietrosul)
Polichna Pierwsza (gm.
Szastarka, pow. Kraśnik, ): przy drodze nr 19, na skrzyżowaniu z
drogą do Huty-Józefowa, stoi pomalowana na żółto kapliczka
murowana z 1979 roku z drewniana i polichromowaną rzeźbą Jana N.
z początku XX wieku (być może jednak starszą), ufundowana przez
mieszkańców Polichny (nad: Pietrosul)
Wojciechów-Kolonia (gm.
Szastarka, pow. Kraśnik, ): przy drodze stoi ceglana kapliczka
domkowa zaopatrzona w sterczyny na rogach daszku. Wewnątrz
drewniana polichromowana (jasnofioletowa peleryna i biret!)
figura Jana N. z krzyżem i palmą (nad: W.Frąckiewicz)
Wyżnica
(gm. Dzierzkowice, pow. Kraśnik, ): w tej wsi leżącej na obrzeżach
Ordynacji Zamojskiej, w murowanej kapliczce domkowej z 1938 roku
(odnowionej w 1999) usytuowanej obok szkoły podstawowej rezyduje
ludowa drewniana polichromowana figura Jana N. Uszkodzone palce
obu dłoni, szeroko otwarte oczy, biret, brak krzyża i palmy (nad: Epegeiro)
Przed kościołem, na rozstajach dróg,
znajduje się murowana arkadowa kapliczka, z
czterospadowym daszkiem, zwieńczona krzyżem, wewnątrz starsza kamienna rzeźba św.
Jana Nepomucena z 1728 roku fundacji Szembeka. Na cokole oznaki godności
biskupiej i herb fundatora oraz łacińska inskrypcja z tekstem z
figury JN na Moście Karola w Pradze : "DIVO IOANNI NEPOMUCENO
ANNO MCCCLXXXIII EX HOC PONTE DEIECTO EREXIT MATHIAS LB DE
WUNSCHWITZ ANNO MDCLXXXIII" czyli w tłumaczeniu
"Słudze Bożemu Janowi Nepomucenowi w roku 1383 z tego mostu zrzuconemu
wzniósł Maciej L. baron Wunschwitz w roku 1683 - Roku Pańskiego 1728" . Z tyłu - aureola z gwiazdami,
palma i wieniec laurowy
W centrum wsi przy skrzyżowaniu dróg stoi odnowiona w 2001 roku
drewniana domkowa kapliczka Jana Nepomucena z przełomu XIX i XX wieku.
Wewnątrz drewniana ludowa polichromowana figura Jana N.
W drewnianym kościele Narodzenia NMP, w zwieńczeniu ołtarza głównego
znajdował się olejny obraz Jana N. z połowy XVIII wieku. Niestety
kościół spłonął w nocy z 4 na 5 maja 1996 roku i wraz z nim przepadł
obraz Jana N.
Przy drodze nr 74 stoi murowana tynkowana na biało-niebiesko kapliczka
św. Jana Nepomucena o płycinowym zębatym szczycie. Wewnątrz
brązowo-niebieska statyczna figura Jana N. z długą stułą na szyi. Na
cokole data: listopad 1926. Jan jest bezbrody - zapewne jest to efekt
położenia niezliczonych warstw farby
Przed kościołem św. Andrzeja, pod lipą, na zielonym cokole stoi figura
Jana N. z I połowy XIX wieku. W maju 2015 figura poddana została
renowacji i oczyszczono ją z wszelkich przemalowań (nad:
Pietrosul, uzup: K.Z.)
Krępiec (gm.
i pow. Świdnik): drewniany Jan N. bez atrybutów. (uwaga: identyfikacja
niepotwierdzona w 100% z powodu braku atrybutów charakterystycznych dla
Jana Nepomucena, ale według mieszkańców wsi jest to JN)
- Rybczewice (gm.
Rybczewice, pow. Świdnik): drewniany Jan N. z palmą. Uwaga: mam
informację, że w kapliczce (XVIII/XIX wiek) nie ma już figury JN!
(uwaga: należy dotrzeć do informacji o losach rzeźby)
Pilaszkowice / Bazar (gm. Rybczewice, pow. Świdnik): po
zachodniej stronie drogi przez wieś, przy skrzyżowaniu z drogą
prowadzącą do dworu, na skraju parku, stoi murowana bielona kapliczka na rzucie
kwadratu, otwarta z trzech stron arkadami Wnętrze sklepione kolebką
krzyżową spływającą na narożne pilasty. Daszek namiotowy. Wewnątrz
ludowa rzeźba św. Jana N., (nad: L.J.,
zobacz kartę obiektu >>)
Wygnanowice (gm. Rybczewice, pow. Świdnik,
):
pod skarpą Giełczwi kapliczka z przełomu XVIII i XIX wieku, wewnątrz
drewniana późniejsza rzeźba Jana N. w stylu ludowym, z 1914 roku. Niedawno Jan przestał być Murzynem, został przemalowany na bladą twarz. A kiedyś potraktowano go ciemnobrązową farbą olejną (nad: L.J.,
zobacz kartę obiektu >>)
- Wygnanowice (gm. Rybczewice, pow. Świdnik,
):
w tej samej kapliczce pod skarpą Giełczwi (zobacz wyżej) była ponoć
druga figura Jana N., zaginiona (nad: Pietrosul)
Kawęczyn (gm. Piaski, pow. Świdnik): kapliczka o grubych
kolumnach, w środku pięknie przystrojona kwiatami rzeźba Jana N. końca
XVIII wieku (nad: L.J., zobacz kartę obiektu
>>)
- Wierzchowiska (gm.
Piaski, pow. Świdnik): murowana kapliczka ponepomucka z pierwszej
połowy XIX wieku, o ładnym gzymsie obiegającym łukowany otwór. Nie ma już w niej figury Jana N.
Trawniki (gm. Trawniki, pow. Świdnik, ):
przy zlikwidowanym już składzie buraków, na rozstajach dróg do Biskupic, Trawnik i
Trawnik-Kolonii stoi kapliczka typowa dla tego regionu: murowana,
bielona, z czterospadowym daszkiem, z półokrągło zakończonym otworem
wejściowym. Wewnątrz św. Jan N. - typowa drewniana rzeźba z charakterystyczną dla lubelszczyzny i
chełmszczyzny długą stułą na szyi. Przełom XIX/XX wieku
Oleśniki (gm.
Trawniki, pow. Świdnik): koło cmentarza murowana kapliczka, w niej
starsza (XVIII wiek?) figura Jana N. malowana na czarno-biało.
Bardzo ciekawy obiekt - Jan bez czapki i innych atrybutów i
właściwie tylko poza i strój pozwalają go zidentyfikować, choć
pewności nie ma. Jan ma fryzurę "na szlachcica", wysoko podgolone
skronie i bujną brodę
Dorohucza (gm. Trawniki, pow. Świdnik, ):
w tej nadwieprzańskiej wsi położonej na granicy województwa
lubelskiego z Ziemią Chełmską województwa ruskiego (>>) jest kamienna figura z 1783
(85?) roku w nowej kapliczce o filarach murowanych z białej cegły,
niedawno zaopatrzonej w czterospadowy daszek,
podobno niegdyś samodzielna. Rzeźba ma dużą klasę artystyczną (nad: L.J.,
zobacz kartę obiektu >>)
- Biskupice (gm. Trawniki, pow. Świdnik): był tu Nepomucen lecz
został skradziony (>>).
Pozostała po nim pusta masywna murowana kapliczki w kształcie słupa
z prześwitami w górnej części. Fotografowałem obie (zobacz poniżej)
je podczas wyjazdu do dworu w Choinach. Obecnie w obu są nowe
świątki wykonane przez miejscowego rzeźbiarza p. Pawła Grątkowskiego
- Biskupice (gm. Trawniki, pow. Świdnik): drugi tutejszy Nepomucen
również został skradziony
(>>).
Pozostała po nim pusta masywna murowana kapliczka w kształcie słupa
z prześwitami w górnej części. Obecnie wewnątrz jest nowy świątek
wykonany przez miejscowego rzeźbiarza p. Pawła Grątkowskiego
Mełgiew (gm. Mełgiew, pow. Świdnik): jest tutaj nepomucka
kapliczka-bramka w murze kościelnym. Wzniesiona w 1730 roku,
fundowana przez właściciela Podzamcza (zobacz niżej) sędziego
ziemskiego lubelskiego Jacka Stoińskiego. Gruntownie odnawiana około 1910
roku. Usytuowana przy wikariacie z XVIII wieku, z rzeźbą św. Jana Nepomucena
z przełomu XVIII i XIX wieku.
Jan ma biret i krzyż w ręku, a głowę zwróconą w lewo. W nocy z 17 na
18 lutego 2001 figura została skradziona (>>)
podczas remontu kapliczki, zaraz po renowacji rzeźby, przez gang,
którego łupem padło też kilka innych okolicznych figur i
zniknęła na kilka miesięcy. W styczniu 2003 roku Jan został
odnaleziony przez policję świdnicką!
Zobacz artykuł
Kuriera Lubelskiego (>>). Nie wrócił jednak do kapliczki,
a do kościoła. W lipcu 2007 nad Mełgwią przeszła gwałtowna burza, a
zwalone drzewo uszkodziło mur tuż obok bramki. Kapliczce i figurze
szczęśliwie nic się nie stało. Stara figura znalazła swe miejsce w
kościele św. Wita, na
ścianie transeptu,
obramowana metalową kratą. Jan ma biret i krzyż w ręku. W
kapliczce umieszczono współczesną rzeźbę ludowego artysty z Głuska
(zobacz niżej) (nadesłali J.B. i L.J., zobacz
kartę obiektu >>)
Mełgiew (gm. Mełgiew, pow. Świdnik): wypada więc w katalogu umieścić
osobny wpis dotyczący współczesnego Nepomuka autorstwa ludowego
artysty z Głuska, który objął zastępstwo za
skradzionego Jana z kapliczki nad bramą kościoła (zobacz wyżej)
Mełgiew (gm. Mełgiew, pow. Świdnik): w tej samej miejscowości, w
neogotyckim kościele parafialnym św. Wita projektu S. Szyllera, znajduje się
interesujący (ten rokokowy zawijas na szczycie!) ołtarz Jana N. z II
połowy XVIII wieku
z obrazem z wizerunkiem Jana dzierżącym krzyż, przykrytym srebrną
koszulką z tego samego okresu. Działało tu Bractwo Św. Jana
Nepomucena, a częstym spadkiem po takim stowarzyszeniu jest właśnie
koszulka na obrazie świętego
Mełgiew (gm. Mełgiew, pow. Świdnik): w kościele św. Wita
przechowuje się piękny barokowy feretron z pełnoplastyczną postacią Jana N. ze złożonymi
w modlitwie dłońmi, w towarzystwie aniołka trzymającego krzyż.
Czarno-złote szaty
-
Mełgiew-Podzamcze (gm. Mełgiew, pow. Świdnik): w tej niegdyś
samodzielnej miejscowości (dziś dzielnicy Mełgwi) jest barokowa
XVIII-to wieczna kapliczka nepomucka, obok bramy wjazdowej do pałacu
na Podzamczu. Przedstawiam zdjęcia kapliczki przed i po remoncie i
przywróceniu figury Jana N. (zabezpieczonej kratą). Ciekawy jest kształt
kapliczki - ma ona przekrój trójkąta. A w parafii tutejszej, w
niedzielę po 16.05 jest odpust św. Jana Nepomucena (nadesłał L.J.,
zobacz kartę obiektu).
Oryginalna rzeźba została
skradziona (>>)
Mełgiew-Podzamcze (gm. Mełgiew, pow. Świdnik): wypada więc w katalogu
umieścić osobny wpis dotyczący figury Nepomuka, która zastąpiła
skradzionego (>>) Jana
N. z
XVIII-to wiecznej kapliczki sprzed bramy wjazdowej do pałacu na
Podzamczu. Nowa figura ma wyjątkowo młodą i kreolską twarz bez
zarostu. Ośmielam się sformułować podejrzenie, którego trafność
oceniam na 10%, że jest to figura innego świętego "przystosowana" do
roli Nepomuka poprzez włożenie w jej ręce krucyfiksu
W lewej nawie kościoła św. Anny fundacji Sanguszków jest ołtarz nepomucki z obrazem Jana N., z połowy XIX wieku. Bogata złota rama,
obraz dobrej klasy - precyzyjnie oddane detale (zwłaszcza koronka
komży)
W kościele św. Anny fundacji Sanguszków jest barokowa monstrancja
promienista, z otokiem liści akantu i popiersiami Boga Ojca, św.
Jana Nepomucena i
św. Filipa Neri, z czterolistną, owalną stopą na której punce:
imienna AH i miejska Lublina. Pochodzi z kościoła Podwyższenia
Krzyża Świętego w
Rudnie (gm. Michów, pow. Lubartów). Data w źródłach - 1700 -
wymaga sprawdzenia jako mało prawdopodobna (nad: Pietrosul) (uwaga:
obiekt notowany poprzednio z lokalizacją Rudno)
W muzeum parafialnym przy kościele św. Anny (zobacz wyżej) przechowywany jest feretron z około 1740
roku z obrazem Jana N., w rokokowej ramie. Jest to dar właściciela
Lubartowa, księcia Pawła Karola Sanguszki (1680-1750) dla kościoła św.
Anny. Przedstawia on Jana klęczącego przed stołem, na którym leży biret,
otwarta księga, trzymającego krzyż. Wokół głowy cienka
bezgwiezdna aureola (nad: Pietrosul)
-
Lubartów (gm. i pow. Lubartów, ):
przy ul. Mickiewicza, na łąkach pomiędzy miastem a rzeką Wieprz,
przy polnej drodze prowadzącej do mostku w okolicy dawnej garbarni,
stoi czworoboczna kapliczka na wysokim cokole rozszerzającym się ku
dołowi. Z trzech stron otwarta arkadami. Daszek czterospadowy. W
nocy z 25 na 26 czerwca 2010 kapliczkę zdewastowano, lecz
została odnowiona jeszcze w tym samym roku. Niestety, już na
początku XXI wieku
skradziona (>>) z niej
została rzeźba św. Jana N. z około połowy XIX wieku (nad: L.J.,
zobacz kartę obiektu >>)
Lubartów (gm. i pow. Lubartów, ):
w kościele św. Wawrzyńca oo. kapucynów, w nadstawie ołtarza nawy
bocznej, znajduje się olejny barokowy obraz Jana N. Przedstawia on
Jana opartego o stół, na którym leży Księga, trzymającego krzyż.
Jest to praca Szymona Czechowicza, jednego z najlepszych polskich
malarzy barokowych, wykonana po roku 1741. Wymiary to 105x100 cm
(inne jego obrazy nepomuckie do zobaczenia w Siedlcach i Warszawie)
Lubartów (gm. i pow. Lubartów, ):
w kościele św. Wawrzyńca oo. kapucynów, w niszy ściennej w lewej
nawie, znajduje się drewniana polichromowana figura Jana N.
pochodząca z kapliczki stojącej przed klasztorem (zobacz niżej).
Jana przedstawiono w lekkim kontrapoście, z dużym krzyżem w prawej
ręce. Oryginalnie Jan trzymał krucyfiks prawie poziomo w obu
dłoniach, na co wskazuje układ rąk i kierunek spojrzenia (nad: G.J.
via H.Jakóbczak, uzup: Pietrosul)
-
Lubartów (gm. i pow. Lubartów, ):
przy ul. Lubelskiej 32, przed kościołem św. Wawrzyńca oo. kapucynów
stoi ładna murowana bielona kapliczka ponepomucka o czteroszczytowym
daszku, ozdobiona gzymsami i fryzem kostkowym i półkolumnami. Nie w
niej już figury Jana N., która przeniesiona została do wewnątrz
kościoła (zobacz wyżej) (nad: Pietrosul)
-
Lubartów (gm. i pow. Lubartów,
):
przy ulicy Lipowej murowana słupowa kapliczka ponepomucka z przełomu
XVIII i XIX wieku, nie ma już w niej figury Jana N. Bardzo ładny
obiekt, bogato profilowany, zwieńczony czterospadowym daszkiem z
dachówki, nieco podobny w charakterze do bardziej rozbudowanych
kapliczek w Siemieniu i Parczewie (zobacz wyżej)
-
Lubartów
(gm. i pow. Lubartów,
):
w niszy fasady kaplicy cmentarnej przy ul. Szaniawskiego była kiedyś
kamienna rzeźba Jana N. z I połowy XIX wieku. W drugiej niszy był
św. Paweł (nad: Pietrosul)
-
Majdan Kozłowiecki (gm. i pow. Lubartów): kapliczka z figurą św.
Jana Nepomucena, I połowa XX wieku. Uwaga: mam potwierdzoną
informację, że w kapliczce nie ma już figury JN! (uwaga: należy
dotrzeć do informacji o losach rzeźby)
-
Baranówka (gm. i pow. Lubartów): stała tu niegdyś drewniana
kapliczka ponepomucka z 1868 roku, w której brak już było figury
Jana N. Doniesienie z roku 2013 mówi jednak, że sama kapliczka też
już nie istnieje. Nieznana jest nawet jej dokładna lokalizacja, na
pewno nie była to kapliczka z figurką św. Antoniego, również już
nieistniejąca (uzup: Pietrosul)
Wólka Rokicka
(gm. i pow. Lubartów): w murowanej przydrożnej kapliczce domkowej
znajduje się mała (około 12 cm wysokości) drewniana polichromowana
figurka św. Jana Nepomucena bez jednej ręki. Styl ludowy (nad:
Pietrosul)
Przypisówka (gm. Firlej, pow. Lubartów): kapliczka drewniana, z
trzech stron oszalowana, czworoboczna. Wewnątrz rzeźba Jana N.
zapewne z początku XIX wieku (nad: L.J.,
zobacz kartę obiektu >>).
Kapliczka pierwotnie stała nieco wyżej, pod lipą, dziś na tym
miejscu jest krzyż. Podobno w czasie wojny ukrywano w kapliczce broń
(uzup.: Pietrosul)
Leszkowice (gm. Ostrówek, pow. Lubartów): przy drodze do
Czemiernik kapliczka murowana, lata 80-te XX wieku, ze znacznie
starszą drewnianą rzeźbą Jana N. wewnątrz (początek XIX wieku?)
(nad: L.J., zobacz kartę obiektu >>).
Pierwotna, XIX-wieczna kapliczka stała około 10 m dalej na północ
(przy tym samym obejściu). Krata i duża kłódka ma chronić nie tyle
przed złodziejami, co przed księdzem, który już raz zabrał figurę do
kościoła (około 2005 roku), ale musiał oddać na Boże Ciało, by
procesja nie zatrzymywała się przed pustą kapliczką. Rzeźba obcięta
jest od dołu, przez co Nepomuk jest niższy. Z dwóch posadzonych
przed kapliczką jarzębin roboty drogowe przetrwała tylko jedna
(uzup.: Pietrosul)
Kamionka (gm. Kamionka, pow. Lubartów): Nepomuk z XIX wieku w
kapliczce z XVIII wieku umieszczonej w murze kościelnym, otwartej do
wewnątrz terenu kościelnego (nad: L.J.,
zobacz kartę obiektu >>)
Krasne (gm. Uścimów, pow. Lubartów): po wschodniej stronie drogi
przez wieś, przy domu nr 146, stoi drewniana kapliczka przydomowa z
kolumienkami i figurą św. Jana Nepomucena (nad: Pietrosul)
Współczesna drewniana kapliczka nad stawem Głębokie z figurą Jana N. z 2007 roku,
autorstwa tutejszego rzeźbiarza Hieronima Wołowicza. Figura ta stała wcześniej
nad Stawem Żydówka w Starej Jedlance, koło
Starego Uścimowa, na skrzyżowaniu dróg, na miejscu gdzie była niegdyś kapliczka
słupowa z XVIII-wieczną rzeźbą św. Jana Nepomucena (stara rzeźba zabrana do
Muzeum Ziemi Chełmskiej w Chełmie
w roku 1954, zobacz niżej, zobacz też
Ziemia Chełmska woj. ruskiego >>) (uzup: Pietrosul)
Nad brzegiem Stawu Żydówka, który należy do Starej Jedlanki, na granicy ze Starym Uścimowem, obok krzyża na skrzyżowaniu
dróg (do Ostrowa Lubelskiego, Jedlanki i Głębokiego),
stoi nowa drewniana kapliczka słupowa. W jej dolnej kondygnacji
umieszczono płaskorzeźbioną figurę Jana N. autorstwa Tomasza Dudzika z Jabłonia. Postawiono ją w październiku 2015 roku na miejscu dwóch
poprzednich (pierwsza jest w muzeum w Chełmie
(Ziemia Chełmska woj. ruskiego >>), druga została przeniesiona
do Głębokiego,
zobacz wyżej) (uwaga: obiekt notowany poprzednio pod lokalizacją Stary
Uścimów) (nad: Pietrosul)
Brzeźnica Książęca (gm. Niedźwiada, pow. Lubartów): przy mostku
na potoku Piskornica współczesna kapliczka z drewnianą ludową rzeźbą
Jana N. o długiej stule, z aureolą (nad: L.J.,
zobacz kartę obiektu >>).
Z tyłu figury JN napis "GNIEW" i inicjały "ZP" (?).
Obok kapliczka ponepomucka z bielonego łamanego kamienia, aktualnie
z figurą MB (uzup.: Pietrosul)
Górka Lubartowska
(gm. Niedźwiada, pow. Lubartów,
):
przy drodze na cmentarz stoi nowa, a właściwie gruntownie odnowiona
stara drewniana kapliczka domkowa, przeniesiona z nieodległego
miejsca tuż koło współczesnej kapliczki wymienionej powyżej
(notowana tu poprzednio jako obiekt ponepomucki). Wewnątrz
umieszczono starą figurę Jana N., która do 2012 roku przechowywana
była w kościele. Jan jest barokowo-ludowy, o bujnym geście rąk,
pomalowany na brąz, biel i czerń (nad: Pietrosul)
Kapliczka murowana na miejscu starszej drewnianej, w której była rzeźba
św. Jana Nepomucena zapewne z końca XVIII wieku (nad: Pietrosul) (uwaga:
ustalić losy figury)
W kościele Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny, w
zwieńczeniu bocznego ołtarza, znajduje się obraz Jana N. z drugiej
połowy XVIII wieku. Jest to obraz w typie apoteozy, z postacią Jana
stojącą na chmurze i z dwoma aniołkami, z których jeden trzyma
zapieczętowany list, a drugi palmę męczeńską (nad: Pietrosul)
Przy stawie kapliczka murowana na miejscu starszej drewnianej, w której
była rzeźba Jana N. z I połowy XIX wieku. Dzisiaj rezyduje tu gipsowa
figurka MB (nad: Pietrosul) (uwaga: ustalić losy figury)
W kościele św. Marii Magdaleny w czasie prac remontowych w roku 1974
odkryto, pod nastawami dwóch ołtarzy bocznych, fragmenty
iluzjonistycznych ołtarzy z II połowy XVIII wieku. Na jednym z nich
znajduje się przedstawienie Jana N. Niestety, na codzień jest ono
zasłonięte przez wyremontowany ołtarz i nie jest widoczne (nad:
Pietrosul)
W murowanej kapliczce krytej dwuspadowym daszkiem, ufundowanej w 1902
roku przez bezdzietne małżeństwo Gryziów, znajduje się drewniana figura
Jana N. pomalowana srebrna farbą. Na podstawie rzeźby napis: PAMIĄTKA
DLA WSI BRZOSTUWKI OT TOMASZA I MARIANNY GRYZIÓW 1902 R. (nad:
Pietrosul)
Drewniana słupowa kryta gontem kapliczka. W szafce drewniana krępa
figurka Jana N., polichromowana. Niedawno otoczenie kapliczki wyłożono
kostką bauma, co nie wyszło jej na dobre. Uzasadnieniem lokacji jest
pobliski Wieprz i kompleks stawów. Obiekt wygląda na współczesny, nic mi
nie wiadomo o ewentualnym poprzedniku na tym miejscu
Po wschodniej stronie drogi nr 855, niedaleko miejsca, gdzie przechodzi ona nad rzeczką
Łukawicą, w sąsiedztwie
stawów i koło ocienionego starym dębem drewnianego domu stoi
kamienna figura
Jana N. na wysokim dwuczłonowym cokole z datą 1922 i inskrypcją fundacyjną mieszkańców gminy. Ponadto napis: "ŚWIĘTY JANIE NEPOMUCYNIE MÓDL SIĘ ZA NAMI". Pobielono ją i otoczono drewnianym płotkiem, identycznym jak ogrodzenie
posesji. Obiekt powstał za pieniądze mieszkańców nieistniejącej już
gminy Rzeczyca Długa. Jan ma długą stułę,
krzyż, biret, wiązanie mozzety, buty, guziczki i brwi podkreślone
brązowym malowaniem
Po zachodniej stronie ul. Lubelskiej (droga nr 855) stoi drewniana
kapliczka, dziś kryta dachówką, dawnej zapewne gontem. Podczas remontu
ustawiono ją na ceglanym cokole. Wewnątrz, odgrodzona metalową kratą,
znajduje się piękna rzeźba św. Jana Nepomucena z II połowy XIX wieku,
utrzymana w tradycji barokowej (nad: Pietrosul)
W odrestaurowanym kościele cmentarnym św. Anny umieszczono fotograficzną
kopię na płótnie obrazu z Janem N. skradzionego stąd lata temu, który
trafił do Muzeum Archidiecezjalnej Sztuki Religijnej w Lublinie (zobacz
wyżej). Malowidło jest autorstwa Aleksandra Danielewicza i przedstawia
Jana N. razem ze św. Andrzejem Apostołem, św. Katarzyną Aleksandryjską i
być może ze św. Barbarą. Fundacja Jana i Katarzyny Oszustów z sąsiedniej wsi Lipy
z 12 lutego 1840 roku. Uroczy obrazek w stylu naiwno-ludowym, bardzo
kolorowy. Napisy na obrazie (pisownia uwspółcześniona): "Święty Andrzey Apostoł, Święty Jan
Nepomucyn. Królu Nieba wysokiego użycz nam zbawienia wiecznego.
Zmiłuy się nad nami Panie, wysłuchay modlitwy nasze. Roku Pańskiego
1840, dnia 12 Lutego. Fundatorowie Jan i Katarzyna Oszustowie z wsi
Lipy" (nad: Pietrosul)
Po południowo-wschodniej stronie drogi stoi murowana kapliczka o
półokrągłym wejściu, z drewnianą polichromowaną rzeźbą św. Jana
Nepomucena o zamkniętych oczach i otwartych ustach, w stylu ludowym.
Utrącone dłonie obu rąk, zniszczona część dolna. Niestety wiosną 2016
nadeszła wiadomość, że Nepomuka nie ma w jego kapliczce, a ona sama
została przesunięta w głąb posesji w czasie przebudowy drogi. Los figury
jest na razie nieustalony (nad: Pietrosul)
Według "Słownika geograficznego Królestwa Polskiego i innych krajów
słowiańskich" (Tom XV) była tu drewniana kaplica Jana N. usytuowana na
wyspie na stawie, fundacji Małachowskich z XVIII wieku (uwaga: do
sprawdzenia!)
Na terenie dawnego folwarku murowana kaplica pod wezwaniem JN ufundowana w
końcu XVIII wieku przez właścicieli dóbr Zaklikowsko-Zdzichowickich.
W końcu XIX wieku - o zgrozo! - zmieniono jej wezwanie na Antoniego
Padewskiego. Stan obecny został zweryfikowany przez Pietrosula - niestety negatywnie. Obecnie jest to
- tak jak wspomniano wyżej - kaplica św.
Antoniego, a wewnątrz są figury Antoniego i Huberta
W tej miejscowości w widłach Wisły i Sanu, przy drodze biegnącej obok
cmentarza parafialnego i naprzeciwko kościoła stoi murowana ażurowa klasycystyczna kapliczka z
XIX wieku, nakryta czterospadowym dachem. Wewnątrz drewniana,
współczesna rzeźba św. Jana Nepomucena, która zastąpiła na tym miejscu
figurę z początku XIX wieku (?) skradzioną (>>)
w początku XXI wieku, a następnie odzyskaną (zobacz niżej) (uzup: Pietrosul)
W kapliczce naprzeciwko kościoła stała drewniana
rzeźba św. Jana Nepomucena z początku XIX wieku (?). Została ona
skradziona (>>) w początku XXI wieku.
Natomiast we wrześniu 2014 roku H.Jakóbczak znalazł przed wejściem do
sklepu z antykami w
Rzeszowie (Rynek 8)ładną drewnianą polichromowaną
figura Jana N. Najwyraźniej powierzono mu rolę przyciągania klientów.
Przymknięte powieki, drobne rowki szaty, brak atrybutów, uszkodzone
palce obu dłoni. Wpisując to znalezisko do katalogu Nepomuków Ruskich (>>)
zamieściłem apel "Przechodzących tamtędy uprasza się o wypytanie
właścicieli o pochodzenie rzeźby i dokumenty dowodzące legalności jej
pozyskania, przekazania informacji o ewentualnej sprzedaży Jana i jego
nowej lokalizacji". Nie wiem, czy mój apel pomógł, ale w czerwcu 2016 roku
policja otrzymała zgłoszenie od mieszkańca gminy Gorzyce, który
rozpoznał ten obiekt jako pochodzący z kapliczki we Wrzawach. Nepomuk
został zarekwirowany a inni mieszkańcy Wrzaw
potwierdzili jego pochodzenie. Odzyskana
rzeźba ma wrócić do Wrzaw na stałe. Nie wiadomo jakie są
plany w stosunku do zastępującej ją współczesnej figury (zobacz wyżej)
(nad: H.Jakóbczak, uzup: Pietrosul) (uwaga: wykreślam obiekt z listy
Nepomuków d.woj. ruskiego, dopisuję w tym miejscu)
Fajsławice (gm. Fajsławice, pow.
Krasnystaw, ): w kamiennej namiotowej kapliczce usytuowanej przy
drodze prowadzącej z Fajsławic do Woli Idzikowskiej, zdobnej czterema
kolumnami jest drewniana rzeźba Jana N.
ustawiona na obłym cokole. Przełom XVIII i XIX wieku (nad: L.J.,
zobacz kartę obiektu)
Fajsławice (gm. Fajsławice, pow.
Krasnystaw, ):
przy szosie nr 17 kościół parafialny pod wezwaniem Jana N.
ufundowany w latach 1791-95 przez Wojciecha Saryusza Bielskiego i
żonę Franciszkę, na
miejscu poprzedniego spalonego w 1788 roku, też zresztą pod wezwaniem JN. Jest to dzieło
architekta Joachima Hempla. Wewnątrz ołtarz i obraz nepomucki,
wykonane po roku 1916. Pierwszy kościół był drewnianą budowlą
wybudowaną w 1757 roku (pierwsze nabożeństwo odbyło się tu 11
listopada), z fundacji ówczesnych właścicieli miejscowości,
podstolego lubelskiego Konstantego z Ołtarzewa Ołtarzewskiego wraz z
małżonką Anną z Obrachcic Bielską. Trzy lata wcześniej (1754)
sporządzono akt erekcyjny parafii pw. św. Jana Nepomucena (zobacz spis kościołów pod
wezwaniem JN >>)
Fajsławice (gm.
Fajsławice, pow. Krasnystaw, ): w kościele parafialnym p.w. JN
(zobacz wyżej) przechowuje się relikwie Jana Nepomucena! Relikwiarz jest
przedmiotem adoracji podczas dorocznego odpustu, czego świadkiem był A.P.
Cechy relikwiarza:
Stan zachowania: Dobry. Gloria zapewne późniejsza. Krzyż
wieńczący z mosiądzu, wtórny. Brak jednego kamienia na rewersie
Fajsławice (gm.
Fajsławice, pow. Krasnystaw, ): w kościele parafialnym p.w. Jana N.
przechowuje się feretron z obrazem Jana Nepomucena, który obnoszony
jest w procesji podczas dorocznego odpustu, czego świadkiem był A.P.
-
Fajsławice (gm. Fajsławice, pow.
Krasnystaw, ): na fajsławickim cmentarzu była też "kaplica obszerna w formie
rotundy z ozdobną facyatą z kamienia zmurowana ku wiecznej pamięci
od strapionej żony Teresy z Baranów Błażowskich mężowi swojemu
Janowi Hakenszmid, którego zwłoki tu w grobie spoczywają, wystawiła.
W środku kaplicy znajduje się ołtarz czci św. Jana Nepomucena
poświęcony, na którym w pewne dni ofiara Mszy świętej spełniać się
zwykła, na lewej stronie tego ołtarza stoi pięknie wyrobiony pomnik
z marmuru częścią białego, częścią czarnego, zdobny złoceniem w
kształcie kolumny piramidalnej uciętej." (opis parafii z 1845
roku wg ks. kanonika Karola Boniewskiego). Na miejscu osoba
najbardziej kompetentna - p. Adam Polski, prezes Towarzystwa
Przyjaciół Fajsławic - została wypytana 20 maja 2007 przez Brata
Wirtualnego A.P. Potwierdzony został fakt istnienia kaplicy z
ołtarzem. Stan dzisiejszy - ruina, los ołtarza - nieznany Kaplica
była wzniesiona z kamienia, na rzucie koła, z prostokątnym przedsionkiem, od frontu zwieńczonym trójkątnym szczytem. Otwór wejściowy zamknięty półkoliście i ujęty po bokach półkolumnami jońskimi. Wiadomo, że do II wojny światowej w tej kaplicy znajdował się ołtarz, a w nim obraz patrona
właściciela dóbr Suchodoły, Jana Sławy Hakenszmita - św. Jana
Nepomucena
Fajsławice (gm. Fajsławice, pow.
Krasnystaw, ): w zbiorach parafii św. Jana Nepomucena jest jeszcze
jeden obraz przedstawiający JN. Jan jest tutaj młodzieniaszkiem, nie
ma zarostu, zdobi go dziewięć (!) gwiazd i trzyma palec na ustach. Tonacja
czerwono-brązowa. Być może jest to ten sam obraz, który wisiał
niegdyś w ołtarzu kaplicy grobowej Hakeszmida? (zobacz wyżej) (nad:
A.P., 2007-05-20)
Nepomuki powiatów Chełm, Włodawa i Krasnystaw, które dziś należą
do województwa lubelskiego, za czasów I Rzeczpospolitej należały do
województwa ruskiego. Była ona odizolowaną przez województwo bełskie
enklawą tego województwa. Zaliczyłem do niej kilkadziesiąt Janów.
Zobacz
>>
Uwaga: część dzisiejszego powiatu ryckiego,
garwolińskiego, łukowskiego i puławskiego należało do
Ziemi Stężyckiej, która była zawiślańską enklawą
województwa sandomierskiego
(>>). Tam zaliczyłem Nepomuki z miejscowości
Kłoczew (gm. Kłoczew, pow. Ryki),
Trojanów (gm.
Trojanów, pow. Garwolin, woj. mazowieckie), Sobiska (gm. Adamów,
pow. Łuków), Dąbrówka (gm. i pow. Łuków) i Budziska (gm. Adamów, pow. Łuków),
Wola Gułowska (gm. Adamów, pow. Łuków), Żelechów (gm. Żelechów,
pow. Garwolin), Wnętrzne ((gm. Stanin, pow. Łuków), Okrzeja (gm.
Krzywda, pow. Łuków), Gołąb (gm. i pow. Puławy) oraz oczywiście
Stężyca (gm. Stężyca, pow. Ryki)
ująłem w osobnym zestawieniu mimo, że dziś tereny te -
dzisiejsze powiaty Zamość (część) i Tomaszów, Hrubieszów i Lubaczów - należą
do województwa lubelskiego. Za I Rzeczpospolitej było to jednak
osobne województwo bełzkie >>
