Rzeczpospolita >
Korona > Prowincja Małopolska > Województwa: Ruskie
(część), Bełzkie (część), Wołyńskie, Podolskie, Kijowskie, Bracławskie,
Czernihowskie, X. Inflanckie, X. Kurlandzkie
W.X. Litewskie > Województwa: Wileńskie, Mińskie,
Trockie (część), X. Żmudzkie, Smoleńskie, Połockie, Nowogródzkie, Witebskie,
Brzesko-Litewskie (część), Mścisławskie
KRESOWE NEPOMUKI
Litwa, Ukraina, Ruś Biała, Inflanty
|
> GŁÓWNA STRONA
NEPOMUKÓW
>> KAPLICZKI NEPOMUCKIE
>> DASZKI NAD
NEPOMUKAMI
Kresy w dzisiejszych granicach RP:
>> NEPOMUKI RUSKIE
>> NEPOMUKI BEŁZKIE
>> NEPOMUKI
PODLASKIE
>> INNE KRESY: SPISZ
|
Większość kresowych
Nepomuków została zmieciona z powierzchni ziemi razem z
całym zbędnym, zdaniem caratu a potem Czerwonych, bagażem historii, tradycji,
religii, polskości. Ocalało jednak nadspodziewanie dużo figur i
obrazów, kilka znalazło
schronienie w skansenach, muzeach i we wnętrzach kościołów. A kult
Jana sięgał niegdyś po Kamieniec Podolski, Kijowszczyznę, Witebsk,
Połock i Żmudź. Nepomuki z tych części dawnych województw
trockiego, brzesko-litewskiego, ruskiego i bełzkiego, które znalazły
się w granicach powojennej Polski, ujęte są na stronach najbliższych
terytorialnie. W tej chwili wiem o Nepomukach z olbrzymiego obszaru
dawnych województw kresowych w
skromnej ilości sztuk:
223 + 72
Są też
znaki odrodzenia - na przykład miasto Anykščiai na Litwie powróciło
do swego herbu przedstawiającego trójprzęsłowy most (>>)
z figurą Jana Nepomucena na środku
|
|
Posłuchaj:
SEGER Josef FN (1716-82)
- Toccata in B
|
LITWA
(47 + 18)
zobacz na mapie Google >> ALFABETYCZNIE
|
|
WOJEWÓDZTWA
(do uzup): |
|
|
|
|
|
|
POWIATY /
OKRĘGI (do uzup.): |
|
|
|
|
|
|
MIEJSCOWOŚCI
(do uzup.): |
|
|
|
|
|
|
|
|
-
Wilno (Vilnius, okręg i
region Wilno,
): w
katedrze św. Stanisława jest kaplica Jana N., ostatnia po prawej
stronie, zwane też Imienia Maryi, Tabora, Gaudeamus, Czarną, Częstochowską,
Biskupią lub Zesłańców (Tremtinių).
XVIII-wieczna, odbudowana przez biskupa J.I. Masalskiego
oraz Jana Nepomucena Korwina-Kossakowskiego (jest tu pochowany) po
zawaleniu wieży zegarowej w 1769 roku. W kaplicy jej
istniała altaria (czyli fundacja, prebenda) św. Jana
Nepomucena ufundowana przez Grylewiczów, opiewająca na trzy
msze czytane. W kaplicy zawieszono
obraz Franciszka Smuglewicza przedstawiający Jana Nepomucena
przed królem Wacławem, wysoki na pół siódma łokcia a szeroki
na pół piąta, w ramach złoconych. Obraz ten znajduje się
obecnie w innej kaplicy, w środku długości lewej nawy
(uwaga: zweryfikować na miejscu). Obraz ten był wzorem dla
licznych grafik, które zobaczyć można np. w krakowskim (>>) Muzeum Narodowym (MNK III-ryc.-16937, MNK III-ryc.-18236, MNK III-ryc.-18237)
-
Wilno (Vilnius, okręg i
region Wilno,
): w
uniwersyteckim kościele św. Janów jest biała barokowa figura Jana N.
z cienkim krzyżem w rękach (nad:
Bajarka)
-
¿
Wilno (Vilnius, okręg i region Wilno,
):
w pobliżu kościoła św. Rafała posąg świętego Jana N. stanął
jeszcze przed beatyfikacją męczennika w 1719 roku. Nie wiem
czy jest tam jeszcze, nie wiem czy w ogóle się zachował
-
Wilno (Vilnius, okręg i
region Wilno,
): XVIII-wieczny
obraz Jana N. w kościele św. Anny
-
Wilno (Vilnius, okręg i
region Wilno,
):
w kościółku pobonifraterskiem św. Krzyża prawy ołtarz w
nawie poświęcono św. Janowi Nepomucenowi i mieści spory
barokowy obraz (nad: W.M.)
-
- Wilno (Vilnius, okręg i
region Wilno): wpisuję tutaj
również, choć sytuacja jest tymczasowa, drewnianego Nepomuka
dostrzeżonego w antykwariacie w Wilnie, nieopodal Ostrej
Bramy
-
- Wilno (Vilnius, okręg i
region Wilno): wpisuję tutaj
również drugiego, nieco mniejszego drewnianego Nepomuka z
antykwariatu w Wilnie, nieopodal Ostrej Bramy, z tym samym
zastrzeżeniem
|
|
|
|
Wilno (Vilnius) |
okręg: Wilno |
region: Wilno |
|
|
|
W
kościele św. Teresy, w korytarzu prowadzącym do Kaplicy
Matki Boskiej Ostrobramskiej, znajduje się obraz, który z dużym
prawdopodobieństwem uznać można za
wizerunek
Jana N. - Jałmużnika, rozdającego jałmużnę ubogim (uwaga:
koniecznie potwierdzić identyfikację w źródłach!) (nad: A.D.) |
|
|
Wilno:
Muzeum Narodowe, Nowy Arsenał |
|
|
[okręg. Vilnius, region: Vilnius]: w oddziale Litewskiego Muzeum
Narodowego (Lietuvos nacionalinis muziejus) mieszczącym się w Nowym
Arsenale przy Arsenalo g. 1 prezentowane są zbiory etnograficzne z
terenu całej Litwy. Kolekcja ta wymaga zbadania pod kątem nepomuckim,
lecz na podstawie kilku zdjęć, które wpadły mi w ręce można stwierdzić,
że jest tam wiele wizerunków Jana N. (niektóre w magazynach). Na razie tylko dwa obiekty
dostrzeżone na plakacie muzeum |
|
|
|
Wilno (Vilnius) |
okręg: Wilno |
region: Wilno |
Arsenalo g. 1 |
|
|
Na plakacie reklamującym Muzeum Narodowe i
wywieszonym przy wejściu do jego filii w Nowym Arsenale znajduje
się fotografia sali muzealnej, w której widoczna jest statyczna drewniana
ludowa figura Jana N. z długą stuła i w birecie, podobna do tych
znanych nam z Kurpi (nad: A.D.) |
|
|
|
Wilno (Vilnius) |
okręg: Wilno |
region: Wilno |
Arsenalo g. 1 |
|
|
Na plakacie reklamującym Muzeum Narodowe i
wywieszonym przy wejściu do jego filii w Nowym Arsenale znajduje
się fotografia sali muzealnej, w której widoczna jest drewniana
polichromowana
ludowa figura Jana N. w birecie i z aureolą o dużych gwiazdach,
z palmą w prawej i krzyżem w lewej ręce. Wyróżnia go kształt
palmy, która w fantazji ludowego twórcy zmieniła się w coś
przypominające trójząb (nad: A.D.) |
|
|
|
|
-
¿ Bujwidze (Buivydžiai, okręg i
region Wilno,
): w tutejszym kościele był niegdyś obraz JN. Nie wiem nic o jego losach po 1820 roku
-
¿ Sużany (Sužionys, okręg i
region Wilno,
): w tutejszym kościele przy ołtarzu głównym była niegdyś drewniana figura JN. Nie wiem nic o jej losach
-
Mejszagoła (Maisiagala, okręg i region Wilno): w
kościele Wniebowzięcia NMP starsza niż on rzeźba JN z IV ćwierci
XVIII wieku
-
Olita (Alytus, kręg i region Olita): w
muzeum regionalnym jest drewniana figura Jana N. Muzeum
wytworzyło nawet okolicznościowy
stempel pocztowy (>>),
użyty po raz pierwszy 4 czerwca 2011 roku, z wyobrażeniem
tego obiektu
-
Dowgi (Daugai, okręg i region Olita): w kościele Objawienia Pańskiego, w prawym
ołtarzu bocznym stoi figura św. Jana N., 1862 rok (nad: W.M.)
-
Punie (Punia, okręg i region Olita): w kościele św. Jakuba
rzeźba JN z końca XIX wieku
-
Simno (okręg Olita, region Łoździeje): w
kościele, w bocznym ołtarzu, jest polichromowana figura Jana
N.
-
¿ Piwoszuny (okręg Olita):
figura podobna do Jana N. w kościele
-
Birże (Birzai, okręg Poniewież, region Birże): w muzeum figury JN
-
Grażyszki (Graziskiai, okręg Mariampol,
region Wyłkowyszki): w kościele drewniana rzeźba JN z lat 1745-59
-
Poswol (Paswalys, okręg Poniewież): w kościele
Jana Chrzciciela rzeźba JN z XVIII wieku w głównym neobarokowym
(?) ołtarzu
-
Saly (Salos, okręg Poniewież): w kościele
św. Krzyża jest ambona, którą wieńczy figura św. Jana N.
(nad: W.M.)
-
Onikszty (Anykščiai, Auksztota, okręg:
Uciana): herb miasta przedstawia
Nepomuka na moście nad rzeką. Jest to miasto partnerskie
miasta Nepomuk (Czechy >>),
miejsca urodzenia Jana N.
|
|
|
|
Ejszyszki (Eišiškės) |
okręg: Wilno |
region: Sołeczniki Wielkie |
Vilniaus g. |
|
|
Polichromowana figura Jana N.
na wysokiej, nieco obłej kolumnie. W trakcie ostatniej
renowacji dodano chroniący rzeźbę daszek na czterech metalowych prętach |
|
|
|
Malaty (Molėtai) |
okręg: Uciana |
region: Molėtai |
Vilniaus g. |
|
|
Przy drodze i moście na rzece Na wysokim słupie nowoczesny posąg św. Jana N. (nad: W.M.) |
|
Województwo
Trockie
(część w dzisiejszych granicach Litwy, 11 + 3)
zobacz na mapie Google >> ALFABETYCZNIE
|
|
POWIATY /
OKRĘGI: |
|
|
|
|
|
|
MIEJSCOWOŚCI: |
|
|
|
|
|
|
|
|
-
Troki (Trakai, okręg Wilno, region Troki,
): ładny Jan Nepomucen
w kapliczce na wysokiej kolumnie - ustawiono go tutaj nie bez
powodu: Jan jest patronem miasta. Fundatorem był ponoć
niejaki Odyniec, właściciel Zatrocza po przeciwnej stronie
jeziora Gałwa. Modlitwa do JN uratowała go przed utonięciem
w jeziorze podczas burzy. W ramach represji po powstaniu
styczniowym carski komendant policji isprawnik Cecura kazał
usunąć rzeźbę. Kolumna pochodzi z połowy XVIII wieku i stoi
czworościennej podstawie, a pierwotnie miała u szczytu
sześcienny cokolik pod figurę. Sama domkowa kapliczka na
szczycie jest znacznie młodsza, cokolik został strącony
razem z figurą. Ponoć nikt nie chciał podjąć się
świętokradczego zadania, a gdy wreszcie znalazł się chętny -
spadł i złamał nogę. Pomagający mu syn komendanta utonął w
Gałwie. Legenda głosiła, że póki Jan nie wróci na miejsce,
jezioro co rok pochłaniać
będzie jedną ofiarę. Na czubku okaleczonej kolumny
umieszczono blaszaną Pogoń, a po odzyskaniu niepodległości
powyżej dodano Orła. Zapomniana została nawet pierwotna
funkcja obiektu i nazywano go Kolumną Zygmunta III a nawet
Kolumną Witolda - zachowały się stare widokówki tak właśnie
podpisane. W roku 1935, z inicjatywy burmistrza, pułkownika Zajączkowskiego,
wymurowano kapliczkową celkę, większą niż dawny cokolik,
zaopatrzona ją w daszek
namiotowy, dodano kuty krzyż. Nowa figurę Jana Nepomucena autorstwa rzeźbiarza Stanisława
Horno-Popławskiego z Wilna, poświęcił tutejszy proboszcz, ksiądz
Henryk Hlebowicz, później kapłan-męczennik, beatyfikowany w 1999 roku. Kolejny
zamach na Jana przeprowadzili Sowieci koło 1960 roku - figura została usunięta
pod osłona nocy i zatopiona w jeziorze. I znowu powstała
legenda mówiąca, że ponoć jeden ze sprawców powiesił się, a inny został kaleką. Na szczęście
pracownicy trockiego muzeum wyciągnęli świętego z wody i ukryli w magazynie
w piwnicach zamku. W celce zainstalowano zegar z czterema tarczami, ale każda
uparcie wskazywała inną godzinę. W 1969 roku kolumnę odnowiono, ustawiając w
celce pseudoludową rzeźbę rycerza - strażnika. W 1990 roku, tuż po zdobyciu
niepodległości przez
Litwę, Jan wrócił na swoje miejsce, a w ramach zadośćuczynienia przydano mu nowy
krzyż. Zobacz
tekst J. Komorowskiego na temat tego obiektu (Spotkania z Zabytkami 10/2000
>>)
-
- Troki (Trakai, okręg Wilno, region Troki,
): z obowiązku
dopisuję tutaj zaginioną XVIII-wieczna figurę, która stała
pierwotnie na kolumnie w Trokach
-
Troki (Trakai, okręg Wilno, region Troki,
): przed
kościołem
Nawiedzenia NMP jest drewniany krucyfiks, bogato zdobiony, jak
to na Litwie. Umieszczono na nim dwie figury, które
przyciągnęły moja uwagę. Jedna, na tylnej stronie krzyża, to
z pewnością Jan N. Obok druga rzeźba, podobna do JN, ale ubrana
w mitrę - jest to więc św. Kazimierz. Zgodnie z opinią
etnografów przygotowujących wystawę "Jan Nepomucen Święty
Przydrożny" (Muzeum Białostockie, Łomżyńskie i Ostrołęckie,
2005) taką wersję nakrycia głowy przydawano czasem Janowi na
terenach Podlasia (i zapewne Litwy), gdzie silne były wpływy
prawosławia, jednak to nie ten przypadek
-
-/¿ Troki (Trakai, okręg Wilno, region Troki,
):
według źródła w kościele
Nawiedzenia NMP jest obraz Jana N. z 1726 roku. Jednak kolejne
wizyty moje i innych poszukiwaczy (2006, 2019) każą
zakwestionować tę informację. Obraz ze świętym odrzucającym
koronę i przyjmującym w zamian od anioła wieniec męczeński
to z pewnością nie ten obiekt - choć jest tu i krucyfiks w
dłoni, szata księdza i księga (uwaga: wyjaśnić, sprawdzić
zakrystię) (uzup: A.D.)
-
Kowno (Kaunas, okręg
i region Kowno,
): w kościele farnym, czyli katedrze św. Piotra
i Pawła, jest duży obraz Jana N.
-
Kowno (Kaunas,
okręg i region Kowno,
): w kościele farnym, czyli katedrze św.
Piotra i Pawła, na filarze nawy głównej, po
prawej stronie, zawieszono obraz z tłumem świętych. wśród
nich jest Jan N. (nad: M.Muryn)
-
Kowno (Kaunas, okręg i
region Kowno,
): w kościele Witolda
jest witraż, na którym umieszczono Jana N. na moście, i to
nawet podwójnie
-
- Kowno (Kaunas, okręg i
region Kowno): na dziedzińcu
pałacu arcybiskupiego stoi duży drewniany, bogato zdobiony
krzyż w stylu litewskim. Sądziłem, że jedna z postaci na nim
umieszczonych jest Janem N. Ma palmę, krzyż
i typowy ubiór. Nietypowe jest nakrycie głowy - w formie
czapy-korony, ale już wiem na podstawie materiałów z wystawy
"Jana Nepomucen Święty przydrożny" (Muzeum Białostockie,
Łomżyńskie i Ostrołęckie, 2005), że na terenach Podlasia
zdarzały się takie przedstawienia inspirowane ubiorem popów.
Jednak ostatecznie przychylam się do zdania W.M., że to
najprawdopodobniej św. Kazimierz
-
Kowno (Kaunas,
okręg i region Kowno): w Muzeum jest przebogaty zbiór
drewnianych figur Jana N. zebranych z całej Litwy
-
Rumszyszki (Rumšiškės, okręg Kowno,
region Koszedary): w tutejszym skansenie
jest drewniana kapliczka na słupie z ludową polichromowaną
figurą Jana N. oraz innych świętych, zwieńczona żelaznym
kutym krzyżem
-
Rumszyszki (Rumšiškės, okręg Kowno,
region Koszedary): w tutejszym skansenie
jest tez inna oszklona kapliczka na słupie z drewniana
ludową polichromowaną figurą Jana N. w towarzystwie innych
świętych, zwieńczona żelaznym kutym krzyżem z promieniami i
półksiężycem
-
Żejmy (Żeimai, okręg Kowno, region
Janów [Jonava]): na osi XVIII-wiecznego pałacu biskupa
Józefa Kossakowskiego, na rozstajach dróg do Kowna, Szat,
Kiejdan, stoi olbrzymia cylindryczna kapliczka
Jana Nepomucena. Jest to największy tego typu obiekt na
Litwie, ma trzy kondygnacje. Tynkowana cegła, dachówka. W
przeźroczu środkowej kondygnacji umieszczono figurę Jana N.
w gwiaździstej aureoli. Na czubku krzyż. Bardzo urokliwy
obiekt, fundowany przez rodzinę Kossakowskiego jako wotum za
powrót generała Józefa Kossakowskiego z kampanii
moskiewskiej w roku 1812
|
|
|
|
Vadaktėliai |
okręg: Poniewież |
|
droga 3007 |
|
|
Niedaleko zakola rzeki Vadaktis znajduje się
cmentarz, a za nim drewniany kościół pod wezwaniem Jana N. wybudowany w
roku 1773. W środku, w lewym bocznym ołtarzu znajduje się rzeźbiona
drewniana figura JN (nad: M.O.) |
|
|
X.
Żmudzkie |
|
|
-
Szawle (Siaulai, okręg i region Szawle): w muzeum jest kolekcja figur Jana N.
obejmująca co najmniej sześć drewnianych obiektów
-
Meškuičiai (region Szawle,
):
w kościele św. Stanisława w prawym ołtarzu bocznym jest
polichromowana figura JN. Obok św. Kazimierz (nad: W.M.)
-
Bazilionai (region Szawle,
):
w kościele św. Bazylego z 1930 roku stoi, być może umieszczony wtórnie w
nawie przed barierką ołtarza, po lewej stronie, drewniana
figura Jana N. (nad: W.M.)
-
Pašvitinys (okręg Pokrój, region Szawle):
w kościele św. Trójcy, w nastawce lewego ołtarza, zawieszony
obraz św. Jana N. (nad: W.M.)
-
¿ Iwaszki (okręg
Janiszki, region Szawle): według "Słownika geograficznego
Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich" (Tom XV),
była tu drewniana kaplica Jana Nepomucena (uwaga: sprawdzić
stan obecny)Židikai (okręg Telsze, region Możejki,
):
w kościele św. Jana Chrzciciela z 1819 roku drewniana figura Jana N.
umieszczona w drugiej kondygnacji prawego ołtarza (nad: W.M.)
-
Pikeliai (okręg Telsze, region Możejki,
):
w kościele św. Trójcy z 1752 roku jest mała figurka Jana N.,
umieszczona na tabernakulum prawego ołtarza w prezbiterium (nad: W.M.)
-
Siady (Seda, okręg Telsze, region Możejki): dawna kaplica
dworska z 1781 roku nosi imię Jana N. Drewniana, przebudowana na
kościół w 1783 (przebudowana 1900 i 1988), zamknięta po II
wojnie, remontowana i zwrócona po 1989 roku. Figura św. Jana
stoi, jak należy, w ołtarzu głównym
-
¿ Szyłele (Šilale, okręg Šilale,
region Taurogi,
):
na zdjęciu z 1964 roku widać drewnianą ludową figurę bez
prawej dłoni, podpisaną jako Jan N. Mam pewne wątpliwości:
długa do ziemi szata, gołe stopy, dziwna czapka. Poza tym
nie wiadomo, czy obiekt jeszcze istnieje (nad: W.M.)
-
Pojurze (Pajuralis, okręg Šilale,
region Taurogi): w kościele św. Joachima z 1908 roku prawy
ołtarz poświęcono św. Janowi N. i umieszczono jego obraz
(nad: W.M.)
-
Skaudwile (Skaudvilė, region Taurogi):
w miejscowym drewnianym kościele św. Krzyża z 1797 roku, po
prawej stronie tęczy, na potężnej konsoli stoi duża figura
Jana N. (nad: W.M.)
-
¿ Prapimas (okręg Šilale,
region Taurogi): na zdjęciu z 1964 roku widać drewnianą
ludową figurę Jana N. Przysadzista sylwetka, rogata czapka,
koronka komży oddana za pomocą trójkątnego wzoru. Nie
wiadomo, czy obiekt jeszcze istnieje (nad: W.M.)
-
¿ Paikvardziai (okręg Šilale,
region Taurogi): na zdjęciu z 1964 roku widać drewnianą
ludową figurę Jana N. Sympatyczna postać trzyma w prawej
ręce dziwny okrągły obiekt - zapewne język w glorii. Nie
wiadomo, czy obiekt jeszcze istnieje (nad: W.M.)
-
¿ Derkintai (okręg Šilale,
region Taurogi): na zdjęciu z 1964 roku widać drewnianą
ludową figurę Jana N. Postać trzyma w prawej ręce wysoko
uniesiona palmę, a w lewej krzyż oparty po robociarsku na
ramieniu. Nie wiadomo, czy obiekt jeszcze istnieje (nad: W.M.)
-
¿ Kiaukiai (okręg Šilale,
region Taurogi): na zdjęciu z 1964 roku widać drewnianą
ludową figurę Jana N. Postać trzyma w prawej ręce na
wysokości pasa palmę, w lewej frontalnie przed sobą
krucyfiks. Nie wiadomo, czy obiekt jeszcze istnieje (nad:
W.M.)
-
¿ Monkaiciai (okręg Šilale,
region Taurogi): na zdjęciu z 1964 roku widać elegancką
drewnianą figurę Jana N. Postać trzyma w prawej ręce
krucyfiks, a lewą stopę ma opartą na półokrągłej konstrukcji
zbudowanej na cokoliku. Nie wiadomo, czy obiekt jeszcze
istnieje (nad: W.M.)
-
¿ Gubriai (okręg Šilale,
region Taurogi): na zdjęciu z 1964 roku widać drewnianą
ludową figurę Jana N. bez dłoni, z pękniętą twarzą i mocno
skorodowaną. Nie wiadomo, czy obiekt jeszcze istnieje (nad:
W.M.)
-
¿ Bokstas (okręg Šilale,
region Taurogi): na zdjęciu z 1964 roku widać drewnianą
ludową figurę Jana N. w aureoli z gwiazdami, z krzyżem i
palmą. Nie wiadomo, czy obiekt jeszcze istnieje (nad: W.M.)
|
|
|
Inne (8) |
|
|
|
|
|
|
? |
okręg: ? |
|
|
|
|
W przepastnych zasobach polona.eu znaleźć można
starą fotografię drewnianej kapliczki na słupie przed wiejską chatą.
Gontowy daszek podtrzymują cztery wygięte drewniane słupki. Figurka
niewielka, zapewne polichromowana. Miejsce i czas nieustalone. Obiekt w
stylu ludowym, zapewne juz nie istnieje, lub może rzeźba trafiła do
któregoś z muzeów (zobacz: Kowno) |
|
|
|
? |
okręg: ? |
|
|
|
|
Drewniana figura Jana N. z okolic Telsza na
Litwie eksponowana podczas czasowej wystawy "Smūtkeliai - Litewskie
świątki" w Muzeum Etnograficznym Oddziału Muzeum Narodowego w Poznaniu.
Pochodzi z kolekcji Gegiminasa Petraitisa, XIX/XX wiek. Nie znam stałego
miejsca przechowywania rzeźby (nad: S.Zobniów) |
|
|
|
? |
okręg: ? |
|
|
|
|
Drewniana figura Jana N. pochodząca ze wsi Upynos w
regionie Telsza na
Litwie eksponowana podczas czasowej wystawy "Smūtkeliai - Litewskie
świątki" w Muzeum Etnograficznym Oddziału Muzeum Narodowego w Poznaniu.
Pochodzi z kolekcji Gegiminasa Petraitisa, XIX/XX wiek. Być może autorem
jest znany rzeźbiarz ludowy Augustinas Potockis (Augustyn Potocki,
1844–1945). Nie znam stałego
miejsca przechowywania rzeźby (nad: S.Zobniów) |
|
|
UKRAINA (140 + 34)
kraj: Korona, prowincja:
Małopolska
zobacz na mapie Google >> |
DAWNE
WOJEWÓDZTWA, ALFABETYCZNIE:
|
|
|
|
|
|
|
|
MIEJSCOWOŚCI: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Dawne województwo ruskie
(część w dzisiejszych granicach Ukrainy, 80 + 14)
zobacz na mapie google (>>) |
|
ZIEMIE,
alfabetycznie:
|
|
|
|
|
|
|
|
MIEJSCOWOŚCI: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ziemia Lwowska
(część w
dzisiejszych granicach Ukrainy)
zobacz na mapie google (>>) |
|
|
MIEJSCOWOŚCI
(do uzup. i odsiania od sąsiednich Ziem): |
|
|
|
|
|
|
|
|
-
Lwów: kamienna figura Jana N. z roku 1796 stała niegdyś na mostku przed hotelem
"De Russie", czyli "Rosyjskim", na placu Mariackim, czyli
Mickiewicza. W latach 30. XIX wieku rzeźbę przeniesiono na
koniec ul. Św. Jana (w miejsce gdzie obecnie aleja Szewczenki
zbiega się z ul. Saksaganskiego, dawniej przy zbiegu ulicy
Fredry z placem Akademickim) i ustawiono na moście noszącym imię
Jana Nepomucena przez rzekę Pełtew, płynącą środkiem ulicy, przy
ujściu rzeczki Pasieki (płynęła od Pohulanki ulicą
Kochanowskiego). W 1890 roku łożysko Pełtwi ostatecznie ukryto
pod ziemią, a posąg Jana N. przeniesiono przed kościół św.
Mikołaja. Dziś Jan N. stoi w niszy we frontonie byłego kościoła karmelitów
pw. św. Michała, dziś cerkwi pod wezwaniem Michała Archanioła, z
roku 1796. Identyczność tej figury z tą z mostu (zobacz wyżej)
potwierdza Fryderyk Papée ("Historia miasta Lwowa w
zarysie", Książnica Polska, Wydanie drugie, poprawione i
uzupełnione, Lwów-Warszawa 1924)
-
- Lwów: była tu niegdyś ulica Św. Jana
Nepomucena i most pod jego wezwaniem (w miejscu gdzie obecnie aleja Szewczenki zbiega się z ul. Saksaganskiego,
dawniej przy zbiegu ulicy Fredry z placem Akademickim). Na
moście stała kamienna figura Jana N. z roku 1796 przeniesiona
potem przed kościół św. Mikołaja, dziś cerkiew (zobacz niżej).
Most przerzucony był przez rzekę Pełtew, płynącą środkiem ulicy,
przy ujściu rzeczki Pasieki (płynęła od Pohulanki ulicą
Kochanowskiego). W 1890 roku łożysko Pełtwi ostatecznie
ukryto pod ziemią, a most zlikwidowano
-
Lwów (ruskie,
): w "Spotkaniach
z Zabytkami" z czerwca 99 wyczytałem, że wizerunek Jana N.
można znaleźć nawet w ormiańskiej katedrze we Lwowie! Jest to
fresk-autoportret roku warszawskiego malarza Jana Henryka Rozena
z 1928. Trochę więcej szczegółów znaleźć można w czasopiśmie
"Miejsca Święte" (nr 6, 2001) w artykule Jana Walczewskiego pt.
"Ormiańskie Sacrum". Pisze on, że Rozen przedstawił
siebie jako Nepomucena. Najprawdopodobniej chodzi o scenę
"Chrystus ukrzyżowany". Po lewej stronie krzyża znajduje się
najprawdopodobniej postać Piłata w czerwonym płaszczu, a za nią
jest postać świętego w czarnym nakryciu głowy. To właśnie Jan.
Ja widziałem go w czasie kolejnych wizyt we Lwowie w 2008, 2009
i 2010 roku (kiedy to prawie siłą namówiłem panią odźwierną na
wpuszczenie nas za barierkę oddzielającą starą część kościoła)
-
Lwów: jest tu figura Jana N. na jednym z grobów na
Cmentarzu Łyczakowskim, w polu nr 12, mniej więcej pośrodku
kwartału, znakomicie widoczny z głównej alei wiodącej w kierunku
Cmentarza Orląt Lwowskich (nad: J.P.) Ja widziałem ją i
fotografowałem w czerwcu 2008 i zanotowałem, że ustawiono ją -
na ośmiokątnej kolumnie - na grobie Joanny Cavanny, zmarłej w
roku 1874 w wieku lat 33
-
Lwów:
powstała tu rokokowa rzeźba Jana, umieszczona w głównym ołtarzu
kościoła św. Marcina, przeniesionego do podlwowskiego Milatyna.
Rzeźbił karmelita Tomasz Huetter (zobacz niżej)
-
¿ Lwów: we
wnętrzu kościoła św. Antoniego, na ścianie po lewej stronie
nawy, nad obrazem "Jezu ufam Tobie", wisi obraz Jana N.
(nad: M.W.) (uwaga: ponownie sprawdzić na miejscu, mnie nie
udało się znaleźć tego obiektu ani w roku 208 ani 2009)
-
Lwów: w podziemiach kościoła św. Kazimierza
przy ul. Krzywonosa 1 (вул. Кривоноса М., 1, przed 1945 ul.
Teatyńska), w roku 2009 archeolodzy odnaleźli szczątki
pochówków, a wśród nich co najmniej jeden medalik (lub
szkaplerz) z wizerunkiem Jana N.
-
- Lwów: przed kościołem św. Marii Magdaleny
stała niegdyś XVII-wieczna (mam wątpliwości do tego datowania
konserwatorów zabytków dokonujących wpisu kościoła do rejestru,
przytoczonego przez Jurija Smirnowa) figura Jana Nepomucena,
zniszczona po przekazaniu kościoła Politechnice w 1962 roku.
Była to rzeźba "kamienna, wysokości 1,20 m, barokowa z wieku
XVII, dobrze modelowana, ustawiona na filarze murowanym z cegły,
wysokości 3,40 m przy bramie wjazdowej do ogrodu parafialnego"
-
- Lwów: w kościele św. Marii Magdaleny
(zobacz wyżej), w jednym z ołtarzy znajdował się niegdyś obraz
Jana Nepomucena bez większej wartości artystycznej, zamieniony
być może na inny już w II połowie XX wieku lub zniszczony po II
wojnie światowej
-
¿ Lwów: we wnęce fasady
kościoła jezuitów
śśw. Piotra i Pawła ustawiono rzeźbę, która ma pewne cechy nepomuckie: krucyfiks, strój, brodę. Jednak poza jest zupełnie
nietypowa, więc identyfikacja z duuużym znakiem zapytania.
Obstawiam raczej Franciszka Ksawerego, jako świętego jezuickiego
(uwaga: kontynuować szukanie w źródłach)
|
|
|
Lwów |
region: Lwów |
obwód: Lwów |
ul. Teatralna |
|
|
W kościele jezuitów śśw. Piotra i Pawła (zobacz wyżej) na sklepieniu
wymalowano freski. W grupie świętych, obok Floriana i dwóch biskupów,
daje się dostrzec półleżącą postać Jana N. z palmą w jednej a językiem w
drugiej ręce. Malowidła były niedawno restaurowane i ich aktualny poziom
pozostawia wiele do życzenia - ale są do obejrzenia do długich
dziesięcioleciach kiedy kościół był niedostępny i zrujnowany (nad: W.M.) |
|
|
|
Lwów |
region: Lwów |
obwód: Lwów |
|
|
|
W ramach ekspozycji w tutejszym skansenie, w
drewnianym kościółku ze wsi Jazłowczyk koło Brodów, od roku 2015
wystawiona jest ładna ludowa drewniana polichromowana figura Jana N.
Skansen znajduje się w północno-wschodniej części Lwowa, blisko
Wysokiego Zamku w dzielnicy Kajzerwald (nad: W.M.) |
|
|
|
-/¿ Lwów |
region: Lwów |
obwód: Lwów |
ul. Gródecka / Janowska |
|
|
Według
"Słownika geograficznego Królestwa Polskiego i innych krajów
słowiańskich" (Tom V) przed kościołem św. Anny (dawniej
augustianów) stała statua św. Jana Nepomucena z roku 1810
(uwaga: sprawdziłem stan obecny i figury brak, należy pytać w
kościele i kontynuować poszukiwania w źródłach) |
|
|
|
- Lwów |
region: Lwów |
obwód: Lwów |
ul. Gródecka / Janowska |
|
|
Wewnątrz kościoła poaugustiańskiego św. Anny (zobacz
wyżej), w pierwszym ołtarzu po prawej (obok ambony) był swego czasu
"obraz zasuwalny św. Jan Nepomucena" autorstwa Kornela Szlegla (1819-1870). (źródło: "Encyklopedya
do krajoznawstwa Galicyi", Antoni Schneider, T I str. 96)
(nad: Pietrosul) |
|
|
|
Winniki (Винники) |
region: Lwów |
obwód: Lwów |
ul. Lwowska (L'vivs'ka) |
|
|
W kościele Wniebowzięcia NMP (Костел Вознесіння
Пресвятої Богородиці (Успіння Пресвятої Діви Марії) z roku 1766 znajdują się freski, a
wśród postaci znajduje się wizerunek Jana N. na tle Mostu Karola ze
sceną Topienia. Jan ma gołą głowę, a w rękach palmę i krzyż. Całość
obramowana rokokową bordiurą. Zapewne wiek XVIII (nad: W.M.) |
|
|
|
|
-
Nawaria (pow. Lwów): na cmentarzu, we wnęce
cokołu krzyża ustawionego na nagrobku, zachowała się
płaskorzeźba Jana N.
(zobacz
zdjęcie 1 >>) (zobacz
zdjęcie 2 >>) (uwaga: być może na innych nagrobkach,
zwłaszcza osób o imieniu Jan, odnaleźć można kolejne podobne
obiekty, wykonywane być może tą samą ręką)
-
Nawaria (pow. Lwów): na cmentarzu, we wnęce
cokołu krzyża ustawionego na nagrobku, zachowała się
inna płaskorzeźba Jana N. Cały obiekt zamalowano grubą warstwą
białej farby (uwaga: być może na innych nagrobkach, zwłaszcza
osób o imieniu Jan, odnaleźć można kolejne podobne obiekty,
wykonywane być może ta samą ręką)
-
Nawaria (pow. Lwów): w kościele
parafialnym zachowało się malowidło nepomuckie na północnej
ścianie nawy. Niestety nie udało mi się go zobaczyć - kościół
zamknięty na głucho i brak kogokolwiek w okolicy
-
- Nawaria (pow. Lwów): w kościele parafialnym
był niegdyś okazały barokowy ołtarz Jana Nepomucena. Rzeźby z
tego ołtarza przechowywane są w Olesku, w oddziale Lwowskiej
Galerii Obrazów (zobacz poniżej)
-
Medenice (Меденичі,
region Drohobycz, pow.
Lwów): w zachodniej części miejscowości, przy drodze T1402,
usytuowany jest cmentarz otoczony brzydkim płotem z betonowych
elementów. W czerwcu 2010 jadąc o zmierzchu i z pełną
szybkością, dostrzegłem zza tego płotu figurę kamiennego Jana N.
umieszczoną na cokołowym nagrobku. jak jest sympatyczny w swej
obłości, a wystające spod sutanny stópki są rozczulające
-
Medenice (Меденичі,
region Drohobycz, pow.
Lwów): rozglądając się - ciągle zza płotu - po opisanym powyżej
cmentarzu, dostrzegłem na cokole innego nagrobka, zwieńczonego
krzyżem łacińskim, płaskorzeźbę Jana N. Informacja ma 75%
współczynnik wiarygodności ze względu na odległość i zapadający
zmierzch
-
Medenice (Меденичі,
region Drohobycz, pow.
Lwów): rozglądając się dalej - ciągle zza płotu - po opisanym
powyżej cmentarzu, dostrzegłem na cokole kolejnego nagrobka,
zwieńczonego krzyżem unickim (z niewielka dolną poprzeczką),
inną płaskorzeźbę Jana N. Informacja ta ma również 75%
współczynnik wiarygodności ze względu na odległość i zapadający
zmierzch
-
Olesko (pow. Lwów): w tutejszym
oddziale Lwowskiej Galerii Obrazów przechowuje się rzeźby
alegoryczne z barokowego ołtarza Jana Nepomucena z kościoła w Nawarii (zobacz wyżej)
-
Szczerzec (Щирець,
pow. Lwów): przy bramie-dzwonnicy kościelnej
kamienna (piaskowiec lub wapień z zPolan albo Krasowa) figura Jana N. w towarzystwie MB (?).
Datowana jest ona na lata 40.-50. XVIII wieku i jest wytworem
nieznanego lwowskiego rzeźbiarza (Sebastian Fesinger, zm.1771, ?).
M.Wardzyński traktuje ten obiekt jako analogie stylistyczną do
pięknej rokokowej rzeźby ze Szczytów-Dzięciołowa na Podlasiu (zobacz >>). Bardzo wdzięczny obiekt i odwiedziny u niego w czerwcu 2010 były
bardzo miłe mimo ulewnego deszczu
-
Podhorce (pow. Lwów): kamienna
barokowa rzeźba św.
Jana Nepomucena na terenie przykościelnym, stanowiąca element
bogatego programu rzeźbiarskiego kościoła św. Józefa.
Autorem jest prawdopodobnie Józef Leblas. Uszkodzona
dłoń nie zmniejsza uroku rzeźby, o czym świadczy choćby ilość
wykonanych przeze mnie zdjęć
-
¿
Lubień Wielki (pow.
Gródek, woj. Lwów): według "Słownika geograficznego Królestwa
Polskiego i innych krajów słowiańskich" (Tom V) na grobli przy
stawie, przy drodze do Porzecza, stała niewielka okrągła kolumna
z figurą Jana N. i z napisem u dołu "Ex voto Cathar. Com.
Jabłonowska A. 1807" (uwaga: sprawdzić stan obecny)
-
- Gródek Jagielloński (pow. Lwów,
):
na zdjęciu z roku 1934 dobrze widać jeszcze niewysoki słup
z polichromowaną figurą JN stojący przed fasadą kościoła
parafialnego Podwyższenia Krzyża Świętego. Został on zniszczony
lub, co mniej prawdopodobne, przeniesiony w inne miejsce (nad:
W.M.)
-
Tadanie (Тадані, rejon: Kamionka Bużańska, obwód: Lwów): w pięknym drewnianym kościele jest
mocno zniszczony fresk przedstawiający Jana N. z 1830 roku (ew.
1838 lub 39). Jana przedstawiono w owalu, z krzyżem i w czapce,
a pod nim łaciński napis, w którego można dziś odczytać słowa S. Ionannes Nepomucenus / Bone fama singularis patronus / 193.
Całość uzupełnia ciekawy znak solarny, których zresztą w
kościele jest więcej (nad: W.M.)
-
Spas (rejon: Kamionka Bużańska, obwód: Lwów
):
w tej wiosce położonej niedaleko Kamionki Strumiłowej (Buzkiej),
w drewnianej kapliczce stojącej koło cerkwi Przemienienia
Pańskiego z 1932 roku, jest drewniana fajnie polichromowana
ludowo-barokowa figura JN (nad: W.M.)
-
Kocurów (woj. Lwów,
):
w tej wiosce oddalonej 27 km na wschód od Lwowa jest wspaniały rokokowy
polichromowany Nepomuk w kapliczce przy drewnianej unickiej cerkwi św.
Szymona z roku 1729 (nad: W.M.)
-
Soroki Lwowskie (woj. Lwów,
):
w tej wiosce oddalonej 12 km na północny wschód od Lwowa, przy
drewnianej unickiej cerkwi Objawienia Pańskiego z roku 1900 jest
murowana kapliczka wnękowa z drewnianą polichromowaną figurą JN
(nad: W.M.)
|
|
|
|
Komarno (Комарно) |
region: Rudki |
obwód: Lwów |
|
|
|
W zachodniej części miasta, przy kaplicy na polskim
cmentarzu stoi kamienna figura Jana N. (nad: W.M.) |
|
|
|
Komarno (Комарно) |
region: Rudki |
obwód: Lwów |
|
|
|
Jeden z nagrobków na starym cmentarzu nosi kamienną figurę Jana N.
Stan obiektu jest zły, rzeźba mocno przechylona (nad: W.M.) |
|
|
Ziemia Przemyska
(część w
dzisiejszych granicach Ukrainy)
zobacz na mapie google (>>) |
|
|
MIEJSCOWOŚCI
(do uzup. i odsiania od sąsiednich Ziem): |
|
|
|
|
|
|
|
|
Balice (Баличі) |
region: Mościska |
obwód: Lwów |
|
|
|
Przy drodze do Wielkich Nowosiłek stoi kapliczka w formie oszklonej,
zwieńczonej wieżyczką klatki na słupie. Wewnątrz drewniana polichromowana figura
Jana N. (nad: W.M.) |
|
|
|
Wołostków (Волостків) |
region: Mościska |
obwód: Lwów |
|
|
|
Przydrożna kamienna figura
Jana N. z masywnym krzyżem w rękach, na cokole (nad: W.M.) |
|
|
|
Brzozdowce (Берездівці, Berezdiwci) |
region: Mikołajów |
obwód: Lwów |
|
|
|
W tej miejscowości nad Dniestrem znajduje się kamienna, niedawno odnowiona figura Jana N. w
birecie, z
krzyżem i bardzo pierzastą palmą w ręku. Na podstawie
napis "ŚW. JANIE NEPOMUCENIE / MÓDL SIĘ ZA NAMI" (powtórzony
po ukraińsku) oraz wskazanie fundatora - tutejszej parafii (nad: W.M.) |
|
|
|
Brzozdowce (Берездівці, Berezdiwci) |
region: Mikołajów |
obwód: Lwów |
ul. T. Szewczenki |
|
|
W kościele, w zwieńczeniu bocznego lewego ołtarza,
znajduje się obraz Jana N. ujęty w owalne obramowanie. Cały ołtarz,
łącznie z wizerunkiem JN, to iluzjonistyczne malowidło (nad: W.M.) |
|
|
|
Sambor (Самбір) |
region: Sambor |
obwód: Lwów |
|
|
|
Dla kościoła parafialnego p.w. Matki Boskiej i
Ścięcia św. Jana Chrzciciela (zobacz wyżej), w latach 1746-51 Łukasz
Zaydakiewicz wykonał we wschodnim zamknięciu nawy północnej ołtarz śśw.
Wawrzyńca i Barbary z figurą Jana Nepomucena. Jest to drewniana barokowa
figura w birecie, dziś w nienajlepszym stanie (uszkodzone dłonie)
przechowywana w kruchcie, w przyziemiu wieży |
|
|
-
Dobromil (okręg Stary Sambor, obwód Lwów,
):
w murze kościoła Przemienienia Pańskiego umieszczono ceglaną
kapliczkę, która stanowi bok bramki wejściowej. Wewnątrz stara
drewniana polichromowana figura JN o cechach barokowych, z
krzyżem i w kontrapoście, dobrej klasy i w dobrym stanie
(zobacz
zdjęcie 1 >>) (zobacz
zdjęcie 2 >>)
-
Laszki Murowane (Łaszki Murowane, Муроване, okręg Stary
Sambor, obwód Lwów, Ziemia Przemyska, woj. ruskie): w dawnym kościele parafialnym, dziś cerkwi, jest figura
Jana N. z palmą i w birecie
-
- Sąsiadowice (Сусідовичі, okręg Stary
Sambor, obwód Lwów, Ziemia Przemyska, woj. ruskie): w tutejszym
klasztorze karmelitów był ołtarz św. Jana Nepomucena, który
spalił się - o ironio - 21 maja 1918, czyli w dzień św. Jana
-
Stara Sól (Стара Сіль, okręg Stary Sambor,
obwód Lwów, Ziemia Przemyska, woj. ruskie): w kościele
parafialnym zachowała się drewniana bezgłowa i bezręka figura
Jana N. o cechach barokowych, zdradzająca dużą klasę rzeźbiarza
-
¿
Smorze Górne (Dolnówka,
Долинівка, Felizienthal,
gm. Skola, pow. Stryj): według "Słownika geograficznego Królestwa Polskiego i
innych krajów słowiańskich" (Tom X) był tu drewniany
kościół pod wezwaniem Jana N.
z roku 1861 (uwaga: sprawdzić stan obecny)
-
Smolany (Смоляний,
Pechersdorf, Pöchersdorf,
pow. Stryj, obwód Lwów): opuszczona przydrożna
kaplica z zachowaną oryginalną figurą św. Jana Nepomucena
ufundowaną przez niemieckich mieszkańców przed II WŚ (nad: W.M.)
-
Brzeżany (obwód Tarnopol): przy kościele stoi
kamienna bezgłowa figura Jana N. Usytuowana była niegdyś na
bramce wiodącej do kościoła po jego północnej stronie. Bramki i
schodów już nie ma, figura cudem ocalała. Są plany dorobienia
brakującej głowy
-
Brzeżany (obwód Tarnopol): płaskorzeźbiony
Jan N. na cokole figury NMP przy cerkwi unickiej
-
Wołkowce (Вовківці,
gm. Wołkowce, pow. Borszczów, obwód Tarnopol): przy źródle pod miejscową cerkwią
zachowała się ciekawa figura Jana N.: drewniana, nietypowo polichromowana,
bezbroda (!), z krzyżem i nieco dziwacznym biretem (nad: W.M.)
|
|
|
|
Opryłowce (Опрілівці) |
region: Zbaraż |
obwód: Tarnopol |
|
|
|
Kamienna figura Jana N. z roku 1879, na cokole, z
krzyżem na prawym barku, ustawiona pod
starymi kasztanowcami. Widoczne zniszczenia |
|
|
|
Horodyszcze (Городище) |
region: Kozowa |
obwód: Tarnopol |
|
|
|
Bezgłowa kamienna figura św. Jana Nepomucena z roku
1803 ustawiona na terenie przykościelnym nieistniejącego kościoła Opieki
św. Józefa, umieszczona na cokole. na nim inskrypcja "Święty Janie Nepomocenie modl się za nami.
Dnia 22 lipca Roku 18003 (?)" |
|
|
|
Czabarówka (Чабарівка) |
Ziemia Halicka |
region: Husiatyn |
obwód: Tarnopol |
|
|
|
Figura św. Jana Nepomucena na wysokim cokole i
podstawie schodkowej, wykonana z szarego piaskowca, ustawiona na placu
przykościelnym; obecnie figura uszkodzona (zniszczona głowa świętego).
Na ścianie cokołu płaskorzeźbiony kartusz z godłem herbu Pilawa. Barok,
XVIII wiek (uwaga: wieś leży w Ziemi Halickiej woj. ruskiego mimo przynależności do rejonu husiatyńskiego) |
|
|
|
Kopyczyńce (Копичинці) |
Ziemia Halicka |
region: Husiatyn |
obwód: Tarnopol |
|
|
|
W tym miasteczku w dawnym powiecie trembowelskim
w kościele przechowywana jest
drewniana polichromowana figura Jana N. z prawą ręką wzniesioną
ponad głowę (zapewne kiedyś tkwił w niej krzyż) i z biretem w lewej
opuszczonej dłoni (uwaga: wieś leży
w Ziemi Halickiej woj. ruskiego mimo przynależności do rejonu husiatyńskiego)
(nad: W.M.) |
|
|
|
Mogielnica
Nowa (Могильниця) |
region: Trembowla |
obwód: Tarnopol |
|
|
|
Figura św. Jana Nepomucena z roku 1982 umieszczona na
wysokim cokole i podstawie schodkowej, wykonana z szarego piaskowca,
obecnie pozbawiona głowy, umieszczona na placu przed zrujnowanym i
opuszczonym kościołem św. Józefa |
|
|
|
¿ Stanisławów (Івано-Франківськ) |
region: Iwano-Frankivsk |
obwód: Stanisławów (Iwano-Frankivsk) |
|
|
|
Według "Słownika geograficznego Królestwa Polskiego i
innych krajów słowiańskich" (Tom XI) był kamienny posąg Jana N. z roku
1742 (uwaga: sprawdzić stan obecny) |
|
|
|
Michalcze (Михальче) |
region: Michalcze |
obwód: Stanisławów (Iwano-Frankivsk) |
|
|
|
Po prawej stronie kościoła św. Michała Archanioła
stoi dzwonnica, a w jej wnęce znajduje się kamienna bielona uszkodzona
rzeźba Jana N. |
|
|
|
Podkamień (Підкамінь) |
region: Brody |
obwód: Lwów |
|
|
|
Na terenie zespołu klasztornego dominikanów i dawnego cmentarza jest kaplica Jana N. z 1772 roku zbudowana
przez ojca Dominika Terleckiego na planie kwadratu, z wieloboczną kopułą
z latarnią. W podziemiu znajduje się kostnica o planie krzyża nakryta
kolebkami. W narożach dachu kamienne wazy, portal wejściowy z
półkolistym naczółkiem, po bokach półkoliście zamknięte nisze. Po
dewastacjach (splądrowana w 1920 roku przez krasnoarmiejców krypta z
trumnami) i okresie opuszczenia wyremontowano ja na początku XXI wieku i
powiększono o prostokątną część ołtarzową |
|
|
-
- Bolechów (Болехів, Bołechiw,
okręg Bolechów, obwód: Stanisławów): niezachowana kaplica Jana N.
z lat 30-tych XX wieku, prawdopodobnie zniszczona po zakończeniu
II WŚ (nad:
W.M.)
-
Kołomyja (Коломия,
okręg Kołomyja, obwód Stanisławów, woj. ruskie,
): w Muzeum
Huculszczyzny i Pokucia znajduje się obraz na szkle z wizerunkiem
Jana Nepomucena, bardzo wschodni w charakterze. Widoczne jest
podobieństwo do przywiezionego ze Wschodu wizerunku na obrazie z Muzeum Diecezjalnego w
Tarnowie (zobacz niżej) (uwaga: w tym samym muzeum znajduje się kafel z pieca
huculskiego, na którym namalowany jest prawosławny święty podobny do
Nepomucena) (nad: I.M.)
(o
Szklanych Nepomukach - na osobnej stronie >>)
-
Pieniaki
:
w tej miejscowości na południe od Brodów, przy ulicy niedaleko
kościoła jest XVIII-wieczna
figura Jana N. ustawiona na dwukondygnacyjnym postumencie z rokokowym
ornamentem
-
Dobrostany: w przysiółku Białogóra, przed
kościołem, znajduje się figura JN na wysokim cokole. Rąkowski
podaje, że pochodzi z wieku XVII, ale tym razem nie ulegam jego
autorytetowi
-
Ostróg (pow. Równe): w tutejszej farze w 1749 roku staraniem proboszcza
Stanisława Tomaszewskiego (1735-1751) rozpoczęto murowanie kaplicy pw. św. Jana Nepomucena. Fundatorem był książę Stanisław
Jabłonowski (wg innego źródła Anna Jabłonowska). Budowę kaplicy ukończył ks. Józef Jan Gołuchowski
(1751-1772) w 1753 roku; koszty tym razem pokrył starosta czehryński
książę Jan Kajetan Jabłonowski. W roku następnym księżna Tekla
Jabłonowska ofiarowała
relikwie św. Jana Nepomucena (>>) i św.
Tekli. W 1794 roku ukończony został w tej kaplicy ołtarz św.
Jana Nepomucena oraz sprawiony obraz tego świętego (uwaga: należy
sprawdzić co z tego zostało do dzisiaj, co zniszczono, a co
wyjechało np. do Wrocławia)
-
Łopatyn (pow. Radziechów): na środku rynku stoi od niepamiętnych lat
kapliczka św. Jana Nepomucena (nad: J.D.)
-
Przechody (Czarny Las) (archid. Lwów, dek. Czortków, par. Czortkow):
jest tu kaplica św. Jana Nepomucena przerobiona w 2002 roku ze
starej cysterny (!!!). W ołtarzu umieszczono współczesny obraz JN. We wsi mieszkają potomkowie imigrantów oraz
osób wydalonych z Polski podczas operacji Wisła. (zobacz
artykuł źródłowy >> oraz
reportaż i wywiad z księdzem >>)
(nad: W.M.)
-
nieustalone miejsce na Ukrainie, we lwowskiem:
kamienny bielony Jan na cokole, w rękach pomalowany na brązowo
krzyż (zobacz
zdjęcie 1 >>) (zobacz
zdjęcie 2 >>)
-
Toustoług (Товстолуг, dek. Tarnopol): na
kanelowanej kolumnie umieszczono barokowy posąg Jana N., który
szczęśliwie zachował się do dzisiaj, choć utracił obie ręce i
krucyfiks z palmą. Bardzo piękny obiekt, na cokole polskie i
łacińskie inskrypcje fundacyjne oraz kartusz herbowy (nad: W.M.)
|
|
|
|
Złoczów (Złoczew, Золочів, זלאָטשעװ) |
region: Złoczów |
obwód: Lwów |
|
|
|
W sąsiedztwie cerkwi Zmartwychwstania (dawnego
kościoła) stoi kamienna rzeźba Jana N. z przełomu XVIII i XIX wieku |
|
|
|
Usznia (Ушня) |
region: Złoczów |
obwód: Lwów |
|
|
|
We wsi uchowały się cudem dwie stare kapliczki, w tym
drewniana XVIII-wieczna brogowa z drewnianą figurą Jana N. Całość pomalowana, z
przewagą białej farby |
|
|
|
Suchodół (Суходіл) |
region: Przemyślany |
obwód: Lwów |
|
|
|
Na północnych obrzeżach miejscowości stoi kamienna figura
Jana N. otoczona metalowym płotkiem (nad: W.M.) |
|
|
|
Pustomyty-Liskiewicze (Пустомити-Лісневичі) |
region: Pustomyty |
obwód: Lwów |
|
|
|
W przysiółku Liskiewicze należącym do Pustomytów, na
cmentarzu, znajduje się kamienna bielona figura
Jana N. (nad: W.M.) |
|
|
|
- Mościska (Мостиська, Mostyszcza,
Mostycze) |
region: Mościska |
obwód: Lwów |
Ziemia Przemyska woj. ruskiego |
|
|
|
Dla porządku wymieniam tu starą, zaginioną figurę
Jana N. spod lipy na na szlaku do Czyszek i Trzcieńca. Stała ona na
kolumnie, z dala od tutejszych cieków wodnych i mostów. Zaginęła po
nakazie rozbiórki wydanym przez Sowietów w latach 40. Zastąpiona po
latach nową rzeźbą (zobacz wyżej) (nad: W.M.) |
|
|
|
Mościska (Мостиська, Mostyszcza,
Mostycze) |
region: Mościska |
obwód: Lwów |
Ziemia Przemyska woj. ruskiego |
|
|
|
Na skrzyżowaniu dróg na Rudniki i Zawadę, przy moście
na rzeczce Sieczna, czyli na
północny wschód od centrum miasta, dnia 19 maja 2019 ks. Jan Hano poświęcił
figurę św. Jana Nepomucena. Jest to polichromowana szablonowa figura o
rozwianej szacie, opatrzona na cokole napisem po ukraińsku, w łacinie i
po polsku: "Sancte Joannes ora pro nobis. / Święnty Janie Niepomucenie /
módl się za nami. / 2019 A.D." (nad: W.M.) |
|
|
|
Mościska-Zakościele (Закостілля) |
region: Mościska |
obwód: Lwów |
Ziemia Przemyska woj. ruskiego |
|
|
|
W tym dawniej samodzielnym miasteczku, dziś części
Mościsk, w pobliżu mostu nad strumykiem stała kapliczka z drewnianą
figurą Jana N. Ufundowana została przed II wojną światową przez
niejakiego Kozińskiego jako wotum wdzięczności za dar leczenia ludzi.
Kapliczka zniszczona w latach 40. przez Sowietów, jednak figura została
uratowana i schowana na strychu jednej z mieszkanek. Nie znam jej
aktualnego stanu |
|
|
|
Twierdza (Твіржа) |
region: Mościska |
obwód: Lwów |
Ziemia Przemyska woj. ruskiego |
|
|
|
Figura Jana z kapliczki zniszczonej w latach 40. przez Sowietów,
uratowana i schowana na cmentarzu przez jedną z mieszkanek. Nie znam jej
aktualnego stanu |
|
|
|
Trzcieniec (Тщенець) |
region: Mościska |
obwód: Lwów |
Ziemia Przemyska woj. ruskiego |
|
|
W kościele, po lewej stronie łuku tęczowego, stoi polichromowana figura
Jana N. (nad: W.M.) |
|
|
|
Radenice (Раденичі) |
region: Mościska |
obwód: Lwów |
Ziemia Przemyska woj. ruskiego |
|
|
W kościele ołtarzowa drewniana polichromowana figura
Jana N. z krzyżem w rękach (nad: W.M.) |
|
|
|
Turka (Turka nad Stryjem, Турка) |
region: Turka |
obwód: Lwów |
|
|
|
W tej wsi położonej na wschód od Ustrzyk Dolnych,
dawniej należącej do Ziemi Przemyskiej woj. ruskiego, przy drewnianej unickiej cerkwi św. Mikołaja z roku 1739 stoi zaszklona
drewniana kapliczka, a w niej figura najprawdopodobniej Jana N. Obok
MB (nad: W.M.) |
|
|
|
Użhorod (Ужгород, Ungvár, Ungwar,
Wuhmar) |
region: Użhorod |
obwód: zakarpacki |
Pryyuts'kyi Ln. |
|
|
W zamku, w jednym z korytarzy, zobaczyć można
drewnianą barokową figurę Jana N. Jest nieco zniszczona (resztki
polichromii, utrącony krzyż), lecz widoczna jest dobra klasa artystyczna
rzeźby. Nie jest znane jej pochodzenie, w zamku umieszczono ją wtórnie
(nad: W.M.) |
|
|
|
Użhorod (Ужгород, Ungvár, Ungwar,
Wuhmar) |
region: Użhorod |
obwód: zakarpacki |
ul. Woloszczina |
|
|
W kościele farnym p.w. św. Jerzego z XVIII wieku, w
górnej części prawego bocznego ołtarza znajduje sie okrągły obraz z
wizerunkiem Jana N. Obok anioł z palcem na ustach
(nad: W.M.) |
|
|
|
Jasina (Ясіня, Jasinia, Єсінє,
Kőrösmező, Frasin, Jasyny, Jasyne, Jasene) |
region: Rachów |
obwód: zakarpacki |
|
|
|
Murowana kaplica p.w. Jana N. zbudowana w 1994 roku,
odnowiona w 2014 |
|
|
|
Mokra Niemiecka (Mokra Nimećka,
Мокра Німецька, Komsomolsk, Комсомольськ) |
region: Tiacziw |
obwód: zakarpacki |
|
|
|
Przy wjeździe do wsi jest okazała tablica z nazwą wsi
w językach ukraińskim i niemieckim, a napisy te rozdziela współczesna
kapliczka z polichromowanym Janem N. na murowanym cokole. Jan ma
aureole, z której zgubił jedną gwiazdę (nad: W.M.) |
|
|
|
Wyszkowo (Вишково, Вышково,
Wyschkowo, Výškovo nad Tisou, Visk) |
region: Chust |
obwód: zakarpacki |
|
|
|
W kościele św. Mikołaja, przy ścianie, na kolumnie ustawiono ładną polichromowaną figurę Jana N.
z krzyżem i palmą w rękach. Znajdują się tutaj również relikwie
błogosławionej Marty Wieckiej, związanej z kultem nepomuckim (zobacz
więcej >>) (nad: W.M.) |
|
|
|
Wyłok (Вилок,
Vylok, Tiszaújlak) |
region: Wynohradiw |
obwód: zakarpacki |
вул. Центральна (E81) / Вокзальна |
|
|
Przy skrzyżowaniu murowana sześciokątna kapliczka
domkowa św. Jana Nepomucena, kryta czterospadowym daszkiem z blachy.
Wewnątrz zapewne figura Jana N. (uwaga: sprawdzić na miejscu stan
zachowania). Przed kapliczką kamienny krucyfiks. Całość ogrodzona białym
płotkiem i obsadzona sumakami i drzewami |
|
|
|
Fanczykowo (Фанчиково, Fančiková,
Fancsika) |
region: Wynohradiw |
obwód: zakarpacki |
ul. GŁówna / Holovna |
|
|
W zewnętrznej fasadzie kościoła są dwie półokrągłe
wnęki. W lewej umieszczono polichromowaną figurę Jana N. (nad: W.M.) |
|
|
|
Onokiwci (Оноківці,
Felsődomonya, Onokivci) |
region: Użhorod |
obwód: zakarpacki |
droga H13 |
|
|
W kościele, w ołtarzu głównym, wśród innych figur
odnaleźć można polichromowaną rzeźbę Jana N. z palcem przy ustach.
Zapewne koniec XIX wieku (nad: W.M.) |
|
|
Dawne
województwo kijowskie
(6 + 2)
uwaga:
miasta królewskie Rzeczypospolitej Kijów tylko formalnie należało do
woj. kijowskiego. Faktycznie nie zostało zwrócone przez Moskwę mimo
postanowień rozejmu andruszowskiego w roku 1667
zobacz na mapie google (>>) |
|
|
MIEJSCOWOŚCI: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Kijów (Київ, Kyjiw) |
region: Kijów |
obwód: Kijów |
ul. Ławrska 9 / вулиця Лаврська 9 |
|
|
"Національний Києво-Печерський
історико-культурний заповідник", czyli "Narodowy Kijowsko-Peczerski
Rezerwat Historyczno-Kulturowy" przechowuje drewnianą rzeźbę Jana N. ofiarowaną przez
proboszcza cerkwi w Buśnie (Ziemia Chełmska woj. ruskiego >>) - pochodzącego z Wołynia Polijewkta
Haponowicza - w 1893 roku Muzeum Cerkiewno-Archeologicznemu w Chełmie .
Po pierwszej wojnie światowej w zbiorach muzeum, mieszczącego się od
1919 roku w budynku Gimnazjum im. Stefana Czarnieckiego (Muzeum Ziemi
Chełmskiej przy Gimnazjum im. Stefana Czarnieckiego). W 1945 roku została
wraz z innymi eksponatami zabrana z Chełma i trafiła do Kijowa. Wg Pawła Sygowskiego rzeźba stała w kapliczce "przy drodze z Buśna do Busienka".
Jest to figura z resztami polichromii, z utrąconą prawą ręką i palcami
lewej. Rysy twarzy nieco zatarte. Biret, kołnierzyk komży wyłożony na
pelerynę (nad: Pietrosul) |
|
|
|
¿ Tetyjów (Тетіїв) |
region: Tetyjów |
obwód: Kijów |
|
|
|
Według "Słownika geograficznego Królestwa Polskiego i
innych krajów słowiańskich" (Tom XII) przed głównymi drzwiami kościoła
był kamienny posąg Jana N. z granitu (uwaga: sprawdzić stan obecny) |
|
|
|
¿ Wołodarka (Володарка) |
region: Tetyjów |
obwód: Kijów |
|
|
|
Według "Słownika geograficznego Królestwa Polskiego i
innych krajów słowiańskich" (Tom X), w tutejszym kościele był obraz św.
Jana Nepomucena (uwaga: sprawdzić stan obecny) |
|
|
|
Skwira (Skwyra, Сквира) |
region: Skwira |
obwód: Kijów |
|
|
|
Jest tu parafia pod wezwaniem Jana N. Według
"Słownika geograficznego Królestwa Polskiego i innych krajów
słowiańskich" (Tom X), w tutejszym kościele fundowanym przez księżną Radziwiłłową w roku 1865, w bocznym ołtarzu, był
(jest?) obraz Jana N. malowany przez Leonarda Straszyńskiego (uwaga: sprawdzić stan obecny) |
|
|
|
Żytomierz (Житомир) |
region: Łuck |
obwód: Żytomierz |
ul. Zamkowa |
|
|
W kościele katedralnym św. Zofii znaleźć można
drewnianą polichromowaną figurę
Jana N. (nad: W.M) |
|
|
|
Żytomierz (Житомир) |
region: Łuck |
obwód: Żytomierz |
ul. |
|
|
W kościele św. Wacława, po lewej stronie ołtarza wisi
typowy obraz z Janem N. (nad: W.M) |
|
|
|
Żytomierz (Житомир) |
region: Łuck |
obwód: Żytomierz |
ul. |
|
|
Część polskiego cmentarza założonego w 1800 roku
nazywany jest "kwaterą św. Jana Nepomucena", inne kwatery są pod opieką
innych świętych |
|
|
|
Puliny (Pauliny, Pułyny, Czartolesy,
Czerwonoarmijsk, Червоноармійськ) |
region: Puliny |
obwód: Żytomierz |
|
|
|
Według "Słownika geograficznego Królestwa Polskiego i
innych krajów słowiańskich" (Tom IX) był tu kościół pod
wezwaniem Jana N. wzniesiony przez ks. prałata Janowskiego w
roku 1796. Na fotografii znalezionej w sieci widać drewniany
biały trzynawowy budynek z dwiema wieżami w fasadzie i
półokrągłymi oknami, ale nie mam pewności że to ten właściwy
zabytek. Inne zapisy - a panuje w nich niezły bałagan ze względu
na mnogość używanych nazw - mówią o nadal czynnej parafii pod
wezwaniem Jana N. Można więc przypuszczać, że i kościół
istnieje, i znajdziemy w nim co najmniej jeden wizerunek JN (dekanat Baranówka, diec.
Łuck. uwaga: sprawdzić stan obecny) |
|
|
|
Łuck (Луцьк) |
region: Łuck |
obwód: Wołyń |
ul. Kafedralna 17 |
|
|
W katedrze Świętych Apostołów Piotra i Pawła, dawnym kościele jezuickim, w ołtarzu w
prawym ramieniu transeptu znajduje się niewielki owalny obraz z Apoteozą
Jana N. (nad: W.M) |
|
|
|
¿ Łuck (Луцьк) |
region: Łuck |
obwód: Wołyń |
ul. Kafedralna 17 |
|
|
W katedrze Świętych Apostołów Piotra i Pawła, dawnym kościele jezuickim, we wnękach
ściennych ustawiono barokowe (?) figury świętych. Jedna z nich może być Janem N.,
choć szanse na to nie są wielkie (uwaga: sprawdzić!) |
|
|
|
Leszniów (Лешнів) |
region: Brody |
obwód: Lwów |
|
|
|
Przy ruinach kościoła bernardynów na cokole
stoi kamienna bielona rzeźba Jana N. Ma bardzo nietypowe nakrycie głowy, które jest zapewne przeróbką lub naprawą uszkodzonego biretu. Efekt jest
bardzo nietypowy, wygląda to jak złocony czepiec kobiecy. Widać, że
figurę poddano bardzo niefachowej konserwacji, przez co ucierpiała
również twarz i detale (nad: W.M.) |
|
|
|
-
¿
Holcza (Гільча, pow.
Ostróg): według "Słownika geograficznego Królestwa Polskiego i
innych krajów słowiańskich" (Tom III) była tu grota z cudownym
źródłem, gdzie w końcu XVIII wieku podczaszy wołyński Ignacy
Podhorodecki ustawił statuę Jana N. przeniesioną z pobocza drogi
Holcza-Mizocz (uwaga: sprawdzić stan obecny)
Rysunki ołówkiem podmalowane akwarelą autorstwa Napoleona Ordy
(1807-1883). Ich opisy pochodzą z "Katalogu rysunków
architektonicznych ze zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie ", PWN
W-wa 1975. (nad: M.K.)
-
Białołówka: ruiny zamku Koreckich i kościół
parafialny p. w. św. Jana Nepomucena. Widok od strony rzeki. Na
wysokim brzegu pozostałości murów obronnych z czworokątną basztą
zwieńczoną krenelażem. W obrębie murów kościół z kolumnadą i
trójkątnym przyczółkiem w fasadzie, z lewej dwuarkadowa
dzwonnica. Kościół fundowany przez Marię Radziwiłłową w roku
1777, restaurowany w 1813 przez Piotra Franciszka Potockiego
(być może dopiero wtedy zyskał wezwanie JN) oraz w roku 1870
-
Lubar (Liubar, Любар, pow. Żytomierz, Wołyń):
kościół podominikański z XVII wieku, rekonsekrowany przez bpa J.
Załuskiego p.w. św. Michała i Jana Nepomucena w roku 1765,
zamknięty od lat 30. do 90. XX wieku, obecnie pod wezwaniem śśw.
Michała i Dominika. Przedstawiam rysunek Napoleona Ordy - kościół
parafialny podominikański p.w. śś. Michała i Jana Nepomucena
oraz klasztor, fundowane w roku 1765 przez x. Franciszka
Lubomirskiego. Widok od strony rzeki Słucz. Datowanie rysunku: 1862 -
1876
-
Zbaraż (Wołyń): Jan N. stoi w alejce wiodącej do
kościoła pod wezwaniem św. Antoniego, przy mostku nad rzeką
Horyń. Niestety miejscowy proboszcz urzędujący w Zbarażu od
2000r. nie zna historii Nepomuka, miejscowych Polaków nie miałam
możliwości spytać, a Ci z którymi mogłam rozmawiać bali się mówić
po polsku ((((. Widać, że o kapliczkę dbają, choćby po kwiatach
- rzadkość na Ukrainie (nad: ElaW). Ja odwiedziłem to miejsce w
czerwcu 2008 i widziałem miły tutejszy zwyczaj - przy Janie
przystanęła na chwilę dziewczynka i przeżegnała się trzykrotnie,
po prawosławnemu. Przy Janie N. schizma nie obowiązuje
-
¿
Zbaraż (Wołyń): Nepomuk
musi być od dawna lubiany w Zbarażu, gdyż na fasadzie kościoła
po lewej stronie stoi jego figura, obok figury patrona kościoła
(nad: ElaW). Ja odwiedziłem to miejsce w czerwcu 2008 i zgłaszam
wątpliwości - na zbliżeniach figura nie wygląda na Jana N., a to
z powodu sznura zakonnego widocznego na szacie
(uwaga: sprawdzić w źródłach)
-
Zbaraż (Wołyń): figurka św. Jana Nepomucena
znajduje się we wnęce jednego z kamiennych nagrobków na dużym,
pięknym, choć mocno zaniedbanym cmentarzu rzymsko-katolickim, na
którym dominują zniszczone stare polskie groby. Trudno ustalić
na czyim nagrobku we wnęce znajduje się postać Jana, gdyż
nagrobek ten jest zniszczony. Nagrobny pomnik składa się z
postumentu i ustawionej na nim kobiecej figury bez głowy.
Postument jest kwadratowy, a w jego wnęce znajduje się
płaskorzeźba Nepomuka. Figura ma uszkodzony nos, a oprócz tego
nosi ślady działania wiatru i deszczu. Święty w obu dłoniach
trzyma krzyż. Poniżej jego stóp znajduje się zatarty już napis,
w którego treści można jednak odczytać słowo "St. Jan"
(nad: I.M.)
-
Zbaraż (Wołyń): na tym samym cmentarzu
(zobacz wyżej) odnaleźć można kolejnego Jana Nepomucen w formie
płaskorzeźbionego wizerunku we wnęce nagrobka Jana Ournika z
roku 1893 (nad: I.M.)
-
Zawalijki (Завалійки, obw.
Chmielnickij-Płoskirów, diec. Łuck, Wołyń): kościół p.w. św. Jana Nepomucena
-
-/¿
Zasław (Ізяслав,
Заслав, pow. Zasław,
obw. Chmielnickij-Płoskirów, diec. Łuck, Wołyń): w tutejszym kościele bernardynów św.
Michała, jak przy wielu innych kościołach bernardynów w Polsce,
działało Bractwo św.
Jana Nepomucena (>>) założone w XVIII wieku. Musiał być tu
co najmniej jeden wizerunek Jana N. Nie wiem, czy cokolwiek (i
gdzie) z
wyposażenia świątyni się zachowało - dziś jest tam więzienie
-
Mizocz (Мізоч, pow.
Ostróg/Dubno, obw. Równe, diec. Łuck, Wołyń): według "Słownika geograficznego Królestwa Polskiego i
innych krajów słowiańskich" jest tu kościół pod wezwaniem
Jana N., ufundowany w 1795 roku przez gen. Krzysztofa
Dunin-Karwick jego a wykończony przez jego syna Kazimierza po
1830
|
|
|
Dubno (Дубно) |
region: Dubno |
obwód: Równe |
ul. Kniazia Ostrogskiego |
|
|
W kościele farnym pod wezwaniem Jana N.
(zobacz wyżej), w prawym ołtarzu bocznym jest nowy obraz, niemal
taki sam ten prezentowany w zakrystii kościoła na wodzie w Zwierzyńcu
(Ziemia Chełmska d.woj. ruskiego >>)
(nad: Pietrosul) |
|
|
|
Dubno (Дубно) |
region: Dubno |
obwód: Równe |
ul. Kniazia Ostrogskiego |
|
|
W kościele farnym pod wezwaniem Jana N. (zobacz wyżej),
w gablocie po
lewej stronie stoi stara figura Jana N. z Iwanicz. 21 maja 2015 roku
parafianie z parafii św. Piotra i Pawła w Równem i
mieszkańcy wsi Iwanicze (zobacz niżej, d.woj. bełzkie) uroczyście
przekazali miejscowym katolikom starą drewnianą figurę św.
Jana Nepomucena z poświęconej mu kaplicy, w której
umieszczono jej kopię (nad: Pietrosul) |
|
|
|
Dubno (Дубно) |
region: Dubno |
obwód: Równe |
ul. Kniazia Ostrogskiego |
|
|
Przy kościele pod wezwaniem Jana N. (zobacz wyżej),
po lewej stronie fasady, na smukłym cokole stoi współczesna złocona
figura Jana N. |
|
|
|
- Kuty (Кути) |
region: Szumsk |
obwód: Tarnopol |
|
|
|
Była tu kamienna figura św. Jana Nepomucena na
cokole, która została zniszczona przez komunistów (uwaga: wieś
praktycznie zniszczona w czasie Rzezi Wołyńskiej (uwaga 2: nie jest dom
końca pewne, czy chodzi o tę miejscowość, czy może o Kuty nad
Czeremoszem w obwodzie stanisławowskim) |
|
|
|
Iwanicze (Іваничі) |
region: Równe |
obwód: wołyński |
|
|
|
W szczerym polu, w miejscu po dawnej wsi
Iwanicze koło Satyjowa (Сатиїв, gmina
Warkowicze: powiat Dubno, woj. wołyńskie) stoi kapliczka Jana N.
W 2012 roku staraniem
Fundacji Niepodległości została ona odrestaurowana. Jest murowana z cegły, otynkowana, kryta
blachą w romby, na bardzo oszczędnym, minimalnym ołaceniu.
Materiał na więźbę użyty wtórnie, zbijany gwoździami o przekroju
kwadratowym, mechanicznie wytwarzane. Drewniany gzyms zbity
wysokiej klasy gwoździami kowalskimi, różnej długości. Wewnątrz
jako podstawa figury, położony kamień z żaren. Nad prześwitem u
góry zachowała się uszkodzona inskrypcja, wyciśnięta w świeżym
tynku, świadcząca o remoncie w latach 1920-1930. Czas powstania:
brak ścisłych danych, prawdopodobnie przełom XVIII / XIX wieku.
Ceglany wątek korpusu i cokołu niedbale ułożony na zaprawie
wapienno-piaskowej. Element stopni nie związany z wątkiem
cokołu, dostawiony później. Drewniany wieniec wykonany z
elementów o wymiarach: 1960 x 180 x 75mm. Słup i narożne krokwie
wykonane niestarannie i niedbale. Podbitka oszczędnościowa,
wykonana z przypadkowych kawałków desek. Pokrycie połaci blachą
wykonane perfekcyjnie. Styki połaci zakryte amatorsko i
niedbale, bez wątpienia późniejsze. Metalowy krzyż luźno
obsadzony, chwiejący się. Zachowały się nikłe ślady złoceń na
jego powierzchni. Drewniany gzyms wykonany perfekcyjnie z desek
sosnowych, zbity kowalskimi ćwiekami. We wnęce pod stopami
figury ułożony kamień z żaren. Znajdujące się we wnęce figury
nie związane z tym obiektem, przypadkowo tam umieszczone.
Wielokrotnie podpalane i niszczone. Jeszcze po wojnie kapliczka
stała w zwartej zabudowie wsi, po której nie pozostał nawet ślad.
Zniszczona figura Jana N. z tej kapliczki została
przeniesiona 21 maja 2015 roku do kościoła JN w Dubnie
(zobacz wyżej), a tu umieszczono jej kopię
(nad: I.M., za: fundacja-niepodleglosci.pl, uzup: Pietrosul) |
|
|
|
-
Kamieniec Podolski (Кам'янець-Подільський,
region Kamieniec, woj. podolskie,
): przy katedrze i gmachu seminarium duchownego jest brama triumfalna (zwana bramką katedralną) z pomnikiem
św. Jana Nepomucena z połowy XVIII wieku. Kazał ją wznieść
biskup kamieniecki Adam Krasiński z okazji przyjazdu króla Stanisława
Augusta, który podążał na nieszczęsne spotkanie z carycą
Katarzyną w Kaniowie. SAR zobaczył tę budowle 11 listopada 1781
roku. Biskup zarządził budowę takiej dekoracji mimo, że jeszcze
chwilę wcześniej był adwersarzem króla. Na fryzie bramy od
strony ulicy Tatarskiej widnieje napis:
Hic intrabat Stanislaus AugustUs
Rex die XI 9-bris 1781 anno |
-
Kamieniec Podolski (Кам'янець-Подільський,
region Kamieniec, woj. podolskie,
): w
katedrze, na boku barokowej ambony, zobaczyć można
płaskorzeźbiony wizerunek Jana N.
-
Kamieniec Podolski (Кам'янець-Подільський,
region Kamieniec, woj. podolskie,
): w
katedrze, w zwieńczeniu baldachimu tronu biskupiego ustawionego
w prezbiterium umieszczono figurę, która z pewnym wahaniem
kwalifikuje jako Jana N. (uwaga: sprawdzić w źródłach)
-
-/¿
Kamieniec Podolski (Кам'янець-Подільський,
region Kamieniec, woj. podolskie,
): według "Słownika geograficznego Królestwa
Polskiego i innych krajów słowiańskich" (Tom III) w katedrze, w
bocznym ołtarzu, był obraz przedstawiający Jana N. autorstwa
trynitarza ks. Józefa Prantla, z II połowy XIX wieku (uwaga: zapytać na miejscu)
-
¿
Kamieniec Podolski (Кам'янець-Подільський,
region Kamieniec, woj. podolskie,
): na czubku szkarpy flankującej
zachodnią fasadę katedry umieszczono popiersie postaci
przypominającej Jana N. Jest to duchowny w birecie kanonika i z
peleryną na ramionach. Obiekt nieco podobny do tych z fasady
kościoła karmelitów (zobacz niżej), lecz w lepszym stanie
zachowania
-
¿
Kamieniec Podolski (Кам'янець-Подільський,
region Kamieniec, woj. podolskie,
): fasadę kościoła karmelitów - dziś cerkwi unickiej - stojącego w
narożniku rynku ormiańskiego, przy trasie do zamku, wieńczą
rzeźby, w tym jedna o cechach nepomuckich. Jest to popiersie,
nieco zniszczone i umieszczone na tyle wysoko, że nie ma
pewności co do identyfikacji obiektu. Problemem jest to, że po
drugiej stronie fasady, symetrycznie, umieszczono prawie
identyczne popiersie! Czy choć jedno z nich to Jan N.? Obiekty
nieco podobne do tego z fasady katedry (zobacz wyżej), lecz w
gorszym stanie zachowania
|
|
|
|
Kamieniec Podolski (Кам'янець-Подільський) |
region: Kamieniec
Podolski |
obwód: Kamieniec Podolski |
|
|
|
Z okazji jubileuszu diecezji kamienieckiej
przygotowano wystawę "Podoliae Semper Fidales", na której prezentowano
m.in. duży barokowy obraz przedstawiający Jana N. z aniołami. Duży
serafin podtrzymuje Jana i dzierży krzyż, mniejsze usytuowały się na
chmurze u jego stóp, są też główki anielskie. Uwaga: wystawa została
zorganizowana we współpracy z NSA z Warszawy i nie jest pewne, gdzie na
codzień rezyduje ten piękny obraz (nad: W.M.) |
|
|
|
-
Buczacz (woj. podolskie): przy rogatkach miasta Mikołaj
Bazyli Potocki (1706? - 1782) ufundował w roku 1750 niezwykłej urody pomnik
Jana N., najprawdopodobniej według koncepcji architekta B. Meretyna, a wykonany przez słynnego Jana Jerzego Pinzla.
Zniszczony został w roku 1947 - według niesprawdzonych pogłosek
figurę świętego wrzucono do pobliskiej Strypy, jednak
poszukiwania, podjęte w latach 70. przez Borysa Woźnickiego,
doprowadziły jedynie do odnalezienia spoczywającego na dnie
pomnika Józefa Stalina. Zachował się tylko majestatyczny ogromny cokół. Na nim
inskrypcja:
Patronie dobrej sławy kompanie
podróżnych
Broń tego miasta i mnie od przypadków różnych |
Pierwszego czerwca 2008 roku odbyła się uroczystość
poświęcenia odtworzonego w roku poprzednim posągu JN
ustawionego na odnowionym cokole. Zrobiono to zgodnie z zasadami sztuki, zachowując
wszystkie szczegóły, a na uroczystości był i ksiądz
katolicki i pop
-
Buczacz (woj. podolskie): w kościele
parafialnym Wniebowzięcia NMP, w zwieńczeniu ołtarza św. Tadeusza
(Mikołaja), umieszczono
białą (stiukową?) rzeźbę Jana Nepomucena
-
Korościatyn (Krynica, pow. Buczacz, woj.
podolskie): znajdowała się tu kaplica pw. św. Jana Nepomucena
-
¿
Zamiechów (gm.
Pilipkowce, okr. Wierzbowiec, woj. podolskie): kościół pod wezwaniem św. Jana Nepomucena
wzniesiony w 1808 roku na miejscu starszego drewnianego z 1743
roku, fundacja tutejszego plebana Ławskiego
-
- Huta Szklana pod Komarówką (woj. podolskie): znajdowała się
tu kaplica pw. św. Jana Nepomucena (uwaga: jest możliwe, że jest
to ten sam obiekt co powyżej)
-
¿ Markowa (pow. Podhajce,
woj. podolskie): według "Słownika geograficznego Królestwa Polskiego i
innych krajów słowiańskich" (Tom VI) był tu drewniany kościół
pod wezwaniem Jana N. (uwaga: sprawdzić stan obecny)
-
-/¿ Kupin (Podole, pow. Kamieniec, woj. podolskie): na początku XX wieku na
tutejszym cmentarzu katolickim stała drewniana kapliczka JN,
przeniesiona tu wcześniej z pobocza drogi po zniesieniu Unii.
Znam ją z fotografii zamieszczonej w książce Z. Glogera
"Budownictwo drzewne i wyroby z drzewa w dawnej Polsce. T. 2".
Zapewne nie ma jej już od dawna (uwaga: sprawdzić!)
-
¿ Olchowiec / Kuźmińczyk (gm. Olchowiec, par. Kutkowce, pow. Kamieniec,
woj. podolskie): według "Słownika geograficznego Królestwa Polskiego i
innych krajów słowiańskich" (Tom V) w Kuźmińczyku była statua Jana
N. z końca XVIII wieku fundacji Potockich, z ich herbem na cokole,
przeniesiona do lasu w Olchowcu w ramach represji w roku 1863
(uwaga: sprawdzić stan obecny)
-
Śniatyń (woj. podolskie): na miejscowym cmentarzu była kapliczka Jana N., przy
której pochowano związaną z Janem N. siostrę Marię Wiecką (zobacz
wpis dotyczący Nowego Wieca na Pomorzu >>). Jej proces
beatyfikacyjny jest w toku. Nie wiem, czy kapliczka nadal
istnieje
-
Sieniawa Stara (Стара Синява, dawniej Syniawa, obw.
Chmielnickij, Podole): widok ogólny od strony
rzeki Ikwy (Ikawy) z kościołem parafialnym p.w. św. Jana
Nepomucena fundowany na miejscu starszego przez x. Annę
Radziwiłłową. Kościół dwuwieżowy, w narożniku ogrodzenia cmentarz
kościelny, czworoboczna dzwonnica. W głębi cerkiew z kopułą.
1871-73 (1884)
-
Sieniawa Stara (Podole): jest tu również
mieszcząca się w w domu prywatnym kaplica p.w. Jana N.
-
Nowe Sioło (obwód: Tarnopol): jakimś cudem zachowała
się tu kapliczka z kamienna polichromowaną figurą Jana N., niezłej
klasy, zapewne fundacji właścicieli majątku (uwaga: upewnić się,
że nie chodzi o inne Nowe Sioło koło Żółkwi
-
-/¿ Zbrzyź (Zbrzyż, Brzezie, Zbrzezie, Zabrzezie,
Nowe Brzezie, Збриж, obwód Tarnopol/Płoskirów,
): w tej miejscowości,
którą Zbrucz dzieli na dwie części należące do dwóch obwodów,
według "Słownika geograficznego Królestwa Polskiego i innych
krajów słowiańskich" w kościele pod wezwaniem św. Antoniego i
św. Jana Nepomucena (>>) był obraz Jana N.
autorstwa Smuglewicza. Nie znam stanu obecnego, ale kościół chyba już nie
istnieje (uwaga: sprawdzić)
|
|
|
Bojany (Bojan, Бoяни) |
region: Nowosielica |
obwód: Czerniowce |
|
|
|
Kościół p.w. św. Jana Nepomucena z lat 1884-87, o
formach neogotyckich, tynkowany na szaro, kryty blachą. Wewnątrz obraz JN |
|
|
|
Stara Krasnoszora (Стара Красношора,
Stara Huta, Krasna) |
region:
Storożyniec |
obwód: Czerniowce |
|
|
|
Murowana kapliczka wnękowa, w niej ludowa figura Jana
N., pomalowana na nietypowe i jaskrawe kolory |
|
|
|
Tarnoruda (Тарноруда) |
region: Podwołoczyska |
obwód: Tarnopol |
|
|
|
W tym nadzbruczańskim miasteczku, położonym tuż przy granicy
województw podolskiego i ruskiego, przed kościołem
parafialnym św. Stanisława znajduje się barokowa kamienna figura
Jana Nepomucena, którego miejscowi mieszkańcy uważają za św.
Antoniego. Wykonano ją z szarego piaskowca i ustawiono na
dwustopniowym cokole. Stała niegdyś na skrzyżowaniu dróg, a
obecnie na dziedzińcu kościoła. Napis na cokole: "TĘ STATUE
WYSTAWIŁ X WIODACKI (?) PROBOSZCZ TARNORUDY / 1805 (?)" (nad: W.M.) |
|
|
|
Sidorów (Сидорів) |
region: Husiatyn |
obwód: Tarnopol |
|
|
|
Przed kościołem parafialnym Zwiastowania NMP znajduje się kamienna figura Jana Nepomucena
z 1854 roku umieszczona w późniejszej, pochodzącej sprzed 1939 roku
kapliczce fundacji Kalinowskich. Postać świętego ustawiona na cokole, całość wykonana z
żółtego piaskowca. Napis umieszczony na trzech bokach cokołu. Od frontu:
"NAS WOLNOŚCIĄ OBDARZYŁ CHRYSTUS" (nad: W.M.) |
|
|
|
-/¿ Uroczyszcze Czerwone (Czerwonogród,
Урочище Червоне) |
region: Zaleszczyki |
obwód: Tarnopol |
|
|
|
Koło wodospadu na rzece Dziuryń stała przed wojną kamienna figura św. Jana Nepomucena na
masywnym cokole. Nie jest znany stan dzisiejszy, ale przypuszczam, że
obiekt nie istnieje, bo nie udało się go znaleźć na żadnym współczesnym
zdjęciu (uwaga: sprawdzić) (nad: W.M.) |
|
|
Dawne
województwo bracławskie
(5 + 2)
zobacz na mapie google (>>) |
|
Summaryusz Generalny, 1790:
Na zachodzie granicą była od Podola rzeka Murachwa, na
południo-zachodzie od strony Wołoszczyzny Dniestr. Granica od
północo-wschodniego krańca Podola, z okolicy Ułanowa, i skierowana
Czarnym szlakiem pomiędzy Teterwią, Hniłopiatem i Rastawicą z jednej
strony, a Śniwodą, Deśnicą i dopływami górnej Rosi z drugiej. Stefan
Batory w 1584 roku w przywileju dla miasta Korsunia, za linię
graniczną dwóch województw ukrainnych (Kijowskiego i Bracławskiego)
przeznaczył Uhorski Tykicz (poczynając od Woronnego). Granica
południowo-wschodnia województwa Bracławskiego biegła od Dniestru,
znacznie niżej Kuczurhanu przez Kujalnik i Teliguł do rzeki Boh,
powyżej ujścia Czyczaklei, gdzie znajdował się zamek turecki
Bałaklej nad rzeką Suchą. Stamtąd granica biegła do Ingułu w
punkcie, przez który prowadził "szlak Czarny", idący ku Targowicy
poniżej "Czarnego lasu" |
|
|
MIEJSCOWOŚCI: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
¿ Mytyńce (Mytnik Wielki,
Mytyniec, Metyńce, Митинці) |
region: Chmielnik |
obwód: Winnica |
|
|
|
W tej miejscowości położonej w dawnej gminie
Chmielnik powiatu Lityn, według "Słownika geograficznego Królestwa
Polskiego i innych krajów słowiańskich" (Tom VI) była tu statua Jana N.
usytuowana pośrodku stawu (uwaga: sprawdzić stan obecny) |
|
|
|
¿ Kropiwna |
region: Chmielnik |
obwód: Winnica |
|
|
|
Według "Słownika geograficznego Królestwa Polskiego i
innych krajów słowiańskich" (Tom IV) była tu, za domem pocztowym przy
trakcie statua św. Jana Nepomucena (uwaga: sprawdzić stan obecny) |
|
|
|
Hajsyn (Gajsyn, Hajsyń, Гайсин) |
region: Hajsyn |
obwód: Winnica |
|
|
|
Jest tu kościół p.w. św. Jana Nepomucena wybudowany
po roku1914 - nie jest jeszcze notowany w "Słowniku geograficznego
Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich".
Wewnątrz, po lewej stronie ołtarza, obraz Jana N. w profilowanej
ramie (uzup: W.M.) |
|
|
|
Kuna (Куна) |
region: Hajsyn |
obwód: Winnica |
|
|
|
Kościół p.w. św. Jana Nepomucena z roku 1775
ufundowany dla kapucynów przez Zachariasza Jaroszyńskiego, ukończony
przez jego spadkobierców, po kasacie zakonu w 1832 roku, zamieniony na
parafialny. W świątyni znajdował się otoczony kultem obraz św. Antoniego
Padewskiego, stąd czasem podawane jest takie całego kościoła. Wewnątrz
obraz z wizerunkiem Jana N. (uwaga: sprawdzić) |
|
|
|
Murafa (Morachwa, Мурафа) |
region: Szarogród |
obwód: Winnica |
T0230 |
|
|
W tej miejscowości, leżącej na wschodnim brzegu rzeki
Murawy, a więc na granicy dawnych województw bracławskiego i podolskiego
(Podola Właściwego i Ukrainnego vel Litewskiego),
stoi podominikański kościół NMP. W nim, w lewej nawie, zawieszono obraz
Jana N. (nad: W.M.) |
|
|
|
Tarasówka (Тарасівка) |
region: Żmeryń |
obwód: Winnica |
|
|
|
W tej miejscowości nad rzeką Murafą i jej dopływem
Morozową jest kaplica pod wezwaniem Jana N., w niej zapewne jakiś
wizerunek JN |
|
|
|
Bełz (Белз) |
region: Sokal |
obwód: Lwów |
|
|
|
Przy torach kolejowych jest tu kaplica z figurą św.
Jana z XVIII wieku, barokowa, obecnie zdewastowana |
|
|
|
Busk (Буськ) |
region: Busk |
obwód: Lwów |
|
|
|
Na starym cmentarzu nagrobek z kamienną figurą Jana
N. Stan obiektu zły - postać mocno skorodowana (uwaga: być może jest ich więcej) (nad: W.M.) |
|
|
|
-/? Busk (Буськ) |
region: Busk |
obwód: Lwów |
|
|
|
W kościele św. Stanisława ołtarz boczny był pod
opieka Jana Nepomucena (uwaga: sprawdzić aktualny stan) |
|
|
|
Kąty (Кути) |
region: Busk |
obwód: Lwów |
|
|
|
Kamienna przydrożna figura Jana N. (nad: W.M.) |
|
|
|
Uhnów (Угнів) |
region: Sokal |
obwód: Lwów |
|
|
|
Kapliczka nepomucka na Górce św. Jana (fragment
dawnych wałów miejskich) (koło młyna nad Sołokiją?) stała tu jeszcze w
1951 roku, kiedy miasteczko przyłączono do Sowietów (uwaga: sprawdzić
stan aktualny!) (nad: Pietrosul) |
|
|
Jedysan
(Pole Oczakowskie,
2)
zobacz na mapie google (>>) |
|
Region położony pomiędzy dwiema
granicznymi rzekami: Dniestrem i Dnieprem. Od północy graniczy z
położonym na Podolu Pobereżem poprzez rzeki Kodymę i Jahorłyk, od
zachodu poprzez Dniestr graniczy z Mołdawią (Budziakiem i
Besarabią), a od wschodu z Krymem i Zaporożem. W Polsce używano
nazwę Pole Oczakowskie. Formalnie do I RP tereny te należały w
latach 1386-1538 (faktycznie 1397-1492) |
|
|
MIEJSCOWOŚCI:: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Iogannestal (Іва́нівка,
Іоганесталь, Арносталь, Горносталь, Іоганнесталь) |
region: Wesełynowe |
obwód: Mikołajów |
|
|
|
W literaturze znalazłem zapis o kościele p.w. św.
Jana Nepomucena w tej miejscowości (uwaga: należy zweryfikować stan
aktualny) |
|
|
|
Rozdilna (Rozdzielna. Роздільна) |
region: Rozdilna |
obwód: Odessa |
|
|
|
W nowobudowanym (!) kościele na ołtarzu znalazła się
polichromowana figura Jana N. w pelerynie, z rozpostartymi rękami (nad: W.M.) |
|
|
Inne (nie wliczone do katalogu) |
|
-
Tarnów
(gm. i pow. Tarnów): aż do Tarnowa (Muzeum Diecezjalne, obiekt nr 15)
trafił Jan N. na szkle malowany. Pochodzi z Ukrainy, z Pokucia
Wschodniego. Wykazuje spore podobieństwo do nepomuckiego obrazka
na szkle z Muzeum Huculszczyzny i Pokucia w Kołomyi (zobacz
wyżej) (o
Szklanych Nepomukach - na osobnej stronie >>). Zaliczony
został do Nepomuków Sandomierskich, tutaj zamieszczam
tylko informacyjnie |
BIAŁORUŚ (35 + 17)
kraj: Litwa
wileńskie (część): powiaty oszmiański, ...
brzesko-litewskie (mała część): powiaty brzeski (część) i piński
trockie (mała część): powiat grodzieński
mińskie, powiaty: miński, mozyrski, rzeczycki
nowogródzkie, powiaty: nowogródzki, wołkowyski, słonimski, lidzki,
Księstwo Słuckie
witebskie (część): Ziemia Orszańska
ruskie (część): Ziemia Chełmska (mała część)
połockie (część)
zobacz na mapie Google >> |
DAWNE
WOJEWÓDZTWA, ALFABETYCZNIE:
|
|
|
|
|
|
|
|
MIEJSCOWOŚCI
(do uzup.): |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
-
Grodno
/ Łunna:
w zbiorach Muzeum Historii Religii w Grodnie eksponowany jest
obraz przedstawiający apoteozę Jana N. pochodzący z kościoła w
Łunnej na grodzieńszczyźnie. U stóp umieszczonego na obłoku
Jana, zatopionego w modlitwie i wieńczonego laurem przez aniołka
umieszczono postacie papieża i króla adorujących świętego (nad: M.K.-S.)
-
Grodno
:
w pojezuickiej bazylice katedralnej św. Franciszka Ksawerego, w
górnej części ołtarza św. Jozefa, jest owalny obraz JN (nad: W.M.)
-
Grodno
:
w tej samej pojezuickiej bazylice katedralnej św. Franciszka
Ksawerego podobno mała figurka Jana N. ma wieńczyć ołtarz św. Trójcy
(uwaga: należy potwierdzić tę informację) (nad: W.M.)
-
Grodno
:
w pobernardyńskim kościele Znalezienia Krzyża Świętego trzeci z
lewych bocznych ołtarzy dedykowany jest Janowi N. Jest w nim sporych
rozmiarów obraz Jana N. (nad: W.M.)
-
-/? Grodno
:
na starej grafice zatytułowanej "Wymarsz powstańców styczniowych
z Grodna", dostępnej w kilku wersjach, po lewej stronie
widoczna jest drewniana kapliczka brogowa, z figurą, która być
może jest Janem N. (niewyraźny zarys palmy męczeńskiej, ogólny
wyraz rzeźby). Oczywiście nie wiemy, czy jest to obiekt
rzeczywisty, czy tylko imaginacja rysownika, a jeśli kapliczka
istniała naprawdę, to jakie były jej dalsze losy. Jedna z wersji
opisana jest: Cosson, 1863-1864, drzeworyt, 320 x 495 mm,
Kolekcja Rapperswilska, G.23230
-
Kaszubince (diec. Grodno, dek.
Grodno-Wschód): w kościele parafialnym Niepokalanego Poczęcia
NMP (z 1773 roku) na konfesjonale umieszczono drewnianą
polichromowaną figurę Jana
Nepomucena (nad: W.M.)
-
Makarowce (Макараўцы, Макаровцы,
rejon: Brzostowica,
obwód: Grodno):
drewniana polichromowana figura Jana Nepomucena ustawiona we
wnęce bramy prowadzącej na teren przykościelny kościoła
parafialnego Znalezienia Krzyża Świętego (z 1795 roku) (nad: W.M.)
|
|
|
Ejsymonty Wielkie (Eisymonty, Ejsmonty,
Eysmonty, Вялікія Эйсманты) |
obwód: Grodno |
rejon: Brzostowica Wielka |
|
|
|
Jest tu kościół pod wezwaniem Imienia NMP i Św.
Jana Nepomucena z roku 1849 (na miejscu starszego drewnianego), a w jego wnętrzu, w lewym ołtarzu,
górny obraz to wizerunek JN (diec. Grodno, dek. Wielka
Brzostowica) (nad: W.M.) |
|
|
- Wielka Brzostowica (Вялі́кая
Бераставі́ца) |
obwód: Grodno |
rejon: Brzostowica |
ul. Czerwonoarmijska / Partyzantów |
|
|
Przy skrzyżowaniu ulic zwanych dawniej Świętojańską
(!) i Rynku, w
pobliżu budynku policji i poczty, była tu niegdyś kaplica-figura
Jana N. z betonu, polichromowana, 2-2,5 metrowa (nad: W.M.) |
|
|
|
Łunna (Лунна) |
obwód: Grodno |
rejon: Mosty |
|
|
|
Na cmentarzu znajduje się okazały nagrobek
Czechowskich, dawnych właścicieli miejscowości, wzniesiony po roku 1858
(data śmierci Aleksandra Czechowskiego) w kształcie gzymsowanego cokołu.
Na nim umieszczono kamienna figurę Jana N. w birecie. Układ rąk
wskazuje, że niegdyś trzymał on w nich krucyfiks (nad: W.M.) |
|
|
Dawne województwo
nowogródzkie
(część w
dzisiejszych granicach Białorusi, 3 + 4)
dawne powiaty
nowogródzki, wołkowyski, słonimski, lidzki,
Księstwo Słuckie
zobacz na mapie google (>>) |
|
MIEJSCOWOŚCI: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
- Nowogródek (Навагрудак,
Новогрудок) |
obwód: Grodno |
rejon: Nowogródek |
|
|
|
Na
cmentarzu koło fary w początku wieku XIX jeszcze stała drewniana
figura Jana Nepomucena (uwaga: sprawdzić stan obecny i magazyny
kościoła) |
|
|
|
Nieśwież (Нясвіж) |
obwód: Mińsk |
rejon: Nieśwież |
ul. Mickiewicza |
|
|
Barokowa wapienna figura Jana Nepomucena z XVIII
wieku, a raczej to, co z niej zostało. Fundowała ją po połowie XIX wieku
Maria z Castellanów Radziwiłłowa,
zapalona odnowicielka Nieświeża, która sprowadziła figurę z nieznanego miejsca,
być może z Dolnego Śląska >>. Stoi przed bramą na groblę wiodącą
do zamku, na nieproporcjonalnie dużym czworościennym cokole.
W roku 1918 jakiś czekista odrąbał rzeźbie głowę i wrzucił
do stawu. Została ona rok później dołączona za pomocą metalowego
pręta. Niestety, w 1939 roku Sowieci znowu uszkodzili figurę
strącając ją z cokołu, a głowa znowu odpadła. Cokół później
rozebrano, a rzeźbę w kawałkach ukrył w dzwonnicy kościoła
Bożego Ciała tutejszy proboszcz Grzegorz Kołosowski. Wymagała
ona gruntownej i specjalistycznej rekonstrukcji
(J. Komorowski, Spotkania z Zabytkami 10/2000), a udało się tego dokonać w roku 2003. Figurę odrestaurowano i
ustawiono na nowym cokole na dziedzińcu przy kościele farnym
Bożego Ciała, z okazji 410 rocznicy jego powstania |
|
|
|
Połoneczka (Паланечка) |
obwód: Brześć Litewski |
rejon: Baranowicze |
ul. |
|
|
W drewnianym kościele św. Jerzego (XVIII wiek.,
przebudowany gruntownie w roku 1899), w prawym ołtarzu bocznym górny
obraz - tondo - to wizerunek Jana N. (nad: W.M.) |
|
|
|
-
¿
Naliboki (Налібокі,
Налибоки, rejon: Stołpce, obwód:
Mińsk,
):
cytat z głośnej książki "Odwet. Prawdziwa historia braci
Bielskich" Piotra Głuchowskiego i Marcina Kowalskiego
dotyczący wydarzeń z września 1939 roku: "Pierwszy czyn
komsomolców to przewrócenie figury św. Jana Nepomucena nad
brzegiem przykościelnego stawu". Nie wiem nic o dalszych
losach tego Jana
-
¿
Kopyl: w bocznym ołtarzu tutejszego kościoła był niegdyś obraz na desce z wizerunkiem Jana Nepomucena. Nie wiem nic o jego losach po roku 1830
-
¿
Słuck: w farze, przy głównym ołtarzu była niegdyś drewniana figura Jana Nepomucena. Nie wiem nic o jej losach po roku 1830
-
Zdzięcioł (Diatlowo) (diec. Grodno, dek.
Zdzięcioł woj. nowogródzkie): jest tu kościół parafialny Wniebowzięcia NMP (z 1646
roku), w jego prawej nawie przyścienny ołtarz Jana Nepomucena z
obrazem w pozłacanej sukience, zapewne XVIII-wieczny (nad: W.M.)
|
|
Dawne województwo
wileńskie
(część w
dzisiejszych granicach Białorusi, 13 + 5)
dawne powiaty oszmiański, ...
zobacz na mapie google (>>) |
|
MIEJSCOWOŚCI: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
-
Żuprany (Жупраны,
rejon: Oszmiana, obwód: Grodno, woj. wileńskie,
): w neogotyckim
kościele śśw. Piotra i Pawła, po prawej stronie ołtarza głównego jest
polichromowana figura Jana N. (nad: W.M.)
-
Żodziszki (Жодзішкі,
rejon: Smorgoń, obwód:
Grodno): w
kościele parafialnym Św. Trojcy (z 1612 roku), we wnęce
lewej ściany ustawiona jest mała figurka Jana Nepomucena (nad: W.M.)
-
Iszczołna (rejon: Szczuczyn, obwód: Grodno):
w kościele parafialnym, w zwieńczeniu prawego ołtarza bocznego jest
wysokiej klasy rokokowa stiukowa rzeźba Jana N. adorującego
krzyż, klęczącego na obłoku, w aureoli. Wykonana w roku 1761
przez nieznanego autora pochodzącego z południowych Niemiec.
Badacze wskazują na podobieństwa do rzeźby Ignaza Lengelahera z
lat 30. XVIII wieku przechowywanej dziś w Morawskiej Galerii w
Brnie (Czechy >>) - złączone dwa palce dłoni, sposób trzymania
krucyfiksu, krój szat. Wskazuje się też na wpływ braci Assam. (nad: W.M.)
-
Wasiliszki (Васілішкі,
rejon: Szczuczyn, obwód: Grodno):
w kościele dominikanów Jana Chrzciciela, za caratu
przebudowanego na cerkiew, przy ołtarzu prawej nawy zachowała się drewniana rzeźba Jana N. z
roku 1769 (nad: W.M.)
-
- Waszkiewicze (rejon: Lida, obwód: Grodno): na cmentarzu stoi,
wyremontowana nawet w roku 2000, trójkondygnacyjna późnobarokowa
kapliczka murowana mieszcząca niegdyś figurę Jana N.
-
Bielica (rejon: Lida, obwód: Grodno, woj
wileńskie): w trójkątnym szczycie drewniana XIX-wiecznej
kaplicy cmentarnej św. Jerzego, pełniącej funkcję kościoła
parafialnego, znajduje się wnęka, w niej zachowała się barokowa
drewniana polichromowana rzeźba Jana N. w aureoli o dużych
gwiazdach, w silnym kontrapoście (nad: M.W.)
-
- Bielica (rejon: Lida, obwód: Grodno): brama wiodąca na teren należący o
nieistniejącego już kościoła ozdobiona była figurą Jana N.
(uwaga: jest możliwe, że ta właśnie rzeźba trafiła do wnęki w
fasadzie kaplicy cmentarnej, zobacz wyżej)
-
- Jelna (rejon: Lida, obwód: Grodno): za kościołem parafialnym stał
niegdyś "słup czworogranno murowany", czyli kapliczka z trzema
otworami, a w jednym z nich była drewniana figura Jana N.
-
- Woronów (Воранава, Woronowo, Woranawa,
rejon: Woronowo, obwód: Grodno): w kościele do wojny ołtarz
główny zdobiła drewniana złocona figura Jana N., odnowiona wraz
z ołtarzem w roku 1936
-
Wawiórka (Wiewiórka, Вавёрка,
rejon: Lida, obwód: Grodno):
w kościele jest ubrany w srebrną koszulkę obraz
Jana N. dzierżącego palmę i krzyż. W tle rozmieszczono pięć
srebrnych gwiazd. Obraz ma cechy późnobarokowe, lecz
najprawdopodobniej namalowano go dopiero w roku 1840. Nie ma
wielkiej klasy i nosi ślady przemalowań. Sukienka ufundowana
została przed rokiem 1796 i przykrywała starszy, nieistniejący
obraz (zobacz niżej), lecz jest, jak mówi raport z wizytacji,
"srebra mizernego"
-
- Wawiórka (Wiewiórka, Вавёрка,
rejon: Lida, obwód: Grodno):
przy kościele istniało założone w roku 1760 i aprobowane przez
biskupa Antoniego Zółkowskiego Bractwo św. Jana Nepomucena. W
związku z założeniem Bractwa ufundowano w tym samym roku obraz
Jana N. w towarzystwie śśw. Piotra i Pawła. Nad głowa Jana
widniał promienisty Język i inskrypcja "Sacra lingua s
Joannis Nepomuceni". Na dole druga inskrypcja "Patronus
periclitantium". Pamiątką po nim jest srebrna koszulka
"srebra mizernego" zdobiąca dziś późniejszy obraz Jana N.
dzierżącego palmę i krzyż (zobacz wyżej)
-
Kimieliszki (diec. Grodno, dek. Ostrowiec):
jedna z figur w barokowym ołtarzu głównym kościoła parafialnego
Nawiedzenia NMP to Jan Nepomucen (nad: W.M.)
-
Krzywicze (Крывічы,
rejon: Miadzioły, obwód:
Mińsk): w tutejszym kościele jest duży obraz św. Jana N.,
prawdopodobnie z końca XVIII wieku (nad: M.W.)
-
Komaje (Камаі, diec. i obwód Witebsk, dek. i
rejon Postawy,
woj. wileńskie):
jest tu obronny kościół św. Jana Chrzciciela z 1606 roku. W
lewym ołtarzu jest obraz świętego przypominającego św. Jana
Nepomucena, z lilią w ręku (uwaga: należy zbadać na miejscu, w literaturze lub
na lepszym zdjęciu) (nad: W.M.)
|
|
|
Osów
(Асава) |
obwód: Grodno |
rejon: Woronów |
|
|
|
W neogotyckim kościele św. Jerzego, na przyścienny
wsporniku po prawej stronie nawy ustawiono polichromowaną figurę Jana N.
w birecie i z gestem rąk świadczących, że niegdyś był w nich krzyż (nad: W.M.) |
|
|
|
Trokiele (Тракелі) |
obwód: Grodno |
rejon: Woronów |
|
|
|
W drewnianym kościele Nawiedzenia NMP, po prawej
stronie prezbiterium wisi duży obraz Jana N. z XIX wieku (nad: W.M.) |
|
|
|
Ostrowiec (Астраве́ц,
Astraviec, Острове́ц) |
obwód: Grodno |
rejon: Ostrowiec |
ul. Komsomolska |
|
|
W klasycystycznym kościele św.
Kosmy i Damiana zbudowanym w latach 1785-87 z fundacji Hilarego
Ciszewskiego, po prawej stronie, wisi duży rokokowy obraz nepomucki,
w szacie metalowej (nad: W.M.) |
|
|
Głębokie (Глыбо́кае,
Глубо́кое) |
obwód: Witebsk |
rejon: Głębokie |
|
|
|
W kościele św. Trójcy Przenajświętszej, w ołtarzu
głównym znajduje się obraz Koronacji NMP z adorującym Ją - po
prawej stronie na dole - Janem N. Malowidło zapewne współczesne (nad: W.M.) |
|
|
Dawne województwo
mińskie
(część w
dzisiejszych granicach Białorusi, 7 + 1)
dawne powiaty miński, mozyrski,
rzeczycki
zobacz na mapie google (>>) |
|
MIEJSCOWOŚCI: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Mińsk (Mińsk Litewski, Мінск, Менск) |
obwód: Mińsk |
rejon: Mińsk |
ul. Lenina 20 |
|
|
W Narodowym Muzeum Sztuki przechowywana jest
ołtarzowa barokowa figura Jana N. uratowana ze zniszczeń lat 1960-80
razem z innymi. Prezentowana była na wystawie na przełomie roku 2012/13
(nad: W.M.) |
|
|
|
Mińsk (Mińsk Litewski, Мінск, Менск) |
obwód: Mińsk |
rejon: Mińsk |
ul. Lenina 20 |
|
|
W Narodowym Muzeum Sztuki znalazł się olejny obraz Jana N. z
roku 1732 pochodzący z kościoła Narodzenia Najświętszej Maryi Panny
w Trabach (Трабы, obwód: Grodno, rejon: Iwje; i pod tą nazwą notowany
uprzednio w tym spisie). Jest tu scena Topienia,
Palma, krzyż, księga i promienisto-gwiaździsta aureola z rekordową
ilością gwiazdek - naliczyłem ich 15!!! Wymiary to 93x75,5 cm |
|
|
|
Kraśne (Krasne nad Uszą, Краснае,
Красное) |
obwód: Mińsk |
rejon: Mołodeczno |
|
|
|
Wewnątrz kościoła przy bocznej ścianie szablonowa
figura Jana N., najprawdopodobniej ustawiona na szczycie konfesjonału (nad: W.M.) |
|
|
|
-
Przyłuki (woj. mińskie): w parku dworskim
trójkondygnacyjna kapliczka o wysokości 5-6 m, o bardzo grubych
murach. W środkowej sarkofagowej drewniana figura Jana N. z XVIII wieku,
w birecie i z krzyżem w ręku, ze śladami polichromii, mocno
zniszczona. Jan zwrócony był twarzą ku gościńcowi i miejscu po
cerkwi unickiej. Na górze kanelowana kolumna. Zdjęcie
dostrzegłem w "Dziejach rezydencji na dawnych kresach wschodnich
RP" Romana Aftanazego, t. I. Nie wiem. czy obiekt jeszcze
istnieje i czy w środku jest rzeźba. O kapliczce tej pisała w
swych wspomnieniach Maria Czapska. Obiekt pochodzi z czasów
przed objęciem majątku przez jej rodzinę. Był zwyczaj
codziennego dzwonienia na Anioł Pański dzwonem zawieszonym w
najwyższej kondygnacji kapliczki
Zobacz
tekst na jego temat (Spotkania z Zabytkami 10/2000) (uwaga:
sprawdzić czy miejscowość nie leży jednak w obwodzie brzeskim)
-
Radoszkowicze (diec. Mińsko-Mohylewska, dek.
Wilejka): na cmentarzu parafialnym znajduje się kaplica pogrzebowa pod wezwaniem Jana Nepomucena.
Bardzo długo była w stanie ruiny, odbudowano ją zdaje się w roku
2010
(nad: M.W.)
-
¿
Radoszkowicze
(Radoszkowice, Радашковічы, Радошковичи, rejon Molodeczno,
obwód Mińsk): w bocznym ołtarzu tutejszego kościoła był niegdyś ołtarz z obrazem Jana Nepomucena. Nie wiem nic o jego losach po roku 1830
-
Radoszkowicze (Radoszkowice, Радашковічы,
Радошковичи, rejon Molodeczno, obwód Mińsk): kaplica cmentarna pw Jana N. z połowy XIX wieku, przez lata pozostająca w stanie ruiny, obecnie
remontowana (nad: W.M.)
-
¿
Mozyr: w parafialnym kościele Wniebowzięcia Panny Maryi w bocznym ołtarzu był niegdyś obraz Jana Nepomucena. Nie wiem nic o jego losach po roku 1830
|
|
-
Pińsk (Пінск, Pinsk, ros. Пинск, obwód: Brześć): w płytkiej wnęce przy bocznym ołtarzu
w lewej nawie w katedrze w Pińsku stoi ładna, barokowa,
drewniana i polichromowana figura Jana N. (nad: S.Ł)
-
¿ Wysokie Litewskie (Высокае, obwód
Brześć): według "Słownika geograficznego Królestwa Polskiego i
innych krajów słowiańskich" (Tom XIV) w roku 1763 lub 1764 na
przedmieściu zwanym Mariampolem (Jampol, Janpol) rozpoczęto
budowę szpitala z kościołem, pod wezwaniem Jana N. z fundacji x.
Sapiehy. Budowę jednak zaniechano i przeniesiono w inne miejsce.
Ukończono i przebudowano go w roku 1785 i oddano bonifratrom,
pitem oczywiście zeświecczono (uwaga: sprawdzić
stan obecny)
-
Czarnawczyce (obwód Brześć): w kościele św.
Trójcy znajduje się dobrej klasy barokowy obraz nepomucki z
XVIII wieku przedstawiający Jana na chmurach z aniołami, na tle
mostu. Ciekawy jest fakt umieszczenia złoconej korony na głowie
Jana! (nad: W.M.)
-
¿
Wielkie
Podlesie (rejon Lachowicze, obw. Brześć): do końca lat 1970 w
miejscowej drewnianej prawosławnej cerkwi Ducha Świętego, dawnej
unickiej, przechowywana była figura Jana Nepomucena. Drewniana,
w stylu ludowym, z biretem zbliżonym do kłobuka i dwoma palcami
w geście błogosławieństwa (?). Niestety, obecnie jej los nie
jest znany (nad: W.M.)
|
|
|
Połock
(Полацк, Полоцк) |
obwód: Witebsk |
rejon: Połock |
|
|
|
W muzeum w Soborze Sofijskim znajduje się drewniana
(?)
figura Jana Nepomucena nieznanego autora, z wieku XVIII (nad: W.M., za krynica.info) |
|
|
|
-/¿ Miory (Мёры,
Miory) |
obwód: Witebsk |
rejon: Miory |
|
|
|
W drewnianym kościele w bocznym ołtarzu był niegdyś
obraz Jana Nepomucena. Nie wiem nic o losach jego i kościoła po roku
1830 (uwaga: sprawdzić) |
-
W serialu "Boża Podszewka" (odcinek 9) jest
scena czuwania przy zwłokach starego Jurewicza, gdzie płaczki
intonują pieśń "Witaj Janie z Bolesławem, masz się stawić przed
Wacławem...". Akcja dzieje się w okolicach Lidy w roku 1929. To
rzadka wiadomość o zastosowaniu kultu JN do ceremonii
funeralnych
-
Ciekawym obiektem jest pochodzący
z kościoła jezuitów św. Stefana (wysadzonego w powietrze) w Połocku obraz
Jana Nepomucena z roku 1765, zapewne autorstwa Szymona
Czechowicza, pozyskany 1856 przez bpa Beniamina Szymańskiego do
kościoła pokatedralnego św. Trójcy w
Janowie Podlaskim (gm. Janów Podlaski, pow. Biała Podlaska, woj. lubelskie,
dawniej brzesko-litewskie). Święty adoruje krzyż, klęczy przed
ołtarzem, na którego mensie rozłożona jest księga, a przed nią położony
biret. Jan w prawej ręce trzyma gorejący język. U stóp Jana stoi globus-astrolabium sferyczne, tajemniczy przedmiot którego symbolika jest wciąż
niejasna (porównaj Ostrożany, Czerwińsk, Łomża, Siedlec, Szczuczyn,
Czudec, Tarnowskie Góry i inne) (obiekt zaliczony do Nepomuków
Podlaskich >>)
|
|
znane mi Jany Moskiewskie umieszczam przy Nepomukach Kresowych wyłącznie
dla wygody, z
powodów geograficznych |
|
|
|
- Sankt Petersburg (Санкт-Петербург) |
obwód: Leningrad |
|
Prospekt Newski (Невский пр.) 32-34 |
|
|
W kościele św. Katarzyny, w kaplicy Zwiastowania NMP, we wnęce na zdjęciu z roku 1930 widać figurę Jana N. Dzisiaj wnęka jest pusta (nad: W.M.) |
|
|
|
|
Sankt Petersburg (Санкт-Петербург) |
obwód: Leningrad |
|
Pl. Pałacowy (Дворцовая пл.) 2 |
|
|
W Ermitażu przechowywany jest obraz nepomucki o wymiarach 63 × 37cm,
namalowany olejno na płótnie przez Paula Trogera w roku 1748. Jest to szkic do malowidła dla Neuklosterkirche w
wiedeńskim Neustadt (Austria >>) |
|
|
|
|
- Kingisepp (Кингисе́пп, Jamburg, Я́мбург,
Jama, Я́ма, Jam, Я́м) |
obwód: Leningrad |
|
|
|
|
Przy głównej ulicy jeden z domów został w dawnych czasach przysposobiony
do roli kościoła w roku 1818, który otrzymał wezwanie św. Jana Nepomucena. Był w nim
wtedy zapewne co najmniej jeden wizerunek Jana N. Kościół został
oczywiście zlikwidowany, jednak dom ten stoi nadal. Na archiwalnym
zdjęciu to ten z wieżyczką, po lewej stronie ulicy (nad: W.M.) |
|
|
|
|
- Moskwa (Москва) |
obwód: Moskwa |
okręg: Centralny |
Mała Łubianka (ул. Малая Лубянка) 12/7 |
|
|
W kościele parafialnym św. Ludwika do końca lat 90-tych XX wieku, na
ścianie prezbiterium znajdował się XIX-wieczny obraz przedstawiający
Jana Nepomucena w otoczeniu aniołów. Obraz był bardzo pociemniały i
trudno było rozpoznać postać. Po dosyć barbarzyńskiej "renowacji"
(zdemontowano i zniszczono m.in. jeden z ołtarzy bocznych, ambonę,
większość obrazów z prezbiterium i bocznych ścian kościoła, balaski,
wyrzucono marmurowe wota z ołtarza NMP, etc.)
obraz ten zniknął. Niedawno jeden ze starszych parafian, Michail
Wolfkowicz, znalazł jego fotografię z roku 1982 w swoim archiwum. Ostatnio krążą pogłoski, ze pod koniec roku 2009 kilka obrazów
po renowacji wróci z powrotem do kościoła - jest nadzieja, że
dotyczyć to będzie również św. Jana N. (nad: W.M.) |
|
|
|
|
- Moskwa (Москва) |
obwód: Moskwa |
|
(nie wliczone do katalogu) |
|
|
W czerwcu 2010 na ulicach miasta zawisła reklama firmy handlującej
klimatyzatory, w której wykorzystano wizerunek Nepomuka stojącego na
moście w Brugii (Belgia >>)
(nad: W.M.) |
|
|