|
Figura św. Jana w Katowicach
Pan W.H. nadesłał materiały dotyczące Jana Katowickiego. Problem polega
na tym, że według wszelkich dostępnych źródeł pisanych jest to Jan Nepomucen
ustawiony - jak wiele innych Nepomuków - na rozstajach dróg. Tymczasem
figura wcale nie wygląda na Nepomuka! Brak atrybutów, dziwny krzyż opleciony
wężem, wiek, włosy, szata - nic się nie zgadza. Odnalazłem obraz Jana
Chrzciciela zaopatrzonego w krzyż opleciony podobnie jak w figurze
katowickiej. Czyżby dawno temu ktoś pomylił Janów? Na moje oko figura
przedstawiać może Jana Ewangelistę. Świadczy o
tym młody wiek postaci oraz wąż na krzyżu, co przypominać ma średniowieczną
legendę o unieszkodliwieniu przez Jana węża wypełzającego z zatrutego wina.
Z drugiej strony brak typowego dla tego przedstawienia kielicha, a figura ma
wyraźnie kobiece kształty! Zamieszczam tekst
źródłowy oraz zdjęcia.
[...] do dziś zauważalne rozszerzenie na początku ulicy św. Jana jest
jedynym śladem w centrum miasta po figurze św. Jana Nepomucena, która stała
na skrzyżowaniu dróg przebiegających przez wieś i była swego rodzaju jej
centralnym punktem. Projektujący nową ulicę, prowadzącą do dworca, musieli
przewidzieć miejsce na to by pojazdy mogły omijać figurę. gdy nie było już
dla niej miejsca w centrum młodego miasta przeniesiono ją do Brynowa gdzie
przetrwała w dobrym stanie do dzisiaj. [...]
W 1816 wystawiono w Katowicach, w miejscu gdzie dziś od ulicy św. Jana
odchodzi ulica Staromiejska, rzeźbioną w piaskowcu figurę św. Jana
Nepomucena. Nie sposób dziś ustalić nazwiska fundatora, ani też, jaka
szczególna okazja skłoniła ówczesnych mieszkańców Katowic do jej tam
umieszczenia. Z analizy dawnych planów wynika, że w tym miejscu krzyżowały
się dwie ważne drogi: jedna wiodąca z Pszczyny i Mikołowa która
przebiegała dzisiejszymi ulicami: Młyńska, Staromiejską i Starowiejską, i
druga z kierunku północnego (prowadząca z Chorzowa i Siemianowic), która
przecinała katowicki obszar dominalny (dworski), pozostawiając po prawej
stronie staw przy dawnej kuźnicy bogucickiej (dzisiejsza aleja W.
Korfantego) i biegła dalej na południe dzisiejszą ulicą św. Jana. Figura
stała w tym miejscu do roku 1875, kiedy to korzystając z okazji, że
brukowano tę ulicę, ówczesne władze miejskie poleciły ją usunąć pod
pretekstem, że utrudnia wzrastający ruch uliczny. Wtedy gospodarz brynowski
Mikołaj Maczuga zabrał ją i ustawił na swoim gruncie. Pamiętali o niej
mieszkańcy Brynowa, a zaświadcza o tym tablica na cokole: Odnowiona na
stuletnią rocznicę od obywateli gminy Brynowskiej w roku 1916. [...]
Dopisek W.H: Wiosną 1999 roku ustawiono replikę figury na miejscu, w
którym dawniej się znajdowała.
źródło: "Bogiucice, Załęże et nova villa Katowice", wyd."Śląsk",
Katowice 1993 wydanie pierwsze, str. 107 |
|