ULICA LWOWSKA W WARSZAWIE

Bookmark and Share
wybierz numer >>

1 2a 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 19

Lwowska 3

Poprzedni adres: (Nowo)Wielka 3, rok budowy: 1911

Kamienica Salomona Peretza wybudowana w roku 1911 według projektu duetu Henryk Stifelman-Stanisław Weiss, który projektował również kamienice przy Noakowskiego 4, Polnej 50 i 52, Bagateli 13 i 15, Jagiellońskej 28, Litewskiej 3 (Teatr Syrena). Henryk Stifelman (1870- 1938) aktywnie działał w organizacjach charytatywnych, współpracował z Januszem Korczakiem projektując jego Dom Sierot przy Krochmalnej 92.

Datę powstania dokumentuje inskrypcja na tympanonie.

Dom ma dosyć skomplikowaną strukturę własnościową, co przez lata paraliżowało ewentualne podjęcie remontu. Do niedawna w posiadaniu gminy, co nie wychodziło mu na dobre. Część lokali została wykupiona, a część domu w maju 1997 została odzyskana przez spadkobierców dawnych właścicieli. Zapadła decyzja Prezydenta Miasta zwracająca część własności - pozostała część już przed wojną była państwowa. Niestety tę część objęły w posiadanie dziwne firmy, którym zależy raczej na działce niż na samym zabytku, czego dowiodły podczas remontu. Przedstawiciel prawdziwych nowych/starych właścicieli nawiązał ze mną kontakt, podzieliłem się z nim materiałami na temat kamienicy.

Jeszcze niedawno (do połowy roku 2012) był to jedyny na ulicy dom ozdobiony drewnianymi "podcieniami" - zamienionymi potem na poziomą siatkę przymocowaną do fasady na poziomie pierwszego piętra - zabezpieczającymi głowy przechodniów przed spadającymi odłamkami sztukaterii. A jest jej sporo! Kamienicy groziło, że jeśli będzie dalej spadać w tym tempie, to wkrótce zmieni styl na minimalistyczny :(

W roku 2011 przeprowadzono, przy wsparciu finansowym Miasta, remont pokrycia dachowego. Niestety w trakcie robót doszło do wypadku, w wyniku którego zginął jeden z robotników pracujących na wysokościach.

Ostatecznie remont domu został przeprowadzony, mimo obstrukcji i przeszkód ze strony częściowego właściciela, w końcu roku 2012, co zostało dostrzeżone i docenione przez prasę i warszawiaków. W tej chwili jest to jeden z najpiękniejszych domów Lwowskiej i całej Warszawy. Gratulacje dla Wspólnoty!

14 września 1940 roku na Lwowskiej 1, podczas próby aresztowania trojga członków Komendy Obrońców Polski zastrzelony został gestapowiec. W odwecie Niemcy przeprowadzili aresztowania wśród mieszkańców domów Noakowskiego 4 oraz Lwowskiej 1 i 3.

Poziom hałasu przy tym domu, od strony ulicy: 61-63 dB (pomiar z roku 2007)








Kamienica wzniesiona jako sześciokondygnacyjny, dwutraktowy budynek frontowy, połączony na zapleczu z prostopadłymi oficynami: jednotraktową i dwutraktową, co tworzy rzut poziomy zbliżony do leżącej litery F. Szczyt oficyny (stopka niższej poprzeczki “F") styka się pod silnie rozwartym kątem ze szczytem oficyny kamienicy przy ul. Noakowskiego 4, mającej taki sam rzut, zbudowanej wg proj. tych samych twórców i należącej do tego samego właściciela. Oficyna opisywanej kamienicy jest dwutraktową i dzieli dziedziniec na dwa podwórza, z których każde przedłużone jest podwórzem kamienicy przy u. Noakowskiego i na styku obu posesji wyraźnie przełamane. Budynek ma szkielet żelbetowy wypełniony cegłą i ogniotrwałe stropy.

Elewacja przyuliczna członu frontowego jest niemal w całości boniowana płytowo i dzieli się na sześć przęseł, z których ostatnie pełni funkcję asymetrycznego aneksu. Oś układu stanowią trzy środkowe przęsła symetrycznej partii budynku. Boczne z nich rozwiązano identycznie, projektując na parterze po dwa okna dwuskrzydłowe (w czwartym okno i brama), a od pierwszego do czwartego piętra - wysunięte loggie balkonowe z weneckimi porte-fenetrami na trzech dolnych piętrach. Każdy z balkonów otrzymał rzut trapezu i murowane balustrady. Kolejne balkony rozparto czterema filarami (dwoma przyściennymi i dwoma wolno stojącymi) osadzonymi w narożach przęseł balustrad. Filary są czworoboczne, na trzecim piętrze zaopatrzone w kwadratowe płaskie głowice. Optycznie tworzą wrażenie nieprzerwanej trójkondygnacyjnej wiązki bardzo wydłużonych podpór. Balustrady dolnej pary balkonów pozbawione są ornamentacji. Prawy z nich ma od zewnętrznej strony przedłużoną balustradę, obejmującą piąte przęsło fasady i stykającą się z czołem wykusza przęsła szóstego. Balustrady na drugim piętrze ozdobiono trójbocznie płycinami, obwiedzionymi perełkowaniem. Środkowa, najszersza płycina otrzymała dodatkowo maskę osadzoną na ugiętej wici.

Płyciny balkonów kolejnej kondygnacji zawierają girlandy, a środkowa w każdym z nich — kolejną maskę, zawieszoną na linie, słabiej ugiętej niż girlandy i zakończonej frędzlami. Podobna dekoracja zaprojektowana została na balustradach czwartego piętra, ale ma tu większą rozpiętość ze względu na brak płycin. Na każdy z balkonów tej kondygnacji wychodzą po dwa okna zamknięte półkoliście i zaopatrzone w zworniki o kształcie rogu obfitości.

Centralne przęsło jest jednoosiowe, wypełnione oknami trójskrzydłowymi, z wyjątkiem parteru (okno dwuskrzydłowe). Na dwóch dolnych piętrach są to okna prostokątne, a na trzecim i czwartym - zamknięte łukiem koszowym. Okno drugiego piętra zaopatrzono w balkon na rzucie trapezu z murowanymi balustradami, których trzy prostokątne płyciny wypełniono owocowymi girlandami. Podobny balkon piętro wyżej zawiera w płycinach pionowe żłobkowania, a w środkowej z nich dodatkowo maskę zawieszoną na ugiętej linie, identyczną jak w przypadku płycin balkonowych sąsiednich przęseł. Na kolejnym, czwartym piętrze brak balkonu (listwa parapetowa), natomiast zwornik nad oknem otrzymał postać rogu obfitości, jak w przęsłach sąsiednich. Piętro piąte we wszystkich trzech centralnych przęsłach pozbawione jest boniowania, a okna, zaopatrzone w gzymsy parapetowe z kostkami wspornikowymi, ujęto tu i połączono girlandami. Przęsła te wieńczy trójkątny szczyt, pozbawiony podstawy i wsparty na lizenach flankujących na piątym piętrze przęsła pierwsze i piąte od wewnętrznej strony układu. Środkowe z omawianych trzech okien centralnej partii ujęto i rozdzielono hermami i zwieńczono płycina o wykroju spłaszczonego łuku, która wrzyna się w pole szczytu. Tenże szczyt przepruto na skrajach okienkami o wykroju pionowej elipsy, pośrodku zaś małym okienkiem prostokątnym. To ostatnie podkreślono długim gzymsem parapetowym z podwieszoną girlandą, stanowiącym oparcie dla pary krępych jońskich kolumienek, dźwigających gzyms nadokienny, przechodzący nad otworem w łukowy naczółek ze zwornikiem. Wokół zwornika cały górny kąt tympanonu wypełniony został dekoracją sztukatorską, w skład której wchodzi inskrypcja: ANNO DOMINI / 1911, para kobiecych główek flankujących zwornik okna, promienie oraz rozwinięte girlandy u podstawy kompozycji.

Przęsła skrajne (pierwsze i piąte) do wysokości czwartego piętra rozwiązano tak samo jak przęsło centralne, z wyjątkiem przyziemia, gdzie wstawiono okna trójskrzydłowe. Ponad oknem czwartego piętra przeciągnięto kostkowy gzyms kordonowy, na którym od wewnętrznej strony układu wspiera się wspomniany boniowany pilaster, podtrzymujący trójkątny szczyt górujący nad trzema przęsłami centralnymi. Prostokątne dwuskrzydłowe okno wraz z ujmującymi je filarami oraz niskim trójkątnym szczytem ma postać facjaty osadzonej na tle pochylonej partii lica ściany, zamkniętej od góry profilowanym gzymsem. Układ taki wskazuje, że początkowo ściana pokryta była dachówką lub blaszaną łuską, imitując dolną połać dachu łamanego.

Szóste przęsło fasady (aneks), powyżej parteru z trójskrzydłowym oknem, ma na trzech kolejnych piętrach postać prostopadłościennego wykusza z triadami sprzężonych okien jednoskrzydłowych na każdej kondygnacji. Pod parapetami okien pierwszego piętra ciągnie się fryz stanowiący przedłużenie balustrady balkonowej przęseł czwartego i piątego. Na drugim piętrze kwadratowe płyciny parapetowe obwiedzione perełkowaniem (jak w balkonach drugiego i czwartego przęsła tej kondygnacji), środkową wypełniono postacią putta, a boczne - wysoko podwieszonym festonem. Na trzecim piętrze analogiczne płyciny zawierają girlandy.

Gzyms profilowany oddziela omawiany wykusz od słabiej wysuniętego, półcylindrycznego wykusza czwartego piętra, w którym osadzono trzy okna jednoskrzydłowe, stosując dość szerokie odstępy między nimi. Wykusz ten zamknięto kostkowym gzymsem, który stanowi podstawę dla półkolistej loggii piątego piętra (trzy okna jak piętro niżej), zaopatrzonej w prętową balustradę oraz ujętej i rozdzielonej czterema kolumnami doryckimi. Te ostatnie dźwigają gładki fryz oraz profilowany gzyms koronujący. Wszystkie okna fasady otrzymały gęstą siatkę szprosowań w partii nadślemi, którą wprowadzono też w bocznych skrzydłach porte-fenetrów przęsła centralnego oraz w całych oknach piątego piętra, a w aneksie także na piętrze czwartym.
Przejazd bramny ma otwór zamknięty łukiem odcinkowym. Dwuskrzydłowe wrota otrzymały pionowe eliptyczne otwory w górnych partiach (obecnie zaślepione) oraz płyciny poniżej, obwiedzione wstęgą kielichów kwiatowych. Pomiędzy otworami a płycinami zamontowano gzymsiki z ornamentem kimationowym (jajownik). Łukowe nadświetle podzielono na sześć pól pionowymi szprosami. Posadzkę w przejeździe wyłożono żółtymi czteropolowymi płytkami terakoty. Wzdłuż ścian ciągną się wąskie pasy chodników oblicowanych białym marmurem (!). Ściany te do wysokości ok. l m oblicowano płytkami ceramicznymi w kolorze seledynowym. Kolebkowe sklepienie podzielono na sześć przęseł listwami wypełnionymi wstęgą kielichów kwiatowych.
Na wysokości czwartego przęsła po prawej zlokalizowano wejście do mieszkania w dwustopniowej oprawie, o wewnętrznym pasie żłobkowanym.

Supraporta ma kształt łukowo zamkniętego naczółka wypełnionego kameą. Dwuskrzydłowe drzwi są pełne, płycinowo-płytowe, w odróżnieniu od drzwi na klatkę schodową, osadzonych w identycznej oprawie w szóstym przęśle po lewej. Drzwi te silnie przeszklono kryształowymi szybkami, opasując gęsto szprosowane kwatery ornamentem w formie rózeg liktorskich.
Dwubiegowe powrotne schody oblicowano białym marmurem, natomiast posadzki podestów i przedsionka wyłożono płytkami ceramicznymi o marmurkowej fakturze powierzchni, białymi, z białoszarymi opaskami. W ściętych narożach tych płytek osadzono ukośnie małe płytki terakotowe z motywem białego czteroliścia na szarym tle. Pionowe pręty, stanowiące osnowę konstrukcji balustrad poręczy, przedzielono w górnych partiach elementami w kształcie rombu, natomiast środek kompozycji w każdym biegu stanowi element w kształcie elipsy wypełnionej promienistym układem prętów, zespolony z diagonalnie umieszczoną parą krzywek i otoczony podwójną ramką z czterema pierścieniami w jej obrysie. Nad dwuskrzydłowymi, plycinowo-płytowymi drzwiami do mieszkań osadzono gipsowe supraporty o dwuspadowym zamknięciu, wypełnione medalionem ujętym od góry girlandą i podtrzymywanym przez parę amorków. W ścianie, u podstawy kolejnych parzystych biegów schodów, widoczne są wielokwaterowe okienka (częściowo zaślepione), wychodzące na wewnętrzny świetlik budynku.
Tylna elewacja członu frontowego rozdzielona jest centralnie przylegającą oficyną dwutraktową. Na podwórze prawe (płn.) wychodzi dwuosiowa partia tej elewacji. Jej pierwsza oś jest silnie wysunięta względem drugiej (zaokrąglona krawędź uskoku) i od przyziemia wypełniona wnękowymi loggiami balkonowymi (okna trójskrzydłowe) z balustradami prętowymi, zakończonymi od góry motywem lilii na co drugim pręcie. Na drugiej osi ponad wylotem przejazdu bramnego osadzono okna trójskrzydłowe.
Krótkie skrzydło jednotraktowej oficyny północnej zawiera od strony frontu posesji okna dwuskrzydłowe, a na sąsiedniej osi półcylindryczny ryzalit wypełniony małymi, jednoskrzydłowymi okienkami. Przylega on do kuchennej klatki (schody zabiegowe), umieszczonej w znacznie masywniejszej półkolistej wieży, dobudowanej do zach. szczytu oficyny, w której osadzono wejście i międzykondygnacyjne okna jednoskrzydłowe.

Oficyna dwutraktową od strony podwórza płn. ma trójstopniowy schodkowy rzut, pogłębiający się ku zachodowi. W najsilniej cofniętej pierwszej osi osadzono na półpiętrach trójskrzydłowe okna klatki schodowej. Wejście na nią znajduje się na pierwszej z dwu osi środkowego “stopnia" elewacji (okna dwuskrzydłowe). Podłogę korytarzowego przedsionka oblicowano brązowymi płytkami ceramicznymi, osadzając przy ich ściętych narożach ukośne małe płytki terakoty w kolorze czarnym. Schody są drewniane, zabiegowe, z podestami przy wejściach do mieszkań w połowie każdego biegu. Balustrady poręczy zestawiono z drewnianych tralek. Najsilniej wysunięty trzeci segment elewacji zawiera jedną oś z oknami trójskrzydłowymi, powyżej parteru osadzonymi w prostopadłościennym wykuszu.

Elewacja płd. tej oficyny, wychodząca na podwórze domknięte dziś podobną kamienicą przy ul. Noakowskiego 4 oraz powojennym, dwuskrzydłowym domem przy Lwowskiej l, jest dwuosiowa. Prawa oś ma formę ryzalitu o zaokrąglonych krawędziach, lewa zaś płynnie łączy się pod silnie rozwartym kątem z podobnie ukształtowaną elewacją oficyny kamienicy przy ul. Noakowskiego 4. Wszystkie okna są dwuskrzydłowe. Ukośny łącznik zespala elewację z zaledwie jednoosiowym segmentem elewacji tylnej korpusu przyulicznego. Jest on łukowo wypukły, wypełniony trójskrzydłowym i porte-fenetrami z balkonami. Kute balustrady prętowe ozdobiono spinając triady prętów od góry elementem tworzącym układ dwóch zgeometryzowanych zwitek o lustrzanym układzie, zwróconych ku sobie.

Wybitna, bardzo luksusowa kreacja w grupie wczesnomodernistycznych warszawskich kamienic, wymaga jedynie odtworzenia połaci pozornego dachu w partii zwieńczenia.
 

Powyższy opis pochodzi z książki Jarosława Zielińskiego "Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy"
(tom IX, wydany przez Oficynę Wydawniczą Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, Warszawa, w roku 2002)

Kod pocztowy

00-660 Warszawa

Firmy mające siedzibę w tym domu
uwaga: spis bez gwarancji aktualności

brak danych