Nepomucenów tutaj dużo, a i
kult Jana N. rozwijał się bujnie: w kościele w Lipie były nawet relikwie
naszego Świętego (wraz z relikwiami drzewa Krzyża Świętego, śśw. Tekli, Adama, Klemensa, Simpolicjusza, Maksyma) zdobyte w
Rzymie w roku 1778 przez tutejszego dziedzica Jakuba Borkowskiego!
Ufundował dwa relikwiarze w kształcie monstrancji, które znajdują
się (znajdowały?) koło tabernakulum. Działało też Bractwo Św. Jana Nepomucena,
które z okazji jego wprowadzenia do świątyni 10 sierpnia 1785 roku
ofiarowało barokowy pacyfikał. Te okolice to dawne włości
Małachowskich herbu Nałęcz i spokrewnionych z nimi rodów takich jak
Rostworowscy. W połowie XVIII wieku w tej rodzinie były co najmniej
dwie osoby o imieniu Jan Nepomucen, co tłumaczyłoby szczególną
atencję rodu do świętego Jana i fundacje posągów JN w Końskich,
Borkowicach, Czerwonym Moście, Kazanowie, Ossie, Parczówku i
Włoszczowie. Są tu miejscowości, gdzie stoją po dwie figury Jana N.
(np. Bodzentyn), a w kościołach sporo jest obrazów nepomuckich. Są
też parafie pod wezwaniem św. Jana Nepomucena - jak na przykład w
Przysusze, są też odpusty Nepomuckie, jak w Policznej. Zagłębiem nepomuckim okazał
się Wąchock, z całym cyklem fresków nepomuckich. A spodziewałem się tam raczej wysypu Florianów, jako że
kościół klasztorny cystersów jest pod jego wezwaniem.
Ton Nepomukom Sandomierskim, a
zwłaszcza Kieleckim i Świętokrzyskim, nadają dzikie ludowe świątki
przywodzące na myśl figury Światowida lub innego bożka. Drewniane
figury tego typu stoją w charakterystycznych brokowych
kapliczkach (>>) o trzech ścianach z namiotowym dachem i z
płotkiem zamykającym wejście. Jest też cała kolekcja wyrafinowanych barokowych rzeźb
fundacji magnackiej,
których wybitnym przykładem jest Szczaworyż / Żerniki Górne - jeden z moich ulubionych
Janów!
Przedstawiam
tutaj Nepomuki z historycznego obszaru dawnego województwa
sandomierskiego. Poza rdzeniem województwa obejmuje ono oczywiście również dwie
ziemie:
Dawna Ziemia Radomska dziś
wchodzi w skład Mazowsza (co jest oczywistą bzdurą), natomiast leżąca
już za Wisłą Ziemia Stężycka aktualnie należy do lubelszczyzny
Gloger, 1903: Granice województwa Sandomierskiego (...) były następujące: na północ
graniczyło z trzema województwami: Łęczyckiem, Rawskiem i
Mazowieckiem. Z pierwszemi dwoma granicę stanowiła rzeka Pilica na
przestrzeni od Białobrzegów do Wyśmierzyc. Z województwem
Mazowieckiem, po obu stronach Wisły, była granica przeważnie sucha, a
tylko w okolicy Głowaczewa i Ryczywołu na 3-milowej przestrzeni
stanowiła tę granicę rzeka Rodomka. Zachodnią granicę tworzyło
województwo Lubelskie i ziemia Łukowska, do województwa powyższego
należąca. Do województwa Sandomierskiego należała ziemia Stężycka, na
prawym brzegu Wisły położona, i ta właśnie miała od północy ścianę
zawiślańskiej połowy ziemi Czerskiej, od północo-wschodu ziemię
Łukowską, od południa przez rzekę Wieprz województwo Lubelskie i od
poludnio-zachodu rzekę Wisłę (od ujścia Wieprza do ujścia Radomki). W
okolicy Sieciechowa i Kozienic kilkanaście wsi, dziś położonych na
lewym brzegu Wisły, należało także do ziemi Stężyckiej. Wisła
oddzielała województwo Sandomierskie od Lubelskiego, od okolicy ujścia
Wieprza i wsi Gołębia, w górę tej rzeki idąc do ujścia Sanu, a dalej
odgraniczał San na przestrzeni kilkomilowej aż pod Rudnik i Krzeszów,
gdzie województwo Sandomierskie graniczyło już nie z Lubelskiem, ale z
ziemią Przemyską województwa Ruskiego. Granica ta z ziemią Przemyską
biegła od Krzeszowa i rzeki Sanu w kierunku południowo-zachodnim ku
rzece Wisłokowi i miastu Krosnu, gdzie nad Jasiołką pod Świerzową i
Zręczynem stykały się trzy województwa: Sandomierskie, Krakowskie i
Ruskie. Dalej długa linia granicy południowo-zachodniej województwa
Sandomierskiego (...) Secemin, Sobków, Pińczów, Opatowiec, Szczurowa,
Wojnicz, Tuchów, Brzostek, Kołaczyce i Jedlicze należały do
województwa Sandomierskiego, a Lelów, Jędrzejów, Działoszyce,
Skalbmierz, Koszyce, Szczepanów, Zakluczyn, Jodłowa, Jasło, Dukla i
Jaśliska do województwa Krakowskiego. Na tej przestrzeni stanowiła
granicę w niektórych miejscach górna Nida, a z pobliża Działoszyc do
Wisły Nidzica, od Przemykowa do Brzezinki Uświca, a dalej lewy jej
dopływ. Od Brzostka do okolicy Krosna rozgraniczała dwa województwa,
Krakowskie i Sandomierskie, rzeka Wisłoka, z wyjątkiem małej
przestrzeni powyżej Jasła, gdzie wsie Brzyszczki, Gorajowice i
Hańkówka, do województwa Krakowskiego zaliczone, znajdowały się na
prawym brzegu Wisłoki. (...). Granica zachodnia od województwa Sieradzkiego, którą z
Koniecpola do Tomaszowa stanowiła rzeka Pilica. (...)
W krużgankach klasztoru
dominikanów (zobacz wyżej) znajduje się XVIII-wieczny obraz Jana N., przeniesiony tu z kaplicy
św. Jacka Odrowąża (nad: trojek)
W katedrze
obraz św. Jana N. wieńczy
jeden z ośmiu bocznych rokokowych ołtarzy - ołtarz św. Kazimierza,
przy trzeciej parze filarów międzynawowych, od strony nawy
północnej. Obrazy do wszystkich tych ołtarzy zamówione zostały w
Rzymie w 1776 roku (źródło: "Katalog zabytków sztuki w Polsce", z. XI,
s. 58) (nad: K.L.). Widziałem go 15.10.2006, bez możliwości
wykonania fotki
W katedrze, w nawie
północnej, ponad konfesjonałem - pierwszym od strony
prezbiterium - znajduje się ośmiokątny obraz w złotej ramie
przedstawiający m.in. sceny spowiedzi i zrzucenia Jana N. do Wełtawy,
postać króla Wacława i liczne putta (nad: S.Ł.)
W katedrze, w nawie
południowej, ponad konfesjonałem - pierwszym od strony
prezbiterium - znajduje się ośmiokątny obraz w złotej ramie
przedstawiający apoteozę Jana N. zaopatrzoną w putta dzierżące
atrybuty (księga i gwiaździsta aureola) i trzymające palec na
ustach. Jest też papież dzierżący relikwiarz, zapewne w związku z
nadaniem Janowi statusu świętego. Sugerowałoby to datę powstania
malowidła bliską rokowi kanonizacji. Rzadkość! (nad: S.Ł.)
W katedrze, na obrazach
cyklu "Martyrologium Romanum" autorstwa Karola de Prevot
przedstawiających śmierć świętych męczenników kościoła w układzie
kalendarzowym (dwanaście obrazów na dwanaście miesięcy) na obrazie
"Maj", na dzień 16 przedstawiono Jana Nepomucena w bardzo nietypowej
pozie, ale opis z boku obrazu nie zostawia wątpliwości (nad: S.Ł.)
W katedrze, na zachodniej ścianie wewnątrz Zakrystii Mansjonarskiej,
są trzy owalne tonda z przedstawieniami świętych. Lewe to
płaskorzeźbiony wizerunek Jana N., obok MB i Jan Kanty. Ściana ta to
dawna gotycka zewnętrza ściana katedry (nad: JJK)
W Zamku, czyli w Muzeum Okręgowym,
oglądać można zwieszony na ścianie destrukt drewnianej
rzeźby Jana N. w birecie, sprzed 1939 roku, jak głosi informacja.
Drewno dębowe, polichromia, wysokość 78 cm. Obiekt pochodzi
z miejscowości
Chwałki (gm. Obrazów, pow. Sandomierz). Stan zły, dolna część
jest nadpalona, brak rąk i nóg, resztki polichromii. (zobacz
poniżej opis kapliczki w Sandmierzu-Chwałkach, być może
dawnym mieszkaniu figury)
W Domu Długosza, w zbiorach Muzeum
Diecezjalnego w Sandomierzu z prawie 100% pewnością znajduje
się szkaplerzyk z wizerunkiem św. Jana Nepomucena na
odwrocie. Informacja ta pochodzi z "Dekanatu radomskiego"
(wyd. Radom 1911, s. 307), gdzie wybitny kapłan i
organizator pierwszego muzeum w Radomiu ks. Jan Wiśniewski
(który nota bene uważał Jana N. za swego patrona, zm. w 1943 roku) opisał
swe zbiory, oraz z książki Tomasza Palacza "Z pogranicza Orońska"
(Warszawa-Orońsko 2009). Był to jeden z sześciu podobnych miedzianych obiektów z
wizerunkiem Matki Boskiej Częstochowskiej - ten z Janem był
najmniejszy z nich i miał wymiary 4x3,5 cm. Obiekt ten przetrwał, co
wiadomo z opisu przeprowadzki księdza Wiśniewskiego na probostwo w
Borkowicach, a następnie z faktu zrealizowania jego testamentu,
którym darował swe zbiory instytucjom Diecezji Sandomierskiej. Najbardziej prawdopodobne miejsce to
właśnie Muzeum Diecezjalne w
Sandomierzu (zobacz też figurę z Radomia >>) (nad: P.Puton)
W Domu Długosza, w zbiorach Muzeum
Diecezjalnego w Sandomierzu znajduje się obraz "Communio
Sanktorum" nieznanego z nazwiska malarza małopolskiego,
z roku 1713. W prawej części malowidła dostrzec można
głowę Jana N. Obiekt zdradza podobieństwo do obrazu w
kościele w Czyżowie Plebańskim (zobacz niżej) (nad: M.Muryn)
W części wsi Chwałki przejętej przez
miasto, na prywatnej posesji stoi betonowa
kapliczka. W niej figura Jana N. ze sztucznego kamienia lub gipsu. Na cokole inskrypcja fundacyjna z
nazwiskiem i rokiem 1937. Nie jest znany - ale niewykluczony -
związek tego obiektu z reliktem drewnianej figury Jana N. z
Muzeum Okręgowym na zamku w Sandomierzu (zobacz wyżej), która
pochodzi właśnie z Chwałek (nad: E.R.)
W kościele podominikańskim obraz nepomucki z XVIII wieku. Jan
N. jest tu blondynem trzymającym krzyż w prawej ręce i wznoszącym do niego oczy. Jest anioł z palcem na ustach i czymś dziwnym w ręku (biret z troczkiem? kłódka? język?) i drugi, z palmą. W tle scena Topienia
We wnęce fasady kościoła pokolegiackiego
św. Józefa stoi kamienna figura, najprawdopodobniej Jana N.
Identyfikacja jest utrudniona ze względu na brak atrybutów
(nad: Pietrosul) (uwaga: upewnić się co do nepomuckości
rzeźby!)
We ołtarzu głównym kościoła pokolegiackiego
św. Józefa (zobacz wyżej) stoi drewniana złocona figura, być
może przedstawiająca Jana N.
Identyfikacja jest utrudniona ze względu na brak atrybutów
(nad: Pietrosul) (uwaga: sprawdzić nepomuckość
rzeźby!)
Późnobarokowa kamienna figura Jana N. na
niskiej toskańskiej kolumnie z datą 1779, pięknie
zlokalizowana przy polnej drodze na wzgórzu. W wyniku erozji
kamienia ma uszkodzoną twarz. Wizja lokalna B.N. z Kielc w roku 2009 i podjęta próba interwencji nie dały
rezultatu - odspojona twarz została zdeponowana na plebanii w
Goźlicach, gdzie jednak nie zainteresowano się nią specjalnie.
W ciągu sześciu następnych lat nic się nie zmieniło, jednak
w roku 2015 Jan doczekał się renowacji i znów ma twarz (uzup:
Pietrosul)
Przy drodze z Obrazowa do Klimontowa,
nad strugą, stoi stara kamienna figura Jana N. uzupełniona nową
głową, nie pasującą do reszty - brak zarostu i biretu. Obiekt
ustawiony na dwuczłonowym cokole z gzymsem, całość pobielona (nad:
Piotr Bielawski)
We wschodniej części wsi, na pagórku
wśród drzew, stoi klasyczna przydrożna kapliczka brogowa na
filarkach, dziś niestety kryta już blachą i z kafelkową
posadzką, z
drewnianą polichromowaną figurą Jana N. Rzeźba jest
wydłużona, o ciekawie pofałdowanych szatach, z
nieoryginalnym krzyżykiem w dłoniach i palmie w lewej ręce.
Mocno podkreślone niefachowym malowaniem oczy nadają Janowi
uroczy wyraz naiwnego zdziwienia (nad: Pietrosul)
Na rozstajach, naprzeciwko wjazdu prowadzącego od głównej drogi ku
świątyni i zespołowi pałacowemu hrabiów Moszyńskich, stoi murowana,
czworoboczna kapliczka. Wzniesiona na rzucie kwadratu, otwarta ze
wszystkich stron ostrołukowymi arkadami, sklepiona kopulasto,
nakryta namiotowym daszkiem, dziś blaszanym, osłania piękną,
późnobarokową rzeźbę św. Jana Nepomucena w stylu ludowo-barokowym.
Kamienny, wkomponowany, najprawdopodobniej wtórnie, w zbyt duży dla
niego cokół. XVIII wiek, prawdopodobnie fundacja dworska
Polichromowana figura Jana N. w arkadowej
murowanej bielonej i krytej blaszanym czterospadowym
daszkiem kapliczce
nad stawem, XVIII wiek. Obiekt nieco podobny w charakterze
do tego z pobliskiego Łoniowa, ma jednak ścięte naroża,
gzyms i nie jest ażurowa (zobacz wyżej). Jan trzyma w rękach
uszkodzony krucyfiks i ułomek palmy, ma niebieskie oczy (nad: Pietrosul)
W klasztorze klarysek z pewnością
znajdzie się wizerunek Jana N. - same siostry podkreślają
swój kult do niego (uwaga: sprawdzić na miejscu, poszukać w
źródłach)
Przy drodze kamienna figura Jana N. na
dwuczęściowym cokole, górny segment profilowany i
gzymsowany. Inskrypcja nieczytelna. Według informacji
mieszkanki pobliskiego domu rzeźbę przeniesiono z
pobliskiego cmentarza cholerycznego leżącego po tej samej
stronie drogi, kilkaset metrów na północ
Istnienie tutejszego Nepomuka
wydedukowałem na podstawie daty corocznego jarmarku, który
odbywa się tu 16 maja i ma wezwanie św. Jana Nepomucena.
Potwierdzenie nadesłał Teo P. - koło muru kościelnego
znalazł pięknego barokowego Jana z piaskowca,
polichromowanego, datowanego według inskrypcji na cokole na
rok 1750. Rzeźba była uszkodzona - widoczne załatane
pękniecie z tyłu głowy i pleców
W kościele, w lewym ołtarzu bocznym, jest
obraz autorstwa Szymona Czechowicza przedstawiający apoteozę
Jana N. Święty klęczy na chmurce wznosząc krzyż, a nad jego
głową fruwa aniołek trzymający aureolę. Sam ołtarz być może
pierwotnie przeznaczony był dla innego świętego o królewskim
rodowodzie (Kazimierz? Wacław?), o czym świadczyć może
wieńcząca go zamknięta korona. Ponoć w kościele tym
znajdowała się złota imitacja jego języka. Miał ją przywieźć
w 1741 roku z Pragi pielgrzym, który widział w krypcie
katedry św. Wita rozsypane w proch ciało i cudownie
zachowany "żywy język" świętego. O złotej relikwii, którą
ponoć ten pielgrzym dotykał ocalałego języka, pisze ksiądz
Jan Wiśniewski w "Dekanacie opatowskim" wydanym w 1907 roku.
Według innej opowieści, złoty język przywiózł w drugiej
połowie XIX wieku Henryk Prendowski, dziedzic Czyżowa,
żonaty z włoską markizą, który część majątku poświęcił na
stworzenie gwardii papieskiej i walczył w obronie Państwa
Kościelnego przed wojskami Garibaldiego. Również dużo
podróżował po świecie, przywożąc wiele cennych pamiątek. "Wieść gminna głosi, iż za tę oryginalną relikwię
wykupiono, w przeddzień wybuchu pierwszej wojny, siedmiu młodych
mężczyzn skazanych na syberyjskie zesłanie"
W kościele Wszystkich Świętych (zobacz
wyżej) odnaleźć można wizerunek zapewne św. Jana Nepomucena
na obrazie w głównym ołtarzu. Jest to malowidło
przedstawiające - zgodnie z wezwaniem kościoła - tłum
świętych. Jana wypatrzyć można w ostatnim rzędzie, na prawym
skraju. Obiekt zdradza podobieństwo do obrazu w Muzeum
Diecezjalnym w Sandomierzu (zobacz wyżej) (nad: Pietrosul)
W przysiółku zwanym Przy Dworze, przy lokalnej drodze, na południe
od jej skrzyżowania z drogą nr 74 Kielce-Lublin, stoi kamienny polichromowany Nepomuk o cechach ludowego baroku. Ustawiona w kontrapoście na
seledynowym cokole rzeźba miła poprzednio czerwone szaty i biret, wzniesione w górę oczy
i
ciężki krucyfiks. W maju 2015 szaty były białe, biret czarny a
peleryna niebieska. Stan aktualny może się różnić co do
kolorów, bo obiekt jest regularnie przemalowywany. Jan ten wymieniony był w filmie
"Wszystkie święte Nepomuki". Jego fundacja wiąże się
zapewne z właścicielami tutejszego majątku (Cichowscy?
Migurscy?) (uzup: Pietrosul)
Kamienna bielona figura Jana N. bez lewej dłoni
ustawiona wtórnie na ceglanym postumencie i chroniona
metalowym daszkiem, nad niewielkim
strumykiem i nieopodal dworu (nad: Pietrosul)
Na wysepce skrzyżowania dróg koło kościoła śśw. Piotra i Pawła stoi kamienna wolnostojąca figura Jana
N. o cechach późnobarokowych (wyszukana półklęcząca poza,
rozwiane szaty) pomalowana na czerwono-biało i ustawiona na
klocowanym szarym cokole. Pierwsza połowa XIX wieku
Ludowo-barokowa, drewniana figura Jana N.
w kapliczce.
Zniszczenie nadaje jej szlachetny wygląd (uwaga: obiekt
wykazuje podobieństwo do Nepomuka z Gnieszowic [zobacz
niżej], jednak z powodu różnic stanu tej figury
uwiecznionego na fotografii oraz zmienionego po remoncie
wyglądu Jana N. z Gnieszowic trudno wyrokować o tożsamości
lub podobieństwach. Należy zbadać na miejscu!)
Przed klasztorem, po drugiej stronie
drogi, przed stawem, stoi kamienna bielona figura Jana
N. Niedawne odnowienie odsłoniło na cokole napis "1846".
Cokół ma teraz kolor biały, a na rzeźbie ujawniły się
detale. Nie mogło go tu zabraknąć - wszak
byli tu
cystersi
(>>) (uzup: Pietrosul)
Na tyłach kościoła MB i remizy stoi ładna polichromowana figura Jana N.
z krzyżem w rękach, o cechach barokowych. Prostopadłościenny cokół z
zatartą inskrypcją we frontowej płycinie, na nim wolutowana
podstawa, na niej z kolei zwężający się ku górze cokolik.
XVIII wiek (nad: Pietrosul)
Przy głównej, równoległej do Koprzywianki
ulicy wsi stoi drewniana kapliczka w formie sześciobocznej
gontowej kopułki opartej na czterech profilowanych słupach.
Kapliczkę postawiono w roku 2009, jednak znajdująca się
wewnątrz figura Jana N. jest znacznie starsza i wykonano ją
jeszcze w manierze baroku ludowego. Jest drewniana, ze
śladami polichromii, z pięciogwiaździstą aureolą, z krzyżem
w prawej i palmą w lewej ręce. Dłonie i krucyfiks zostały
zapewne odtworzone i umieszczone wtórnie. Na jednym ze
słupów kapliczki umieszczono metalową tabliczkę w
rosyjskojęzycznym napisem fundacyjnym (?): "E.A i A.A. /
BOXIHY" (uwaga: obiekt
wykazuje podobieństwo do Nepomuka z Komorni [zobacz wyżej],
jednak z powodu różnic stanu tej figury uwiecznionego na
fotografii oraz zmienionego po remoncie wyglądu Jana N. z
Gnieszowic trudno wyrokować o tożsamości i podobieństwach.
Należy zbadać na miejscu!)
W pobliżu kościoła MB Bolesnej na Księżej
Górze rezyduje kamienna figura Jana N. odrestaurowana i
przeniesiona w to miejsce staraniem rodziny Sawów w 2008
roku (nad: Pietrosul)
Niedaleko mostka, pod starą lipą stoi nowa figura Jana N. z
masy żywicznej, poświęcona 21 maja 2016 roku. Zastąpiła starą rzeźbę
(zobacz niżej). Jest większa od pierwotnej, ma 115
centymetrów wysokości. Stoi na betonowym cokole, obłożonym
granitowymi płytami (nad: Pietrosul)
Pod starą lipą była do roku 2016
XIX-wieczna figura Jana N., zniszczona z upływem czasu.
Pozostały już z niej tylko niewielkie fragmenty i zastąpiła ja nowa figura z żywicy
(zobacz wyżej) (nad: Pietrosul)
W tutejszym kościele św. Jana Chrzciciela
były niegdyś relikwie (>>) Jana N. Brak wiedzy na temat stanu
aktualnego (uwaga: należy sprawdzić na miejscu) (nad: Pietrosul)
Na ziemnym kopcu przy bocznej drodze do
Wilczyc, w starej wsi Jankowice, dziś części
Dacharzowa, koło miejsca, gdzie w roku 1931 od pioruna spłonął
stary modrzewiowy kościół, stoi na plincie kamienna bezgłowa figura. Obiekt
bardzo zniszczony, jednak ogólne wrażenie, wzmianka w
artyukule gazetowym oraz relacja Zofii
Malanowskiej, córki ostatniego właściciela tuitejszego
majątku, pozwala zidentyfikować go jako Jana N. Widoczne
zarysy szat i prawej dłoni podtrzymującej niegdyś trzon
krzyża. Głowa musiała zaginąć po roku 2018, bo zdjęcie z
kieleckiego dodatku Gazety Wyborczej pokazuje ją jeszcze
całości, chociaż widać, że jest utrącona i została tylko
nałożona na korpus. Może została zabezpieczona, a może dotąd
wala się gdzieś w krzakach? Przełom XVIII i XIX wieku (nad: E.R.)
Kielce (gm. i pow. Kielce): późnobarokowa figura Jana N., z datą 1757 na
cokole, stojąca teraz obok Seminarium Duchownego, a przeniesiona tam
z kieleckiego parku (nad: K.L.) Przenosiny te według legendy to cud
- figura sama przewędrowała tę trasę
Kielce (gm. i pow. Kielce): druga z figur Jana N., która ciągle
jeszcze stoi w kieleckim parku nad stawem, jest rokokowa,
wyrzeźbiona z pińczowskiego piaskowca przez kielczanina Jakuba
Korneckiego i jest uznawana za arcydzieło sztuki XVIII wieku. Stała
kiedyś na dziedzińcu klasztoru cystersów w Jędrzejowie
(>>),
a do Kielc sprowadził ją Tomasz Zieliński. Na cokole data odnawiania
- rok 1914. Bardzo ciekawy jest rzadko potykany motyw kuli lub astrolabium (symbol filozofa lub uczonego? występuje np. na obrazach w kościołach na styku Mazowsza i Podlasia), na której
Jan trzyma stopę (nad: K.L.)
Kielce (gm. i pow. Kielce, ): przy ulicy Pańskiej (róg Ślusarskiej) była kapliczka z
drewnianą figurą Jana N. Była ona remontowana i przenoszona w inne
miejsce w grudniu 2002 roku, lecz po tym remoncie Jan dalej wyglądał na bardzo zniszczonego
- brakowało całego dołu rzeźby, lewej ręki i krucyfiksu. Ostatnio
jednak (2006?) obiekt doczekał się generalnej przebudowy otrzymując
formę co najmniej dziwną. Całość związana jest z pompą.
35-centymetrową figurę JN umieszczono w czymś w rodzaju
donicy zalewając ją betonem. Upodabnia to Jana do chicagowskiego
gangstera skazanego przez kumpli, na moment przed wrzuceniem do
rzeki. Zbudowano rodzaj parawanu w ławeczkami, a jego wierzchu
ustawiono inne figury świętych. Janowi dalej brakuje całej dolnej
części, nie zrobiono żadnego zadaszenia, więc jego życie może okazać
się krótkie
Kielce (gm. i pow. Kielce, ):
w kościele św. Wojciecha, w jednym z ołtarzy, jest obraz Jana
Nepomucena namalowany przez Jana Stykę między datami 1888-1890 (nad:
H. Jakóbczak)
Barokowa, pochodząca z lat końca 30.
bądź z III ćwierci XVIII wieku figura
Jana N.,
stojąca na wysokiej toskańskiej kolumnie, obok kaplicy ogrójcowej
przy kieleckiej katedrze. Pierwotnie stała na pl. Panny Marii, przed
dzwonnicą, a fundację przypisuje się kanonikowi Janowi Gwalbertowi
Muszyńskiemu (fundatorowi w katedrze ołtarza Jana Kantego z obrazem JN na
zasuwie, zobacz niżej). Figurę tę po roku 1824 przeniesiono w
północno-zachodni narożnik cmentarza kolegiackiego, gdzie znajdował
się cmentarz kolegiacki. Niedawno
zakończono jej wieloletni remont
(nad: K.L.). Figurę tę widziałem kiedyś na
XIX-wiecznym obrazie z widokiem Kielc, o czy donosiłem w
Wiadomościach Nepomuckich >>
W bazylice katedralnej, w nawie północnej, znajduje się
ołtarz Jana Kantego z jego obrazem, wystawiony po roku 1775
przez kanonika Jana Gwalberta Muszyńskiego, a wykończony
(pozłota) w roku 1788 przez wikarego Antoniego Jaśkiewicza. Na jego zasuwie jest
obraz przedstawiający Jana N., który w roku 1791 określono
jako "nowy" (uwaga: należy obejrzeć na
miejscu) (nad: H. Jakóbczak)
W bazylice katedralnej istniały dawnej jeden lub nawet dwa
obrazy Jana N. Jeden z nich należał być może do
zlikwidowanego jeszcze przed rokiem 1760 prowizorycznego
ołtarzyka św. Jana Nepomucena, opisanego w pierwszym,
XVIII-wiecznym inwentarzu kościoła: "stół na pędestale
marmurowy, blat alias wierzch mieniony biały z czerwonym.
Tamże obraz S. Jana Nepomucena przy tym ołtarzu". Ich dalsze
losy nie są znane (nad: H. Jakóbczak, za artykułem
M.Pieniążek-Samek "Przemiany kolegiaty (obecnie katedry)
kieleckiej w epoce baroku w świetle inwentarzu. Część II:
wiek XVIII")
Kamienna figura Jana N. stoi przy
ruchliwej ulicy, niedaleko
kościoła Św. Krzyża. Jest to lekko modernizujący obiekt z roku 1919
fundacji Michała Jurkowskiego. Pierwotnie stała po drugiej
stronie ulicy, lecz w związku z jej poszerzeniem został
przeniesiony na obecne miejsce. Ustawiono ja na
czworokątnym, rozszerzającym się w dół cokole z inskrypcją "Święty
Janie Nepomucenie módl się za nami" (nad: K.L.). Zdjęcia W.Ś. z
lipca 2009 pokazywały nienajlepszy stan rzeźby - farba odłaziła płatami.
Później było już tylko gorzej - co prawda figura doczekała się
renowacji, ale w 2013 (?) odcięto ją od świata za pomocą
absurdalnie ustawionych ekranów akustycznych. Całość
wygląda tak groteskowo, że zdjęcie obiektu znalazło się na
prześmiewczym portalu kwejk.pl
Naprzeciw kościoła Świętego Krzyża, na
zamknięciu ulicy, stoi kamienna kapliczka -
krzyż umieszczony na wysokim dwustopniowym postumencie. W
płytkiej wnęce na frontowej ścianie tegoż postumentu, na
niewielkiej konsoli umieszczony został płaskorzeźbiony
wizerunek św. Jana Nepomucena, opatrzony u góry napisem "S.
Jan" (nad: H.Jakóbczak). Płaskorzeźba jest nieco
zatarta, być może wskutek intensywnej renowacji. Poprzednio
postać Jana bywała malowana na różne kolory, aktualnie jest
ich pozbawiona
W Muzeum Diecezjalnym oglądać złocony
rokokowy
relikwiarz (>>), we wnętrzu którego widoczne są relikwie (>>). Obiekt
nie jest dokładnie podpisany, ale z karteczki wewnątrz relikwiarza da
się odczytać "Joan Nep.", co pozwala przypisać go do Jana N.
Siedzibę ma tutaj firma Popiel
produkująca masowo figury Jana N. z żywicy epoksydowej o
wysokości 85 cm figury + 10 cm aureola. Polichromowana. Nie
jest znany wzorzec tego wizerunku. Zobacz m.in. Budy
Głogowskie, Nienadowa, Sietesz, Raszowa, Stare Kotowice,
Wysoka, Niedrzwica Duża. Symbolicznie umieszczam tu tę lokalizację jako
pojedynczą pozycję listy (nad: Pietrosul)
Przy ścieżce rowerowej GreenVelo wiodącej
wzdłuż Bobrzy, przy ulicy, której nazwa wspomina osadę przy
młynie wodnym nad tą rzeką, stoi masywna walcowata
kapliczka ze stożkowym gontowym daszkiem, o grubych
ścianach przeprutych trzema glifionymi otworami. Poświęcona
jest Janowi N., a pochodzi z 1830 roku. Być może kapliczka
związana jest historią z młynem. Wewnątrz niewielka
(współczesna?) polichromowana figurka Jana N., zapewne
kolejna w tym miejscu i na pewno nie tak wiekowa jak
kapliczka
Baszowice Stare / Mirocice (gm. Nowa Słupia, pow. Kielce, ): gdzieś pomiędzy tymi dwoma miejscowościami
stoi barokowa figura Jana N. w
pięknym kontrapoście. W albumie "Polen. Herausgegeben von Karl Dedecius fotografiert von Bruno Barbey" (Hoffman und Campe, 1987) znajduje się taka oto fotografia. Z opisu wynika, że ten kamienny polichromowany Jan
N. znajduje się gdzieś koło drogi Bodzentyn-Kielce. Śledztwo wykazało, że ten Jan jest tożsamy z notowanym wcześniej Janem z Baszowic. Co prawda Baszowice
nie leżą przy tej drodze, ale album jest pełen nieścisłości.
Nadesłane później zdjęcia (M.B., Falbanka) dowodzą, że dzisiaj Jana chroni
niezbyt piękna drewniana
kapliczka (>>) w stylu jakby
góralskim, a użyte kolory polichromii obniżają rangę figury (nad: Trojek)
Belno (gm. Bieliny, pow. Kielce,
):
przy drodze Kielce - Lublin (nr 74), przy mostku i niedaleko starego
młyna, stoi piękny drewniany Jan
N. naturalnej wielkości, w stylu ludowo-barokowym, w drewnianej
kapliczce z XIX wieku z fundacji Ludwika Nowakowskiego, o
dwuspadowym daszku i nieco wysuniętym naczółku. Goła głowa,
kontrapost. Piękna polichromia (niebieskie oczy!) uzupełnia precyzyjnie cięte detale
(mankiety!). Utracona
lewa dłoń figury, prawa ruchoma. Liczne uszkodzenia palców, dolnej
części, spękania i ubytki farby Od frontu
arkadowy otwór wejściowy z zaciosami
Huta
Nowa (gm. Bieliny, pow. Kielce,
):
przy skrzyżowaniu szosy nr 753 z lokalną drogą wiodącą do Huty
Starej i dalej na Święty Krzyż, przed sklepem stoi domkowa
kapliczka (>>) drewniana z połowy XIX
wieku. Trójspadowy dach i ściany kryte gontem. Od frontu otwór
zamykany współczesną metalową kratą, na szczycie sterczyna z
ułamanym końcem, zapewne krzyżem. W środku
ludowa drewniana rzeźba Jana N. Prawa ręka Jana przytrzymuje
zapięcie peleryny, lewa odsunięta od ciała i skierowana w dół, dłoń
poziomo. Biret, brak aureoli, brak też krucyfiksu, który być może
kiedyś wetknięty był w prawą dłoń postaci. Wtórna polichromia to
ładnie pofałdowane czarno-białe szaty, brązowe dłonie i twarz oraz
dzikie w wyrazie oczy
Huta
Nowa (gm. Bieliny, pow. Kielce):
kapliczka (>>) drewniana z około 1900 roku
(uwaga: podczas wizji lokalnej w maju 2012 nie udało mi się odszukać
obiektu, co nie znaczy, że nie istnieje. należy sprawdzić)
Koło drogi i w bezpośredniej bliskości stawu wiejskiego stoi drewniana
kapliczka (>>) domkowa z II połowy
XIX wieku, z sygnaturką zakończoną metalowym krzyżem z
kurkiem. Ściana z okienkiem, szalunek wykończony fryzem
arkadkowym. Bywała malowana na różne kolory, dziś
oczyszczona i zabezpieczona. Wewnątrz drewniana
polichromowana figura Jana N., o dłoniach pozbawionych
krucyfiksu i palmy w nieustalonej przeszłości.
Niestety ostatnio (przed 2017) chodnik przed kapliczką
został wyłożony kostką Bauma
W kościele, na balustradzie chóru umieszczono kolorowe obrazki
przedstawiające świętych, w tym wizerunek Jana N. z zamkniętą
Księgą, w birecie i futrzanej pelerynie (uwaga: upewnić się co do
identyfikacji postaci)
Płaskorzeźba Jana N. znajduje się na kamiennym neogotyckim nagrobku ks.
kanonika Karola Żurkowskiego. Znaleźć go można naprzeciwko głównego wejścia (od strony
sklepu), a powstał w roku 1827 z fundacji biskupa sandomierskiego
Józefa Juszyńskiego (nad: Przemek)
Zamknięta trójbocznie
kapliczka (>>) drewniana z połowy XIX wieku,
kryta gontem, z fryzem arkadkowym na szalunku pod dwuspadowym
daszkiem, zwieńczona sterczyną z kutym krzyżem. Dawniej bywała malowana, dziś w kolorze naturalnego
drewna. W środku
ludowa drewniana polichromowana (biel, czerń, cielisty, czerwone
usta) rzeźba Jana N.
Prawa ręka poziomo na piersi, lewa odsunięta od ciała i skierowana w
dół, dłoń poziomo, aureola przystrojona kwiatami. Mieszkańcy udawali
się tu po ratunek w przypadku uciążliwej suszy. Brali z kapliczki
dzwonek i używali go podczas procesji. Miał on obudzić świętego oraz
przyciągnąć wodę
Pięknie położona
drewniana kapliczka nad strumykiem, w środku ludowo-barokowa
drewniana rzeźba Jana N., XIX wiek (uwaga: odwiedzona w roku 1999,
jednak podczas wizji lokalnej w
maju 2012 nie udało się odszukać obiektu. należy sprawdzić)
Drewniana
kapliczka (>>) domkowa z końca XIX wieku
o dwuspadowym daszku, w środku ludowa drewniana
i polichromowana rzeźba Jana N. wykonana w tradycji barokowej. Brak krzyża, który kiedyś z
pewnością tkwił w rękach Jana. Biret, kontrapost i ładne fałdy szat,
długa szyja. Obiekt dawno temu został przeniesiony z
sąsiedniego Kakonina, gdzie stał przy strumyku spływającym z gór. W roku 2007 figura zniknęła, wzbudzając żal
miłośników Nepomuków. Szczęśliwie okazało się, że wkrótce wróciła
wyremontowana. Kapliczką opiekuje się mieszkający naprzeciwko pan.
Niestety ostatnio (przed 2017) miejsce przed kapliczką zostało
wyłożone kostką Bauma, a rów wybetonowany
Bodzentyn (gm. Bodzentyn, pow. Kielce,
):
kamienny Jan N. ustawiony przy wschodniej pierzei Dolnego Rynku,
wśród drzew. Według daty na zakończonym obło cokole postawiono go tu
w 1807 roku. Jest to jedna z grupy podobnych figur z tej okolicy
(Bodzentyn II, Ćmińsk, Miłków, Bieleckie Młyny), być może wykonanych
w tym samym warsztacie (Kunów?). Na kilku z nich powtarza się motyw
koronki sutanny w kształcie słoneczka, na innych go brak, ale
charakter krępych postaci jest wspólny. Na drugim, Górnym Rynku
króluje figura
Floriana (>>) na wysokiej kolumnie
Bodzentyn (gm. Bodzentyn, pow. Kielce,
):
drugi Jan N. stoi przy drodze, na skarpie zakola rzeki Psarki,
przodem do ulicy Kieleckiej. Kamienna figura na sporym cokole. Poza
bardzo podobna do pierwszego z bodzentyńskich Janów, są też
słoneczka zdobiące rąbek sutanny (zobacz wyżej). Zapewne wytwór tego
samego warsztatu
Bodzentyn (gm. Bodzentyn, pow. Kielce,
):
trzeci Jan N. w tej miejscowości do zobaczenia w kościele, w jednym
z bocznych ołtarzy przy łuku tęczowym, z prawej strony, w barokowym
owalnym obrazie umieszczonym w górnej kondygnacji. W tle malowidła
panorama Pragi z Mostem Karola (nad: H. Jakóbczak)
Wzdół Rządowy (gm. Bodzentyn, pow. Kielce,
):
przy rozstajach dróg i na granicy ze Wzdołem-Parcele, pod wielkimi
drzewami, u stóp schodów wiodących do kościoła, stoi kamienna
barokowa figura Jana N. Data na cokole 1768 rok. A sama figura
łudząco podobna do tej w Kazanowie (zobacz niżej) (nad: Falbanka)
Na prywatnej posesji w pobliżu mostu na Czarnej
Nidzie kamienna figura Jana N. ustawiona na wysokiej kolumnie.
Proweniencja prawdopodobnie dworska, jak wskazuje nazwa
ulicy. Kolumna
jest zbyt cienka, zapewne wtórna, i ledwo dźwiga podwójny
gzyms. Figura też nie jest zwyczajna, bo na prawym
przedramieniu Jan trzyma dziecko lub aniołka. Jest też
zamknięta księga (?). Postać krępa, w typowej szacie i
birecie, ujęta w kontrapoście. Jest to albo unikalne (jedyny
znany nam odpowiednik to figura z
Bychawy (lubelskie >>), niekanoniczne ujęcie
ikonograficzne, albo jednak rzeźba przedstawia inną postać.
Szczegóły rzeźby są już zatarte (nad:
Falbanka. Uwaga: znaleźć w źródłach
potwierdzenie identyfikacji. Obiekt był tu poprzednio
notowany z lokalizacją
Bieleckie Młyny jako niepewny, jednak na jednym z blogów
znalazłem informację mmieszkanki miejscowości z
potwierdzniem niepomuckości. Znak zapytania znika, za to
zmienia się miejscowość - Łabędziów jest za rzeką, na jej
wschodnim brzegu)
Brudzów (gm. Morawica, pow. Kielce,
):
na cyplu wiejskiego stawu stoi
kapliczka (>>) murowana z przełomu XVIII i
XIX wieku, a koło niej , na czymś pośrednim między cokołem a kwietnikiem, kamienna bielona figura Jana N. Związek rzeźby z kapliczką nie
jest jasny
-
Chmielowice (gm. Morawica, pow. Kielce): murowana bielona kapliczka (>>) z czerwonym dachem z
dachówki. Stała w niej niegdyś XVIII-wieczna figura św. Jana
Nepomucena. Wymieniona na figurę św. Rocha zaginęła nie wiadomo
kiedy. Później wstawiono tam m.in. inną rzeźbę Jana N. (zobacz
niżej)
Chmielowice (gm. Morawica, pow. Kielce): w tej samej kapliczce (>>) znajdują się obecnie trzy
rzeźby malowane tyloma warstwami białej farby i wapna, że trudno je
jednoznacznie zidentyfikować. Według wszelkiego prawdopodobieństwa
jest tam jednak Jan N., któremu towarzyszy wspomniany powyżej Roch i
jeszcze jeden święty (zobacz wyżej)
Brzezinki (gm. Masłów, pow. Kielce,
): nad Lubrzanką, przy drodze, stoi drewniana kapliczna z figurą św. Jana N. Ufundowana po powstaniu
styczniowym, obiekt powstał z inicjatywy jednego z mieszkańców,
który chciał w ten sposób uczcić urodziny swego syna. Kapliczka była
wówczas osadzona na palach, a drewniana figura była malowana na
biało. Obiekt remontowano (nowa podmurówka) w 1945 roku. Wymiary:
184x233 cm, w szczycie 285 cm. Daszek to betonowe dachówki,
zniszczone (trzech brakuje), pokryte mchem. W górnej część i
kapliczki zawieszony jest krzyżyk drewniany z figurką Jezusa.
Figurka św. Jana istniała do początku lat 60- tych, kiedy to została
skradziona (>>). W latach
70-tych wyrzeźbiono nową figurę. Drewno lipowe na nią dał Jan Radek
z Brzezinek, a wyrzeźbił ją Tadeusz Januchta z Klonowa. Nieświadomy
artysta ozdobił ja napisem "Św. Jan Chrzciciel". Stary
zwyczaj (>>), żywy do
lat 60-tych XX wieku, wymagał, aby 24 czerwca pławić figurę św. Jana
w Lubrzance - od tego dnia można było pływać w rzece. Kapliczką
zainteresowali się uczniowie ze Szkoły Podstawowej w Brzezinkach w
ramach programu "Ślady przeszłości. Uczniowie adoptują zabytki"
Instytutu Dziedzictwa Narodowego i Centrum Edukacji Obywatelskiej
(opiekun Halina Machul) wykonując prace porządkowe wewnątrz i przed
kapliczką, wstawiając brakujące w drzwiczkach szybki i wzmacniając zamknięcie kapliczki. Nie otrzymali jednak
fachowego wsparcia czego dowodem jest kompletne pomieszanie Jana
Nepomucena z Janem Chrzcicielem oraz Janem Biskupem. Pojawia się
więc problem - czy należy uznać, że w Brzezinkach jest Jan N., czy
też nie?
Wola Kopcowa (gm. Masłów, pow. Kielce): po zachodniej stronie
drogi wiodącej przez wieś piaskowcowa figura Jana N. z 1774 roku na
kilkuczłonowym baniastym cokole. Kontrapost, duży krucyfiks.
Niedawno (2019?) obiekt pięknie oczyszczono i wyremontowano, a Jan
zyskał aureolę ze złotymi gwiazdami (nad: Pietrosul)
Nowa kapliczka z płaskorzeźbą Jana N. poświęcona 16 maja 2015 roku, umiejscowiona nad
stawem, tam gdzie stała kapliczka z figurką św. Jana
Nepomucena, którą Stefan Żeromski opisywał w "Urodzie życia"
i "Ludziach bezdomnych" i która zapewne jeszcze w XIX wieku uległa
zniszczeniu (zobacz niżej) (nad: Pietrosul)
Nad
stawem stała niegdyś kapliczka z figurką św. Jana
Nepomucena, którą Stefan Żeromski opisywał w "Urodzie życia"
i "Ludziach bezdomnych" i która zapewne jeszcze w XIX wieku uległa
zniszczeniu (nad: Pietrosul)
Na skwerku przed kościołem św. Rozalii i św. Marcina stoi na wysokim cokole
kamienna figura Jana N datowana na rok 1774 (nad: H.Jakóbczak) (uwaga:
miejsce to, jako leżące na granicy miejscowości, na różnych mapach
przypisywane jest do Zachełmia lub do Zagnańska)
Przy drodze na Szałas i przy
stawie na Bobrzy (który dawniej był znacznie większy), stoi
murowana
kapliczka (>>) domkowa o półokrągłych
oknach, a w niej okazała polichromowana rzeźba Jana N. z drugiej połowy
XVIII wieku. Jedna z piękniejszych rzeźb nepomuckich w
Polsce, o niepowtarzalnym uroku, pięknym kontrapoście podkreślonym
liniami szat, smutnym obliczu. Napis wskazuje na rok 1868 lub 1888.
Obiekt wzniesiony na niewielkim wzniesieniu, będącym hałdą żużlu z
XVIII-wiecznego zakładu hutniczego. Stan
kapliczki nie był najlepszy, zwłaszcza frontowego okienka o pięknych
szprosach, ale nie później niż w roku 2015 przeprowadzono remont. Nr w
rejestrze zabytków: A.473 z 29.01.1987. Zarówno sam obiekt, jak i jego
usytuowanie, bardzo przypominają nieodległą nepomuceńską kapliczkę w
Janaszowie (zobacz niżej)
Na niewielkim wzniesieniu, w pobliżu mostu na rzeczce
Bobrzy i przy granicy z Jasiowem, stoi malownicza, nakryta gontowym
dachem kaplica z sygnaturką, z umieszczoną we wnętrzu figurą świętego
Jana Nepomucena. Zarówno sam obiekt, jak i jego usytuowanie, bardzo
przypominają nieodległą nepomuceńską kapliczkę w Samsonowie (zobacz
wyżej). Oprócz
samej rzeźby świętego na uwagę zasługuje też napis wyryty na stopniu
przed drzwiami kaplicy: "SANCTY JOANNES - ORA PRA
NORIS 1898 (?)" (nad: H.Jakóbczak)
Zabłocie (gm.
Zagnańsk, pow. Kielce): przed pierwszymi zabudowaniami wsi od strony
gimnazjum stoi domkowa
kapliczka (>>) murowana, kryta
blachą, z około 1850 roku. W środku statyczny drewniany
polichromowany Jan N. o siwych - czy raczej srebrnych - wąsach i
brodzie
Daleszyce (gm. Daleszyce, pow. Kielce,
): w tej miejscowości nad Belnianką
przy drodze na Słopiec (ulica Kościuszki) stoi kamienna polichromowana figura Jana N. na pękatym cokole, na nim data,
dawniej częściowo zatarta "A.. Do.. / 181..". W źródle znalazłem,
że powstała w 1811 roku, a po remoncie na cokół wróciła właśnie ta
data, choć możliwe jest jednak jej odczytanie jako 1841
Daleszyce (gm. Daleszyce, pow. Kielce,
):
przy drodze do kościoła, przy rozwidleniu ulic Kościelnej,
Ściegiennego i Świętokrzyskiej stoi zagłębiona nieco poniżej poziomu ulicy murowana
bielona
kapliczka (>>) z początku XIX
wieku. Wewnątrz przez szybę w zamkniętych drzwiczkach dostrzec
można obraz z wizerunkiem Jana N., raczej stary niż nowy. Swego
czasu trzymałem doniesienie, że nie jest to kapliczka nepomucka, a
św. Mikołaja, lecz to co udało mi się zobaczyć mimo niekorzystnych
warunków zdaje się rozstrzygać sprawę
Borków (gm. Daleszyce, pow. Kielce): w
tej miejscowości nad Bełnianką jest świeżo odnowiona, kolorowo pomalowana figura Jana N. w
ceglanej kapliczce (>>) (nad: M.M.)
Miedziana Góra (gm. Miedziana Góra, pow. Kielce, ): domkowa
murowana
kapliczka (>>) na dole południowego
stoku góry Kaplicznej, w odległości 6 m od szosy Kielce - Łódź,
frontem na południe. Wymurowana została z czerwonej cegły łączonej
zaprawą wapienną, tynkowana na zewnątrz i wewnątrz, z wejściem
zabezpieczonym metalową kratą,. Dach jest drewniany, dwuspadowy o
konstrukcji krokwiowej, pokryty ocynkowaną blachą. Z zewnątrz
kapliczka była kilkakrotnie bielona, a wewnątrz pomalowana
jasnobrązową farbą wodną. Mury kapliczki otoczone są wyodrębnionym
na zewnątrz niskim cokołem. Fasada przepruta jest kolebkowo
sklepionym otworem wejściowym, w którym osadzone jest niskie
przegrodzenie z drewnianych słupków. Wewnątrz znajduje się drewniana
ludowa figurka św. Jana Nepomucena, na której wyryta jest
prawdopodobnie data powstania 1867
Ćmińsk Kościelny (gm. Miedziana Góra, pow. Kielce,
): niewielka
krępa kamienna figura Jana N. przy szosie nr 74 Piotrków Trybunalski-Kielce i drodze dojazdowej do kościoła
(uwaga: od 2007 roku połączono miejscowości pod wspólna nazwą Ćmińsk).
Obiekt niedawno (2011?) remontowany, m.in. dodano złotą aureolę i poprawiono czytelność
inskrypcji pod stopami Jana:
TA IEST FUNDACYIA
UCZIWEGO MACIEIA
WIRZCHOWSKIEGO
A O DO 1779
?/-
Ćmińsk Kościelny (gm. Miedziana Góra, pow. Kielce):
w źródłach znaleźć można informację o kamiennej późnobarokowej (1779
rok) figurze Jana N. we wnęce
nad drewnianymi drzwiami wejściowymi i nad tablicą konsekracji z
1658 roku w fasadzie tutejszego kościoła św. Trójcy. Problem polega na tym, że
figura ta wcale nie przypomina Jana N.! Jest to brodata siedząca
postać z Księgą na kolanach - może któryś z Ewangelistów? (nad: Falbanka,
uzup.: JJK)
Przy drodze (ulica Świętojańska!), na wzniesieniu w
otoczeniu drzew i około 100 m na zachód od potoku Sufraganiec stoi kamienna figura Jana N.
z roku 1771. Ustawiono ją na rozbudowanym postumencie z wolutami, który
z kolej stoi na cokole z otoczaków. Napis "A.D. 1771" (nad: H.Jakóbczak)
Na granicy Kielc, ich przysiółku Sufraganiec oraz Kostomłotów
Pierwszych (granica biegnie potokiem Sufraganiec) bezlitośnie pomalowany na srebrno Jan N.
rezydował w ceglanej kapliczce
(>>) przy moście na Sufragańcu.
Kapliczka była uszkodzona i nieco przekrzywiona (spięto ją
stalowymi prętami), i miała nowy blaszany dach. Ludowy barok, drewno. Niestety w roku 2012
w związku z budową węzła obwodnicy kapliczka
zniknęła z tego miejsca, które zmieniło się nie do poznania. Nie są nam znane
aktualne losy figury i plany co do jej ustawienia w innym miejscu
(uwaga: obiekt dawniej notowany pod lokalizacją Kielce-Sufraganiec)
Stara Zbelutka (gm. Łagów, pow. Kielce,
): kamienna figura św. Jana Nepomucena znajduje się we wnęce na ścianie frontowej tutejszego kościoła p.w. św. Doroty, po prawej stronie od głównego wejścia. Figura wykonana jest z szarego piaskowca. Nepomucen ma starannie wykonane i czytelne detale stroju. Poniżej postaci znajduje się napis o treści:
"Św. Jan / Błogosław im Boże / 1870 roku" (nad: I.M.)
Wola Łagowska (gm. Łagów, pow. Kielce,
):
przy rozstajach na początku wsi, zatopiona w zieleni, stoi pomalowana na
czerwono drewniana kapliczka domkowa, a w niej ludowa drewniana i
polichromowana figura Jana N. Obiekt zadbany, jak widać na zdjęciach
odbywają się tu nabożeństwa majowe
Mieszka tu ludowy rzeźbiarz Ździsław Błosiński. Znamy
jedną z jego drewnianych figurek Jana N. o wysokości 23 cm, prezentowaną
w sklepie internetowym "Dolina Kultury" (nad: M.K.)
Przy drodze i koło mostku na Łagowicy stoi ładna, typowa dla
tych okolic
kapliczka (>>) drewniana z końca XIX
wieku, kryta gontem, z ozdobnym czubkiem i otwartym frontem odgrodzonym
płotkiem. Na słupie wyryty rok remontu - 2000. W niej drewniana figura
Jana N., współczesna, ludowa, która zastąpiła na tym miejscu starszą
(zobacz niżej. Uwaga: jesienią 2021 figury nie było w kapliczce! Czy to
renowacja, czy kradzież? Należy sprawdzić na miejscu)
Stara figura Jana N. z kapliczki nad Łagowicą (zobacz
wyżej) zachowała się i dotarł do niej Pietrosul. Jest to drewniana
polichromowana ludowa figura ustawiona na podstawie. Ma znaczne
uszkodzenia części środkowej (dłonie, pierś) oraz dolnej części twarzy.
Jest to efekt nadpalenia przez świecę, co spowodowało jej zastąpienie w
kapliczce nową rzeźbą (nad: Pietrosul)
Figura Jana N. w kapliczce przydrożnej (nad: Pietrosul)
Maleszowa (gm. Pierzchnica, pow. Kielce,
): naprzeciw stajni dworskich, po drugiej stronie drogi, stoi kamienna figura Jana N. z roku 1768,
w kontraposcie, w towarzystwie aniołków. W rękach krzyż, na cokole płaskorzeźba ze sceną Topienia. Całość niefachowo pomalowana wieloma warstwami farby
Drugnia (gm. Pierzchnica, pow. Kielce,
):
kapliczka (>>) ciekawa murowana
kapliczka z figurą św. Jana Nepomucena. Zbudowana z kamienia na
rzucie koła i nakryta ośmioboczną kopułą krytą gontem (do niedawna
blachą). Po niedawnym remoncie
wygląda jak nowa, pochodzi jednak z XVIII wieku. W pobliżu niej
przepływa strumyk dający początek rzece Czarnej Staszowskiej. Jest
tam też nieco zarośnięty i zaniedbany obecnie staw - sadzawka
królewska, z której co trzecia złowiona ryba trafiała do plebana
Straszów (gm. Mniów, pow. Kielce): kapliczka (>>) murowana, XIX wiek, w niej
drewniana polichromowana figura Jana N., dosyć statyczna
-/¿
Stara Słupia (gm. Nowa Słupia, pow. Kielce,
):
przy rozstajach i zakręcie drogi 751 stoi drewniana kapliczka
domkowa o czterospadowym daszku. Wewnątrz są tylko szablonowe
figurki i obrazki, natomiast sąsiedztwo strumienia i wyczucie każą
mi przypuszczać, że niegdyś mogła tu rezydować figura Jana N. Na
przedniej ścianie, koło drzwi, zamocowano uroczą blaszaną skarbonkę
Święty Krzyż (gm. Nowa Słupia, pow. Kielce,
): w narożniku kaplicy Św.
Krzyża (Oleśnickich) klasztoru benedyktynów jest obraz nepomucki dobrej klasy
przedstawiający Jana N. w aureoli wpatrzonego w krucyfiks trzymany w
rękach. W tle most i scena Topienia. Zgrubne datowanie: koniec XVIII
wieku (uwaga: sprawdzić malowidła na stiuku w kaplicy, zwłaszcza w narożach, na okoliczność wizerunków JN!
uwaga 2: sprawdzić, czy w samym kościele, a nie w kaplicy, jest
drugi obraz Jana N., XVIII-wieczny, w srebrnej sukience - czy też mowa o
tym samym obiekcie, lecz pozbawionym dziś przybrania)
Podzamcze Piekoszowskie (gm. Piekoszów, pow. Kielce,
): w
murowanej kapliczce przy drodze przez wieś umieszczono kamienną
figurę Jana N. niezłej klasy. Jan jest pobielony z wyjątkiem biretu,
który pomalowano na granatowo (!) (nad: Falbanka)
¿ Jaworznia (gm. Piekoszów, pow. Kielce):
nepomucka kapliczka (>>) murowana z początku XX wieku
(uwaga: wizja lokalna Falbanki nie dała rezultatów - należy ponownie
sprawdzić na miejscu)
Łosienek (gm. Piekoszów, pow. Kielce,
):
kapliczka (>>) murowana o
półokrągłych arkadach, XIX wiek. Wewnątrz drewniana ludowa figura Jana N.
o złożonych rękach, o ciemnej twarzy (nad: Falbanka)
Zajączków (gm. Piekoszów, pow. Kielce,
):
murowana jednownękowa
kapliczka (>>) z roku 1833 przy
drodze położonej najbliżej torów, na
rozstaju drogi ze skrętem do Zajączkowa. Na kamiennej tabliczce
słabo czytelny napis fundacyjny. Wewnątrz figura Jana N. (nad: Falbanka)
W kościele pod wezwaniem Najświętszego Serca Jezusa znajduje
się drewniana polichromowana figura Jana N. Wyróżnia ją to, że do czubka
palmy przyczepiono mu kwiatek (nad: H.Jakóbczak)
W grupie drzew dobrej klasy figura Jana N. z białego
kamienia, na dużym cokole z kwadratową gzymsowaną bazą i trójstopniowej
bazie. Biret, krzyż na lewym ramieniu, lekki kontrapost
We wnęce na zewnętrznej ścianie kruchty kościoła
bernardynek św. Józefa (dawniej św. Marii Magdaleny, klarysek), jest
barokowa kamienna figurka Jana N. Stan nie jest najlepszy, widoczne
mocne zwietrzenia materiału (nad: Falbanka)
W stallach ustawionych wzdłuż zachodniej ściany
kościoła św. Bartłomieja umieszczono ciąg wizerunków świętych. Jest wśród nich Jan N.
przedstawiony na tle krajobrazu z rzeką (nad: Falbanka)
Za mostkiem, na łuku drogi, nieco cofnięta od drogi
stoi murowana domkowa kapliczka (>>), a w niej czeka
drewniana figura Jana N. w stylu ludowym, niedawno remontowana - aż za
dobrze, z zatarciem patyny (nad: Falbanka)
Przy rozwidleniu dróg stoi murowana kapliczka domkowa z figurą Jana N.
Kapliczka malowana jest okresowo na różne kolory, ostatnio (2012) na
seledynowo. Wewnątrz drewniana polichromowana figura Jana N. w birecie i
typowych szatach, skrócony o uszkodzone nogi. Lekki kontrapost, skłon
głowy, befka i duży nieoryginalny krzyż nieprawidłowo wsadzony w lewą
rękę figury
Na terenie
skansenu
(>>) w
Tokarni (oddział Muzeum Wsi Kieleckiej, sektor lessowy), między drzewami stoi kamienny posąg Jana N. na prostopadłościennym cokole z tekstem
wykutym romantyczną czcionką. Koronka komży oddana przez wywiercenie
mnóstwa otworków. Przeniesiony do skansenu z lapidarium w Podzamczu
Piekoszowskim. Rzeźbę datowaną na rok 1844 wykonano z wapienia
pińczowskiego w nieznanym warsztacie kamieniarskim. Na postumencie
wyryto w kamieniu inskrypcję, dziś słabo czytelną. Fundatorem figury
była Teresa Buchoska, z drugiego męża Okońska. Odnowił ją w latach 30.
XX wieku, Marian Grzegorzewski, właściciel folwarku Szydłówek leżącego
wówczas niedaleko Kielc (nad: J.F.)
Na terenie
skansenu
(>>) w
Tokarni (oddział Muzeum Wsi Kieleckiej), na ścianie w chałupie gontarza zawieszono oleodruk Jana N.
przedstawiający figurę JN na Moście Karola, z sylwetką Hradczan w tle (nad: J.F.)
Na terenie
skansenu
(>>) w
Tokarni (oddział Muzeum Wsi Kieleckiej), w drewnianym kościele MB
Pocieszenia z
nadwiślańskiego Rogowa (pow. Kazimierza Wielka, gm: Opatowiec, zobacz niżej) wisi olejny obraz nepomucki. Jest to kopia (2014)
skradzionego (>>) w roku 1989 malowidła
z wieku XVIII. Kopia została
wykonana na podstawie zachowanej w Muzeum Wsi Kieleckiej fotografii.
Wymiary to 110 x 160 cm. Obraz umieszczono na jego właściwym miejscu, to
jest w retabulum ołtarza bocznego. Pomysł odtworzenia obrazu pojawił
się, kiedy w trakcie renowacji ołtarza odkryto fragmenty starej
polichromii - pięć gwiazdek nepomuckich. Natomiast bogato zdobiona
rama obrazu wymieniona była w inwentarzu wnętrza kościoła z 1847 roku,
co pozwoliło na przywrócenie na właściwe miejsce tego obiektu
przechowywanego do tej pory w magazynie (zobacz tez niżej).
Świątynię - jako szpitalną - wzniósł w roku 1761 biskup przemyski Michał z
Granowa Wodzicki ,
podkanclerzy koronny i właściciel Rogowa i zapewne również jemu zawdzięczamy ufundowanie ołtarza z obrazem JN (nad: H.Jakóbczak)
Przy drodze na początku wsi stoi, za drewnianym
płotkiem, kamienna bielona figura Jana N. Stoi na niewielkim cokole, jest raczej
ludowa i prowincjonalna, ale ma wiele uroku. Przyozdobiona jest kwiatami
i kolorowymi chorągiewkami. XIX wiek (uwaga: zweryfikować czy obiekt nie
należy do Szumska)
W tutejszym kościele Wniebowzięcia NMP jest obraz ołtarzowy, na którym
widnieje ktoś bardzo podobny do Jana Nepomucena, ale raczej nim nie
jest. Do tego wniosku prowadzi obserwacja szczegółów: w tle nie ma rzeki
i mostu, postać ma aureolę lecz bez gwiazd, w jej stóp leży jakiś
nieboszczyk, któremu święty błogosławi. W drugiej ręce trzyma palmę
męczeńska i jakiś czerwonawy przedmiot. Jeśli jest to język, to
przyjdzie wycofać się z zastrzeżeń i uznać nepomuckość obrazu, ale może
to być coś zupełnie innego. Zostawiam ten wpis w katalogu z pytajnikiem
tylko ze względu na ten domniemany język, ale obstawiam jakiegoś innego
świętego męczennika-wskrzesiciela (nad: Falbanka)
Przy południowej fasadzie kolegiaty śśw.
Mikołaja i Wojciecha
stoi kamienna barokowa figura Jana N. z drugiej połowy XVIII wieku, na
postumencie rokokowym.
Najprawdopodobniej fundacja Małachowskich. Cokół jest gruby, ale
niewysoki, o zdobionych narożach, około 170 cm. Figura wielkości naturalnej,
z odkrytą głową, z butem o ściętym nosku i pięknie oddanych szatach.
W obrębie ternu kościelnego jest też Florian
(>>).
Obie figury nie są polichromowane, mają przebarwienia spowodowane
korozją.
uwaga 1: istnieje wersja, że ta figura JN stała kiedyś w
kapliczce arkadkowej w parku pałacowym Małachowskich, lecz jest
to mało prawdopodobne i zapewne odnosi się do innej rzeźby innego
świętego, który bywa mylony z JN.
uwaga 2: jest też nieprecyzyjna informacja o relikwiach JN
(zobacz więcej >>), które jakoby były w Końskich. Nie wiadomo, czy są tu jeszcze. Ponieważ z kolei pewna informacja o istnieniu w Lipie (zobacz poniżej) dwóch relikwiarzy z relikwiami JN spotkała się ze zdecydowanym odporem kościelnego, to jest pewne prawdopodobieństwo, że chodzi o te same obiekty i w jakimś nieznanym momencie zostały one translokowane z Lipy do Końskich
uwaga 3: figura z kapliczki arkadowej stojącej na cmentarzu,
mimo identyfikowania jej w pracy "Końskie - zarys dziejów" z Janem N., została
ostatecznie zakwalifikowana jako pseudonepomuk i
przeniesiona do działu poświęconego takim przypadkom (zobacz
>>).
Notka ta mocno zamieszała w dotychczasowych opisach wszystkich
koneckich Nepomuków - który gdzie stał, gdzie i kiedy został
przeniesiony itp. Tymczasem moim zdaniem jest wykluczone łączenie
tej rzeźby z Janem Nepomucenem
W Końskich mieszka twórca ludowy Grzegorz
Król. Jest twórcą wielu wizerunków Jana N. (zobacz niżej), w tym obrazu
prezentowanego na wystawie "Rzeźba i malarstwo" w tutejszej
galerii ATUT wiosną 2017 roku. Obiekt ten symbolicznie
przypisuję do tej lokalizacji (nad: Pietrosul)
W Końskich mieszka twórca ludowy Grzegorz
Król. Jest twórcą wielu wizerunków Jana N. (zobacz wyżej), w tym
polichromowanej drewnianej rzeźby JN umieszczonej w kapliczce
na wierzbie (nad: Pietrosul)
W Końskich mieszka twórca ludowy Grzegorz
Król. Jest twórcą wielu wizerunków Jana N. (zobacz wyżej), w tym
polichromowanej drewnianej rzeźby JN. Obiekt ten symbolicznie
przypisuję do tej lokalizacji (nad: Pietrosul)
W Końskich mieszka twórca ludowy Grzegorz
Król. Jest twórcą wielu wizerunków Jana N. (zobacz wyżej), w tym
polichromowanej drewnianej rzeźby JN w kapliczce z roku 2018 wystawionej
w roku następnym na XLVI Konkursie Współczesnej Sztuki Religijnej
w Kielcach. Oferowana była na Allegro, nie znamy jej
aktualnego miejsca przechowywania. Wysokość 60 cm (bez
krzyża). Obiekt ten symbolicznie
przypisuję do tej lokalizacji (nad: Pietrosul)
W Końskich mieszka twórca ludowy Grzegorz
Król. Jest twórcą wielu wizerunków Jana N. (zobacz wyżej), w
tym polichromowanej drewnianej rzeźby JN prezentowanej na
wystawie autorskiej "Rzeźby Grzegorza Króla" w Muzeum im.
Oskara Kolberga w Przyszusze latem 2016 roku. Obiekt ten symbolicznie
przypisuję do tej lokalizacji (nad: Pietrosul)
Czerwony Most (gm. i pow. Końskie,
): w tej miejscowości na
peryferiach Końskich, tuż za przejazdem kolejowym, po prawej stronie
szosy do Skarżyska-Kamiennej, znajduje się barokowy piaskowcowy Jan
N., trzymający czapkę w ręce. Ta XVIII-wieczna rzeźba
ma dobrą klasę. Duża, ponaddwumetrowa figura stoi na 2-3 metrowym
cokole z herbem Nałęcz Małachowskich, który z kolei stoi na kilkumetrowej wysokości kopcu.
Teren prywatny. Według informacji od właściciela, konecki dziennikarz pan Klusek
ma zamiar opublikować historię figury.
Są plany remontu i przesunięcia figury, ale wszystko upada z powodu
braku funduszy (nad: M.W., uzup.: Falbanka)
Kazanów (gm. i pow. Końskie, ):
barokowa kamienna figura JN przed kościołem, bardzo prawdopodobna jest
fundacja Małachowskich. Zapewne II połowa XVIII wieku
Stary Dziebałtów (gm. i
pow. Końskie, ): we wsi
murowana kapliczka z figurą św. Jana
Nepomucena pomalowaną na srebrno, o wzroście 120 cm. Data budowy
kapliczki na jej szczycie - 1932
Wincentów (gm. i pow. Końskie, ): kamienna figura JN, pokryta
grubą warstwą białej farby, ustawiona we współczesnej ceglanej,
niezbyt ładnej kapliczce. Postument figury stanowi głowina kolumny -
może niegdyś stała ona na cokole o takiej formie?
Gowarczów (gm. Gowarczów, pow. Końskie, ): figura kamienna św.
Jana Nepomucena, 120 cm, z 1788 roku przed kościołem parafialnym śśw. Piotra i
Pawła, bez nakrycia głowy, z krucyfiksem. Na 190-centymetrowym cokole zatarty napis:
W kościele w jednym z ołtarzy znajduje
się obraz nepomucki z ładną sceną
Topienia Jana N. w tle.
uwaga 1: nieprecyzyjna informacja o relikwiach JN
(zobacz więcej >>),
i to aż w dwóch relikwiarzach. Jednak według kościelnego
dziś ich nie ma w wyposażeniu kościoła. Istnieje pewne
prawdopodobieństwo, że w jakimś nieznanym momencie zostały
one translokowane z Lipy do Końskich (zobacz wyżej)
uwaga 2: kościół w Lipie najwyraźniej był lokalnym centrum
kultu Jana N., skoro działało tu niegdyś Bractwa Nepomuckie
(zobacz więcej >>),
które z okazji jego wprowadzenia do świątyni 10 sierpnia
1785 roku ofiarowało barokowy pacyfikał, czyli relikwiarz w
kształcie krzyża.
- Młotkowice
(gm. Ruda Maleniecka, pow. Końskie, ): kapliczka (>>) murowana 1937 (na miejscu
kapliczki drewnianej). Uroczystości przed tą kapliczką i starą
ludowo-barokową drewnianą figurą pamięta moja Mama, pochodząca z
nieodległej Rudy Malenieckiej. Niestety, jej ostatnia wizyta w tych
stronach przyniosła wiadomość o
kradzieży (>>) figury. Została ona zastąpiona współczesną
rzeźbą (zobacz poniżej)
Młotkowice (gm. Ruda Maleniecka, pow. Końskie, ):
skradziona (>>) stara ludowo-barokowa drewniana figura
została zastąpiona współczesną kamienną
(?) rzeźbą Jana bez zarostu, z krucyfiksem (zobacz powyżej)
Radoszyce (gm. Radoszyce, pow. Końskie,
):
przed miejscowością, na skrzyżowaniu drogi nr 728 i lokalnej do
Mościsk stoi kapliczka (>>) murowana, II połowa XIX
wieku, flankowana kolumnami, w jej szczycie niewielka wnęka, w
której ustawiono drewnianą XIX-wieczną figurę Jana N. w aureoli,
pomalowaną (niebieskie oczy!), w nienajlepszym stanie
Radoszyce (gm. Radoszyce, pow. Końskie,
): w rozwidleniu dróg do
wsi Wilczkowice i Grodzisko stoi murowana, pomalowana na żółto
kapliczka (>>) z I połowy XIX
wieku, o dwuspadowym dachu i kutym krzyżu z kogucikiem na czubku
oraz solarnym symbolem nad wejściem.
Wewnątrz drewniana polichromowana figura Jana N. (114 cm) z krzyżem
i palmą w dłoniach. Są one włożone wtórnie w ręce Jana, pierwotne
mocowanie polegało na stałym przytwierdzeniu do dłoni kołeczkami
(nad: P.P.)
Zychy
(gm. Radoszyce, pow. Końskie, ):
w szczycie domkowej kapliczki jest oszklona wnęka, a w niej
drewniana niewielka (60 cm) figurka Jana N. (nad: Falbanka)
Radoska
(gm. Radoszyce, pow. Końskie, ):
na końcu wsi, w kierunku Łopuszna, po prawej stronie ceglana
kapliczka, w której drewniana polichromowana figura JN zanurzonego w
sztucznych kwiatach (nad: Falbanka)
Ruda Pilczycka (gm. Słupia Konecka, pow. Końskie, ):
zrujnowana kapliczka (>>) drewniana z XIX wieku
(uwaga: wizja lokalna Falbanki w 2006 roku nie dała efektów, należy
sprawdzić istnienie tego obiektu np. w okolicach Domu Opieki)
Pijanów (gm. Słupia Konecka, pow. Końskie, ):
w tej miejscowości położonej tuż przy granicy dawnego województwa
krakowskiego, przy moście na szosie stoi kamienny Nepomuk,
pomalowany dosyć dziwnie na czerń i biel, z krzyżem na piersi. Ma
uszkodzone ręce, ale widać niezłą klasę i barokową - choć
uproszczoną - manierę (nad: Falbanka)
Jest tu wpisana do rejestru zabytków
kapliczka św. Jana Nepomucena, drewniana, z XVIII wieku.
Niestety, wizyta Fabianki w tym miejscu w lipcu 2007
wykazała brak tego obiektu, a nikt z autochtonów nie znał
jego losów
Luta (gm. Stąporków, pow. Końskie): przy drodze do Zarośli, niedaleko
rzeczki, stoi kamienny Jan N. (piaskowiec z dużą domieszką miki? - cały
lśni w słońcu). Na cokole data wymalowana 1674 (Siostra Wirtualna K.L.
kwestionuje, ja się dołączam do tych wątpliwości - napis powstał
niedawno) oraz nazwisko
fundatora - Jana Kozłowskiego z żona Heleną. W dolnej części zatarty
napis, być może tam znajdowała się właściwa data fundacji. Wyjątkowo dziwny przez
swą pierwotność, uroczy przez schematyczne potraktowanie szczegółów
- zobaczcie stópki, ręce, fałdy szat, twarz wreszcie! Powierzchnia
rzeźby mocno zatarta przez czas. Istnieją nieco zabawne spekulacje (Jedynak, konskie.org.pl),
że cokół pochodzi z innego obiektu, a nawet, że sama figura to
poddana przeróbkom archaiczna "baba" porównywana z "Pielgrzymem
Świętokrzyskim" lub sławną "Babą Chęcińską" (nad: K.L., uzup.:
P.P.)
Kamienna Wola (gm. Stąporków, pow. Końskie,
):
100-200 metrów poniżej kościoła, przy drodze domkowa
kapliczka (>>) murowana z pierwszej połowy XIX
wieku, w niej Jan o dosyć dziwnych rysach
¿
Krasna (gm. Stąporków, pow. Końskie,
):
są doniesienia o istnieniu tu figury Jana N. W parafii twierdzą, że w
związku z remontem jakąś figurę Jana schowali. Ale gdzie? Gdzie stała przed remontem? Czy i gdzie znajdzie się po jego zakończeniu - nie wiadomo (uwaga: należy sprawdzić!) (nad: Falbanka)
W dawnym
województwie sandomierskim znajdował się niewielki wschodni skrawek
powiatu położony na obu
brzegach Pilicy. Pilica stanowiła jego granicę z
woj. sieradzkiego (>>), jednak w
okolicach Przedborza granica ta przekraczała rzekę na korzyść woj.
sandomierskiego, obejmując wsie Łączkowice i Pratkowice. Dalej
granica przebiegała mniej więcej tak jak dzisiejsza granica gminy
Przedbórz - na drodze do Radomska do wsi Wierzbowiec, a na drodze w
kierunku Piotrkowa między Wolą Przedborską a wsią Majstry. Są to
tereny dawnego starostwa przedborskiego. Inny, południowy skrawek dzisiejszego powiatu
radomszczańskiego należał dawniej do
województwa krakowskiego
(>>)
Przedbórz (gm. Przedbórz, pow. Radomsko, ):
artykuł w Gazecie Radomszczańskiej to okraszona zdjęciem
opowieść o Janie z Przedborza (GR,
28.12.2000) stojącym przy ulicy Piotrkowskiej (trasa nr 742). Jest to przydrożna
kapliczka (nowsza) ze starą zniszczona XVIII-wieczną figurą. Planuje się przeniesienie jej do Muzeum Ludowego.
Kiedy odwiedziłem tego Jana w czerwcu 2009 ciągle tam był, niestety
w stanie opłakanym: urwana ręka leżała obok, pręt zabezpieczający
przed kradzieżą wbity niegdyś w korpus wystawał z podstawy
Przedbórz (gm. Przedbórz, pow. Radomsko, ): w tutejszym Muzeum
Ludowym przy ulicy Kieleckiej 9 przechowuje się starą figurę Jana N. z Gaju-Policzka (zobacz
poniżej). Rzeźba jest mocno zniszczona - brak dolnej części i dłoni,
brak atrybutów, pęknięcie na całej wysokości. Szczątkowe ślady
polichromii
Przedbórz (gm. Przedbórz, pow. Radomsko, ): w tutejszym Muzeum
Ludowym przy ulicy Kieleckiej 9 przechowuje się niewielką drewnianą figurę
Jana N. Brak dłoni, zniszczona polichromia (nad: S.Ł.)
Przedbórz (gm. Przedbórz, pow. Radomsko, ): w tutejszym Muzeum
Ludowym przy ulicy Kieleckiej 9 przechowuje się współczesną
drewnianą polichromowaną figurę Jana N. w fioletowej pelerynie (nad: S.Ł.)
Przedbórz (gm. Przedbórz, pow. Radomsko, ): w tutejszym Muzeum
Ludowym przy ulicy Kieleckiej 9 przechowuje się obrazek z
wizerunkiem Jana N. Jest to rysunek autorstwa Tadeusza Tutaka z roku
1962 przedstawiająca kapliczkę z Gaju-Policzka (zobacz niżej) (nad:
S.Ł.)
Wola Przedborska (gm. Przedbórz, pow. Radomsko):
jest tu kapliczka z figurą Jana N. z wieku XVIII. Jest to druga
lokalizacja tego obiektu - dawniej stał przy przedborskim moście, na
zachodnim brzegu Pilicy. Znany jest zapisek z rachunkowych ksiąg
miejskich dotyczący zapłaty artyście - nijakiemu Kolrzyńskiemu
urodzonemu około1730 roku i zamieszkałemu w Żarkach pod Końskimi - w
kwocie 91 zł, między innymi za pomalowanie figury Jana Nepomucena
"za mostem" (nad: Ciocia Irenka, uzup.: P.Z.)
Gaj-Policzko (gm. Przedbórz, pow. Radomsko): dawna kapliczka
znajdująca się w tej miejscowości pochodziła
najprawdopodobniej z II połowy XVIII wieku. Od frontu była otwarta,
opierała się na belkach nośnych. Ozdobiono ją deskami z eliptycznymi
wycięciami. Z boków i tyłu oszalowano deskami. Całość zwieńczona
czterospadowym dachem o drewnianej konstrukcji nośnej, kryta
najprawdopodobniej gontem bądź nabitymi na siebie łatami. Kapliczka
posiadała drewnianą, deskowaną podłogę oraz sufit z desek. We
wnętrzu drewniana rzeźba św. Jana Nepomucena, o cechach baroku
ludowego, z końca XVIII lub z początku XIX wieku. W 1967 roku
konstrukcja brogowa uległa niemal całkowitemu zniszczeniu. Zachowana
do dzisiaj, w bardzo złym stanie, figura św. Jana Nepomucena stanowi
eksponat Muzeum Ludowego w Przedborzu (zobacz powyżej). Odnowiony w
ramach projektu "Pejzaż Wszystkich Świętych" (zobacz więcej
na ten temat >>) obiekt nawiązuje do pierwowzoru zarówno konstrukcją brogową, jak i postacią
świętego. Kapliczkę wieńczy drewniany krzyżyk z listkowanymi
ramionami na drewnianej kuli. Autorem jest Zbigniew Kołucki, na
podstawie odręcznego rysunku Tadeusza Tutaka wykonanego w 1962
roku, a przechowywanego w Muzeum Ludowym w Przedborzu (zobacz wyżej)
Żeleźnica (gm. Przedbórz, pow. Radomsko,
):
kapliczka słupowa, figura św. Jana Nepomucena. Kapliczka ufundowana
została najprawdopodobniej w II połowie XVIII wieku. Według
informatorów wykonana była z jednego kloca drewna, z wnęka
zakończoną półokrągło w której znajdowała się drewniana rzeźba Jana
Nepomucena. Podczas prac melioracyjnych w latach 60-tych figurę
skradziono (>>) a
kapliczkę zniszczono (zobacz poniżej).
Nowy obiekt, odtworzony w ramach projektu "Pejzaż Wszystkich
Świętych" (zobacz więcej
na ten temat >>) dość dokładnie oddaje charakter pierwowzoru. Podstawę
stanowi jednokolorowa, niemal barokowa w swoim przepychu rzeźba
"patrona od wody". Pod latarnią znajduje się wyryty napis "Św. Jan
Nepomucen" oraz sygnatura "AD 2006". Autorem rzeźby
jest Zbigniew Fabijański
-
Żeleźnica (gm. Przedbórz, pow. Radomsko): we
wnęce starej kapliczki znajdowała się drewniana rzeźba św. Jana Nepomucena. Podczas prac melioracyjnych w latach
60-tych XX wieku kapliczka uległa zniszczeniu, natomiast figurę
skradziono (>>)
Tarnów-Zabłocie
(gm. i pow. Tarnów, ):
nad potokiem Wątok przy ul. J. Dąbrowskiego (dawniej św. Marcina) stoi
nepomucka kapliczka o ciekawym wielokątnym kształcie, w środku drewniana
figura Jana N. (nad: M.B.). Ja fotografowałem ją w nocy 14 czerwca 2008
(uwaga: przy cmentarzu natomiast, na rozstajach, stoi piękna barokowa
kaplica z rzeźbą św. Walentego, która może zmylić początkujących Łowców
Nepomuków - umieszczam jej zdjęcia ze względu na urodę, lecz nie
zaliczam jej oczywiście do katalogu. zobacz inne pseudonepomuki >>)
Tarnów
(gm. i pow. Tarnów, ):
w oszklonej wnęce w jednym z domów przy ulicy Najświętszej Marii Panny,
niedaleko mostu na potoku, stoi polichromowana figura Jana N. w
sześciogwiaździstej (!) aureoli (nad: H. Jakóbczak)
¿
Tarnów
(gm. i pow. Tarnów): na murach Starówki, na osi południowej nawy NMP
stał kiedyś być może Jan. Dojrzałem nepomukopodobną figurę na
rekonstrukcji miasta autorstwa J. Dutkiewicza. Ciekawe, czy ten element
zaczerpnął z jakichś źródeł, czy też to jego fantazja
W zakrystii kościoła klasztornego
bernardynów pw. Podwyższenia Św. Krzyża przechowywany jest
lawaterz rokokowy z posążkiem św. Jana Nepomucena z drugiej
połowy XVIII wieku
(nad: Pietrosul)
[gm. Tarnów, pow. Tarnów]: w Muzeum Diecezjalnym przy ulicy Jana Pawła II nr 3
znajduje się kolekcja co najmniej czterech obrazów nepomuckich na
szkle
(o Szklanych Nepomukach - na
osobnej stronie >>) oraz jedna figura Jana N.:
W Muzeum Diecezjalnym oglądać
kresowy (>>)
obrazek na szkle Jana N. (obiekt nr 15). Pochodzi z Ukrainy,
z Pokucia Wschodniego
(o Szklanych Nepomukach - na
osobnej stronie >>) i był kiedyś częścią zbiorów
Norberta Lippóczy. Wykazuje spore podobieństwo do
nepomuckiego obrazka na szkle z Muzeum Huculszczyzny i
Pokucia w Kołomyi
(zobacz >>)
(uzup: Pietrosul)
W Muzeum Diecezjalnym (zobacz wyżej)
oglądać obrazek na szkle Jana N.
(o Szklanych Nepomukach - na
osobnej stronie >>). Jest to utrzymany w czerni i
czerwieni obrazek z Janem o śmiesznych wąsikach i krzyżem na
lewym ramieniu (nad: M.Muryn)
W Muzeum Diecezjalnym (zobacz wyżej)
oglądać obrazek na szkle przedstawiający Spowiedź Królowej
przed Janem N. (o
Szklanych Nepomukach - na osobnej stronie >>). Jest to
typ z arkadą w środku kompozycji (nad: M.Muryn)
W Muzeum Diecezjalnym (zobacz wyżej)
oglądać obrazek na szkle przedstawiający Jana N. (o
Szklanych Nepomukach - na osobnej stronie >>) pochodzący
ze Słowacji. Obiekt był kiedyś częścią zbiorów Norberta
Lippóczy. Jest to typ z trzema dużymi czerwonymi kwiatami w
charakterze aureoli i z krzyżem w prawej dłoni Jana (nad:
M.Muryn, uzup: Pietrosul)
W tutejszym Muzeum Diecezjalnym (zobacz
wyżej) zobaczyć można małą drewnianą ludową figurkę Jana N.
pochodzącą z Żyżnowa. Niestety nie da się ustalić, czy
chodzi o
Żyznów (gm. i pow. Strzyżów) czy o
Żyznów (gm. Klimontów, pow. Sandomierz), (nie mówiąc już
o tym, że Żyżnowa przez dwa ż nie ma w spisie miejscowości
polskich) choć obstawiam raczej tę pierwszą możliwość z
racji zasięgu diecezji tarnowskiej
W tej miejscowości położonej zaraz za
południowo-zachodnią granicą Tarnowa znajduje się okazała kamienna
figura Jana N. z roku 1819. Na gzymsie wieńczącym cokół wyryto tę
właśnie datę i inicjały R.B. oraz SA (nad: A.B.)
Przy drodze, w kępie drzew i w bliskości
mostku na strudze ustawiono na postumencie kamienny posąg
św. Jana Nepomucena z 1808 roku, chroniony metalowym
daszkiem
Na cokole kapliczki, w pomalowanej na
niebiesko niszy jest płaskorzeźbiony wizerunek świętego
kanonika. Z Janem N. łączy go strój, wyobrażony obok biret,
stuła i krucyfiks. Nie może to być jednak Jan! Jest
kompletnie niepodobny, pucołowaty i gołobrody. Przypomina
raczej pewnego polityka (dawniej nawet dwóch) (nad:
MPloszaj)
W albumie "Sztuka ludowa w Polsce"
dostrzegłem stare zdjęcie drewnianej polichromowanej figury
Jana N. w kapliczce brogowej, acz z dwuspadowym dachem,
usytuowanej w przysiółku Dwudniaki (dawniej Dwórniaki?), z I
połowy XIX wieku. Obiekt ten usytuowany jest przy drodze z
Radłowa do Wojnicza. Niestety, jak wykazało śledztwo
przeprowadzone przez Siostrę Wirtualną A.Ż., oryginał rzeźby
został prawdopodobnie
skradziony (>>) ("pewnego
dnia odkryto, że rzeźby nie ma i nikt nie wiedział co się z
nią stało", jak poinformowali w muzeum) i zastąpiony
kopią. Wydaje się, że sekwencja zdarzeń była następująca:
stała sobie i chyliła się do upadku stara kapliczka z kutym
żelaznym krzyżem na czubku i ze starą figurą JN wewnątrz.
Taki stan uwiecznili autorzy albumu "Sztuka ludowa w Polsce"
(fot.
A >>). Potem kapliczka została gruntownie wyremontowana,
co praktycznie oznaczało budowę nowej na wzór starej, lecz
figura, również odrestaurowana i pomalowana, pozostała ta
sama. Teraz do akcji weszli pp. A. Różycki i P. Szczegółów
fotografując obiekt do albumu "Pejzaż frasobliwy" (rok 2000,
fot. B >>). Niezbyt długo po tej dacie figurę
skradziono (>>), a na jej
miejscu postawiono współczesną kopię, nieco różniącą się od
oryginału i pozbawioną jego klasy (zobacz niżej, rok 2000,
fot. C >>
oraz
fot. D >>)
Przy drodze z Radłowa do Wojnicza, w nowej, wystawionej na wzór starej
kapliczce w przysiółku Dwudniaki (dawniej Dwórniaki?), na
miejscu
skradzionej (>>) rzeźby Jana
N. postawiono jej raczej nieudaną kopię, drewnianą i
polichromowaną (zobacz wyżej historię zmian kapliczki i
figury)
Kamienna figura Jana Nepomucena z roku
1742 na cmentarzu wojennym nr 212. Rzeźba usytuowana jest w
obrębie cmentarza, na niewielkim zadrzewionym wzniesieniu,
pośrodku podmokłego zagłębienia terenu, które może być
pozostałością dawnego stawu. Taka hipoteza, jak również
przepływający w pobliżu strumień, skłaniają do
przypuszczenia, że początkowo Jan mógł stać na wyspie
pośrodku stawu, a dopiero w czasie pierwszej wojny światowej
wokół figury wybudowano otoczony ozdobnym ogrodzeniem
cmentarzyk, choć mogło oczywiście być i tak, że została ona
w to miejsce przeniesiona dla ozdobienia nowo powstałego
cmentarza. Z analogiczną sytuacją mamy do czynienia w
miejscowości Staszkówka, gdzie w na terenie cmentarza
wojennego nr 119 również znajduje się kapliczka z figurą
Jana Nepomucena. Rzeźba z Bobrownik umieszczona jest na
wysokim wielostopniowym postumencie, ujętym z obu stron
okazałymi wolutami. Centralne pole cokołu zajmuje herb
Kotwica (?) w ozdobnym kartuszu, pod którym widoczny jest
napis: "RESTAUROWANO W ROKU 1860". W górnej części
cokołu herb Grzymała zwieńczony koroną, a poniżej niego
kolejny napis: "FUNDACYA / M. i I. KARNICKICH",
powyżej zaś, tuż pod stopami Jana data: "R. P. 1875". Nie
mniej ciekawie przedstawia się tylna ściana postumentu,
gdzie w głównej części umieszczona została ozdobna
inskrypcja: "A. D. / 1742. / JOANNIS N. STI", a u
góry, w kartuszu dekorowanym koroną i panopliami herb Prus
I. Dość szczególne wydaje się umieszczenie najstarszej
inskrypcji z tyłu figury, co sugeruje, że być może postument
był pierwotnie ustawiony odwrotnie, a obrócono go dopiero
przy okazji jakiejś gruntownej renowacji. Kolejną zmianą,
dokonaną już w trakcie przeprowadzonej w ostatnich latach
konserwacji, było usunięcie osłaniającego figurę metalowego
daszku, oraz uwolnienie rzeźby i postumentu spod
pokrywającej całość olejnej malatury. Na koniec warto
jeszcze wspomnieć, że w roku 2009 Jan z Bobrownik, wraz ze
wspomnianym wcześniej Janem ze Staszkówki, był bohaterem
jednego z pytań w Konkursie Całorocznym Studenckiego Koła
Przewodników Górskich w Krakowie (nad: H.Jakóbczak)
Na prywatnej posesji niedaleko cmentarza,
na murowanym postumencie, w oszklonej obudowie ustawiono
drewnianą polichromowaną figurę Jana N. w stylu ludowym, z
1842 roku. Obecną formę obiekt uzyskał staraniem właściciela
posesji w 1974 roku. W kronice parafialnej zapisano podanie,
że to powódź przyniosła figurę w 1813 roku, co kłóci
się z zapisem na podstawie rzeźby i może dotyczy innej
rzeźby (zobacz też poniżej)
W zakrystii tutejszego kościoła
przechowuje się jakąś rzeźbę, na temat której istnieje
niejasny przekaz, iż jest to figura Jana N. ustawiona
niegdyś na miejscu zniszczonej rzeźby św. Wawrzyńca.
Niepewna jest identyfikacja świętego więc nie wiadomo też,
czy to do tej rzeźby odnosi się zapis z kroniki parafialnej
z 1813 roku (zobacz powyżej)
Żabno (gm. Żabno, pow. Tarnów, ):
przy zbiegu ulic Kilińskiego i św. Jana (!), niedaleko stawu, stoi
okazała murowana kapliczka z roku 1882, a w niej figura statyczna
drewniana i polichromowana Jana N. Obiekt zadbany i przyozdobiony
kwiatami. Według "Monografii gminy Żabno" T.Maciąga kapliczka ufundowana
była przez młodzież żabieńską lub rzemieślnicy skupieni w Wielkim Cechu
Garncarskim, o czym świadczyć mógłby umieszczony nad herbem Żabna
kielich z dwoma krzyżującymi się mieczami – insygniami, które widnieją
na pieczęci Wielkiego Cechu Garncarskiego z 1676 roku. Obiekt jest
murowany z cegły, na rzucie wielokąta, z daszkiem siodłowym pokrytym
dachówką, z czterech stron zwieńczony kolumnami. Główne wejście jest
ostrołukowe, a w bocznych ścianach umieszczono okienka (nad: J.D.)
Żabno (gm. Żabno, pow. Tarnów, ):
przy zbiegu ulic Wyspiańskiego i Poprzecznej 3-metrowa murowana z cegły
kapliczka na planie prostokąta, pomalowana na żółto, z daszkiem
dwuspadowym z dachówki zwieńczonym dwoma krzyżami, fundowana według
tradycji przez wójta Michała Masłonia około1890 roku. We wnętrzu
umieszczona jest rzeźba Jana N. (nad: H.Jakóbczak <-- "Monografia gminy
Żabno" T.Maciąga, uwaga: należy sprawdzić na miejscu)
Otfinów
(gm. Żabno, pow. Tarnów, ):
nakryta czerwonym blaszanym daszkiem kamienna figura Jana N. stoi w
centrum wsi, przy skrzyżowaniu drogi wojewódzkiej nr 973 z lokalną
prowadzącą do miejscowości Kłyż. Na cokole tablica z napisem: "Św.
Janie / Nepomucenie / módl się / za nami. / Wystawiono 1909".
Poniżej tablicy słabo czytelny fragment napisu: "W SAMEK ...
BOCHNI" (nad: H.Jakóbczak)
Siedliszowice
(gm. Żabno, pow. Tarnów, ):
przy głównej drodze przez wieś, za ogrodzeniem prywatnej posesji
stoi niewielka figura Jana N. posadowiona na masywnym, czworobocznym
cokole. W prawej ręce trzyma krzyż i palmę, w lewej bliżej
niezidentyfikowany przedmiot (książka? zwój papieru?). Niestety
zarówno sama figura, jak i cokół są obecnie mocno zniszczone (nad:
H.Jakóbczak)
Łęg Tarnowski
(gm. Żabno, pow. Tarnów, ):
piękna kamienna figura Jana N. otoczona metalowym płotkiem stoi po
południowej stronie drogi wojewódzkiej 973, dokładnie naprzeciwko
dworu Męcińskich. Według napisów umieszczonych na cokole, figura
została ufundowana w roku 1752 przez Dominika Potockiego, a
odnawiana była w roku 1892. Kto wie, może była to ostatnia
renowacja, bo rzeźba jest w dość kiepskim stanie. Sytuacji nie
poprawił też na pewno wypadek, który według relacji jednego z
mieszkańców miał miejsce w lecie roku 2011, kiedy to w cokół
kapliczki uderzył samochód, uszkadzając postument figury i niszcząc
otaczający ją płotek (nad: H.Jakóbczak). Napisy na przedniej i lewej
ścianie cokołu głoszą:
SANCTE
DEFENSOR
FAMÆ
MORTALIUM
TUO JUVAMINE
NE TRADS ME
CALVMNIANIMBUS
ME
A. D. 1752 ADM.
TE
STATUE WY
STAWIŁ DO
MINIK POTO
CKI.
ODNOWIONY
W ROKU PAŃSKIM 1892
PRZEZ JÓZEFA I HELENĘ
MĘCIŃSKICH.
Przy drodze wiodącej do Dunajca, w grupie starych
drzew stoi kamienna polichromowana rzeźba Jana N. z 1732
roku, na cokole, pod daszkiem. U jej stóp umieszczono nieco
tajemniczą postać z książką w rękach (Izydor? Fundator?
Sponsor renowacji?). Metalowy wygięty w łuk ząbkowany daszek
opiera się na falistych prętach schodzących do płotka,
którym ogrodzona jest figura. W rękach duży krzyż,
kontrapost, biret, czerwona peleryna. Na plincie data
renowacji (nad: Pietrosul)
Przed kościołem Wniebowzięcia
Najświętszej Marii Panny jest kamienna barokowa figura Jana N.,
odnowiona w roku 1855 (53?). Kontrapost, aureola z pięcioma
gwiazdami, koronka u komży. Była częścią szpaleru rzeźb
stojących przed starym drewnianym kościołem, zniesionym w
roku 1917. Na cokole napis: "Restaur= / owali fi / gure
Sta / nisław i / Teresa Buchasoo= / wie włościanie z Wie /
trzychowic / roku / 1855" (nad: J.D., uzup: Pietrosul,
JBT)
Naprzeciwko klasztoru redemptorystów,
przy głównej drodze z Tarnowa stoi ceglana kapliczka, a
wewnątrz, w ostrołukowej oszklonej wnęce, umieszczono
polichromowaną figurę Jana N. (uwaga: jedno ze źródeł
sugeruje, że obiekt jest tożsamy z figurą fundowaną przez
opata F.A. Janowskiego - zobacz niżej) (nad: H. Jakóbczak)
W 1781 - opat tyniecki i zarazem biskup
tarnowski Florian Amand Janowski (1725-1801) funduje w
Tuchowie kamienną figurę Jana Nepomucena, a ponadto
Floriana (>>) i MB. Ustawiono je obok ratusza (uwaga:
jedno ze źródeł sugeruje, że obiekt jest tożsamy z figurą
sprzed klasztoru redemptorystów - zobacz wyżej) (nad: J.D.,
uzup: H.Jakóbczak)
Przy domu kultury stoi, przywiązana
sznurkiem do drzewa, drewniana figura Jana N. Powstała ona w wyniku
corocznego pleneru rzeźbiarskiego, ta edycja była pod hasłem
"Sacrum". Ten jest autorstwa
Edmunda Szpanowskiego z Sierpca (mazowieckie
>>) i powstał w roku 2016. Jan jest neoludowy, ma palec
przy ustach i pionowy krzyż w lewej ręce
Przy drodze przez wieś znajduje się
neogotycka ceglana kapliczka z pierwszej połowy XX wieku. W
ostrołukowej wnęce zamykanej okienkiem umieszczono ludową
rzeźbę św. Jana Nepomucena datowaną na XVIII/XIX wiek,
pochodzącą ze starszej kapliczki drewnianej (nad:
H.Jakóbczak)
Przy moście przy rozwidleniu dróg na
Joniny oraz na Zalasową, przy stawie, po zachodniej stronie
Zalasówki i po północnej stronie Szwedki stoi kapliczka
przydrożna z 1831 roku, klasycystyczna, murowana, kryta
blachą, otwarta czterema arkadami zamkniętymi półkoliście.
Dach namiotowy. Wewnątrz rzeźba, barokowo – ludowa z 1831
roku, na postumencie z inskrypcją (uwaga: przez Ryglice
biegła granica między dawnymi woj. krakowskim i
sandomierskim, jednak ta figura stoi po północnej,
sandomierskiej stronie rzeki i granicy. 3 listopada 2018
ciężarówka do przewozu drewna zawadziła o kapliczkę, która
runęła kompletnie zniszczona. Kierowca nawet się nie
zatrzymał, ponoć nie zauważył zdarzenia. Cudownym zbiegiem
okoliczności sama figura zupełnie nie ucierpiała. Została
zdeponowana w kościele do czasu remontu kapliczki, która ma
być odtworzona w dotychczasowej formie pod opieka
konserwatora zabytków. Inny obiekt
nepomucki w tej miejscowości lokuje się już po stronie
krakowskiej -
zobacz stronę Nepomuków
d.woj.
krakowskiego >>) (uzup: B.M.)
W kościele św. Jana Ewangelisty, w
rokokowym ołtarzu bocznym z 2. połowy XVIII wieku jest
starszy obraz św. Jana Nepomucena z 1713 roku (nad:
Pietrosul)
Kapliczka, dawniej słupowa a dziś w
formie szklanego akwarium ze stromym daszkiem, z drewnianą
polichromowaną ludową rzeźbą Jana N. fundacji dworskiej z lat 1860-70
(uzup: S.Zobniów)
Kapliczka murowana o formach neogotyckich
osłania ludowo-barokową rzeźbę św. Jana Nepomucena z wieku
XVIII. Jan w prawej ręce wznosi przed siebie krucyfiks, nie
ma nakrycia głowy, a jego peleryna ma błękitny kolor. Jest
tu również kapliczka z figurą Floriana (nad: A.B.)
W tutejszym kościele był wykonany w
połowie wieku XVIII ołtarz Jana N. Współczesne opisy
kościoła nie wspominają o tym ołtarzu, a wymieniają inne.
Stąd najbardziej prawdopodobne jest, że obiekt już nie
istnieje (uwaga: sprawdzić na miejscu!) (nad: H.Jakóbczak
<-- www.lisia-gora.diecezja.tarnow.pl)
W rozwidleniu dróg prowadzących do
Łukowej i Śmigna stoi malownicza kapliczka wystawiona w 1831
roku z fundacji Macieja i Anny Wajsów. Murowana budowla,
wzniesiona w planie kwadratu, otwarta z trzech stron
arkadowymi otworami wspartymi na dwóch masywnych kolumnach i
dwóch półkolumnach. Na szczycie kuty monogram Chr. w otoku
promieni, w niej drewniana polichromowana figura Jana N. z
długa stułą na szyi (nad: J.D., uzup.: A.B.) (uwaga: obiekt
poprzednio notowany pod lokalizacją Śmigno)
Kamienna figura św. Jana Nepomucena,
XVIII/XIX wiek, naprzeciw kościoła Wszystkich Świętych.
Wysoki, murowany, dwukondygnacyjny cokół o ściętych
narożach, podzielony na kondygnacje wydatnym gzymsem, z
obrazem Matki Boskiej w płycinie dolnej partii stanowi
podstawę dla lekkiej, pełnej wyrazu figury świętego
Druga kamienna figura św. Jana Nepomucena
w tej miejscowości pochodzi z roku 1896 i jest nieco podobna do tej pierwszej
(zobacz wyżej). Różni ją cokół - tutaj ma formę grubej
kolumny z plintą, mniejsza dynamika oraz precyzja wykonania
detali, która w Nepomuku przy ul. Kościelnej jest znacznie
większa. Może to być jednak, przynajmniej częściowo, efekt
zamalowania grubą warstwą farby - tutaj sutanna jest biała,
peleryna brązowa, zarost czarny, palma zielona. Zapewne jest
młodsza od tej pierwszej i pochodzi z wieku XIX. Podobna
jest poza i układ rąk oraz blaszany zębaty daszek oparty na
skręconych ozdobnie metalowych prętach. Obiekt remontowany w
roku 2014, ale niestety został uszkodzony w nocy z soboty na
niedzielę 26 sierpnia 2018 roku. Figura i daszek zostały
zwalone z cokołu przez 16-letniego barbarzyńcę, a przy
upadku oderwała się głowa i uszkodził krucyfiks. Sprawcę
zatrzymano, a koszt ponownej renowacji szacowano na 80 tys.
zł. Nie mam informacji, czy rzeźba jest już na swoim miejscu (nad: H.Jakóbczak,
uzup: Pietrosul)
Za obecnym urzędem pocztowym
i koło kościoła znajduje się zwieńczony kapitelem słup z kamienną figurą św. Jana Nepomucena z 1761 roku,
co poświadcza data wykuta na słupie.
Biret, palma, krzyż na lewym ramieniu. Kapitel zdobi
ornament roślinny i gzyms
W kościele, w południowej nawie, znajduje
się feretron z wizerunkiem Jana N. Ma on formę owalu ujętego
w złocony wieniec z liści dębowych i laurowych. Wewnątrz
malowidło z fantastycznym pagórkowatym pejzażem, na tle
którego półplastyczna postać Jana N. z krzyżem, palmą i
aureolą. Wokół głowy pięć gwiazd (nad: JBT)
Po zachodniej stronie drogi (po jej
drugiej stronie są już Hubenice) stoi kamienna figura
przydrożna pochodząca z połowy XVIII wieku. Na cokole
zwieńczonym kapitelem ustawiono złączone plecami posągi śśw.
Mikołaja i Jana Nepomucena (nad: J.D.). Unikalna sprawa, nasuwające się analogie
to rzeźby z Łęki, Skotnik Dolnych, Podrajów i podkrakowskiego Przewozu
(drewniana). W październiku 2013 zakończył się pilotowany
przez Lokalną
Grupę Działania „Perły Ponidzia” i przy udziale
parafii Borusewo remont tego obiektu, wykonany przez
Pracownię Konserwacji Zabytków p. Jakuba Olszyńskiego z
Przeworska, a czas był już najwyższy ze względu na znaczne
zniszczenie podwójnej figury (brak rąk, pęknięcia cokołu,
trzonu i kapitela, uszkodzenia twarzy, krucyfiksu). Dodano
blaszany daszek na wygiętych prętach
Ludowa rzeźba Jana N. w drewnianej
kapliczce z pierwszej połowy XIX wieku. Obiekt jest
wyremontowany "na ślicznie", co pozbawiło go patyny i nadało
plastikowego wyglądu. Malowanie biało-cytrynowe (!).
Kapliczka jest domkowa, z płotkiem odgradzającym wejście, z
wnęką w szczycie (figurka Chrystusa Frasobliwego). Figura to
ludowa polichromowana postać z plamą o cienkich liściach w
lewej i małym krucyfiksie w prawej dłoni. Oczy nieco
wyłupiaste, zarost, cytrynowy brzeg komży (nad: Pietrosul)
Polichromowana figura Jana N. w
ekspozycji Muzeum Drogownictwa. Jest to nieco dziwny obiekt,
ustawiony koło modelu kamiennego mostu. Na samym moście
widać pomnik na cokole, jednak sylwetka wskazuje na innego
świętego (nad: A.Sh.)
W ogródku domu stoi kamienna figura Jana N. z
palmą i krzyżem, w czapce (nad: P.T.). Barokowa, z 1736 roku, fundacji Ossolińskich, z herbem fundatorów na cokole
i inskrypcją "Anno. Dni. / 1736. / Die. 9 Mai."
W narożniku ogrodzenia dawnego majątku Wojsław, w bliskości stawów na
starorzeczu Wisłoka, stoi kamienna figura Jana N. w manierze barokowej, w kontrapoście, w birecie,
z krzyżem, chroniona daszkiem. W 1997 roku została odremontowana
staraniem mieszkańców osiedla Wojsław oraz Towarzystwa Miłośników Ziemi
Mieleckiej (nad: P.T.)
W bazylice św. Mateusza, w kaplicy przylegającej od północy do nawy
kościoła, znajduje się XVIII-wieczny ołtarz z obrazem Najświętszego
Serca Pana Jezusa oraz umieszczonymi po bokach rzeźbami św. Jana
Nepomucena i św. Piotra. Mocno zniszczoną rzeźbę doprowadził do obecnego
stanu Stanisław Szęszoł z Mielca. Nad czterema figurami z kościoła
pracował dwa lata (nad: H.Jakóbczak, uzup: Pietrosul)
Niewielka współczesna rzeźba Stanisława Czarneckiego z Mielca - "Kapliczka w Pniu -
Św. Jan Nepomucen" (zobacz też niżej) prezentowana w 2013 roku w Centrum
Promocyjno-Wystawienniczym Samorządowego Centrum Kultury w Mielcu na
Dorocznej Wystawie „Inspiracje” Klubu Środowisk Twórczych Towarzystwa
Miłośników Ziemi Mieleckiej im. Władysława Szafera w Mielcu (nad: Pietrosul)
W Muzeum Regionalnym w Dworku Oborskich znajduje się drewniana
polichromowana figura Jana N. z wieku XIX (ze znakiem?, jak głosi
podpis). Rzeźba jest uszkodzona - utrącona jest główka krzyża trzymanego
na prawym ramieniu, brakuje palca wskazującego prawej dłoni, w aureoli
są tylko dwie gwiazdy. Kontrapost podkreśla spiralne skręcenie szat.
Figura była prezentowana na wystawie czasowej w roku 2019 (nad: Grażyna
Kowalik (FB), via J.B. z Kłodzka)
Trzecia polichromowana figurka Jana N. autorstwa rzeźbiarza Stanisława Szęszoła
z Mielca (zobacz wyżej oraz figurę z bazyliki powyżej) (nad: Pietrosul)
Przy drodze wiodącej do kładki na Wisłoce stoi kapliczka z drewnianą
polichromowaną figurą Jana N. Rzeźba jest bardzo manierystyczna, wygięta
w skomplikowanym kontrapoście, ludowo-barokowa. XVIII wiek
Jest tu uroczy kamienny pomalowany białą i czarną farbą olejną przydrożny Jan
N. Na cokole znajduje się data 1715 oraz tarcza z herbem Abdank pod
koroną. Data ta wymaga potwierdzenia, bo źródła wskazują na
przełom XVIII/XIX wieku jako moment powstania rzeźby. Niedawno przybył
mu ochronny daszek i płotek
Na uboczu wsi,
nad rzeką Babulówką, stai figura Jana N. na prostokątnym cokole z
inskrypcją: S. Jan
Nepomucen R – 1896. Przed rokiem 2015 obiekt
zabezpieczono szklaną klatką, niezbyt urodziwą. Niestety wiosną 2017
spadająca gałąź jednej ze starych lip zniszczyła doszczętnie kapliczkę.
Szczęśliwie sama figura ucierpiała niewiele, a jeszcze w tym samym w
roku M. Czekaj przeprowadził renowację likwidując klatkę (uzup: Pietrosul)
Pokolorowany relief z Janem N. na kamiennej figurze przydrożnej. Napisy:
"S. JAN Nep / Z FUNDACJI / GMINY CZAJKOWY / ZA STARANIEM URZĘDU /
GMINNEGO / 1888 [1886?]". Nepomukowi towarzyszą św. Paweł i św. Kazimierz (nad: Pietrosul)
Nad stawem stoi kapliczka w formie czterospadowego daszku na czterech
metalowych słupkach, zabezpieczona płotkiem. Być może powtarza kształt
brogu swej poprzedniczki. Wewnątrz kamienna polichromowana figura Jana N.
o bardzo rozwianej pelerynie. Malowniczy obiekt, również z powodu
rosnących obok drzew. Tekst z tablicy na kapliczce: "Kwadratowa,
drewniana kapliczka z namiotowym dachem została wzniesiona w XIX wieku
na pomieszczenie kamiennego, barokowego posągu św. Jana Nepomucena,
ufundowanego przez Tarnowskich z Chorzelowa. Posąg wykonał ówczesny
rzeźbiarz Jan Martyński z Borzęcina (do Polski przywędrował z Martina ze
Słowacji). Posąg był kilkakrotnie niszczony. Podczas II wojny światowej
wydobyty ze stawu, odnowiony. Ponownie uszkodzony w 1945 r. przez obce
wojska (odstrzelono głowę i prawą rękę). Przez pewien czas przebywał na
posesji Czesława Mazura. Potem zrekonstruowany, z prymitywną, gipsową
głową, bez prawej ręki stawiony na pniu. Około roku 1973 Stanisław
Ortyl drewnianą kapliczkę zastąpił dachem krytym blachą, podtrzymywanym
na kątownikach, pomiędzy nimi ozdobne, metalowe balustrady. W 2004
roku kapliczkę zobaczył i zainteresował się nią mielecki rzeźbiarz
Stanisław Szęszoł. Korzystając z różnych źródeł zrekonstruował posąg św.
Jana. Pomagał mu Jan Wąsowicz, również rzeźbiarz. 7.IV.2005 roku posąg
został z powrotem umieszczony na swoim miejscu." (nad: Pietrosul)
Kamienna polichromowana figura Jana N. ustawiona na cokole,
zabezpieczona daszkiem, z roku 1873. Zapewne poniższe podanie odnosi się do
tego właśnie obiektu: kiedy parobek wiózł snopy w upalny sierpniowy
dzień, żartem zwrócił się do Świętego wymawiając mu, że stoi w cieniu i
odpoczywa. Za chwilę wóz przewrócił się, a parobka wyciągano spod niego
z połamanymi nogami. Później leżał w łóżku przez pół roku i - jak mówili
ludzie - odpoczął sobie (źródło: artykuł z "Leksykonu kultury ludowej w
Rzeszowskiem" Krzysztofa Ruszla, Rzeszów 2004, nad:
K.I.,
uzup: Pietrosul)
Według tego samego źródła (zobacz powyżej) jest tu druga kapliczka z
figurą Jana N. Według znalezionego opisu stoi ona przy drodze i barierce
(potok?), ma ceglane obramowanie, a rzeźba wewnątrz jest statyczna i
pilochromowana (uwaga: sprawdzić na miejscu, w tym dopasowanie opisu do
właściwej figury)
Neogotycka, tynkowana na żółto kapliczka domkowa z rzeźbą Jana N. w
ołtarzu. Zbudowana około 1900 roku na planie prostokąta z trójbocznym
zamknięciem. Okna wykonane ostrołukowo, szczyt schodkowy ze sterczynami
sterczynami odcinkowo zamkniętymi wnękami; w zwieńczeniu kuty krzyż.
Figura w ołtarzu, również neogotyckim, z nieoryginalnym małym krzyżem w
dłoniach (nad: Pietrosul)
W tej miejscowości, dziś administracyjnie części Podborza, w sąsiedztwie
kościoła (zobacz niżej) stoi barokowa kamienna polichromowana figura
Jana N. wystawiona 16 maja 1715 roku przez Jerzego Zbigniewa
Ossolińskiego, w owym czasie kasztelana połanieckiego. Jan ma pięciogwiaździstą aureolę, bardzo futrzastą
mozzettę i krucyfiks ułożony na palmie. Na cokole rozbudowana
inskrypcja fundacyjna po łacinie. Słowem - mimo wczesnego
datowania - bardzo klasyczny obiekt nepomucki dobrej klasy (nad: H.Jakóbczak,
uzup: Pietrosul)
W tej miejscowości, dziś administracyjnie części Podborza, w kościele św. Mikołaja jeden z rokokowych ołtarzy bocznych z IV ćwierci
XVIII wieku wyposażony jest w w zwieńczeniu w owalny obraz Jana
Nepomucena (nad: H.Jakóbczak)
Kapliczka ceglana na planie kwadratu, z dolną częścią tynkowaną, z wnęką
zamkniętą półkoliście i szczytem zakończonym betonowym krzyżem. Stoi ona
na miejscu starszej, drewnianej, wybudowanej przez kołodzieja dworskiego
(Raczyńskich?)
Jana Wolaka (zobacz niżej) przed rokiem 1846, która zawaliła się w
latach powojennych. Do nowej budowli przeniesiono starą drewnianą figurę
Jana N. wyrzeźbioną przez tegoż kołodzieja, który ponoć za uczciwą pracę
dostał na własność kawałek pola i stawy, nad którymi powstał młyn. W
1956 roku wnuk kołodzieja, Zygmunt Wolak, który był właścicielem
cegielni, wybudował dla Jana aktualną kapliczkę, oczywiście z cegły (nad: Pietrosul)
Kapliczka Jana N. powstała prawdopodobnie w połowie XIX wieku przy
polnej drodze biegnącej dawniej między Starą Wsią, a Zdziarcem, dziś
ulicy Świętego Jana (!). Wzniesiona została z cegły, otynkowana i kryta
dachówką, na planie kwadratu, ze szczytem wydzielonym gzymsem i wnęką
zamkniętą dwubocznie. Wejście z częściowo oszklonymi drzwiami. W środku
rzeźba Jana N. wykonana przez kołodzieja dworskiego Wolaka (zobacz
wyżej). Kapliczkę, zniszczoną w czasie wojny, odnowiła Aniela Drąg w
1945 roku. Obecnie kapliczka stoi na kawałku ziemi, która należy do
Fryderyka i Stanisławy Drąg (nad: Pietrosul)
Przy drodze z Kosówki do Zabrnia, zapewne gdzieś przy rzeczce
Breń dzielącej te miejscowości, a na pewno przy kanale zwanym
Janówka, znajduje się kapliczka z figurą Jana N. Pochodzi
zapewne z końca XIX wieku, być może ufundowana została przez
rodzinę Zielińskich, właścicieli tutejszego dworu. Miejscowe
podanie łączy jej powstanie z rabacją i śmiercią dziedzica
Zielińskiego - by "przestało straszyć" w miejscu "śmierci pana"
tą kapliczkę postawiono, i miało "się uspokoić". Druga wersja
mówi o wotum wdzięczności za ocalenie panicza od utonięcia w
rozlewisku, które niegdyś znajdowało się w pobliżu tego miejsca.
Obiekt remontowany w roku 1912 i 1995
(nad: H.Jakóbczak <-- spzabrnie.edupage.org) (uwaga: należy
sprawdzić na miejscu)
W części wsi będącej niegdyś osobną wsią Dąbie, nad Tuszymką (alias Dąbską Rzeczką) stoi kapliczka z lat
70. XX wieku na miejscu starszej, wzniesionej w 1868 roku z
fundacji Wolskich, ówczesnych właścicieli majątku. Wewnątrz
rzeźba Jana Nepomucena ze starszej budowli
W kapliczce przy drodze na Zarównie (za torami), przy cieku wodnym o
nazwie Laski,
znajduje się polichromowana rzeźba Jana N. Napis na cokole:
"S. / JAN /NEPOMUCYN / 1887." Napis na tabliczce na
ogrodzeniu: "Fundator: Rodzina Augustynów z USA Stanley, Franciszek,
ojciec Wawrzyniec Franciszek". Figura zamknięcia
jest w ciasnej oszklonej klatce zamocowanej na oryginalnej
podstawie, całość ogrodzona metalowym płotkiem (nad: Pietrosul)
W kolonii tej wsi zwanej Majdankiem, nad Wisłą, stoi
biała wysmukła murowana kapliczka, a w niej drewniany Jan N.. Mocno
zniszczony, pomalowany, ale pięknie ustrojony (nad: M.Z.)
Drewniana ludowa figura Jana N. Według miejscowej legendy rzeźba Św.
Jana Nepomucena została wyłowiona przez mieszkańców z wody i ustawiona w
drewnianej kapliczce, w miejscu do którego przypłynął. Niedawno (w 1999
r.), z powodu zniszczenia ze starości drewnianej kapliczki, Nepomucen
znów odbył podróż. Tym razem przebył tylko ok. 150 m. Nową siedzibę
uszykowano mu w wiejskiej dzwonnicy, którą przy okazji przebudowano.
Stąd nietypowa dla Nepomucena kapliczka z dzwonem (nad: M.Z.)
Dębica (gm. i pow. Dębica,
): ul. Świętosława 139 (dawniej Kędzierz), parcela S. Olechowskiego. Kapliczka, zbudowana w II
połowie XIX wieku przez Jana Kota. Wewnątrz rzeźba Jana N.,
barokowa z XVIII wieku, oraz feretron z obrazem Matki Boskiej
Nieustającej Pomocy. W szczycie wnęki z figurkami śś. Łukasz,
Stanisław Bp. (nad: K.M.)
Dębica (gm. i pow. Dębica): na południowy wschód od centrum
miasta w przysiółku Wolica-Kopaliny, na parceli
Jasińskich stoi kapliczka, ufundowana w 1910 roku przez Jana i
Mariannę Panków. Wewnątrz ludowa rzeźba Jana Nepomucena oraz
kopia późnobarokowej rzeźby Matki Boskiej z Dzieciątkiem,
wykonana w 1982 r. przez R. Dobosza z Nowego Sącza. Oryginał
przeniesiony został do kościoła par. N. M. P. w Dębicy. Ponadto:
cztery rzeźby aniołków ludowo barokowe, ludowe rzeźby Jana
Kantego, Chrystusa Zmartwychwstałego, śś. Kazimierza. Wykonawca
J. Panek (nad: K.M.)
Latoszyn (gm. i pow. Dębica,
): drewniany Jan N. w oszklonej
wnęce kapliczki. Jan N. strzeże mostu ma rzece Ostrej przy
dojeździe do granicy Dębicy od strony Tarnowa. Wedle miejscowej tradycji figura
przypłynęła tu z wodą. Jednak zagadnięta staruszka
nie potrafiła określić czasu powstania kapliczki. Kapliczka,
zbudowana w 1978 roku po zniszczeniu (przez pędzący samochód)
starej, fundowanej w 2 połowie XIX wieku, przez Blezieniów. W
głębokiej niszy, figura św. Jana Nepomucena, późnobarokowa,
wiek XVIII/XIX z pierwszej (zniszczonej) kapliczki (nad: M.K.,
uzup: K.M.)
Głobikowa (gm. i pow. Dębica,
): koło wieży przekaźnikowej
stoi murowana kapliczka z połowy XIX wieku. We wnęce
70-centymetrowa rzeźba św.
Jana Nepomucena, ludowa w tradycji barokowej, XIX wiek.
Odnowiona w 1975 roku (nad: M.K.)
Gumniska (gm. i pow. Dębica): parcela J. Cabaja. Murowana
kapliczka słupowa, zbudowana w XIX wieku, koło nieistniejącego
dworu Foksów, staraniem właścicieli. We wnęce rzeźba św. Jana
Nepomucena ludowa barokowa z XIX wieku (nad: M.K.)
Pustków (gm. i pow. Dębica): w centrum wsi, na skrzyżowaniu
dróg, stoi kapliczka przydrożna z rzeźbą JN, wzniesiona w
początku XIX wieku, składa się z pięciu masywnych kolumn
ustawionych na wspólnym, kolistym cokole otaczających rzeźbę
świętego. Nakrywa ją niewielki, dwuspadowy daszek kryty blachą.
Figurka otoczona drzewami i metalowym płotkiem (nad: K.M.)
W kaplicy z roku 1841 stojącej na cmentarzu znajduje się
barokowo-ludowa rzeźba Jana N. z XVIII wieku (nad: Pietrosul)
Pilzno (gm.
Pilzno, pow. Dębica,
):
kamienna polichromowana figura Jana N. w sąsiedztwie kościoła i
klasztoru karmelitów ustawiona na prostokątnym cokole i
chroniona blaszanym daszkiem na wygiętych metalowych nóżkach.
Jan na biret, czerwoną pelerynę, aureolę, palmę i krzyż
Łęki Górne (gm.
Pilzno, pow. Dębica): na skrzyżowaniu drogi prowadzącej do
Zwiernika, przy alei prowadzącej do dworu, stoi barokowa
kapliczka z XVIII wieku. Murowana, z pilastrami na narożach,
wewnątrz rzeźba Jana N.
z drugiej połowy XVIII wieku
Jaworze Górne (gm.
Pilzno, pow. Dębica): kapliczka
wzniesiona w XIX wieku z fundacji Pieniążków - właścicieli dworu.
W 1978 roku przebudowana przez Bronisławę Banaszek. Wewnątrz
rzeźba Jana N., późnobarokowa z wieku XVIII, z dodanym nowym
krucyfiksem (nad: K.M.)
Lipiny (gm.
Pilzno, pow. Dębica): przy szosie Pilzno – Chotowa stoi
kapliczka wzniesiona na przełomie XVIII i XIX wieku,
nieustalonej fundacji. Wewnątrz rzeźba Jana N.
, późnobarokowa, wiek
XVIII (nad: K.M.)
Zwiernik Średniaki (gm.
Pilzno, pow. Dębica): parcela J. Jurka, w rejonie zabudowań
dworskich. Kapliczka,
wzniesiona około 1770 roku, z fundacji dworskiej. Wewnątrz rzeźba
św. Jana Nepomucena z II połowy XVIII wieku. Odnawiana w 1909
roku, 1925 i 1946. Gruntownie odnowiona w 1970 roku z fundacji
Stanisława Zagorca (nad: K.M.)
-
Parkosz (gm.
Pilzno, pow. Dębica): przy murze podworskim, w
miejscu figury św. Jana Nepomucena zniszczonej w
czasie działań wojennych w roku 1944,
wzniesiono w 1961 roku, z fundacji mieszkańców
wsi kapliczkę. Wewnątrz
pozorowana grota z dzikich kamieni, w której
znajduje się figura N. P. Maryi Niepokalanie
Poczętej (nad: K.M.)
Kapliczka wzniesiona pod koniec wieku XIX
z fundacji Ćwioków i
Gruszewskich. Wewnątrz rzeźby ludowe z wieku XIX: ŚŚ. Jana
Nepomucena i Floriana, obraz ludowy Veraicon oraz kilka
oleodruków (nad: K.M.)
Murowana okazała kapliczka zaopatrzona w
sterczynowy szczyt, kryta dachówką, zbudowana około połowy
XIX wieku. Wewnątrz rzeźba św. Jana Nepomucena, ludowa, w
tradycji barokowej wiek XVIII/XIX. Według tradycji
przeniesiona w 1810 roku z miejscowego kościoła parafialnego
adaptowanego wówczas na spichlerz (nad: K.M.)
Przy wjeździe od
strony Przecławia stoi ceglana kapliczka, postawiona
na miejscu drewnianej wzniesionej w
XVIII/XIX wieku, z fundacji dworskiej Potockich (inne źródło
podaje Szostaków, przodków dzisiejszej właścicielki). Odnowiona w
1975 roku, a następnie zmieniona niestety na nową w roku
2008. Wewnątrz rzeźba św. Jana Nepomucena,
barokowo–ludowa, wiek XVIII/XIX. Polichromia, mocny
skręt ciała, stuła, w ręku krzyż (nad: K.M., uzup:
Pietrosul)
Przy wjeździe do zespołu dworskiego stoi
kamienna polichromowana figura św. Jana Nepomucena z
przełomu XVIII i XIX wieku. Wielokrotnie restaurowana.
Miejsce uporządkowane w sierpniu 2017 (nad: K.M.)
Kapliczka, wzniesiona w XVIII wieku z
fundacji dworskiej, a na początku XX wieku przestawiona z
otworzeniem pierwotnej formy. Wewnątrz figura i obraz MB w
miejsce skradzionej (>>)
Bączałka (gm. Brzostek, pow. Dębica): kapliczka murowana,
kamienna na prostokątnym planie, kryta dwuspadowym dachem, z
pierwszej połowy XIX wieku. We wnętrzu umieszczone ludowe
rzeźby: św. Jana Nepomucena, MB z Dzieciątkiem na półksiężycu i
Chrystusa Ukrzyżowanego. W trójkątnym szczycie rzeźba
Gorzejowa (gm. Brzostek, pow. Dębica): murowana kapliczka,
wzniesiona na przełomie XVIII i XIX wieku, na prywatnej parceli J. Kiecy. Wewnątrz
współczesna rzeźba św. Jana wstawiona tam na miejsce
skradzionej (>>) (zobacz niżej) (nad: K.M.)
-
Gorzejowa (gm. Brzostek, pow. Dębica): w starej murowanej kapliczce
stała niegdyś figura Jana Nepomucena z połowy XVIII wieku.
Została
skradziona (>>) razem z
renesansowymi płaskorzeźbami z XVI wieku przedstawiającymi św.
Annę Samotrzeć i niezidentyfikowanego biskupa. Na jej miejscu
nowa figura (zobacz wyżej)
Grudna Górna (gm. Brzostek, pow. Dębica): w sąsiedztwie
kościoła parafialnego mszalna kaplica św. Jana Nepomucena. Pierwotne
jej powstanie określa się na wiek XVIII. Obecna postać to
przełom XVIII/XIX wieku. Wewnątrz ludowa
rzeźba św. Jana Nepomucena oraz obraz Miłosierdzia Bożego. Gruntownie odnowiona w 2005 roku
(nad: K.M.)
Zawadka Brzostecka (gm. Brzostek, pow. Dębica): kapliczka z
XIX wieku, nieznanej fundacji. Wnętrze kapliczki, na drewnianym
ołtarzyku, ludowe rzeźby Jana Nepomucena, Matki Boskiej z
Dzieciątkiem oraz św. Dominika (nad: K.M.)
Zawadka Brzostecka (gm. Brzostek, pow. Dębica): przy drodze 992, niedaleko stacji
benzynowej i przy
starej lipie znajduje się kapliczka słupowa z 1893 roku. Wykonano
ją z piaskowca, a trzy kondygnacje rozczłonkowano gzymsem.
Wieńczy ją półkolisty naczółek z kamiennym krzyżem. W drugiej i
trzeciej kondygnacji w zaszklonych wnękach umieszczono rzeźby
ludowe św. Jana Nepomucena i Matki Bożej z Dzieciątkiem datowane
na XIX w. Niżej widnieje napis fundacyjny: KU CZCI NMP
RÓŻAŃCOWEJ POSTAWIŁ TĘ FIGURĘ JAN KRZYŻAK W R. 1893 (nad:
K.M.)
Kaplica w rynku z
1816 roku, zbudowana na rzucie prostokątnym z fasadą i
dwoma słupami typu kolumnowego z figurą św. Jana Nepomucena z
końca XVIII wieku. Obok kaplicy zachowała się do niedawna XIX- wieczna studnia
tradycyjnie zwana "studnią u Jana". W latach 1918–19
była ona przebudowana, wyremontowana w 1989 roku, jednak w
latach 2016-17 pompę zdemontowano i obecnie praktycznie nie
istnieje (uzup: Pietrosul)
Przy drodze Pilzno - Jasło, naprzeciw
budynku byłej szkoły podstawowej, murowana z cegły kapliczka
wzniesiona w drugiej połowie XIX wieku, kryta dachówką. Jej
fasadę zdobią charakterystyczne półkolumny. Wewnątrz
barokowo-ludowa rzeźba Jana N. (nad: K.M.)
Przy starym trakcie Przeczyca – Jodłowa
Dolna, na parceli S. Nawracaja, stoi drewniana kapliczka wzniesiona w I połowie XIX
wieku, w bardzo złym stanie. Wewnątrz powinny być: rzeźba św.
Jana Nepomucena barokowo – ludowa z XVIII wieku, oraz figura N.P.
Maryi Niepokalanie Poczętej (nad: K.M.) (uwaga: ustalić stan
obecny)
Obraz Jana N. rezydował niegdyś w prawym
bocznym ołtarzu w dawnym kościele z 1687 roku Kościół został
rozebrany w 1907 roku, losy obrazu nie są znane (nad:
Pietrosul)
W tej miejscowości, leżącej na granicy województwa krakowskiego,
znajduje się kamienna figura z 1920 roku fundowana przez Piotra Sankowskiego na
pamiątkę jego rodziców. Walenty Sankowski nabył tutejszy dwór i rozebrał
stojący opodal zbutwiały krzyż. W zamian postanowił ufundować kapliczkę,
lecz to postanowienie zdołał spełnić dopiero jego syn. Kamień, aureola,
z której odpadła jedna gwiazda, statyczna poza. Spory cokół z wnękami
zaopatrzonymi w płaskorzeźbione figury świętych (uwaga: upewnić się co
do usytuowania obiektu w woj. sandomierskim) (nad: L.J.,
zobacz kartę obiektu). Na cokole inskrypcja:
KTO STRZEŻE UST
SWOICH
STRZEŻE DUSZY SWOJEJ
WALENTY I ZOFIA
SANKOWSCY
W przysiółku Szebni leżącym na granicy województw ruskiego i
krakowskiego znajduje się kapliczka
wybudowana około 1831 roku w miejscu dawnego cmentarza
cholerycznego. Wewnątrz malowana na czarno-biało figura Jana
N. (uwaga: ustalić dokładniejszą lokalizację)
Koło mostu na Wisłoce odbudowanego w roku 2010
burmistrz i rada miasta oraz projektant konstrukcji wspólnie ufundowali w
grudniu 2011 roku figurę Jana N. Jest to
szablonowy odlew z
żywicy epoksydowej figury Jana N. z
Jarosławia, wykonany w Pracowni
Rzeźbiarsko-Odlewniczej "ARKADA" w
Łowcach
(>>) koło Jarosławia [zobacz też: Jarosław,
Lubienia
(zobacz wyżej), Kielnarowa, Jasło,
Krasiczyn,
Obory (gm. Zbójno, pow. Golub-Dobrzyń, woj.
kujawsko-pomorskie)
na Kujawach (>>)]
(nad: H.Jakóbczak)
W tej miejscowości, leżącej na granicy województw ruskiego i
krakowskiego, znajduje się mała kapliczka z dwoma oknami i drzwiami z
czasów zaborów. W środku umieszczona jest figura Jana Nepomucena.
Kapliczka ta została wyremontowana, przy czym zmieniono jej wygląd.
Figura jest drewniana i polichromowana, w wyraźnym kontrapoście, o
wzniesionym ku niebu spojrzeniu i ładnym geście pustych rąk
Na niewielkim wzniesieniu koło rzeki stoi murowana z cegły otynkowana kapliczka
ozdobiona ładnym falistym gzymsem, z daszkiem krytym dachówką, boniami
na rogach, zwieńczona metalowym krzyżem. Wybudowana w roku 1824 przez
Jana Hendzla, remontowana w latach 1947 (naprawa zniszczeń wojennych) i 1982. Obiektem opiekuje się,
utrzymując go w znakomitym stanie, rodzina Bronowiczów. Wewnątrz
destrukt drewnianej figury Jana N. z czasów ufundowania kapliczki,
zniszczonej przez Niemców i odnalezionej w stawie (zobacz też niżej) (nad: H.Jakóbczak)
W opisanej powyżej kapliczce (zobacz wyżej) prócz destruktu drewnianej
figury z czasów ufundowania kapliczki znajduje się nowa szablonowa
kolorowa figura Jana N. z krzyżem, palmą i aureolą (nad: H.Jakóbczak)
Po lewej stronie drogi z Kołaczyc stoi współczesna (1980, odnowiona
2011) kapliczka fundacji tutejszych mieszkańców. Jest ona kontynuacją
poprzedniej kapliczki proweniencji dworskiej postawionej ponoć przez
hrabiego w ekspiacji za zastrzelenie sługi, któremu kazano wejść na
drzewo i udawać ptaka. Pierwotny obiekt stał po drugiej stronie rzeki,
nad stawem, koło drogi, został jednak - tak jak wiele w okolicy -
zniszczony w czasie wojny przez Niemców. Figurę Jana N. wrzucono do
stawu, tak jak w przypadku sąsiedniej Bieździadki. Wyłowiona rzeźba
wróciła na swoje miejsce, ale kapliczka uległa zniszczeniu na skutek
zarwania się brzegu stawu. Figurkę do nowej kapliczki odnowił Jan
Sienicki. Ma ona białe szaty z błękitnym rąbkiem, biret i puste ręce (nad: H.Jakóbczak)
Po lewej stronie drogi do Sowiny, na granicy z tą miejscowością, stoi współczesna betonowa
kapliczka. Jest ona prawie identyczna
jak opisana powyżej kapliczka przy drodze do Kołaczyc (zobacz wyżej) i również powstała
na miejscu starszej, zniszczonej w związku z poszerzaniem drogi.
Głównymi obiektami są tu obraz MB Częstochowskiej i feretronowa figura NMP z Dzieciątkiem, ale jest również nieduża czarno-biała figurka Jana
N., prawie na pewno niesłusznie uważana za wizerunek Jana Kantego
(uwaga: potwierdzić tożsamość świętego) (nad: H.Jakóbczak)
W kaplicy Zwiastowania NMP przy kościele parafialnym pw. Świętej Trójcy,
po prawej stronie ołtarza MB z 1891 roku, znajduje sie figura Jana N. (nad:
Pietrosul)
Niedaleko mostu na Jasiołce stoi XIX-wieczna kapliczka drewniana, na
czterech słupach, dawniej pokryta gontem, dziś blachą. Obiekt ostatnio
był remontowany w 2008 roku. Na szczycie dachy znajdowała się mała
wieżyczka obita blachą - niestety zlikwidowano ją, pozostał tylko
wieńczący ją krzyż. Postumenty pod słupami i cokół obłożono płytami z
(sztucznego?) kamienia, a i same słupy są być może się nowe. Niestety,
jak to często u nas bywa, obiekt wiele stracił na tej renowacji. Dębowa
figura JN jest być może starsza niż kapliczka, choć napis na
umieszczonej na cokole tabliczce z brązu: "ŚW. JAN NEPOMUCYN z 17
WIEKU ODNOWIONY W 1968 R." mocno ją postarza. Jan jest birecie,
sutannie i komży. W prawej ręce trzyma krzyż. Otrzymałem miły list od
pana T.C. ze Świerzowy, zezwalający na skorzystanie ze zdjęć z
uroczystości poświęcenia figury po remoncie (maj 2009) zamieszczonych na
stronach gminy. Jest też
film (>>)
W tej wsi, dziś części Odrzykonia (który należał już do
Ziemi Sanockiej dawnego woj. ruskiego >>) Murowana kapliczka z
drewnianą figurą Jana N. (uwaga: obiekt dawniej notowany, w ślad za
"Pejzażem Frasobliwym", pod hasłem Kombornia. uzup: Pietrosul)
Rzeźba św. Jana Nepomucena z XVIII wieku w kościele Podwyższenia Krzyża
Świętego, w jego zachodniej części stanowiącej wcześniej neogotycką kaplicę
Matki Boskiej Bolesnej (nad: Pietrosul)
Na wzgórzu, przy drodze do Nipli, w murowanej i tynkowanej kapliczce domkowej z sygnaturką stojącej dawniej wśród drzew, jest
ludowa rzeźba Jana N., polichromowana, w birecie i z krzyżem (nad: Pietrosul)
Przy bocznej ulicy prowadzącej jeszcze za
wyciąg narciarski stoi bielona murowana kapliczka z
dwuspadowym daszkiem. W jej wnęce polichromowana figura Jana
N. w birecie, z nieoryginalnym, źle osadzonym krzyżem Napis
na tabliczce: "Kapliczka / Św. Jana Nepomucena / rzeźba
1880 r. / kapliczka 1952 r." (uzup:
Pietrosul)
W przysiółku Słopnia stała niegdyś piękna
brogowa kapliczka z drewnianą ludową figura Jana N. z drewna
sosnowego, wykonaną w wieku XIX. Obecnie niestety starą
kapliczkę zastąpiła współczesna blaszano-szklana klatka, a
cały obiekt był kilkukrotnie przenoszony. Miejscowa legenda
mówi o wypędzeniu dziedzica Dydyńskiego, który chcąc wkupić
się w łaski włościanina Jana Kliczki ofiarował mu - na jego
prośbę - figurę jego patrona stojąca na jego ziemi. Ten
przeniósł ja na swoją działkę, jednak w związku z budową
szkoły obiekt przewędrował do przysiółka Słopnia w roku
1910. Kolejne razy przesuwano kapliczkę w latach 50. XX
wieku w związku z budową drogi na Bonarówkę, i aktualnie
stoi na posesji państwa Królów. Figura konserwowana w latach
1950 i 1995 (nad: H.Jakóbczak)
Ludowa rzeźba św. Jana Nepomucena z XIX
wieku w murowanej, krytej dachówką kapliczce. rzeźba stoi po
lewej stronie ołtarzyka, na której figura MB z Dzieciątkiem (nad: Pietrosul)
Płaskorzeźba św. Jana Nepomucena w
ołtarzyku ludowym z XIX wieku w nieistniejącej już kaplicy z
końca XIX wieku. Może przeniesiona została do nowej
kapliczki stojącej na miejscu starej? (uwaga: sprawdzić na
miejscu) (nad: Pietrosul)
W kapliczce z 1959 roku umieszczono
starszą figurę Jana N., z roku 1893, wykonaną zapewne przez
tutejszego rzeźbiarza Grzegorza Kopytę (nad: Pietrosul)
Glinik Charzewski (gm. i pow. Strzyżów): między drogą nr 998
a torami, na pagórku wśród drzew, stoi murowana bielona kapliczka Jana N. z
dwuspadowym daszkiem. Wewnątrz ludowa figura JN z aureolą,
polichromowana
Przy drodze na Górę Zamkową i do
Przedmieścia Czudeckiego, na granicy zespołu dworskiego w
Nowej Wsi Czudeckiej (zobacz niżej) stoi przydrożna
kapliczka z figurą przedstawiającą św. Jana Nepomucena.
Inskrypcja na cokole ma związek z podwójnym patronatem Jana
- nad dobrą sławą i wodą: "Ś.Janie / tys dobrodzi / strzeż
honoru / broń powodzi". Drewniana brogowa kapliczka pochodzi z
połowy XIX wieku, kryta jest gontem i ma bardzo ładne wolutowe
ozdobniki. zamknięta z trzech stron płotkiem. Wewnątrz
ludowo-barokowa figura z drugiej połowy XIX wieku, drewniana i
polichromowana, z pustymi już dziś rękoma. Jako fundamentu kapliczki użyto blatu kamiennego
stołu, który znajdował się na terenie parku dworskiego
należącego do rodziny Wojciechowskich herbu Korab. Bardzo
malowniczy obiekt (nad: E.T., uzup: S.D.)
Niedaleko mostu na Wisłoku i torów
kolejowych jest ulica Św. Jana. Stoi tam
kamienna barokowa figura Jana N., wystawiona na pamiątkę
wielkiej powodzi, która nawiedziła te tereny, w mocnym
kontrapoście, z herbem Nałęcz i archaiczną dedykacją
fundatora - Wojciecha Grabieńskiego - na postumencie: "BOGU HONOR CZEŚĆ
ŚWIĘTEMU ZA PATRONA DANEMU / RP 1752 D 20 JULII / S JANIE TYS
DOBRODZI STRZEŻ HONORU BROŃ POWODZI". Cokół jest rozrzeźbiony,
z wolutami, natomiast figura raczej statyczna
W kościele św. Trójcy (zobacz wyżej) znajduje się
barokowy boczny ołtarz Jana N. z końca XVIII
wieku. Jego częścią jest okazały obraz z Janem adorującym
krzyż oraz płaskorzeźbiona scena Spowiedzi Królowej
umieszczona w rocaille w antepedium.
Tamże napis: "SANCTE JOANNES NEPOMU/CENE. Patrone & Protector
bonae FAMAE. Ora pro nobis." oraz, na złotych
rocaillowych kartuszach, cytat z Pisma: "Ogrodź
cierniem uszy twoje / nie słuchaj języka złośliwego / (a) ustom
twoim uczyń drzwi, i zamki (Eccl.28.29)". W tle
obrazu widoczne są otwarta księga oraz astrolabium sferyczne, tajemniczy obiekt, którego symboliczne znaczenie ciągle nie jest jasne
(zobacz >>).
W szczycie - Apoteoza Języka (uzup: Pietrosul)
¿/-
Nowa Wieś Czudecka (gm. Czudec, pow. Strzyżów): być może
jest tu brogowa kapliczka z figurą św. Jana. Czy jest to kopia
tej ze skansenu w Sanoku
(zobacz >>;),
czy oryginał (a w skansenie umieszczono kopię), czy też jeszcze
inna figura? (uwaga: istnieje też możliwość, że Nepomuka tu nie
ma, a źródła mylą Czudec z sąsiednią Nową Wsią Czudecką, zobacz
wyżej)
Pstrągowa (gm. Czudec, pow. Strzyżów,
):
przy kościele św. Bartłomieja stoi późnobarokowy kamienny Jan N. z
XVIII wieku, remontowany w 2004 roku, niestety niezbyt udanie.
Umieszczono go na nowym cokole wykonanym z cegły i pomalowanym
na ciemnoczerwono. Stanowi kontrast z nowoczesną toporną bryłą
kościoła (nad: K.I.)
Pstrągowa (gm. Czudec, pow. Strzyżów,
):
Jan w murowanej kapliczce w górnej części wsi, po prawej stronie
drogi w kierunku Budzisza, 15 m od drogi, przy skrzyżowaniu z
drogą do dawnego folwarku. Kapliczka niszowo-wnękowa, być może
fundacji dworskiej z końca XIX wieku (rok 1900?). Ściany
obustronnie tynkowane, bielone. Na planie kwadratu, frontem z
prostokątnym otworem wejściowym na południe. Wejście do połowy
przysłania drewniany płotek na zawiasach. Kapliczka nakryta
została namiotowym dachem pokrytym pierwotnie gontem, potem
papą, ostatnio zaś blachą. Szerokość ściany frontowej 1,5 m, zaś
wysokość wraz z dachem 3 m. Dach wieńczy wykonany z żelaza
krzyż. Dawniej kapliczka była malowniczo przekrzywiona,
lecz po ostatnim remoncie odzyskała pion, tracąc w zamian
zaokrąglenie otworu wejściowego. W dolnej wnęce znajduje się
statua św. Jana Nepomucena. Wysokość rzeźby 1 m, zaś długość
krzyża, który trzyma w rękach św. Jan, wynosi 60 cm. Jan jest
pomalowany na biel i brąz, a niefachowa ręka nadała mu
smutno-dziwny wyraz twarzy
W sąsiedztwie mostu na rzeczce murowana kapliczka
arkadowa zakończona spiczastym
daszkiem, z polichromowaną figurą św. Jana Nepomucena. na
podstawie archiwalnej fotografii można stwierdzić, że obecna
kapliczka powtarza w innym materiale formę swej drewnianej poprzedniczki (nad: J.D.)
Jest tu, niedaleko dworu i rzeczki
Goźnicy,
ładna murowana bielona kapliczka z dwuspadowym dachówkowym
dachem, zapewne fundacji dworskiej. Wewnątrz polichromowana figura Jana N.
(we wrześniu 2012 kapliczka była pusta, a rama okienna
połamana) (uzup:
Pietrosul)
W kapliczce skrzynkowej na przydrożnym
krzyżu umieszczono małą figurkę Jana N. Aktualnie figurka
jest wyprostowana, a kapliczka przekrzywiona, dawniej było
odwrotnie (nad: Pietrosul)
Na dawnym terenie dworskim usytuowana
jest czworoboczna kapliczka Jana Nepomucena, murowana,
bielona, z dwuspadowym dachówkowym dachem, zlokalizowana w
widłach rzeki Stobnicy i Krościenki w bliskim
sąsiedztwie starego kościoła. Wyposażona była w rzeźbę ołtarzową
JN, została jednak w roku 1994 ograbiona przez nieznanych
sprawców - nie wiem, czy zachowała się figura Jana, zapewne
jednak nie (uwaga: sprawdzić stan aktualny)
Na cmentarzu, w głębi, po prawej stronie
od wejścia stoi kapliczka grobowa mająca przeszklone drzwi.
W kapliczce znajduje się drewniany Jan Nepomucen adorujący
sporych rozmiarów krzyż. Figura pomalowana jest w kolorach
czarnym, białym i brązowym. Pod szyją ma ozdobny, złoty
sznur
W kościele św. Mikołaja, w prezbiterium
po prawej, wisi obraz z Janem N. Ma on długi krzyż, który
trzyma jakby był to instrument muzyczny, pięć gwiazdek wokół
głowy i otwartą księgę leżącą na stole lub ołtarzu
przykrytym obrusem z frędzlami. Szachownicowa
podłoga podkreśla perspektywę. Tło to niebo z obłokami i architektoniczna
struktura po prawej stronie. Wokół unoszą się dwa aniołki z
atrybutami: palmą i palcem przy ustach, oraz jedna
uskrzydlona główka (nad: Pietrosul)
Obok domu murowana kapliczka-krzyż z
figurą Jana N. we wnęce. Napis: "Bóg nagradza ofiarę temu, co podpiera
wiarę R. P. 1865. Jan Krzyz." (nad: Pietrosul)
Przydrożna kapliczka wzniesiona w I
połowie XIX wieku, murowana, otynkowana. Wewnątrz znajduje
się współczesna pseudoludowa figura Jana N. na miejscu skradzionej (>>) rzeźby z I połowy XIX (zobacz niżej), Jest tam
też wieku
krucyfiks ludowy z XIX wieku (uzup: Pietrosul)
W przydrożnej kapliczce (zobacz wyżej)
była rzeźba św. Jana Nepomucena z I połowy XIX wieku.
Skradziona (>>) około roku 2000, zastąpiona nową figurą (nad:
Pietrosul)
Na prywatnej posesji, w nowej (2005)
kapliczce-oszklonej klatce na ceglanym cokole, stoi dębowa
polichromowana figura Jana N. z przełomu XIX i XX wieku.
Poprzednia lokalizacja to nieistniejąca już kapliczka brogowa na
sąsiedniej posesji, potem przez ponad 20 lat leżała na strychu,
skąd wyciągnął ją obecny właściciel, wyremontował ją i dba
o nią
W kościele NNMP znajduje się feretron z
wizerunkiem Jana N. pochodzący z II połowy XVIII wieku, w
ażurowej ramie. Widać Jana z pięcioma gwiazdami nad głową, z
językiem w ręku i dwa aniołki - z palcem na ustach i z
krzyżem (nad: H.Jakóbczak, uzup: Pietrosul)
W kościele NNMP był niegdyś ołtarz Jana
N. Informacja o ufundowaniu prebendy przez Andrzeja Ankwicza herbu Abdank, proboszcza, kanonika i kustosza
krakowskiego, pochodzi z roku 1749 i dotyczy jeszcze starego
drewnianego kościoła (uwaga: sprawdzić stan aktualny)
(nad: H.Jakóbczak)
Mieszka tu rzeźbiarz Stanisław Weron,
który wykonał co najmniej jedną figurę Jana N. Jej wysokość to
61 cm, a wykonana jest z drewna lipowego
(nad: Pietrosul)
Relief z Janem N. na słupowej
trójkondygnacyjnej kapliczce z krzyżem. Napisy głoszą: "Ś.t. jan" i "Na cześć i
na chwałę / pana Boga zbudo / wali Franciszek i / Anna
Tyburscy" oraz "R.P. 1914"
(nad: Pietrosul)
Przy kościele św. Wawrzyńca stoi okazały
kamienny Nepomuk, głęboko pochylony w
geście czci wobec krzyża, datowany na rok 1736 (zatarta dana na
cokole).
Prawy kontrapost, polichromia. Na cokole Pilawa, herb Potockich. Jest to jeden z grupy podobnych obiektów, powstałych
najprawdopodobniej w jednym warsztacie w latach 1736-98,
rozsianych wzdłuż starego traktu na Ruś, od Rzeszowa po Ropczyce (Świlcza, Trzciana, Dąbrowa,
Będziemyśl, Sędziszów), wiązanych z fundacjami Potockich -
zapewne fundatorem był Michał Potocki syn hetmana Feliksa "Rewery",
który odziedziczył "latyfundium sędziszowskie" (zobacz więcej na
jego temat >>). Forma
nieco podobna do nieco młodszej figury w Łabuniach (bełzkie >>) (nad: M.K.)
W kościele św. Wawrzyńca kolatorski
ołtarz boczny umieszczony na styku prezbiterium z nawą nosi
wezwanie Jana N. Drewniany, polichromowany i złocony, sprzed
połowy XVIII wieku. Obiekt może mieć związki z rodziną
Christiani-Grabieńskich (zobacz niżej)
Na cmentarzu parafialnym znajduje sie
murowana kaplica pod wezwaniem św. Jana Nepomucena,
wybudowana w 1855 roku przez rodzinę Christiani-Grabieńskich – ówczesnych
dziedziców Przybyszówki. W podziemiach tej kaplicy
umieszczono trumny zmarłych z tego rodu. Jeden z nich nosił nawet imię Jana Nepomucena (~1790-1855). Dzisiaj we wnętrzu
urządzono niestety magazyn (uwaga: kaplica ta w
źródłach jest często mylona z drugą, starszą (pod wezwaniem
MB, z 1754 roku fundacji Leśniowskiego?) (uzup: Pietrosul)
W tej miejscowości, kilka kilometrów na
zachód od Trzciany, stoi podobny do trzciańskiego, duży kamienny
barokowy i polichromowany Nepomuk ujęty w mocnym lewym kontrapoście.
Tutaj ta klasyczna poza przypomina nieco pozycje gitarzysty
rockowego. Jest to jeden z grupy podobnych obiektów, powstałych
najprawdopodobniej w jednym warsztacie w latach 1743-98 wieku,
rozsianych wzdłuż traktu Rzeszów-Kraków (Świlcza, Trzciana, Dąbrowa,
Będziemyśl, Sędziszów), wiązanych z fundacjami Potockich (zobacz więcej na ten temat >>) (nad: M.K.)
Koło mostu na Czarnej drewniana polichromowana figura Jana N. w
oszklonej wnęce kapliczki opartej na dwóch kolumienkach.
Kapliczka jest następczynią starszej; obecna figura również
zastąpiła starszą gipsową (zobacz niżej) (nad: H.Jakóbczak)
Przy skrzyżowaniu leśnych ustawiono dróg
duży krzyż z Pasją. Wśród rzeźb nieco niespodziewanie
znalazła się drewniana polichromowana figurka Jana N.,
najwyraźniej zastępująca Jana Chrzciciela
Figura św. Jana Nepomucena na wprost
dawnego założenia dworskiego, usytuowana obok rzeczki Mrowla
(pot. Mrówka). Figura drewniana, polichromowana, datowana na
pierwszą połowę XIX wieku, zadaszona drewnianą wiatą, krytą
gontowym daszkiem namiotowym. Oryginalnie podstawa kapliczki
była drewniana. W 2003 roku drewniany postument wymieniono
na obecny cokół kamienny, figurę podwyższono. Informacja
przekazana przez etnografa Franciszka Kotulę w roku 1973: „W czasie odpustu w Mrowli, na który
przybyli i ludzie z Bratkowic, jak zwykle dużo wypili. Jakaś
grupa usiadła sobie w cieniu drzew nad rzeczką, obok figury św.
Jana. Jeden z chłopów z Bratkowic, już podpity, trzymając w ręce
flaszkę wódki, zwrócił się do figury i żałując św. Jana, że tak
stoi opuszczony wzywał go do towarzystwa, żeby też się upił.
Chłop w tym momencie ogłuchł. (...) Ogłuchnięcie chłopa uważano
powszechnie za karę Bożą.” (nad: K.I.)
Niedaleko potoku Przyna, w szklanej klatce na betonowym cokole
stoi kamienna polichromowana statyczna figura Jana N. ze
stułą na szyi, z przełomu XIX i XX wieku (uwaga: upewnić się
co do przynależności tej granicznej miejscowości do woj.
sandomierskiego)
W kościele św. Andrzeja w roku 1763
znajdowała się figura Jana N. zdobiąca ambonę. Wykonana w
roku 1741, jej dalsze losy nie są nam znane (nad: Pietrosul)
Drewniana figura Jana N. w murowanej
kapliczce, w pobliżu rzeki Szlachcianki, pomiędzy torami a
obwodnicą i przy drodze do cmentarza. Kapliczka Jana należy
do największych w parafii i przypomina nieco tę z Sanoka. Czas powstania obiektu jest
dyskusyjny. Ale znany badacz Franciszek Kotula wysunął
przypuszczenie, że w końcu XIX wieku zbudowali ją
stacjonujący w Głogowie czescy dragoni (tę wersję po
analizie architektonicznej potwierdza Wojewódzki Konserwator
Zabytków w Rzeszowie; inna wersja mówi o wieku XVIII).
Kapliczka ma wysokość 4,5 metra, jest jednokondygnacyjna,
posadowiona na cokole, zwieńczona żelaznym krzyżem. Rzeźba
Nepomuka jest drewniana, pomalowana farbą olejną. Nad głową
znajduje się miedziana aureola z pięcioma gwiazdami. Posąg
stał zwrócony twarzą do rzeki i targowicy, ale po remoncie w
1994 roku odwrócono figurę w kierunku południowym, tym samym
zatracając w pewnym sensie patronalną funkcję rzeźby
świętego. Przez wiele lat odbywały się tutaj nabożeństwa
majowe, zwyczaj ten zanikł w II połowie XX wieku. W pobliżu
kapliczki urządzano też obchody nocy świętojańskiej. Chłopcy
zbierali z cmentarza zeschłe wieńce jodłowe i zapalali
ognisko, śpiewano pieśni o św. Janie, skakano przez ogień i
rzucano w górę płonące pochodnie. Zaniechano tego wraz z
wybuchem II wojny światowej. Od lat kapliczką opiekują się
mieszkańcy ulic 3 Maja i Piekarskiej (nad: M.K.)
W artykule z "Leksykonu kultury ludowej w
Rzeszowskiem" Krzysztofa Ruszla, Rzeszów 2004, nad: K.I.) widnieje niewyraźna
archiwalna fotografia obrazu Jana N. z kapliczki na cmentarzu,
pochodzącego z końca XIX wieku (uwaga: stan aktualny należy
sprawdzić na miejscu)
Pomalowana na biało XIX-wieczna kamienna figura
Jana N. przy skrzyżowaniu, koło szkoły. Gruba warstwa farby
zaciera rysy krępej postaci w birecie, z krzyżem. Cokół
pomalowany na zielono (nad: Pietrosul)
Polichromowana figura Jana N. w starszej białej
przydrożnej kapliczce opodal stawu. Jest to współczesny
szablonowy odlew z żywicy epoksydowej wykonany przez firmę
Popiel z Kielc (zobacz >>, również Nienadowa, Sietesz,
Łowkowice, Raszowa, Stare Kotowice, Wysoka). Losy jej poprzedniczki nie są nam znane
(zobacz niżej) (nad: Pietrosul)
Stara figura Jana N. z białej
przydrożnej kapliczki przy stawie wiejskim (zobacz wyżej)
zniknęła z niej w nieznanym momencie. Jej losy nie są nam
znane, zastąpiła ją nowy szablonowy odlew (nad: Pietrosul)
Na placu przykościelnym, na skwerku
przy kolegiacie św. Michała, stoi barokowa figura św. Jana
Nepomucena z 1776 roku wykonana z biało-kremowego
kunowskiego piaskowca. Fundatorami figury byli małżonkowie
Regina i Franciszek Szymańscy, a w roku 1905 została
odnowiono ją na koszt Ostrowieckich Zakładów Górniczych.
Jest to jej druga lokalizacja, pierwotnie figura stała nad
Kamienną przy wjeździe do miasta, przy Alei 1 Maja 4
(później przezwanej Al. 3 Maja). Tę
lokalizację uzasadniało inne niż dzisiaj koryto rzeki, a
zarośla i grzęzawiska sięgały niemal do góry kościelnej. W
roku 1959 ówczesne władze miasta zażądały od proboszcza, aby
figurę przeniósł na plac kościelny, bo stojąc w tym miejscu
utrudnia widoczność użytkownikom drogi. Ksiądz Antoni
Szewczyk odmówił, a wkrótce, w nocy z dnia 19 na 20 kwietnia
samochód ciężarowy uderzył w stojący pomnik. Po koniecznych
naprawach poświęcenie przeniesionej figury odbyło się dnia 1
sierpnia 1959 roku. Napis fundacyjny głosi:
ANNO
DM 1776
EREXIT
FRANCISZEK
SZYMAŃSKI
REGINA
CONJUGESIT
ODRESTAUROWANO
OD
WSPÓŁPRACOWNIKÓW
ZAKŁADÓW
OSTROWIECKICH
GÓRNICZYCH
1905 R.
BOŻE
BŁOGOSŁAW
JCH PRACY
1998 JK ZJ
Litery JK, JZ są inicjałami Justyny Karasińskiej i Janusza Zaręby,
którzy pracowali przy odnowieniu rzeźby po wypadkach z 1997 roku,
kiedy to w nocy dnia 30 lipca utrącona została głowa świętego. Być
może spadła z powodu korozji, jest jednak opinia, że uczynił to
jakiś wandal, bo w tym samym czasie odpadła też głowa św. Jana
Nepomucena w Miłkowie (zobacz niżej), a w Sandomierzu to samo stało
się z głową błogosławionego Wincentego Kadłubka. Figura na
nowo została poświęcona 29 listopada 1998 roku (uzup: J.F.)
W tej dawnej wsi, dziś dzielnicy
Ostrowca, przy ulicy stoi murowana tynkowana kapliczka (>>) z falistym szczytem i
dachówkowym pokryciem.
Źródła różnią się co do jej datowania wahając się od połowy XVIII wieku
do wieku XIX. Wewnątrz drewniana polichromowana figura JN z krzyżem
i aureolą, niezłej klasy, w stylu ludowo-barokowym, ze skręconymi
wirowo szatami. Bardzo ładny obiekt
W roku 1755, gdy właścicielem tutejszych
dóbr był Jan Małachowski, ufundowano kamienną figurę Jana N.
Stoi na prostym dwuczłonowym cokole z gzymsem, być może
późniejszym niż posąg. Była to piękna barokowa rzeźba, niestety
dzisiaj to destrukt bez głowy i główki krzyża, z połową
aureoli, bardzo skorodowany i porośnięta mchem
(nad: TeoP.)
Jest tutaj kapliczka, a niej dwie rzeźby
- stara i nowa. Stara to stojąca w roku kamienna figura św. Jana
Ewangelisty, o czym zaświadcza napis na profilowanym cokole:
"Święty Janie / Ewangelisto / Módl się za nami / Roku 1864
/ Fundatorowie / Antoni i Franciszka Gromkowie / Andrzej i
Maryanna Sternikowie / Stanisław i Julianna Sobirajowie".
W nieznanym momencie utraciła ona głowę i najwyraźniej z
tego powodu postanowiono zastąpić ją nową rzeźbą. Powstała
... hybryda. Nowa polichromowana figura to Jan Chrzciciel, z
Księgą w lewej ręce, jednak jego głowa w birecie, zarost i
krzyż z prawej dłoni świadczą o tym, że twórca wmieszał tu
motywy nepomuckie
(nad: TeoP.)
W tej miejscowości przy bocznej drodze od Boksycki do Częstocic (dzielnica Ostrowca z
cukrownią i muzeum okręgowym), nad niskim brzegiem Kamiennej, często
zalewanym, w pobliżu siedziby Straży Pożarnej stoi figura Św. Jana.
Inskrypcja głosi: "Fundowali Franciszek i Rozalia Drozdowscy, R
1804". Na kamiennym cokole o przekroju kwadratu umieszczona
jest rzeźba JN wykonana z piaskowca, ufundowana po powodzi, która
nawiedziła Chmielów w 1803 roku. Rzeźba została adoptowana przez
uczniów tamtejszej Szkoły Podstawowej
(nad: S.P.)
Na rozstajach stoi nieco dziwaczna murowana
sklepiona półokrągło biało-niebieska kapliczka. Wewnątrz
polichromowana statyczna figura Jana N. w aureoli, ze stułą
i krzyżem. Blisko stąd do rzeki Kamiennej (nad: E.R.)
Niedaleko
remizy strażackiej, przy łuku drogi, stoi krępy kamienny Jan N. Pod tą figurą odbyłem długą rozmowę telefoniczną, co notuję celem
przypomnienia sobie tego miejsca. Jan miał przerwę w życiorysie: jak donosi kszo.pany, 2
maja 2007 w wyniku wypadku samochodowego figura została całkowicie
zniszczona. Rozpędzony mercedes jadący od strony Ostrowca wypadł z
drogi wprost na naszego Nepomuka, niszcząc go całkowicie. Licznik
mercedesa zatrzymał się na 160 km/h. Było to już drugie uszkodzenie rzeźby - w lecie 1997
roku utrącono i ukradziono głowę Jana, na miejscu której
trzeba było umieścić kopię. Stąd na cokole znalazła się data 1998 -
rok remontu obiektu. Tym razem miejscowy proboszcz - ks. Stanisław
Gaweł - już wystąpił do ubezpieczyciela kierowcy o pokrycie szkód z
jego OC, co dało efekt! W lecie 2008 roku figura pięknie
została zrekonstruowana. Na cokole napis "MÓDL SIĘ ZA NAMI
GRZESZNYMI"
W przysiółku Zarzecze, w bliskości potoku
stoi ustawiona na cokole kamienna figura Jana
N. ufundowana 26 września 1738 roku, co oznajmia napis "+
/ A:D: / MDCCXX / XVIII / D: / XXVI / 7BRIS". Jana
umieszona na skłębionym obłoku i zaopatrzono go w krucyfiks.
Rzeźba dobrej klasy (nad: Pietrosul)
Przy
kościele Wniebowzięcia MB stoi kamienna figura Jana N. z 1905 roku
ufundowana przez miejscowego księdza o inicjałach J.W.
z okazji 400-lecia miasta. Był to Jan Wiśniewski, który w Ćmielowie
w latach 1901-1906 był proboszczem. Regionalista, całe życie zbierał
i opisywał "pamiątki historyczne". Ufundował również Nepomuka w
Cerekwi(>>). Tradycja mówi, że pod kapliczką spoczywa
powstaniec kościuszkowski zabity przez Rosjan
U zbiegu trasy Ostrowiec Świętokrzyski - Ożarów z trasą Ćmielów- Boria znajduje się domkowa, murowana, pomalowana na biało kapliczka
kryta gontem.
W środku drewniana, polichromowana figura św. Jana Nepomucena, w
kolorach czarnym i białym. Nepomucen ma krzyż, palemkę i aureolę
wokół głowy (nad: I.M.)
Przy drodze do Krzczonowic stoi murowana domkowa kapliczka nepomucka z półokrągłym wejściem i dwuspadowym daszkiem. Rezydowała w niej stara drewniana figura Jana N., z trzymanym
prawie pionowo krzyżem. Przed 2007 rokiem kapliczka
została zdewastowana przez wandali. W 2008 dokonano remontu obiektu,
a figura zastąpiona nową (zobacz niżej). Nie znam dalszych losów
starej rzeźby (skradziona? przeniesiona do kościoła? całkowicie zniszczona?)
Przy drodze do Krzczonowic stoi kapliczka nepomucka
(zobacz wyżej), odnowiona w 2008 roku po dokonanej kilka lat wcześniej
dewastacji przez chuliganów. Nowa figura św. Jana Nepomucena została
wykonana w pracowni Gustawa Hadyny przez Macieja Stefańskiego,
natomiast kapliczka została wyremontowana przez Jana Kaczanowskiego
przy współudziale Tomasza Łysoniewskiego i Jacka Rutkiewicza
Na łąkach nad Kamienną, przy boisku i drodze do Podgórza stoi
figurka Jana Nepomucena. Konserwowana na przełomie 2007 i
2008 roku. Obecna forma kapliczki to brog na czterech
żerdziach, a aktualna polichromia to czerwone buty i
peleryna, biała komża, czarna sutanna i biret (nad: J.F.)
Starsza kamienna polichromowana figura Jana N. w
nowszej kapliczce z białej cegły z lat 60. XX wieku.
Malowanie figury jest przedziwne i wygląda tak, jakby ktoś,
przestraszony własną nieudolnością, porzucił tę pracę (nad: Pietrosul)
Na niewielkim kopcu opodal mostu do części starej
miejscowości, dawniej pod dość dużym kasztanem,
wyciętym jednak prawdopodobnie ze względów bezpieczeństwa, stoi figura wykonana
z piaskowca w połowie XIX wieku, przypominająca bodajże zakończenie
prac przy budowie ciągu zakładów przemysłowych na rzece Kamiennej.
Według miejscowych przekazów wykonał jakiś zagraniczny kamieniarz
terminujący niegdyś w Kunowie. Figura była w opłakanym stanie
(pisałem w tym miejscu: jak tak dalej pójdzie to niedługo
jej już nie będzie. Pomogło?!), lecz została zdemontowana (co
dało asumpt do podejrzeń o jej zniszczeniu) i odnowiona. Teraz stoi
ponownie w pobliżu mostu, ładnie oznakowana przez Towarzystwo
Przyjaciół Ziemi Kunowskiej (nad: S.P., K.L., M.R., Teo P.). Bardzo
ciekawa inskrypcja na cokole głosi:
IHS
IAN S. NEPOMUCEN NARE
KACH PIASTUIE
JEZUSA Y LILIĄ Z TĄD
POKAZUIE
ZE CZYNOSCI I STANY
PATRONEM ZOSTAIE
WIEC SIE KAZDY DO NIE
GO NIECH O NIE UDAIE
Kościół parafialny w
Kunowie posiada w południowej nawie ołtarz boczny z polichromowanym
posągiem Jana N. z połowy XIX wieku. Ołtarz ufundowany
został przez Popielów - dziedziców Chocimowa. Opis powinien
znajdować się w "Monografia historyczna Kunowa nad Kamienną" A.
Bastrzykowski, Kraków 1936 (?) (nad S.P.)
Kamienny
polichromiowany Jan Nepomucen na cokole stoi pod starym drzewem przy drodze ze Śnieżkowic do Chocimowa, mniej więcej na
wysokości Piotrowa. Jest w niezłej kondycji (nad:
K.L., M.R.)
Tutejsza figura Jana N. przez lata stała na uboczu, podziwiana jedynie z racji
umieszczenia na pagórku, niemal w polu. Dopiero od kilku lat, po
zbudowaniu w bezpośredniej bliskości kościoła, zaczęła być
zauważana. W efekcie prac niwelacyjnych przy kościele dokonano
przesunięcia figury. Z niewielkiej pozostałości lessowego pagórka,
tuż nad brzegiem rzeki Świśliny, przeniesiono ją jakieś 2-3 metry
niżej, na przeciwną stronę pola, teraz placu parafialnego, od strony
kanału staszicowskiego (kto wie, może dzięki temu uniknęła podmycia
lub zniszczenia podczas ubiegłorocznej powodzi; fakt, że woda doszła
aż do postumentu). Przy okazji przenoszenia figury, odtworzono twarz
Nepomuka zniszczoną przez czas, może przez dewastację. Sfinansowano
cale przedsięwzięcie z środków parafialnych i gminnych. Dokonał tego
miejscowy artysta (nad: S.P.). Inskrypcja na cokole głosi:
O świety Janie Nepomucynie
twoja cześć i sława na cały świat słynie tyś był
sekretarzem królowej grzeszącei bądz nam pomocą
znak twój chołduiącym Wawrzeńcowi z Katarzyną żoną
byś był patronem przy śmierci obroną Wawrzyniec
Byczek z Katarzyną z Sławieńskich małżonkowie z
Nietuliska znak ten zbawienny podnieśli d. 6
czerwca r. 1841
Przy mostku nad zaporą na Świślinie stoi kamienna figura Jana N.
wystawiona 17 lipca 1830 roku przez Feliksa i Franciszkę
Arciszewskich. We wrześniu 2014 była pozbawiona głowy
i mocno zniszczona. Wreszcie zniknęła całkiem,został
po niej tylko cokół. Jednak rzeźba powróciła po gruntownmym
remoncie wykonanym przez lokalnego rzeźbiarza Władysława
Gałkę. Jego ludowe proweniencje niestety widoczne są choćby
w twarzy świętego (nad: S.P.,
uzup: Pietrosul)
W kościele św. Wojciecha, w bocznym
ołtarzu w prezbiterium znajduje się obraz z Apoteozą Jana N.
Jana przedstawiono w typowym ujęciu przyklęku na obłoku,
adorującego krucyfiks, w towarzystwie główek anielskich i
anioła z Językiem i wieńcem męczeńskim w rękach. Wokół głowy
pięć gwiazdek, na szyi stuła (nad: Pietrosul)
Przy rozstajach kamienna figura Jana N. na cokole. Na plincie wykuty rok "1887". Lekki
kontrapost, osiem guzików sutanny, biret, w ramionach krzyż
na ułożony palmie. Pomnik ten wyróżnia malowanie - jest
pokryty grubą warstwą białej i fioletowej (!, biret i
peleryna) farby (nad: TeoP)
W starej dworskiej wsi Kowalkowice, dziś części Dobruchny, na prywatnej posesji zachowała się kamienna, być
może nawet XVIII-wieczna, kamienna figura Jana N. Stoi na
cokole z inskrypcją fundacyjną lub modlitewną, jest
pomalowany na biało, cokół na niebiesko, biret na czarno.
Obiekt wymaga bliższego zbadania, jest tego warty. Być może
jest fundacją właścicieli majątku, Reklewskich lub ich
poprzedników. Są tu stawy, które dają dobry pretekst do
postawienia tu posągu JN (nad: E.R.)
Kamienny barokowy Jan N. na kopcu po
grodzisku z wieżą mieszkalno-obronną na wierzchołku. Później
w tym miejscu stał zbór kalwiński. Kopiec jest kopulastym
wzniesieniem o średnicy około 40 m i wysokości ponad 5 m
stojącym wśród włoszczowskich łąk, w pobliżu Podzamcza,
dawnego centrum Włoszczowy.
Nazywany jest kopcem św. Jana. Bardzo prawdopodobna fundacja
Małachowskich, właścicieli tutejszych ziem. Figurę ustawiono na
wysokim prostym cokole, a pochodzi z drugiej połowy XVIII wieku
W kościele Wniebowzięcia NMP jest obraz przedstawiający Jana N.
adorującego trzymany w ręku krucyfiks z praskim Mostem Karola w tle.
W źródłach bywa on przedstawiony jako XVII-wieczny (w rzeczywistości
zapewne XVIII-wieczny) obraz Jana Kantego (!) (nad: Falbanka)
Murowana
kapliczka (>>) Jana N. z I połowy XIX
wieku. Tynkowana, z dwuspadowym dachem, czterema oknami i wejściem,
pierwotnie półokrągłym. Na szczycie krzyż (uwaga: należy sfotografować wnętrze kaplicy)
W przysiółku Podłazie, przy mostku nad Białą Nidą,
którą biegnie granica z
dawnym woj. krakowskim (>>), za płotem
prywatnej posesji stoi kamienna figura Jana N. Jest
niefachowo polichromowana, ma biret i i krzyż z utrącona
główką na lewym ramieniu
W podmokłym i często zalewanym miejscu
zwanym "Świętym Janem", tam gdzie niegdyś była kładka
łącząca "Zastawie" i "Zakościelem", obok drogi przy
niewielkim dopływie Białej Nidy, na miejscu starszej stoi
współczesna murowana
kapliczka (>>), niedawno remontowana. W niej drewniana polichromowana ludowa figura Jana N. z
połowy XIX wieku (nad: H.Jakóbczak)
Kamienna figurka Jana N. umieszczona na
słupie w sąsiedztwie starej drewnianej chałupy. Precyzyjnie
rzeźbione szaty i koronka komży (nad: P.N., Ciocia Irenka)
Kamienna figurka Jana N. umieszczona na
słupie w sąsiedztwie starej drewnianej chałupy. Precyzyjnie
rzeźbione szaty i koronka komży (nad: P.N., Ciocia Irenka)
Kapliczka (>>) nepomucka na
wyspie z kładką doń prowadzącą, wewnątrz drewniana XIX-wieczna
figura Jana N. z roku 1850. Całość była iście bajkowa. W lecie 2007 pisałem o nadziei, że
remont i pogłębianie stawu nie zniszczą charakteru tego miejsca.
Niestety nadzieje się nie spełniły. Piękna w swej prostocie
drewniana kapliczka brogowa na czterech słupach została
zamieniona na ceglaną, tylko z grubsza nawiązującą kształtem
do poprzedniej. Nie ten materiał, nie te proporcje, nie ta
estetyka! Figura została odświeżona i ustawiona na ceglanym
cokole. Staw ogrodzono, a obok ustawiono szpecącą tablicę
informacyjną. Podrosły posadzone już wcześniej świerki,
zupełnie nie pasujące do kontekstu. Porażka! Pozostaje nam
kontemplowanie archiwalnych zdjęć
Przy tutejszym kościele św. Doroty i św.
Tekli jest tu, według
jednego ze źródeł, figura Jana N. z 1850 roku (uwaga:
sprawdzić na miejscu, być może obiekt tożsamy z powyższym)
Drewniana figura Jana N. w stylu ludowym,
w murowanej
kapliczce (>>) wyremontowanej z użyciem szlachetnych
materiałów typu siding, odmalowana na jaskrawe kolory. Fundatorem
był w 1850 roku Hipolit Stojowski, jeden z dziedziców tej wsi.
Postawił ją w podzięce dla tutejszych chłopów za ich solidną i
rzetelną pracę na polu
Biała kamienna figura Jana N. na cokole
stoi przy skrzyżowaniu, na granicy Bałtowa i Czaryża. Postać
statyczna, jedynie skłon głowy przypomina o kanonicznym
kontrapoście. Biret, krucyfiks na lewym ramieniu. Jana
chroni blaszany daszek
"Katalog zabytków sztuki w Polsce" z. 7,
s. 44 wymienia istniejący w słynnej romańskiej kolegiacie
opatowskiej ołtarzyk w stylu regencji, stojący w lewym
narożniku transeptu, a w nim obraz z I połowy XVIII wieku,
opisywany jako wizerunek Jana N. Jan w aureoli i z biretem w
ręku adoruje w przyklęku krucyfiks, za nim anioł z palmą
czyni gest milczenia, to samo robi jedno z dwu rzeźbionych putt flankujących ołtarz
(uwaga: z obiektem tym
wiąże się szereg nieporozumień i zbiegów okoliczności. Otóż zarówno nadsyłająca tę informację Siostra Wirtualna K.L. jak i
ja byliśmy zdania, że nie jest to Jan Nepomucen, a któryś z
franciszkańskich świętych, a jedyne podobieństwo to trzymany krucyfiks.
Sądziliśmy tak na podstawie wizji lokalnych podczas odwiedzin
kolegiaty. Po jakimś czasie okazało się (dzięki S.Ł.), że trafiliśmy
zapewne na moment, kiedy właściwy obraz zabrano do remontu, a my
wyszukaliśmy najbardziej nepomucki w okolicznych ołtarzy i
zaczęliśmy kwestionować jego opis w źródłach. Sprawę uznaję za
wyjaśnioną, ale zostawiam zdjęcie psedonepomuka na pamiątkę naszej
nepomuckiej czujności)
Drewniana brogowa kapliczka (>>) od strony Ostrowca,
na brzegu Opatówki,
oryginalnie pochodząca z przełomu XVIII i XIX wieku, zastąpiona nową
wykonaną na wzór starej w latach 90. XX wieku. Wewnątrz była niegdyś
barokowo-ludowa figura Jana N. (zobacz archiwalne zdjęcia sprzed
1913 i 1958 roku), która została zastąpiona nową rzeźbą
(uwaga: istnieje też możliwość, że starą rzeźbę wyremontowano tak
gruntownie, że utraciła cechy zabytkowe, należy sprawdzić).
Dzisiejsza rzeźba ma aureolę, stułę i prawą ręką przytula krzyż.
Pisałem kiedyś, że ułożenie lewej sugeruje, że dawnej krucyfiks podtrzymywany był
oburącz, co potwierdza gwóźdź wbity w lewą dłoń. Po ostatnim
remoncie (grudzień 2007) krzyż znalazł się już w odpowiedniej
pozycji. Widoczne oba buty
Świętego
W kościele klasztornym bernardynów p.w.
Wniebowzięcia NMP jest
barokowy ołtarz boczny poświęcony Janowi N., w którym zawisł duży
obraz z jego wizerunkiem. Całą strukturę architektoniczną ołtarza
stanowią iluzjonistyczne freski, to samo dotyczy ornamentów i
aniołków usytuowanych na kapitelach kolumn. Całość wieńczy malowidło
Języka Promienistego. Obraz przedstawia Jana w gwiaździstej aureoli,
z krzyżem i palmą w rękach, w otoczeniu aniołów dzierżących
atrybuty- biret, kłódka, palec przy ustach. W tle Most Karola i
scena Topienia. W roku 2011 ołtarz przeszedł, wraz z całym
kościołem, gruntowną konserwację (nad: H.Jakóbczak)
W podziemiach pod rynkiem udostępnionych do
zwiedzania w formie podziemnej trasy turystycznej
wyeksponowano bardzo zniszczoną małą figurkę Jana N., wykonaną
zapewne z kamienia. Brak głowy i dolnej części, zatarte
detale. Postać oburącz trzyma krzyż oparty na prawym
ramieniu (nad: TeoP)
W nieznanej miejscowości gdzieś koło
Opatowa stała piękna, kryta gontem, drewniana kapliczka (>>) brogowa z drewnianą
figura Jana N. wewnątrz. Dysponuję zdjęciem z roku 1958 - czy to już
tylko zdjęcie archiwalne? (uwaga: należy zlokalizować miejscowość ze
stawem i sprawdzić stan aktualny)
Po wschodniej stronie drogi stoi kamienna
barokowa figura Jana N. z 1776 roku (choć szóstka wygląda na
zero, to jednak wynika to ze stylizacji czcionki). Ustawiono
ją na cokole z częściowo zatartą inskrypcją podającą datę
fundacji. Zadbane otoczenie - placyk wyłożony kostką
kamienną
Przy drodze i blisko cieku wodnego stoi ciekawa w swej formie ceglana kapliczka,
zwieńczona szczytem i krzyżem. Wewnątrz, za oszkloną kratą,
nowa polichromowana figura Jana N. umieszczona tu na miejscu
starej, skradzionej (>>)
(zobacz niżej) (nad: Pietrosul)
Na północ od wsi, za ciekiem wodnym stoi
drewniana
kapliczka (>>) ze
współczesną figurą Jana N. z drewna lipowego ufundowana przez rodzinę Wodyńskich w roku 2005. Bardzo pozytywne jest to, że kapliczkę
utrzymano w tradycyjnej dla tego regionu formie brogowej (nad: J.F.)
Napis fundacyjny głosi:
Boże któryś przez niezłomne
dochowanie tajemnicy Spowiedzi
Kościół Twój nową koroną męczeństwa ozdobił,
spraw abyśmy za przykładem i przyczyną Św. Jana
strzegli języka naszego od mów złych
i byśmy dla dobra duszy wszystko znieść byli gotowi.
Amen
Kaplica z figurą Św. Jana Nepomucena, wykonana z drewna
lipowego,
ofiarowana na chwałę Boga Wszechmogącego, jako wotum
dziękczynne rodziny Wodyńskich
A.D.2005
Drewniana
kapliczka (>>)
brogowa
z XVIII-wieczną figurą Jana N. Kapliczka pochodzi z 1762 roku, a Jan był
wielokrotnie niemym świadkiem chłosty, jaką karano w tym miejscu
chłopów za spóźnienie się na pańszczyznę lub inne przewinienia.
Dysponuję zdjęciem z roku 1958 - fotki współczesne wykazują, że
Janowi wymieniono kapliczkę - brogową, opartą na czterech
profilowanych słupach konstrukcję zastąpiła sześciokątna, zamknięta
o tyłu trzema ażurowymi ściankami. Szczęśliwie zachowano tradycyjny
materiał, również na daszku (gont). Jednak starsze wcielenie miało
zdecydowanie więcej uroku. W lecie 2008 roku Jan przeprowadzono na
wyspę na stawie przykościelnym, znacznie zmieniając przy okazji
wygląd obiektu. Jak donosi strona
www.kapliczki-backowice.yoyo.pl, w uroczystość św. Jana
Chrzciciela, ks. Franciszek Grela, dziekan dekanatu świętokrzyskiego
dokonał poświęcenia kaplicy na wodzie ku czci św. Jana Nepomucena,
która mieści się tuż przy kościele parafialnym. Uroczystość, na
którą licznie przybyli parafianie, rozpoczęła się Mszą Świętą pod
przewodnictwem ks. Leszka Pachuty, dyrektora Wydawnictwa
Diecezjalnego i Drukarni. W modlitwie uczestniczyli wójtowie
gmin Łagów i Baćkowice, starosta opatowski, przewodnicząca
Rady Gminy Nowej Słupi, a także strażacy z OSP z Piórkowa i
Wszachowa. Całe dzieło na które składało się osuszenie
stawu, budowa sztucznej wyspy oraz kapliczki z drzewa
modrzewiowego, trwało 10 miesięcy. Zostało ono zrealizowane
dzięki wielkiemu zaangażowaniu parafian, a także wsparciu
gminy Baćkowice i starostwa opatowskiego. Podczas
uroczystości ks. proboszcz Marek Bieniasz, inicjator
przedsięwzięcia, podziękował wszystkim obecnym za
zaangażowanie i pomoc w realizacji tego dzieła
Jest tutaj kamienna figura podejrzana o bycie Janem N. Mam pewną wątpliwość dotyczącą
takiej
identyfikacji, bo poza jest nietypowa - sztywno stojąca figura
trzyma w prawej ręce pionowo krzyż, a lewą pionowo wyciąga w górę w
geście błogosławieństwa (?). Na piersi na szacie coś w rodzaju
żabotu. Brakuje też mantoletu. Te same cechy ma figura z
Mrowli (gm. Świlcza, pow. Rzeszów) w ogrodzeniu kościoła
(zobacz niżej). Podejrzaną postacią może być św. Franciszek
Ksawery. Na kamieniu
pełniącym rolę cokołu nazwisko fundatora (Ks.T. Targowski),
tajemnicze litery K.K.O.P.P.M.(V?) oznaczające "Ks. T.[eodor]
Targowski / K.[anonik] K.[olegiaty] OP.[atowskiej] P.
[roboszcz] M.[odliborzyc]" i data 1872 (uzup: Pietrosul) (uwaga: znaleźć w
źródłach, potwierdzić identyfikację)
W tej miejscowości, zwanej tamże Słaboszewicami,
już prawie za wsią, na wschód od jej centrum, nad drogą biegnącą wąwozem,
jest piękna barokowa figura Jana N. z 1760 roku, kamienna, na cokole
ustawionym na trzech efektownych schodkach. Kilka lat temu stan
obiektu był zły i groził co najmniej popękaniem, jeśli nie
obsunięciem całości. Kiedy planowany był remont tej rzeźby
obawialiśmy się, że może się
dla niej skończyć tragicznie (zobacz przypadek Stopnicy). Jednak tym
razem szczęśliwie obawy się nie spełniły i Jan zyskał druga
młodość. Lekko zmienił lokalizację bądź zmieniło się jego
otoczenie - poprzednio cokół wprost osuwał się ze skarpy
podciętej drogą. Prace demontażowe, konserwatorskie i
montażowe przeprowadził jedyny czynny w regionie i
specjalizujący się w takich działaniach warsztat
kamieniarsko-rzeźbiarski Pracownia Artystyczna Bracia
Dąbrowscy z Janikowa. Figurę poświęcono w niedzielę 15
października 2014 (nad: A.B., uzup: K.Z., Pietrosul)
Przy drodze i
moście na Opatówce, na jej wschodnim brzegu, między Malicami
Kościelnymi, Męczennicami a
Słabuszewicami, stoi piękny choć bardzo zniszczony kamienny posąg Jana N. z
XVIII wieku. Rzeźba, ustawiona na niskim cokole, jest
pozbawiona twarzy i połowy głowy, uszkodzony jest krucyfiks,
a detale (dłonie, szaty, palma) mocno zatarte (uwaga: obiekt dawniej błędnie przypisany do
sąsiedniej miejscowości
Żurawniki)
(nad: K.O., uzup: Pietrosul)
Przy drodze Opatów - Sandomierz stała
figura Jana N., kamienna, późnobarokowa, uszkodzona, na
wysokim architektonicznym cokole z datą 1760. Została skradziona (>>), a na cokole umieszczono krzyż
(nad: A.B.)
Niedaleko kościoła kamienna statyczna figura Jana N.
ustawiona na kolumnie z bogatym kapitelem w 2000 roku -
fundacja parafian i księdza. Być może wykorzystano starsze
elementy (kolumna) - w okolicy jest co najmniej jeden taki
kolumnowy pomnik pełniący być może funkcję znaku granicznego
Na prywatnej posesji stoi destrukt
kamiennef figury Jana N. na cokole. Brak głowy, kontrury są
już bardzo zatarte, gzyms cokołu uszkodzony, ale obiekt cały
czas zachowuje swój urok (nad: E.R.)
U wylotu ulicy ludowa przydrożna
kapliczka Jana N. zbudowana prawdopodobnie w połowie
XIX wieku, na dawnym kurhanie zawierającym, według legendy i
tablicy informacyjnej, szczątki ofiar najazdu tatarskiego
(1241) i/lub szwedzkiego (1656, najazd Rakoczego III) oraz
żołnierzy Legionów poległych w roku 1915. Podanie przesuwa
datę powstania kapliczki na połowę wieku XVII (zapewne jej
poprzedniczki, zbudowanej z materiałów pozostałych po
budowie kościoła św. Trójcy). We wnętrzu kamienna figura św.
Jana Nepomucena z dużym krzyżem. W roku 2014 obiekt został
odnowiony staraniem Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa
(co oznajmia granitowa tablica), a szpecący go płot
usunięty. Niestety nowe tablice nie dodają kapliczce urody (uzup:
Pietrosul)
Jest (była?) tu ponoć kamienna figura
Jana N. z palmą, na cokole, nieco skorodowana. Zapewne
XIX-wieczna, choć nieco barokowa w wyrazie. Wizja lokalna P.B. we wrześniu 2010. połączona z wypytywaniem
mieszkańców, nie wykazała istnienia obiektu. Jedyną wskazówką jest
wspomnienie o figurze, która stała koło dzisiejszego sklepu, ale
została zniesiona za PRL podczas prostowania drogi (uwaga: sprawdzić
źródła)
Przy szosie, we wschodniej stronie wsi
stoi kamienna bielona rzeźba Jana N. w lekkim kontrapoście,
z uszkodzonym krzyżem, na dwuczłonowym cokole, o cechach
barokowych
W tutejszym kościele
pod wezwaniem Świętego Mikołaja Biskupa znajduje się
osiemnastowieczny obraz św. Jana Nepomucena. Jan z krucyfiksem w
jednym a Księgą w drugim ręku stoi przy ołtarzu, na którym
leży czaszka. Nad głową przymocowano pięć metalowych
(srebrnych?) gwiazd (nad: kszo.pany)
Przy drodze prowadzącej do Zawichostu i Czyżowa, stoi kamienny, pomalowany na biało nieprawdopodobnie grubą warstwą farby Nepomuk, bardzo sympatyczny. Chroni go współczesna kapliczka w formie dwuspadowego daszku z papy opartego na filarach z białego suporeksu (nad: J.F.)
W głębi pola, przy asfaltowej drodze
wiejskiej między Pisarami a szosą 79, stoi rewelacyjna
figura Jana N. z 1764 roku, wapienna. Zniszczona przez czas,
ale wymowna (nad: Piotr Bielawski)
Przy wyjeździe z miasteczka w stronę Potoka stoi figura Jana N.
ufundowana w połowie XIX wieku najprawdopodobniej przez męską część
populacji, w odpowiedzi na fundację żeńską (NMP). Remontowana w 1906
roku, współcześnie dodano metalowy daszek
Przy gospodarstwie, koło stawu i
niedaleko szosy znajduje się ustawiona w kontrapoście na niewysokim
seledynowym cokole kamienna rzeźba Jana N. Kolor szaty
zmienia się dosyć często - była ona już czerwona i
jasnobrązowa. Biret,
wzniesione w górę oczy i ciężki krucyfiks (nad: Pietrosul)
Podczas pleneru studentów Akademii Sztuk
Pięknych z Krakowa, którego motywem przewodnim było "Nowe
spojrzenie na Jana Nepomucena", w roku 2008 powstały z
janikowskiego kamienia cztery figury Jana N., a wśród nich
ta maruszowska (pozostałe usytuowano w Dębnie, Biedrzychowie
i Nowem, zobacz niżej). Rzeźby wzbogacają Nadwiślański Szlak Artystyczny,
którym opiekuje się Stowarzyszenie Miłośników Powiśla
Świętokrzyskiego "Doły Biedrzychowskie". Figura z Maruszowa
to krucyfiks, dłonie i przede wszystkim twarz Jana
wyodrębniająca się z bryły kamienia (nad: Pietrosul)
Druga z figur Jana N. (pozostałe
usytuowano w Dębnie, Biedrzychowie i Maruszowie, zobacz
wyżej) powstałych w roku 2008 podczas pleneru studentów
Akademii Sztuk Pięknych z Krakowa, którego motywem
przewodnim było "Nowe spojrzenie na Jana Nepomucena", to
kamienna rzeźba przedstawiająca twarz Jana i krucyfiks
wyłaniające się z bryły janikowskiego kamienia. Rzeźby wzbogacają Nadwiślański Szlak Artystyczny,
którym opiekuje się Stowarzyszenie Miłośników Powiśla
Świętokrzyskiego "Doły Biedrzychowskie" (nad: Pietrosul)
Trzecia z figur Jana N. (pozostałe
usytuowano w Dębnie, Nowem i Maruszowie, zobacz
wyżej) powstałych w roku 2008 podczas pleneru studentów
Akademii Sztuk Pięknych z Krakowa, którego motywem
przewodnim było "Nowe spojrzenie na Jana Nepomucena", to
kamienna rzeźba przedstawiająca dzierżącego krucyfiks Jana
wznoszącego oczy do góry. Rzeźby wzbogacają Nadwiślański Szlak Artystyczny,
którym opiekuje się Stowarzyszenie Miłośników Powiśla
Świętokrzyskiego "Doły Biedrzychowskie" (nad: Pietrosul)
Czwarta z figur Jana N. (pozostałe
usytuowano w Biedrzychowie, Nowem i Maruszowie, zobacz
wyżej) powstałych w roku 2008 podczas pleneru studentów
Akademii Sztuk Pięknych z Krakowa, którego motywem
przewodnim było "Nowe spojrzenie na Jana Nepomucena", to
kamienna rzeźba z grubo ciosaną twarzą, nieco w stylu figur
z Wyspy Wielkanocnej. Rzeźby wzbogacają Nadwiślański Szlak Artystyczny,
którym opiekuje się Stowarzyszenie Miłośników Powiśla
Świętokrzyskiego "Doły Biedrzychowskie" (nad: Pietrosul)
Przy kościele św. Michała Archanioła stoi
późnobarokowa kamienna polichromowana figura Jana N. na
cokole, z 1856 roku. Lekki kontrapost, ładnie opracowane
detale szat (nad: Pietrosul)
Koło kościoła stoi, na nowym cokole, kamienna figura Jana N. z XVIII wieku.
Odrestaurowana przez Pracownię Artystyczną Bracia Dąbrowscy
z Janikowa. Na obecne miejsce została przeniesiona w
roku 1910 (nad: Pietrosul)
Na granicy z Binkowicami i Prusami stoi kamienna
figura Jana N. na cokole. Uszkodzona i skorodowana, lecz
zabezpieczona. Głowa zredukowana do kształtu jaja,
osadzona na metalowym trzpieniu. Zatarte szczegóły (nad: Pietrosul)
Naprzeciw wieży bramnej krakowskiej, już poza obrębem
murów opactwa, lecz kompozycyjnie z nim związana, stoi kapliczka
murowana z cegły, na rzucie kwadratu zamkniętego łukiem. Elewacje
tynkowane, opilastrowane, zwieńczone gzymsem. W fasadzie, nad gzymsem barokowy
szczyt. W źródłach pojawia się ona jako nepomucka, lecz przy każdej
wizycie w Sulejowie natykamy się na problem - kapliczka jest
zamknięta i nie da się sprawdzić jej zawartości. Jej ewentualny
związek z figurą z kapitularza opactwa (zobacz wyżej) należało by
zbadać
W kościele, na szczycie konfesjonału, odnaleźć można
drewnianą polichromowaną figurę Jana N. Jest to kolorowa statyczna
figura z krzyżem w rękach i stułą na szyi; spod biretu wystają bujne
włosy (nad: E.Ochmański)
Na dawnym kurhanie (zobacz też obiekt z
Włoszczowej) znajduje się murowana kapliczka domkowa św. Jana Nepomucena
z 1848 roku, kryta czterospadowym daszkiem, dziś blaszanym.
Grzebano przy niej żołnierzy austriackich. Wewnątrz
drewniana i dobrej klasy figura Jana N. o starannie
opracowanej fakturze peleryny. W dłoń wetknięto jej mały
krzyżyk, zapewne wtórny
Na terenie przykościelnym kościoła
Wniebowzięcia Matki Boskiej jest kamienna wolnostojąca
figura Jana N. adorującego krzyż, nieco dziwna, o
okrąglutkiej twarzy. Niegdyś pomalowana na czerwono-biało,
dziś biała. Umieszczono ją na wysmukłej, okrągłej kolumnie.
Kolumna i Nepomucen sprawiają wrażenie odremontowanych -
zapewne podczas ostatniej renowacji usunięto polichromię - a
otoczenie jest bardzo zadbane. Na krawędzi kwadratowego
cokołu, na którym stoi kolumna widnieje data 1700 rok. Jeśli
datę tę można odnieść do figury, a nie tylko do kolumny,
którą być może wykorzystano wtórnie, to ten obiekt byłby
jednym z najstarszych Nepomuków w Polsce! Jednak zarówno
datowanie, jak i sama lokalizacja w źródłach opisana jest w sposób
co najmniej mylący - wymieniana jest figura św. St. Kazimierczyka na
kolumnie, z roku 1776 (uwaga: należy
sprawdzić)
W części miejscowości zwanej Żapniowem, przy drodze do Wisły, jest ładna kamienna odmalowana figura Jana N.
Na cokole napis "S.IOANNES NE / POMVCINVS" i data
"A.D.1738" (nad: R.W.)
Drewniana polichromowana figura Jana N.
długo rezydowała na strychu kościoła św. Marcina. Po
renowacji w roku 2015 została przeniesiona do wnętrza kościoła. Jest to jedna
z nielicznych pamiątek z poprzedniego kościoła stojącego
poprzednio w tym miejscu, spalonego 100 lat temu (nad: R.W.,
uzup: Pietrosul)
Kamienna biała figura Jana N. przy drodze
z Osali do Niekrasowa, z drugiej połowy XVIII wieku. Dawnej
notowana tutaj pod lokalizacją Osala (zwana też czasem Ossalą)
- i nie bez racji, bo po odnowieniu w latach 2015-2018
figura została ustawiona bliżej kościoła, 300 m na północ od
poprzedniej lokalizacji, czyli teraz stoi w Niekrasowie.
Jest to okazały obiekt z wysokim cokołem ustawionym na dwóch
stopniach, z pięciogwiaździsta aureolą i krzyżem z palmą
ułożonym na lewym barku (nad: R.W.,
uzup: Pietrosul)
Drewniana kapliczka pomalowana na czerwono kapliczka domkowa
z otwartym frontem zabezpieczonym wyciętym w ażur płotkiem,
zapadnięta w trawę przy szosie nr 756 z Szydłowa do
Stopnicy, przy mostku na strudze. Wewnątrz piękny drewniany
ludowy Jan N. pomalowany na czerń i biel. Janowi brak
krzyża, a gest pustych dłoni jest zniewalający (nad:
Falbanka)
Na placu przed kościołem śś. Piotra i Pawła znajduje się kamienna XVIII-wieczna rozbudowana kompozycja
rzeźbiarska przedstawiająca Jana N. klęczącego na chmurkach. U stóp putta
prezentują atrybuty, w tym zamkniętą Księgę i palmę. Cokół to
profilowana i gzymsowana konstrukcja z wnęką na światło umarłych (nad: K.O.)
W kościele śś. Piotra i Pawła jest boczny ołtarz nepomucki z polichromowaną barokową
figurą Jana N. w konchowej wnęce, ustawionej na wolutowym cokoliku.
Bardzo kolorowa rzeźba ujęta w silnym kontrapoście, z pięknie oddanymi
fałdami szat, z połowy XVIII wieku (uwaga: sprawdzić doniesienie o
feretronie nepomuckim!)
W tej położonej na północnym brzegu Wisły
części Słupca, w kępie drzew
po południowej stronie drogi znajduje się polichromowana kamienna barokowa figura Jana N.
z 1738 roku. Rzeźba ustawiona na profilowanym cokoliku, a
ten na postumencie z gzymsem i płyciną. Ciężki krzyż na
lewym przedramieniu, biret. Efektowny (a nawet efekciarski)
kontrapost przywodzi na myśl grupę podobnych obiektów,
powstałych najprawdopodobniej w jednym warsztacie w latach
1736-98 wieku, rozsianych wzdłuż traktu Rzeszów-Kraków
(Świlcza, Trzciana, Dąbrowa, Będziemyśl, Sędziszów),
wiązanych z fundacjami Potockich
(zobacz więcej na
ten temat >>). Czyżby kolejny Jan z tej serii? (nad: JBT)
(uwaga: zweryfikować czy w Słupcu po południowej stronie
rzeki jest inny Jan, czy źródła mówią o tym samym obiekcie,
myląc jednak części wsi)
W centrum miasteczka stoi spora murowana kapliczka z końca XIX wieku z figurą św. Jana Nepomucena
wewnątrz i z kutym krzyżem na szczycie czterospadowego dachu
Uszkodzona figura Jana N. z początku XIX
wieku w nowej kapliczce na skrzyżowaniu. Wiąże się z nią
typowa legenda nepomucka o przyniesieniu rzeźby przez wielką
powódź w 1934 roku i osadzeniu jej na niewielkim pagórku
wystającym z opadających wód
(nad: Pietrosul)
Drewniana polichromowana tańcząca figura
Jana N. wykonana w manierze ludowo-barokowej, umieszczona w
nowszej, murowanej z białej cegły kapliczce przy kościele
Świętej Trójcy (MB Pocieszenia), najwyraźniej
wykonanej na wzór starszej, brogowej i drewnianej
Drewniana, nieprawidłowo pomalowana
(pasek!) figurka Jana N chroniona daszkiem i ustawiona na bielonym
schodkowym cokole, z krzyżem we wzniesionej
ręce, postawiona przez Gromadę Szczeglice w 1953 roku
niedaleko skrzyżowania i kościoła św. Jerzego
(nad: Pietrosul)
Na pagórku ustawionoi kamienną figurę Jana N. na wysokiem
cokole. Jan statyczny, ustawiony frontalnie, bez
kontrapostu, w birecie i z krzyżem, na którym umieszczono
litery - zapewne inicjały fundatorów (właścicieli
tutejszego dworu?). Na cokole płaskorzeźba MB pomalowana na
niebiesko, nad nią, pod naczółkiem, główka anielska. Całość
pobielona (nad: E.R.)
W tej starej osadzie, w granicach miasta od roku
1976, jest drewniana figura Jana N., która od XVIII wieku stała
w kapliczce na tzw. Klinie przy dawnym trakcie handlowym z Tarnobrzega
do Baranowa Sandomierskiego (obecna ul. Siarkowa). W wyniku
uszkodzenia tamtej kapliczki podczas działań wojennych w 1915 roku figurę
umieszczono na stryszku innej kaplicy - Matki Boskiej Dzikowskiej (z 1883 roku)
przy ul. Żniwnej. Fakt ten został zapomniany i rzeźbę w starym miejscu
zastąpiła nowa figura (zobacz niżej). Mocno zniszczoną drewnianą rzeźbę św. Jana Nepomucena
odnaleziono w lipcu 2013 roku przy okazji remontu kapliczki MB (nad: Pietrosul)
Drewniana figura Jana N. autorstwa Michała Kubickiego
„Pielgrzyma” z Siedleszczan - następczyni zagubionej, a
potem odnalezionej figury (zobacz wyżej) - stała do roku 1989 w
kapliczce na tzw. Klinie z 1918 roku - spadkobierczyni tej zniszczonej w
1915. Skradziona (>>) (nad: Pietrosul)
Malowany wizerunek Jana N. znajduje się po północnej
stronie prezbiterium w kościele św. Marii Magdaleny. Jan trzyma krzyż i
palmę, a anioł u jego stóp klucz i kartę z inskrypcją "Sacramentum
regis abscondere bonum est" (Dobrze jest ukryć tajemnicę
króla). Na ramie podpis "S. IOANNES NEPOMVCENVS" (nad: Pietrosul)
W tej starej osadzie, dziś dzielnicy miasta, figura
Jana N. autorstwa Walentego Czecha z Sobowa w latach 70. XX wieku stała
w murowanej kaplicy przy końcu Wielowsi. Prawdopodobnie już nie istnieje
(uwaga: należy sprawdzić stan aktualny) (nad: Pietrosul)
Przy ulicy, w kępie drzew, stoi kamienna barokowa
figura św. Jana Nepomucena z 1753 roku, pomalowana na odcień czerwieni.
Na cokole napis: "BŁOGOSŁAW / PANIE / SPRAW / JANIE / AD 1753 / DIE
30 M E AVGVSTI"
We wschodniej części wsi zwanej Tarnówką stała
niegdyś drewniana figura Jana N. autorstwa Michała Kubickiego
„Pielgrzyma” z Siedlisk (1853-1926). Jej los nie jest znany
(zobacz też Tarnobrzeg-Miechocin powyżej) (nad: Pietrosul)
Drewniana polichromowana figura Jana N. w murowanej
kapliczce z 1874 roku. Jan jest wyjątkowo kolorowy, a efekt ten wzmagają
fioletowe kwiaty wplecione w aureolę (nad: Pietrosul)
W kapliczce figura Jana N. z lipowego drewna
autorstwa Adama Mroza z Grębowa. Zastąpiła poprzednią z kapliczki św.
Jana Nepomucena, którą zdemolował sowiecki czołg (nad: Pietrosul)
(uwaga: nietypowy strój Jana nasuwa pewne wątpliwości co to jego
identyfikacji,
tak zresztą jak korona na głowie - być może wynika to z luźnego
potraktowania kanonów przez twórcę)
Kapliczka (>>) nepomucka ustawiona w
miejscu, do którego dotarły niegdyś powodziowe wody Sanu. Jej
poświęcenie nastąpiło 28 sierpnia 1768 roku. Murowana,
położona w sąsiedztwie rozwidlenia ulic, dzisiaj
ukształtowanego w rondo. Okna i drzwi zwieńczone ostrym
łukiem, gzyms kostkowy, półkolumny na rogach fasady,
dwuspadowy dach, dziś blaszany, zwieńczony krzyżem na kuli.
Wewnątrz, na niebieskim sklepieniu absydki kapliczki
wymalowano złote gwiazdy w niekanonicznej ilości. Figura
Jana, drewniana i pięknie polichromowana, ukazana jest w
lekkim kontrapoście, z twarzą zwróconą do adorowanego
krucyfiksu. Ten jednak nie jest oryginalny i jest zapewne znacznie
mniejszy od pierwotnego, który trzymany był w obu rękach.
Głowa w birecie otoczona jest aureolą o osiemnastu (!
rekord?) gwiazdach. Peleryna czerwona od wewnątrz, czerwone
są również buty o ściętych noskach. W czasach PRL-u była
zagrożona, ponieważ na jej miejscu planowano postawienie
kiosku z piwem. Natomiast jeszcze nie tak dawno myślano o
usunięciu obiektu w związku z planami budowy trasy szybkiego
ruchu. Na szczęście kapliczce nic się nie stało, choć
niekiedy miejscowi wandale wybijali szyby w oknach. To, że
nie była pozostawiona na pastwę losu, należy zawdzięczać
Towarzystwu Miłośników Rozwadowa i Okolic. Później opiekę
nad nią przejęła Bożena Wrzos z rodziną. Wyremontowana w
2005 roku ze składek mieszkańców
Przy drodze prowadzącej do Pilchowa i Sóch stoi murowana
wnękowa kapliczka (>>) nepomucka z wieku XIX.
Usytuowana jest przy jednej z bram wejściowych do parku
dworskiego Lubomirskich - fundatorów obiektu, zwrócona w
stronę Sanu z powodu którego powstała. Otwór kapliczki ma
formę ostrołukową, daszek jest dwuspadowy zwieńczony
krzyżem. Wewnątrz na cokoliku ładna drewniana polichromowana
figura Jana N. o formach barokowych, w kontrapoście, w
birecie i z krzyżem. Urzekają niebieskie oczy Jana
Bardzo niedaleko opisanej powyżej kapliczki przy ogrodzeniu
parku dworskiego stoi inna kapliczka (>>) nepomucka z wieku XIX,
również ufundowana przez ród Lubomirskich, którzy
najwyraźniej mieli nabożeństwo do Jana N. Zlokalizowana przy
skrzyżowaniu ulic, dziś zasłonięta niestety paskudnym
betonowym parkanem. Ma
formę brogową, z czterospadowym blaszanym daszkiem opartym na
masywnych murowanych kolumnach zdobionych czymś w rodzaju
kanelur, a wewnątrz na cokoliku stoi piękna polichromowana
figura Jana N., w kontrapoście, zaopatrzona w wyjątkową aureolę o
pięciu dużych gwiazdach i po dwóch małych gwiazdkach
pomiędzy nimi (razem 16, jednej brakuje). Obiekt wyjątkowo
ładny i ciekawy! W sąsiedztwie stary kasztanowiec,
niedaleko bliźniacza kapliczka z figurą Floriana
Po wschodniej stronie drogi do Skowierzyna i Radomyśla nad
Sanem stoi kamienna figura Jana N. na cokole. Została
gruntownie odnowiona i ulokowana na nowym cokole, a
odrestaurowaną figurę 25 października 2015 roku poświęcił
proboszcz parafii św. Mikołaja Biskupa w Zaleszanach ks.
Zygmunt Wandas (uwaga: zweryfikować lokalizację i zależnie
od niej przynależność do d. woj. sandomierskiego lub
lubelskiego) (nad: Pietrosul)
Majdan Zbydniowski (gm. Zaleszany, pow. Stalowa Wola): przy
wjeździe do wsi stoi murowana
kapliczka (>>) o dwóch kolumnach z figurą
świętego Jana Nepomucena o tureckich rysach twarzy. Kapliczka
została zbudowana w pierwszym ćwierćwieczu XIX. Podobno, według
autorów zdjęcia, król Sobieski po powrocie spod Wiednia osadził w
Majdanie kilku Turków i stad tureckie rysy świętego oraz pochodzenie
częstego we wsi nazwiska Turek. Ja nie dostrzegam wschodnich rysów
figury, ale nie znam jej z autopsji
Po południowo-zachodniej stronie drogi nr 861 stoi
kapliczka (>>), która
najpierw była drewniana, a uległa zniszczeniu w 1938 roku. Później
mieszkańcy wymurowali kapliczkę krytą gontem, która stała do 1992
roku. W 1992 roku mieszkańcy Sołtysów jako wotum za dar kapłaństwa
księdza Mirosława Selwy, rozebrali starą kapliczkę i wybudowali
nową.
Istnieje ustnie przekazywana informacja, że przy tej kapliczce modlili
się kupcy jeżdżący po bursztyn nad Morze Bałtyckie. Wewnątrz
kapliczki jest ładna drewniana polichromowana rzeźba Jana N. w
kontrapoście i z krzyżem, która poddana była renowacji w 1982 roku.
Tablica głosi: "Ofiarnością i wysiłkiem mieszkańców Sołtysów
dokonano wzniesienia tej kapliczki na miejscu starej jako wotum za
dar kapłaństwa dla rodaka ks. Mirosława Selwy, który 18 VI 1992 r.
dokonał jej poświęcenia". Jest to już trzecia kapliczka w tym
miejscu
Po południowo-zachodniej stronie drogi nr 861 (ul. Wolności
nr 169) stoi kapliczka (zobacz wyżej), a nad wejściem do
niej zawieszono obrazek z wizerunkiem Jana N. (nad: Pietrosul).
Jest to spłowiała już nieco odbitka drukowanego masowo wizerunku
Jana z Mostem Karola w tle - inna kopia
tego dzieła (>>) jest również w moim posiadaniu
Na rozstajach murowana kapliczka z ludową drewnianą kolorową figurą Jana N.
Jan klęczy na chmurce z której wyłaniają się dwie główki
anielskie, obok kolejny anioł z palcem na ustach. Utrata
krzyża powoduje, że gest pustych rąk jest bardziej wymowny.
Oczy wzniesione ku niebiosom, fioletowa sutanna. Bardzo malowniczy obiekt, stan
dobry (nad: Pietrosul)
W skansenie kopia kapliczki zbudowanej w 1824 roku, ufundowana przez
miejscowego chłopa Sagana. Wzniesiono ją specjalnie dla rzeźby św. Jana
Nepomucena, przeniesionej z kapliczki, którą rozebrali koloniści
niemieccy osadzeni pod koniec XVIII wieku w dobrach kameralnych
Jeżowego. Na terenie Parku Etnograficznego znajduje się jej wierna
replika, w której eksponuje się kopię z dziewiętnastowiecznej polichromowanej rzeźby
w drewnie przedstawiającą św. Jana Nepomucena, przeniesionej
prawdopodobnie z kapliczki w Niwiskach (wg innego źródła z Żurawicy k.
Przemyśla - może ta lokalizacja pasuje tylko do kapliczki? Uwaga: należy uściślić). Oryginał również znajduje się w
skansenie (zobacz niżej) Autorem kopii wykonanej w roku 2004 jest Jan Wozowicz z Mielca. Drewno lipowe, wysokość 122 cm. Kapliczka o konstrukcji brogowej, z balustradką, dach
kryty gontem, szczyt zakończony pazdurem z metalowym krzyżem
kowalskiej roboty. Na prawym, narożnym słupie zawieszona
dziewiętnastowieczna, drewniana skarbonka z cerkwi we wsi
Krzywcza k. Przemyśla
W skansenie znajduje się również oryginał figury Jana N. z kapliczki w Niwiskach
(wg innego źródła z Żurawicy k. Przemyśla. Uwaga: należy uściślić)
(zobacz wyżej) (nad: Pietrosul)
U zbiegu dróg stoi murowana kapliczka domkowa z około 1900 roku. Dach
dwuspadowy, kryty blachą, absydka, front ozdobiony pilastrami i kulami,
sygnaturka. Wewnątrz nieduża figura Jana N. z małym, zapewne wtórnym
krzyżykiem w ręce (nad: H.Jakóbczak)
W kościele Wszystkich Świętych w roku 1764 był obraz św. Jana Nepomucena
z 12 (!) srebrnymi gwiazdami. Jego późniejsze losy są nam nieznane (nad: Pietrosul)
Przy drodze z Kolbuszowej
do Weryni stoi kryta dachówką murowana, otwarta na trzy strony
arkadami kapliczka, z XVIII-wieczną
drewnianą polichromowaną rzeźbą Jana N. Obiekt uroczy w swej
naiwności. Niestety wycięto stare drzewo ocieniające kapliczkę
Przy rozstajach dróg kapliczka w formie murowanej ścianki z
blaszanym daszkiem, z polichromowaną
figurą Jana N. Uwagę zwraca pomarańczowa peleryna Jana (nad: H.Jakóbczak)
Przydrożna współczesna drewniana kapliczka domkowa, która zapewne
zastąpiła swą starszą poprzedniczkę. W niej znacznie starsza drewniana
ludowa
figura Jana N. Rzeźba jest bardzo zniszczona, jednak widoczna jest jej
dobra klasa. Precyzyjnie, choć manierystycznie oddano detale: zarost,
biret, fałdy szat. W prawej dłoni ułomek palmy. Dawniej kapliczka stała
koło stawu, ten jednak został zasypany na początku XX wieku. Z figurą
lokalna tradycja wiąże typową legendę nepomucką o jej przyniesieniu
przez wezbraną rzekę, w tym przypadku Świerczówkę (nad: AzK, H.Jakóbczak)
W tej miejscowości, zwanej Dzikowcem Starym dla odróżnienia od
pobliskiego Nowego, w parku dworskim stoi sześciokątna, oparta na sześciu kolumnach
kapliczka ze stromym krytym gontem dachem, proweniencji dworskiej,
wzniesiona w 1833 roku.
Wewnątrz drewniana polichromowana figura Jana N., zapewne XIX-wieczna
W kapliczce przy wjeździe do wsi, na skraju lasu i niedaleko rzeczki Przyrwy, stoi
kapliczka domkowa z figurą Jana N. wewnątrz. Rzeźba jest drewniana i
polichromowana, ludowa, zapewne z I połowy wieku XIX. Przetrwała wojnę
ukryta przed tutejszych mieszkańców. Nie przetrwała natomiast kapliczka
i jej obecne wcielenie powstało w roku 1963 (nad: H.Jakóbczak)
Figura Jana N. w otoczonej płotkiem kapliczce. Kapliczka
jest dwuczłonowa, murowana i tynkowana, o dwuspadowym daszku i przeszklonych otworach,
z krzyżykiem na szczycie. W dolnej wnęce współczesna figura JN,
drewniana, o twarzy pomalowanej na nieco dziwny kolor - Jan jest mocno
śniady. W nienaturalnie wygiętych dłoniach cienki krzyżyk z kulkami na
szczytach ramion i główki (nad: Pietrosul)
Fragment artykułu Katarzyny Ignas p.t. "Kult św. Jana Nepomucena we wsiach obecnej
gminy Iwierzyce" (pow. Ropczyce-Sędziszów): "Mieszkający w Sielcu w latach 1840-1863 Franciszek Ksawery Prek, w
przypiskach do swojego pamiętnika (wydanego w roku 1959 pt. „Czasy i
ludzie”), pod hasłem „Sędziszów” przytacza następującą legendę
związaną z figurami św. Jana Nepomucena. "Uwagę podróżującego zwraca
mnóstwo posągów kamiennych św. Jana Nepomucena wyobrażających, w
okolicy Sędziszowa stojących. Ustne podanie głosi, że Potocki
właściciel dóbr sędziszowskich, podróżując po Europie, przybywszy do
Pragi Czeskiej, wyczerpał swoją kasę i nie miał na powrót. Wszedł do
katedry praskiej i zaczął się modlić. Wtedy podszedł do niego kapłan
nieznajomy, pożyczył mu 100 czerwonych złotych i polecił odesłać pod
adresem księdza Jana. Po powrocie, Potocki odesłał pieniądze, które
wkrótce wróciły do niego, bo w całej Pradze nie było księdza o takim
imieniu. Potocki tedy padł na tę myśl, że tym wierzycielem jego,
jest św. Jan Nepomucen, na którego cześć tyle posągów kamiennych
powystawiać kazał." Próbując doszukać się ziarnka prawdy w
legendzie, należy wziąć pod uwagę dwóch Potockich. Pierwszy z nich
to Michał Potocki, wojewoda wołyński, od 1702 r. dziedzic
Sędziszowa, później również Będziemyśla, Klęczan, Krzywej i Księżomostu,
. Znany był z szerokiej działalności fundacyjnej i dewocyjnej; jego
najsłynniejszym dokonaniem była fundacja klasztoru kapucynów w
Sędziszowie w roku 1739. Drugim Potockim, który może być uważany za
bohatera legendy, jest syn Michała – Piotr. Od 1766 roku jego
własność stanowiły wsie: Olchowa, Sielec, Nockowa i Wiśniowa. W
trzech ostatnich zachowały się do dzisiaj figury św. Jana
Nepomucena". Dodać można, że Michał Potocki to syn hetmana
Feliksa "Rewery", dziedzic jego "latyfundium sędziszowskiego".
Zwolennik Leszczyńskiego, który propagował kult JN w Polsce. Zmarł w
1749, pochowany w ufundowanym przez siebie klasztorze kapucynów.
Kazał postawić posąg Jana N. każdej miejscowości swych dóbr, przez
które biegł szlak handlowy na Ruś, od Rzeszowa po Ropczyce
(zobacz
więcej >>)
Arkadowa kapliczka kryta czterospadowym gontowym dachem z
drewnianą polichromowaną figurą św. Jana Nepomucena, ulokowana
za murem ogrodzenia kościelnego kościoła farnego p.w.
Przemienienia Pańskiego z 1368 roku. Stare zdjęcie wskazuje, że
przed wojną obiekt miał inną lokalizację. Kapliczka i figura datowane
są na 1800 rok (nad: K.I.)
Przy polnej drodze, pod kępą lip stoi umieszczona na niebieskim cokole kamienna polichromowana figura Jana N. z długą stułą. Na podstawie napis:
"Fundatorowie Jan i Agata Kotowie: 1906"
W murowanej kapliczce z 1829 roku ludowa
rzeźba Jana N. (nad: Pietrosul)
Ropczyce (gm. Ropczyce, pow. Ropczyce-Sędziszów): przy
sanktuarium Matki Boskiej Królowej Rodzin położonym tuż przy
brzegu rzeki Wielopolki, na bramce prowadzącej na plac
kościelny, pod baldachimem z gontów stoi drewniana figura
Jana N. z XVIII w. (nad: M.K.)
Ropczyce (gm. Ropczyce, pow. Ropczyce-Sędziszów, ):
na rynku, zwanym też plantami, nietypowa w formie kapliczka ze strzelistymi
wieżyczkami w kształcie pseudogotyckiego baldachimu, z około połowy XIX wieku, z drewnianym św. Janem Nepomucenem. Figura ta
pochodzi z roku 1995, wykonano ją na zamówienie proboszcza
Ropczyc Jana Delekty, jest raczej statyczna, pozbawiona zarostu, w pustej
dłoni przed 2007 rokiem znajdował się krzyż. Porównując zdjęcia mozna zauważyć, że prawa dłoń została zmieniona, wygląda
bardziej topornie, jest większa, niż ta na zdjęciu w albumie z
1998 roku. Może wyrwano ją wraz z krzyżem? W drugiej ręce - Księga (nad: Pietrosul)
-
Ropczyce (gm. Ropczyce, pow. Ropczyce-Sędziszów, ): w
kapliczce na rynku stała dawniej współczesna kapliczce,
pochodząca z XIX wieku figura Jana N., która została
skradziona
(>>), ponoć na zamówienie
Ropczyce-Pietrzejowa (gm. Ropczyce, pow. Ropczyce-Sędziszów): przy polnej drodze i niedaleko cieku wodnego stoi spora murowana kapliczka z nadwieszonym daszkiem, a w niej drewniana polichromowana figura Jana N.,
wysmukła, w kontrapoście, z wielkim krzyżem, w bardzo dobrym
stanie
Lubzina (gm. Ropczyce, pow. Ropczyce-Sędziszów, ): po południowej stronie drogi E 40 rzeźba Jana Nepomucena z XIX wieku w białej kapliczce krytej dachówką, z początku XX wieku, fundacji rodziny Cybulskich (nad: Pietrosul)
Łączki Kucharskie (gm. Ropczyce, pow.
Ropczyce-Sędziszów): w centrum wsi, po zachodniej stronie drogi nr 986 stoi
krępa kamienna polichromowana
figura Jana N. z roku 1746 lub 1745. Na sporym cokole, oprócz daty, jest
herb Nałęcz oraz inicjały MZ / MMD (nad: Pietrosul)
Figura św. Jana Nepomucena
umieszczona jest w niszy dzwonnicy kościelnej (dziś juz bez
dzwonów). Dawniej stała ona tuż obok ogrodzenia kościoła parafialnego. Figura ta pierwotnie była elementem,
późnobarokowego w stylu, pomnika nagrobnego właścicieli Nockowej
Iwanickich – Marianny z Jastrzębskich i Walentego, zmarłych w
1797 i 1802 roku Jest on pozostałością cmentarza istniejącego
przy drewnianym kościele parafialnym w Nockowej, spalonym w roku
1852. W drugiej połowie XIX wieku wprowadzono zakaz utrzymywania
cmentarzy tuż obok kościołów. Nowy cmentarz o charakterze
ogrodowo-parkowym, założono w miejscu położonym na uboczu. W
roku 1985 figura została przeniesiona za ogrodzenie kościelne,
obok wejścia do nawy bocznej i kaplicy; frontem zwrócona jest do
budynku kościoła. Postument posągu został odnowiony i znajduje się
na nim tabliczka z napisem
upamiętniającym odnowienie: "W roku jubileuszowym 600-lecia
parafii Nockowa 1985" (nad: K.I.)
Nockowa-Błonie
(Pola Nockowskie) (gm. Iwierzyce, pow.
Ropczyce-Sędziszów): przy tej samej starej drodze (zobacz
wyżej), obok cmentarza
parafialnego, stoi figura św. Jana Nepomucena datowana na przełom wieku XVIII i XIX, wykonana w
stylu późnobarokowym. Postument jest otoczony gzymsem
profilowanym. Posąg zwrócony jest tyłem do cmentarza, co może
nieco dziwić. Tymczasem do lat 30-tych XX wieku, przed
komasacją, poniżej figury, znajdowało się rozwidlenie dróg,
droga prowadziła od dworu w Nockowej, przez Zagrody, Błonie,
Wiercany, aż do dworu w Wiśniowej. Figura została prawdopodobnie
ufundowana przez właściciela Wiśniowej, miała służyć jako
oznaczenie granic posiadłości. Posąg posiada ubytki (brak mu
lewej ręki i fragmentu drzewca krzyża, okrągłe ślady po kulach
na pelerynie z tyłu), pochodzące z czasów II wojny światowej
(nad: K.I.)
Bystrzyca Sępia (gm. Iwierzyce, Ropczyce-Sędziszów):
kamienna figura
św. Jana Nepomucena usytuowana w połowie drogi Sędziszów
Małopolski – Wielopole Skrzyńskie, datowana na koniec XVIII lub
pierwszą połowę XIX wieku. Według relacji opiekunów figury Julii
i Walentego Żuczków posąg stał pierwotnie przy dworze w
Bystrzycy Górnej, w miejscu gdzie obecnie wznosi się figura MB
Niepokalanej na postumencie. Ówczesny właściciel (mógł to być
Franciszek Przetocki lub Ignacy Korzeniowski) postanowił
wymienić figurę św. Jana na posąg Matki Boskiej. Uczyniwszy tak,
wstawił św. Jana do piwnicy. Wówczas na wieś zaczęły spadać
klęski żywiołowe – burze, gradobicia. Ludzie uznali, że
przyczyną jest profanacja figury chowanej w piwnicy. Figurę
wyciągnięto i postawiono na cokole obok starej drogi, na miejscu
cmentarza cholerycznego. Następnie w wyniku pokomasacyjnej
zmiany biegu drogi, w roku 1946 figura została przestawiona w
obecne miejsce przez właściciela placu (nad: K.I.)
Olimpów Wiśniowski (gm. Iwierzyce, pow. Ropczyce-Sędziszów,
):
po zachodniej stronie starej drogi biegnącej wzdłuż rzeki Bystrzycy stoi kamienna figura św. Jana Nepomucena. Datowanie figury: połowa XIX
lub przełom wieków XVIII i XIX; styl późnobarokowy. Opiekun
Kazimierz Kozek podał dokładny wiek figury – 270 lat. Fundatorem
św. Jana miał być hrabia Wiśniowski. Figura stanęła w pobliżu
zabudowań dworskich, pełniąc funkcję słupa granicznego –
właściciel wyznaczał granicę swego terytorium. W momencie
parcelacji folwarku w Wiśniowej około 1912 roku, posąg z
postumentem został przeniesiony w obecne miejsce obok drogi Nockowa-Bystrzyca (nad: K.I.)
Sielec–Podlasek (gm. Iwierzyce, pow.
Ropczyce-Sędziszów): figura św. Jana Nepomucena przy starej
drodze biegnącej wzdłuż rzeki Bystrzycy. Posąg datowany jest na
pierwszą połowę XVIII wieku. Wykonany z białego piaskowca,
oryginalnie nie polichromowany, stoi na cokole zwieńczonym
wyprofilowanym, gierowanym gzymsem. Zwraca uwagę dokładne
odtworzenie, bogato zdobionej rokiety – zewnętrznego okrycia
Świętego: widoczne z tyłu trzy fałdy, wykończone frędzlami. Na
powierzchni peleryny – płaskorzeźbiony dekoracyjny motyw
płomienia. Na postumencie znajdują się wyryte, późniejsze napisy
i wizerunki krzyża; m.in. „A. Tomasowski 1883”, „1849 +”, „F.
Mączka +810”. Obok figury znajduje się mogiła wójta i
podwójciego Olchowej i Sielca. Zostali pochowani poza cmentarzem
sędziszowskim, na ówczesnym gminnym pastwisku w Sielcu, obok
figury św. Jana – za karę. Wójtowie zbuntowali chłopów przeciwko
proboszczowi i nie odstawili wymaganego podatku – dziesięciny.
Wśród mieszkańców Podlaska można spotkać się z odczuciami i
opiniami, jakoby w pobliżu św. Jana coś straszyło... (nad: K.I.)
Pola Nockowskie (gm.
Iwierzyce, pow. Ropczyce-Sędziszów): przy starej drodze Nockowa-Bystrzyca
biegnącej wzdłuż rzeki Bystrzycy stoi figura św.
Jana Nepomucena przy granicy Nockowej z Będzienicą. Pochodzi z
drugiej połowy wieku XVIII. Posąg i postument utrzymane są w
stylu barokowym. Charakterystyczny jest kształt postumentu:
ośmioboczna, cylindryczna kolumna zwieńczona bogato profilowanym
gzymsem. Przed komasacją przeprowadzaną na przełomie lat 30 i
40-tych, obok św. Jana prowadziła droga do dworu w Nockowej, po
której pozostałością jest lekkie wgłębienie pasa terenu, w linii
prostej za figurą. Według przekazu informatorów, figura miała
być wzniesiona na cześć któregoś z dziedziców, noszącego imię
Jan. Podczas II wojny, nocą, żołnierz niemiecki strzelił do
figury, biorąc ją za człowieka. Kula strąciła głowę posągu,
którą dokleił ówczesny właściciel pobliskiego pola Antoni
Tobiasz (nad: K.I.)
Figura św.
Jana N. stoi na
rogatkach miasteczka, przy starym skrzyżowaniu dróg: Sędziszów Małopolski - Rzeszów - Olchowa,
przy ul. Księżomost. Figura
w birecie, z krucyfiksem datowana jest na II połowę wieku XVIII,
rzeźbiona w piaskowcu, pobielona, prawy kontrapost. Pochodzi z fundacji Potockich,
na cokole herb Pilawa z korona hrabiowską, wsparty na główce i
flankowany esownicami. Piękny taneczny kontrapost podkreślają
faliste wydłużone fałdy szat. Jest to jeden z grupy podobnych
obiektów, powstałych najprawdopodobniej w jednym warsztacie w
latach 1736-98 wieku, rozsianych wzdłuż traktu Rzeszów-Kraków (Świlcza,
Trzciana, Dąbrowa, Będziemyśl, Sędziszów), wiązanych z
fundacjami Potockich (zobacz więcej na
ten temat >>) (nad: K.I.)
Figura kamienna Jana N. w birecie i z krucyfiksem,
w prawym kontrapoście, polichromowana, datowana na XVIII wiek, usytuowana przy
drodze w kierunku Dąbrowy, na wprost kościoła św. Jacka. Jest to
jeden z grupy podobnych obiektów, powstałych najprawdopodobniej
w jednym warsztacie w latach 1736-98 wieku, rozsianych wzdłuż
traktu Rzeszów-Kraków (Świlcza, Trzciana, Dąbrowa, Będziemyśl, Sędziszów),
wiązanych z fundacjami Potockich (zobacz więcej na
ten temat >>). Na cokole
prócz herbu i korony hrabiowskiej miały widnieć jeszcze daty, nie udało się jednak ich znaleźć (nad: K.I.)
Kolejny
Jan N. w odległości zaledwie kilku kilometrów od Dąbrowy i
Trzciany (zobacz wyżej) strzeże wiaduktu, tuż przy skręcie do miejscowości
Klęczany. Stoi w otoczeniu lip. Kamienny, w aureoli z dużymi
złotymi gwiazdami, na gzymsowanym cokole, polichromowany (żółć,
biel, czerń, brąz) z końca XVIII bądź początku XIX wieku (nad: M.K., uzup: Pietrosul) (uwaga:
poprzednio obiekt
błędnie powielony pod sąsiednimi lokalizacjami
Klęczany,
Pisarowce i
Dąbrowa)
Na północ od wsi przydrożna kamienna polichromowana figura
Jana N. na białym cokole (uwaga: w sierpniu 2013 roku figury
nie było na miejscu, ale najprawdopodobniej już wróciła) (nad: Pietrosul)
W pobliżu kościoła św. Stanisława stoi
murowana tynkowana kapliczka ponepomucka ozdobiona trzema
pinaklami. Figurę Jana N.
skradziono
(>>) stąd w 1994 roku. W kapliczce są nowe rzeźby,
ale nic nie wiadomo o tym, aby była wśród nich figura Jana
N. (uwaga: sprawdzić) (nad: Pietrosul)
Na
granicy z Kawęczynem Sędziszowskim, przy rozwidleniu dróg, po
zachodniej stronie drogi nr 987 i przy domu nr 11a, stoi
kamienna figura Jana N. z ułamanym krzyżem. Na dwuczłonowym
cokole cokole napis: Fundator Tomasz Strek i Nikodem Zając
1936 (nad: Pietrosul)
W tutejszym kościele św. Wojciecha
są ponoć relikwie (>>)
Jana N. (uwaga: należy zweryfikować na miejscu oraz
sprawdzić istnienie wizerunków JN) (nad: Pietrosul)
Kamienna polichromowana figura Jana N., która corocznie jest
świadkiem ciekawego obyczaju zwanego "Emaus". Istnieje tu
zwyczaj chodzenia z bębnem w okresie Wielkiego Tygodnia. Od
północy zwołuje się mieszkańców na rezurekcję, a Wielką
Niedzielę po południu - na modlitwę za zmarłych. Obrzęd zaczyna
się pod figurą św. Jana Nepomucena od śpiewania pieśni
wielkanocnych i do św. Rozalii - patronki od morowego powietrza.
Opis pochodzi z albumu "Turki. Straże grobowe Polski
południowo-wschodniej 1998-1999" (J. i I. Witowicz, Stalowa Wola
2000)
(nad: K.I.)
W tutejszym drewnianym kościele św.
Mikołaja, w nawie południowej jest rokokowy ołtarz Jana N., w którym w pięknej
ramie umieszczono obraz przedstawiający Jana w przyklęku, z
krucyfiksem, w aureoli z pięciu gwiazd. W tle Most Karola i
Wełtawa, w której widoczne jest ciała Jana otoczone
gwiazdami, a na pierwszym planie aniołek z palcem przy
ustach, na górze drugi. Napis: "X S: P: B: D: P:" (nad: Pietrosul)
Między Niskiem a Nowosielcem, w przysiółku Warchoły
(?), po wschodniej drogi i
naprzeciwko parkingu leśnego (w sąsiedztwie jest ul. Jana), stoi
murowana bielona kapliczka z zaszkloną wnęką, w której mieści się jedna
z masowo produkowanych rzeźb z wytwórni z Piekar Śląskich pani Barbary Kobyłczyk-Schaefer
(>>) (nad: Pietrosul)
W zwieńczeniu ołtarza w tutejszym kościele znajduje
się tondo o średnicy 120 cm, a w nim olejny obraz przedstawiający Jana
N. ujętego w 3/4, z rzeką, mostem i pionowym krucyfiksem w tle, nabity
na drewniane podłoże Namalowano go najprawdopodobniej przed rokiem 1720
i przemalowano w latach późniejszych. Zdjęcia rentgenowskie wykonane
podczas konserwacji w roku 1996 wykazały, że pod spodem znajduje się
szkic zupełnie innego ujęcia tego tematu! Pierwotnie Jan przedstawiony
był w pozie stojącej, ze sceną Topienia poniżej. Nie było szans na
wyeksponowanie obu obrazów, pozostawiono więc scenę późniejszą (nad: K.I.)
Po północnej stronie drogi, na zachód od kościoła, stoi drewniana kapliczka z
czerwonymi drzwiami, z piękną
drewnianą polichromowaną rzeźbą Jana N. utrzymaną w stylu
ludowo-barokowym (nad: Pietrosul)
Przy drodze dojazdowej ze wsi do tutejszego dworu,
przy górce na skrzyżowaniu leśnych dróg stoi drewniana brogowa kapliczka
Jana N. z kolorowymi szczebelkami i dwuspadowym nowym daszkiem. Wewnątrz drewniana polichromowana
ludowa figura Jana N. z krzyżem i palmą w ramionach, nieco zniszczona (nad: H.Jakóbczak)
W murowanej trójkondygnacyjnej kapliczce obok
drewnianego kościoła św. Jana mieszkają: Pan Jan N. na dole, a
Floryjan (>>)
na górze. Kapliczka jest słupowa, z otwartymi arkadami w
których umieszczono piękne drewniane rzeźby świętych. Kapliczka
datowana na rok 1883, co udokumentowane jest inskrypcją w tylnej części
kapliczki: "R.P. 1883". Święty Jan Nepomucen
przedstawiony w postawie stojącej w kontrapoście, odziany w bardzo
pogniecione szaty - czarną sutannę, białą komżę z szerokim pasem
koronki, futrzaną pelerynę, na głowie czarny biret. Jan trzyma w obu
dłoniach, przy piersi, pochylony na lewy bark krucyfiks z Ciałem
Ukrzyżowanego. Wokół głowy świętego przekrzywiony nimb z pięcioma
gwiazdami w postaci kwiatów (kwiat Męczennicy - Passiflora?), który
okresowo bywała nieobecny (nad: W.P.,
uzup: J.B. z Kłodzka)
Busko (gm. i pow. Busko,
): przy głównym skrzyżowaniu w centrum
miasta, w miejscu gdzie zaczyna się wielka aleja wiodąca w stronę
parku zdrojowego stoi kamienna figura Jana N. Na cokole napis:
"FUNDACJA MAGISTRATU MIASTA BUSKA 1925 r" (nad: H.
Jakóbczak)
Szczaworyż / Żerniki Górne (gm. i pow. Busko,
): w przysiółku Czesławice, widoczny
z drogi nr 73 Busko–Tarnów, stoi na grobli po
byłych stawach barokowy kamienny Jan N., mój
ulubiony Nepomuk Polski
(>>) (choć kilka innych ostro z nim rywalizuje)!
Dopóki w pobliżu nie wybudowano stacji paliw, był pięknie usytuowany w szczerym polu, na wzgórzu.
Wykonany z
lokalnego wapienia, ustawiony na postumencie, jest późnobarokową
kamienną figurą z 1741 roku. Dłonie i krzyż utrącone
Owczary (gm. i pow. Busko,
): prawie na przedmieściu Buska, przy zakręcie do Broniny,
około 10 m od skrzyżowania i kilometr od Buska, przy ogrodzonej
siatką posesji, stoi na cementowej płycie bez postumentu barokowa figura św.
Jana Nepomucena w pięknym kontrapoście. Prawdopodobnie pochodzi z 1720 roku. Jest
uszkodzona, brakuje ramion krzyża (nad: H.
Jakóbczak)
¿
Owczary (gm. i pow. Busko): płaskorzeźba na cokole kapliczki
przedstawia postać w stroju księdza, ze stułą i w birecie,
trzymającą krzyż w zgięciu ręki. Gruba warstwa farby nie pozwala
rozpoznać szczegółów. W aktualnym malowaniu postać ta jest bezbroda,
ale czy tak było na początku - nie wiadomo. Zarówno nadawca
informacji (H. Jakóbczak) jak i ja mamy duże wątpliwości co do nepomuckości tego wizerunku
Szaniec (gm. i pow. Busko,
): przy zakręcie drogi, na skwerku przy murze kościelnym stoi
kamienna figura św. Jana Nepomucena z 1820 (według innego źródła -
1810) roku. Figura ustawiona
jest na wysokim postumencie i schodkowym cokole, otoczona metalowym
płotkiem
Galów (gm. i pow. Busko,
): przed domem na prywatnej posesji, przy
drodze do Szańca, stoi na postumencie i cokole statyczna kamienna figura św.
Jana Nepomucena. Na postumencie jest nieczytelny napis i data: 1860
rok. Święty trzyma w ręce odłamany krzyż
Zbrodzice (gm. i pow. Busko): piękny barokowy Jan z tutejszego
białego kamienia stoi nad obmurowanym źródłem w centrum wsi
(przysiółek Stok), w tle
Jana widać pokryty rzęsą staw. Na cokole Jana data A. D. 1796 oraz
tarcza herbowa (Topacz / Rawicz), zapewne małżeństwa fundatorów, na
panopliach i pod koroną szlachecką z pawimi piórami w klejnocie.
Rzeźba dobrej klasy - wystarczy zobaczyć lewą dłoń Jana i porównać
ją z prawą, zapewne dorobioną podczas niedawnego remontu. Kamienna
figura stoi na czworobocznym postumencie i schodkowym cokole.
najniższa część cokołu została wzmocniona przed laty metalową
objemką, bowiem stopnie cokołu zaczęły się rozsuwać i groziło, że
figura stojąca nad skarpą, może runąć (nad: H. Jakóbczak)
Gadawa (gm. i pow. Busko,
): nad stawem, we wschodniej części wsi, przy dróżce do studni wiejskiej i nieistniejącego dworu,
stoi na wysokim kolumnowym postumencie figura św. Jana Nepomucena,
wygięta w dosyć dziwnym kontrapoście.
Na postumencie wyryto datę 1796 r. Teren wokół był zaniedbany,
ostatnio (2011) uporządkowano go i obsadzono kwiatkami. Postument,
niegdyś pomalowany na błękitno, który był w górnej części nadłupany i groził przewróceniem,
został naprawiony (nad:
H. Jakóbczak)
Janina (gm. i pow. Busko): za zakrętem, przy drodze do
świetlicy, stoi na kamiennym postumencie figura św. Jana Nepomucena,
późnobarokowa, zapewne z drugiej połowy XVIII wieku (nad: H.
Jakóbczak)
Pęczelice (gm. i pow. Busko,
): w centrum wsi, w przysiółku Dół, nad
źródłem wody pitnej, na wysokiej skarpie, w gęstwinie drzew i
krzewów stoi figura Floriana (>>). Na postumencie między innymi
płaskorzeźba św. Jana Nepomucena, zatarta, niewyraźna i zamalowana (nad: H. Jakóbczak)
Słabkowice (gm. i pow. Busko,
): przy końcu drogi do
Gospodarstwa Rybackiego, na wzniesieniu, stoi na wysokim
czworobocznym postumencie figura św. Jana Nepomucena z 1798 roku.
Rzeźba ma utrąconą głowę. Figura była przewrócona i w 1987 roku
została podniesiona i umocowana zaprawą cementową. Wymaga dalszej
renowacji i konserwacji (nad: H. Jakóbczak)
Bilczów (gm. i pow. Busko,
): przy dróżce,
pomiędzy dwoma stawami, stoi kamienna polichromowana
(błękit!) figura św. Jana Nepomucena w wysokim birecie.
Figura ustawiona jest na okrągłym postumencie, otoczona
drewnianym płotem i obsadzona kwiatami. Pochodzi
prawdopodobnie z połowy XIX wieku (nad: H. Jakóbczak)
Dobrowoda (gm. i pow. Busko,
): przy kościele św. Marii Magdaleny
stoi barokowa figura św. Jana Nepomucena, zapewne
XVIII-wieczna (a nie, jak chce pewne źródło z XVII
wieku), umieszczona na dwuczłonowym cokole. Obiekt mocno
skorodowany (nad: J.D.)
Współczesna (2014) rzeźba, przedstawiająca Jana N. złączonego plecami ze
świętym Mikołajem (tu są wątpliwości, ale na rzecz Mikołaja świadczą
figurki dzieci u jego stóp),
wykonana na wzór znanej podwójnej figury ze Skotnik Dolnych
usytuowanej 15 km dalej na południe
(zobacz niżej). Jest niższej klasy niż oryginał ale i tak do
pozadroszczenia. Rzeźbił z miejscowego kamienia Dawid Szlufik (nad: H. Jakóbczak)
Na łące za wsią, w sąsiedztwie
potoku, stoi unikalna (znam tylko kilka podobnych obiektów: Podraje,
Kozłów, Kraków-Przewóz) podwójna figura Jana N. i św. Mikołaja
(tu są wątpliwości, ale na rzecz Mikołaja świadczą figurki dzieci u
jego stóp), przy czym święci złączeni są plecami. Jest to
kamienna, przydrożna, późnobarokowa rzeźba ustawiona na cokole
ozdobionym płaskorzeźbami świętych (Marcin i prawdopodobnie Salomea,
Agnieszka, Anastazja, Wojcieh, Jakub i Apolionia), z roku 1765. Ten
piękny obiekt był już w
złym stanie (pęknięty i mocno przechylony cokół), ale doczekał się
renowacji, a ponadto ma swoją replikę w Lesie Winnickim (zobacz wyżej).
Do remontu można mieć zastrzeżenia, detale rzeźby straciły na
wyrazistości, ale nie jest to katastrofa jak w Stopnicy. W okolicy
jest również barokowy
Florian (>>)
Wiślica (gm. Wiślica, pow. Busko): przy ul. Tysiąclecia Państwa
Polskiego wapienna figura Jana N. z XVIII wieku
w pozie modlitewnej. Układ tej rzeźby jest unikalny i jedyny w swoim
rodzaju. Po renowacji Jan stracił
kapliczkę (>>) oraz sporo ze swej
klasy. Ma teraz robociarskie ręce
Wiślica (gm.
Wiślica, pow. Busko,
): w Domu Długosza przy kolegiacie przechowywana
jest pomalowana na złoto figura Jana N. o cechach barokowych, w
birecie i z długa palmą, nieco uszkodzona (brak dłoni, ubytki
farby), pochodząca zapewne z ołtarza w kościele (kolegiaty?)
Koniecmosty (gm. Wiślica, pow. Busko,
): przy skrzyżowaniu dróg i
kolejki wąskotorowej w centrum wsi stoi brogowa
kapliczka (>>) murowana z XVII wieku, w niej figura Jana
N., późnobarokowa z początku XIX wieku (inne źródło: 1850). Obiekt oznakowany tablicą
informacyjną, niestety dosyć paskudną i agresywną
Koniecmosty (gm. Wiślica, pow. Busko): w drugiej kapliczce
z 1920 roku na
terenie tej miejscowości, murowanej, z wnęką, znajduje się drugi tutejszy Nepomuk. Drewniana figura wykonana
w manierze barokowej, z silnym skręceniem szat, ma brodę, biret i
pelerynę kanonika, a w ręku trzyma zamkniętą księgę. Kapliczka
usytuowana jest w bliskości mostu (uwaga: za inną identyfikacją (Jan
Kanty?) przemawia właściwie tylko sąsiedztwo innego Nepomuka, zobacz
powyżej) (nad: H. Jakóbczak)
Gorysławice (gm. Wiślica, pow. Busko): figura Jana N.
Chotel Czerwony (gm. Wiślica, pow. Busko): w tej
miejscowości, należącej dawniej do powiatu pińczowskiego I RP,
znajduje się figura
przydrożna Jana N. z końca XVIII wieku, ustawiona na kolumnie o
pięknej głowicy. Obiekt mocno skorodowany, ale piękny dzięki swej
patynie
Górki (gm. Wiślica, pow. Busko):
nad stawem, na prostopadłościennym (być może nieoryginalnym) cokole ustawiono niewielką kamienną figurkę Jana N. z krzyżem, mocno skorodowaną
(nad: A.Wawszczyk)
Jeden z grupy tutejszych białych wapiennych Janów N. stoi przy murze
fary Św. Trójcy. W kontrapoście, z rozpostartym płaszczem, w birecie, z krzyżem i
palmą, ustawiony na cylindrycznym, zapewne nowszym cokole. Obok -
Florian (>>)
Na prywatnej posesji, naprzeciw klasztoru franciszkanów, stoi kamienna
figura Jana N., datowana na 14 XI 1817. Na cokole Jana od strony ulicy
znajduje się monogram JB w wieńcu, z koroną, a poniżej napis:
"Dnia 14 listo. an. Do.
1817".
Całkiem przy ziemi napis współczesny: FUNDATORKA RENOWACJI MICHALINA BURKIEWICZ Z.D. WOJEWODA 1998.
Natomiast po drugiej stronie dłuższa inskrypcja:
Pomocniku w
przypadkach
grzeszników łaskawy
Tobieć przez te Ofiarę
Józefa
zrobiła
że iusz będąc nad gro
bem do życia wróciła
kolos chwały
wieczny
daj co twa ręka splata
niech ci służy odtąd
aż
wieko-pomne
lata
Drewniany polichromowany Jan N. z bocznego ołtarza w
kościele franciszkanów pod wezwaniem św. Stanisława (uwaga:
dodatkowo, w szczycie ołtarza po przeciwnej stronie kościoła
umieszczono figurę nepomukopodobną (zobacz >>),
zapewne jednego z franciszkańskich świętych)
Ostrowce (gm. Nowy Korczyn, pow. Busko): po
południowej stronie drogi nr 79, przy domu nr 22, na bogato
zdobionym cokole (chmurki i główki anielskie) stoi kamienna bielona
figura Jana N. z 1756 roku
(nad: Pietrosul). Jest to jedna ze wspaniałej serii białych
wapiennych barokowych figur z tej okolicy (zob. np. Winiary,
Zbrodzice, Stopnica, Gadawa, Janina, Skadla, Nowy Korczyn, Owczary)
¿
Czarkowy (gm. Nowy Korczyn, pow. Busko):
figura Jana N. w parku, barokowa (uwaga: należy sprawdzić czy jest i czy
kiedykolwiek była, Hadrianowi nie udało się jej znaleźć)
Podraje (gm. Nowy Korczyn, pow. Busko,
): przy
zakolu Nidy niedaleko jej ujścia do Wisły, na ustawionym na
stopniach i cokole (z mocno zatartymi płaskorzeźbami świętych)
wysokim ośmiokątnym słupie, umieszczono złączone ze sobą plecami
figury Jana N. i św. Mikołaja (widoczny jest koszyk z trojgiem
dzieci, które według legendy miały zostać przez niego wskrzeszone). Kapitel będący podstawą rzeźb bogato zdobiony. Całość
wykonana z tutejszego białego kamienia plus pastorał biskupa i
przechylona aureola Jana z metalu. Jest to unikalny w swej formie
obiekt analogiczny do tych ze Skotnik Dolnych, Kozłowa i kapliczki z podkrakowskiego
Przewozu
(nad: H. Jakóbczak)
Przy trasie Sandomierz-Kraków, na lewym brzegu starego koryta Nidy, nad
wąwozem, stoi piękna barokowa figura Jana N. z II połowy XVIII wieku.
Wykuty z pińczowskiego wapienia posąg przedstawiony w sutannie i komży
obszytej na dole koronką, w rozchylonej pelerynie. Twarz pociągła z
wąsami, brodą, długich włosach, w birecie. Kontrapost, na piersi ma
krucyfiks ułożony prawie horyzontalnie. Gałązce palmy w drugiej ręce. U
stóp Jana, po prawej stronie fragment mniejszej figury anioła, a
po drugiej stronie glob, ujęty opaską. Na frontowej ścianie postumentu
znajduje się duży kartusz z rocaillowym obramowaniem i otwartą koroną w
kulminacji. Na polu wyryte inicjały fundatora "MM ? / KW". Obiekt remontowany
przez konserwatorów Małgorzatę i Pawła Osełków z Pracowni Konserwacji
Dzieł Sztuki w Kielcach w roku 2013. Biały kolor
kamienia, elegancja rzeźby i dookolny krajobraz tworzą razem to,
co łowcy Nepomuków lubią najbardziej (nad: H. Jakóbczak)
Niedaleko kościoła, na mostku nad Stopniczanką,
w pobliżu młyna oraz pomiędzy miastem a dawnym zamkiem królewskim,
stoi jeden z białych barokowych wapiennych Janów N. z tej okolicy. Źródła datują
go na rok 1730, a fundację przypisują staroście stopnickiemu
Wawrzyńcowi Lanckorońskiemu. Na postumencie herb Zadora i data 1730. Jan był bardzo zniszczony i skorodowany, bo
tutejszy kamień nie jest odporny na wpływy atmosferyczne. Rzeźba była
uszkodzona w roku 1944 i ponownie 1993, podczas prac drogowych. Brakowało
rąk, a twarz była kompletnie zatarta. Jednak trzy słowa, które go
charakteryzowały to barok, piękno, wdzięk. Tak pisałem kilka lat
temu. W maju 2007 roku otrzymałem od H. Jakóbczaka zdjęcia tego Nepomuka po remoncie i przeżyłem szok. Z subtelnej barokowej rzeźby
zmienił się w grubo ciosany kloc kamienia, trzymający wyraźnie zbyt
ciężki toporny krzyż. Przypomina w tym geście sztangistę. Gdzie był
konserwator zabytków?! SZTANDAROWY PRZYKŁAD DEWASTACJI DOKONANEJ W
DOBREJ WIERZE
Przy drodze do Oleśnicy, niedaleko miejsca gdzie przekracza ona ciek
wodny, na cokole stoi wapienna figura św. Jana Nepomucena z przełomu
XVIII i XIX wieku
Gnojno (gm. Gnojno, pow. Busko,
):
obraz Jana N. z przełomu wieków XVIII i XIX w nepomuckim ołtarzu bocznym kościoła św. Jana
Chrzciciela. Aniołki trzymają aureolę z pięcioma
gwiazdami. Na stole czapka (nad: Falbanka)
Gnojno (gm. Gnojno, pow. Busko,
):
figura Jana N. w birecie, w nepomuckim ołtarzu bocznym
kościoła św. Jana Chrzciciela. Brak innych atrybutów
(nad: Falbanka) (uwaga: z powodu sąsiedniego wizerunku
JN na obrazie upewnić się co do identyfikacji figury)
Gnojno (gm. Gnojno, pow. Busko,
):
feretron nepomucki w kościele św. Jana Chrzciciela. W
nim pełnopostaciowa drewniana figura malowana na biel i
złoto (nad: Falbanka)
Gnojno (gm. Gnojno, pow. Busko,
):
w kościele św. Jana Chrzciciela przechowuje się relikwiarz śś. Tekli i Jana Nepomucena, srebrny, rokokowy
Gnojno (gm. Gnojno, pow. Busko,
):
nad stawem, za kościołem św. Jana Chrzciciela, poniżej plebani
niezbyt rzucający się w oczy kamienny Jan N. z 1736 roku
(nowy napis na cokole, inne źródło podaje rok 1722) wśród
chaszczy. Na cokole herb Szreniawa z
koroną heraldyczną. Brak inskrypcji, ale herb wskazuje
na fundację Rupniewskich, właścicieli Gnojna i sąsiednich wsi od
połowy XVII do początków XIX wieku. Wyrafinowany kontrapost, barok.
Niedawno przeprowadzono gruntowny remont obiektu
(nad: Falbanka, uzup: K.L.)
Skadla (gm. Gnojno, pow. Busko): niezbyt ładna figura Jana N. Jan
jest upaprany niemożliwie wapnem, chylący się
i pękający, więc związano go drutem (nad: Bajarka)
Balice (gm. Gnojno, pow. Busko,
):
nieopodal remizy strażackiej jest tutaj kamienna figura Jana N.
na sporym cokole. Część dolna jest prostopadłościenna, być może
nowsza, a górna to profilowany cokolik z herbem fundacyjnym. Jan
stoi w kontrapoście, a ciekawostką jest wystająca poza cokół
płytka-podstawka pod prawą stopę świętego (nad:
A.&M.S.)
Rzeszutki (gm. Gnojno, pow. Busko,
):
w szczerym polu, kilkaset metrów od reki Wschodniej,
przy drodze Gnojno-Rzeszutki, stoi destrukt kamiennego Jana N. na cokole.
Jan jest polichromowany, ma zniszczoną twarz i brak mu
nóg. Wmontowany został wtórnie w betonowy cylinder. Jest
to fundacja Łuniewskich, którzy objęli tutejsze włości
(klucz Gnojno) po Rupniewskich herbu Szreniawa (zobacz
wyżej) (nad:
Anna Góra-Klauzińska, uzup: K.L.)
Kamienna figura
Jana N. (uwaga: zlokalizować, znaleźć/zrobić zdjęcia, doprecyzować opis)
Zagajów (gm. Solec-Zdrój, pow. Busko,
): w zachodniej części wsi, w
pewnym oddaleniu od drogi, stoi dobrej klasy kamienny posąg Jana N.
z 1810 roku. Obiekt jest uszkodzony - pękający postument ujęty
obejmami przez pobliskich mieszkańców (nad: Piotr Bielawski)
Piestrzec (gm. Solec-Zdrój, pow. Busko,
):
w centrum wsi kamienna polichromowana figura Jan N. w
pięciogwiaździstej aureoli, na wysokim słupie, który z kolei
umieszczono na schodkach. XIX wiek (nad: J.D.)
W majątku rodziny Popielów, koło stawów dworskich stała niegdyś kamienna
figura Jana N. z XVIII wieku. Zniszczona w czasie wojny i po niej. Jej kawałki
zostały w latach 70. XX wieku przez potomków po kądzieli odszukane i
przeniesione, a figura odtworzona na dziedzińcu ich kamienicy przy ulicy św.
Jana 20 w Krakowie
().
Na miejscu pozostała figura MB umieszczona na spiralnej kolumnie, z
roku 1737 (nad: H.Jakóbczak)
Krępa kamienna wapienna figura
Jana N. z roku 1725 ustawiona na gzymsowanym i nieco baniastym cokole, a ten
na podstawie i na schodkach. Napis na froncie zatarty. Resztki polichromii,
zapewne wtórnej. Kontrapost i skłon głowy, biret, duży krzyż na lewym ramieniu.
Usytuowany na prywatnej posesji
część dawnego powiatu pińczowskiego dziś wchodzi w skład powiatu Busko
(patrz wyżej >>)
uwaga: w źródłach wyszukać można informacje o pińczowskiej figurze przydrożnej Jana N. z 1825 roku na ogzymsowanym postumencie o charakterze barokowym, uszkodzonej w
czasie II wojny światowej, oraz o innej, XVIII-wiecznej figurze Jana
N. na dziedzińcu klasztornym w tym mieście. Wizje lokalne nie
potwierdzają ich istnienia.
W murze otaczającym kościół klasztoru reformatów pod wezwaniem NMP „Na Mirowie”
(zobacz niżej) jest bramka, a nad nią umieszczono kamienną
XVIII-wieczną figurę Jana N.
W kościele klasztoru reformatów pod wezwaniem NMP "Na Mirowie”
(zobacz wyżej) jest kaplica pod wezwaniem Jana N., a w niej
obraz przedstawiający Jana. H.Jakóbczak zauważył uderzające
podobieństwa tego obrazu do dwóch innych - z krakowskich
(>>) kościołów Mariackiego i pijarskiego. Ten drugi obiekt
ma potwierdzone autorstwo Szynowa Czechowicza, ten z
Mariackiego - domniemane. Gdyby zastosować tu hipotezę o
namalowaniu pińczowskiego dzieła przez Czechowicza to
okazało by się, że tworzył on takie obrazy nieomal taśmowo.
Jednak klasa wszystkich malowideł pozostaje wysoka.
Znalezione w źródłach datowanie obrazu z klasztoru
reformatów na II połowę XVIII wieku być może należało by
przesunąć na lata 30. lub 40. tego stulecia
W popaulińskim kościele farnym św. Jana Apostoła i Ewangelisty
ołtarzowa figura Jana N. Za nią zamknięta
księga, obok aniołki, z których jeden również trzyma księgę
(nad: Bajarka)
W południowej części miasta, nad zalewem na starorzeczu
Nidy, wśród drzew i na wzgórku otoczonym płotkiem stoi
murowana kapliczka (>>) domkowa z figurą Jana N. z
początku XIX wieku, przebudowana
Na błoniach nadnidziańskich na północ od miasta stoi figura
Jana N. z tutejszego białego kamienia. Ma dużo uroku, choć
nie jest to wielkie dzieło sztuki. Rysy są dosyć toporne
(nie wykluczam, że głowa została dotrobiona współcześnie),
proporcje zachwiane, lecz szaty obrobiono z pewną pretensją
- koronkę wykonano z pomocą świdra kamieniarskiego. Rzeźba
stoi na niebtyt zgrabnej gzymsowanej głowicy, a ta na
niewysokiej kolumnie ustawionej na bazie. Obok dwa kamienne
elementy, być może związane z tym obiektem (części
balustrady?), a być może nie
Przy drodze ze Skowronna do Umianowic, na skraju doliny
Nidy, między drogą a torami wąskotorówki, stoi figura
przydrożna Jana N. z 2 połowy XVIII wieku. Rzeźba ustawiona
jest na okazałym okrągłym i wolutowanym cokole. Jest to piękny
okaz z tutejszego białego kamienia, mocno zniszczony zębem
czasu. Cała twarz odspoiła się i leży w postaci pyłu w
gruzowisku pod cokołem. Brakuje mu również prawej ręki. Niedaleko jest
również
Florian (>>) (uwaga: był tu również drugi Jan N., ustawiony w
bliskiej odległości od drugiego tamtejszego Nepomuka, koło
nieistniejącego już dworu na stoku doliny Nidy, dziś przeniesiony do
Skowronna Górnego, zobacz niżej)
Od roku 1775 koło nieistniejącego już dworu w sąsiednim
Skowronnie Dolnym (zobacz wyżej), na stoku doliny Nidy,
stała biała wapienna figura Jana N. na sporym choć prostym
cokole, ufundowana przez Wojciecha Smutka. W latach 50. XX
wieku na skutek orki w bezpośredniej bliskości Jan
przewrócił się i został przewieziony do Skowronna Górnego.
Tu został położony przy drodze, tuż obok dzisiejszej
lokalizacji. W czasie robót drogowych w latach 60. został
przysypany ziemią i zapomniany. Został wykopany około 5 lat
temu i właściciele sąsiedniej posesji nr 24 - rodzina
Sobotów: Matylda, Andrzej i Urszula - poddali go renowacji,
której podjął się majster Piekoszewski z Pińczowa. Rzeźba
wraz z cokołem została wbudowana w nowe ogrodzenie. Można
mieć spore zastrzeżenia do klasy przeprowadzonej renowacji
(zatarcie rysów, krzyżyk na birecie), ale sam fakt podjęcia
takiej - kosztownej przecież - inicjatywy zasługuje na
najwyższy szacunek (nad: P.Bielawski)
Wapienna figura przydrożna Jana N. z 1735 roku. Obiekt
figurujący w książce T. Seweryna "Kapliczki i krzyże przydrożne w Polsce" (>>)
(PAX 1958). Jest to jedna z trzech rzeźb tworzących niepowtarzalną galerię
na wolnym powietrzu, przy dawnej drodze pielgrzymów do kościoła (teraz już nie
"na pustyni", ale w tytoniowym polu). Jan jest kamienny, nieco
skorodowany, w wysokim birecie i z krucyfiksem. Na wolutowanym
cokole gwiazdy i anioł z palcem na ustach. Na odwrocie - data 1735 i
kilka podpisów odwiedzających, niektóre już zabytkowe. Druga rzeźba
tej galerii na wolnym powietrzu to krucyfiks, a trzecia jest
podobna doNepomuka,
i ma pozę pełną natchnienia. W ręku trzyma otwartą księgę. To Jan Kanty,
kanonik krakowski, stąd prawie identyczny strój. Wszystkie
trzy figury traktu pokutnego przeszły remont w
listopadzie 2012 roku
Figura przydrożna - biały Jan N. ze złotymi
lamóweczkami stoi przy głównej drodze przez wieś, wśród zabudowy; na
cokole napis (nad: H.Jakóbczak, 2007-05):
WYSTAWIŁ SEBASTIAN ZYMOLAK 1799 R. ŚW. JANIE MÓDL SIĘ ZA NAMI ODNAWIANA W 1948 R.
Przydrożna figura Jana N. na kolumnie na wysokim postumencie,
kamienna, barokowa z 1753 roku, odnowiona w 1834 roku.
Bielona, chroniona współczesnym daszkiem
W stojącej na zakręcie drogi kapliczce w kształcie walca (wykonanej z kręgu
studziennego?), ze stożkowym daszkiem, była niegdyś ludowa figura Jana N. We wrześniu
2012 nie było jej na miejscu (uwaga: należy sprawdzić stan
aktualny i ustalić losy rzeźby) (uzup: S.Zobniów)
Krępa kamienna figura przydrożna Jana N. z połowy XVIII
wieku. Jan dzierży krucyfiks, na głowie ma biret. Dziś na
prywatnej posesji, mocno skorodowana - nieczytelne zwłaszcza
szczegóły podstawy rzeźby. Zapewne były tam obłoczki i
główki aniołków
Dobrej klasy kamienna figura Jana N. na gzymsowanym cokole,
polichromowana - czerwony mantolet z wisiorami i biret.
Ładnie zwichrowane szaty, krucyfiks na lewym ramieniu,
kontrapost, prawa stopa wystaje poza podstawę. Wyróżnia ją
lekka wyłupiastość oczu (uwaga: miejscowość czasami figuruje
jako Czechy)
We wschodniej części wsi, na prywatnej posesji znajduje się kamienna bielona figura Jana N. na gzymsowanym
cokole. Dawniej stała przy drodze nieco dalej ale jakiś czas
temu w związku z przebudową drogi została przeniesiona w
obecne miejsce. Nie ma na cokole żadnych widocznych
inskrypcji. Na cokole płaskorzeźby przedstawiające świętych,
zatarte przez malowanie (nad: Pietrosul)
Na ogrodzonym terenie przy kaplicy MB, na sześciennym popękanym cokole stoi kamienna figura Jana N.
w birecie i z krzyżem na lewym ramieniu. Całość bielona,
nieco zniszczona
Dawniej część powiatu pińczowskiego I RP -
patrz wyżej (>>).
Dzisiejszy powiat kazimierski przecięty jest w poprzek dawną granicą
województw, a pamiątką po tym jest nazwa miejscowości Cło. Zobacz
obiekty z pozostałej części powiatu, należącej dawniej do woj. krakowskiego
(>>)
Czarnocin (gm. Czarnocin, pow. Kazimierza Wielka):
kamienna figura
przydrożna Jana N. z 1761 roku, ustawiona na kopcu grobowym arian i
kalwinistów, nazywanym Górą Luterską. Jest on położony w środku wsi
w dolinie małego strumyka. W górnej partii znajduje się kamienna
figura z barokową rzeźbą św. Jana Nepomucena. Na jego cokoliku
wyryta jest data 1765 (fundacja?)
Kolosy
(gm. Czarnocin, pow. Kazimierza Wielka,
):
koło mostku na potoku stoi figura przydrożna Jana N. z II połowy
XVIII wieku, kamienna, pobielona, ustawiona na cokole z wydatnym
gzymsem
Sokolina (gm. Czarnocin, pow. Kazimierza Wielka): figura
przydrożna Jana N. z końca XVIII wieku
Opatowiec (gm. Opatowiec, pow. Kazimierza Wielka,
): przy kościele
p.w. św. Jakuba, na dawnym cmentarzu, stoi XVIII-wieczna kamienna figura Jana
N. na kolumnie. Jest to piękna wapienna rzeźba, nieco sfatygowana
przez czas. Kolumna spęta metalową obręczą
Stoi tu ponadto, przy drodze nr 79, dość elegancka gołogłowa figura
o wejrzeniu Chińczyka, zaopatrzona w bardzo fantazyjny blaszany
daszek
przypominający grzyb lub dach WKD W-wa Ochota. Trzyma krzyż, a
palcem drugiej dłoni wskazuje niebo (nad Bajarka). Niestety,
zdjęcie nadesłane przez MM rozstrzyga sprawę: na cokole widać podpis
Franciszek Xawery
(pow. Kazimierza Wielka): zagubiona miejscowość: figura przydrożna Jana N. z 1753
roku (uwaga: sięgnąć do KZSwP)
Skradziony (>>) w
roku 1989 olejny obraz nepomucki wieku XVIII pochodzący z ołtarza
bocznego drewnianego kościoła szpitalnego MB Pocieszenia z Rogowa. Wymiary to 110 x 160 cm.
Obraz złodziej po prostu wyrwał z ram.
Świątynię - jako szpitalną - wzniósł w roku 1761 biskup przemyski Michał
z Granowa Wodzicki,
podkanclerzy koronny i właściciel Rogowa i zapewne również jemu zawdzięczamy ufundowanie ołtarza z obrazem JN.
Od roku 1996 kościół jest w
skansenie
(>>) w
Tokarni, a w ołtarzu od roku 2014 umieszczona jest kopia obrazu (zobacz
wyżej) (nad: H.Jakóbczak)
Figura przydrożna Jana N. z 1764 roku, zapewne
fundacji biskupa przemyskiego Michała z Granowa Wodzickiego,
podkanclerzego koronnego i właściciela Rogowa. Rok fundacji jest rokiem
śmierci biskupa. Kamienny posąg pomalowany jest obecnie białą farbą.
Stoi na postumencie, który ustawiono na cokole z wydatnym gzymsem, a ten
z kolei na trzech stopniach. Na głowie biret, w rękach krzyż ułożony na
palmie. Wzrok adorujący krucyfiks, bujne loki, delikatnie oddany rąbek
komży. Na froncie cokołu trudno czytelna z powodu zamalowania tablica,
zapewne fundacyjna, z ułożonymi w rzędzie pięcioma gwiazdami na górze i
z aniołkiem z palcem przy ustach (?). Z boku - pilasterek. Obiekt
podobny - choć są i różnice, np. odwrotne trzymanie krzyża - do Nepomuka
z pobliskich Bejsc, jednak zamalowanie farbą obu posągów utrudnia
porównanie
W pobliżu słynnego pałacu, przy drodze przebiegającej
wzdłuż ogrodzenia pałacowego parku, stoi pomalowana na biało kamienna
rzeźba Jana Nepomucena. Jan wspiera stopy na obłoku, z którego wyglądają
anielskie główki. Figura ustawiona jest na wysokim cokole, którego
ściany ozdobione zostały dodatkowo płaskorzeźbionymi scenami, obecnie
mocno zatartymi (co przedstawiają?), widać tam też słabo czytelną datę
1762 (?). Miejsce jest wybitnie nepomuceńskie,
bo tuż obok płynie niewielka rzeczka, jest mostek, a po obu stronach
drogi rozciągają się stawy, z których dobiega donośne kumkanie żab.
Obiekt podobny - choć są i różnice, np. odwrotne trzymanie krzyża - do
Nepomuka z pobliskiego Rogowa, jednak zamalowanie farbą obu posągów
utrudnia porównanie
(nad: H.Jakóbczak)
uwaga: niektóre inne miejscowości powiatów jędrzejowskiego i
pińczowskiego, które
dziś leżą w województwie świętokrzyskim, dawniej należały do
woj. krakowskiego (>>).
Obiekty z miejscowości takich jak np.: Jędrzejów, Klimontów,
Mstyczów, Sędziszów, Raszków, Łysaków, Niegosławice, Piotrkowice,
Wodzisław, Słupia, Sędowice, Działoszyce, Dziekanowice, Skalbmierz,
Sancygniów, Topola zostały więc przedstawione na stronie
woj. krakowskiego I RP (>>)
Kapliczka (>>) ceglana kapliczka z roku
190, wewnątrz drewniana polichromowana
figura Jana N. Obiekt stoi w miejscu, dokąd sięgnął wielki pożar z roku
1904, a zarazem na miejscu dawnej kapliczki nepomuckiej
Na prywatnej posesji w przysiółku Żabiniec stoi
kapliczka (>>) z XIX wieku, z
dwuspadowym daszkiem i otwartą wnęką. W niej
polichromowana figura
Jana N. z
XVIII wieku
W czasopiśmie "Twórczość Ludowa.
Kwartalnik Stowarzyszenia Twórców Ludowych" (R. XV, Nr 1
(44), 2000, s. 28) odnaleźć można zdjęcie ludowej drewnianej
polichromowanej rzeźby
Jana N. z 1995 roku autorstwa Roberta Chlewickiego (1959-99)
z Opoczna. Umownie obiekt zostaje przypisany do tej
lokalizacji (nad: Pietrosul)
Drzewica (gm. Drzewica, pow. Opoczno,
):
barokowy Jan N. z 1789 roku ufundowany przez Ludwikę Szaniawską. Bardzo
ładny kamienny Nepomuk o dużej klasie i wdzięku, usytuowany na
placyku na tle kościoła św. Łukasza. Wykonany prawdopodobnie przez
prawie zapomnianego rzeźbiarza Martinusa Meira. Cokół ma wysokość
185 cm, figura zaś 150 cm. Aureola bez jednej gwiazdy. Na cokole
ozdobionym herbem Junosza Szaniawskich z koroną inskrypcje piękną zawijastą
czcionką głoszą (przód i tył - tu słowo "niektórych" zdaje się
wskazywać na jakiś konflikt sprzed wieku):
Ta Statua Kosztem
Ludowiki z Załuskich
Szaniawskiey Starosci
ny Bolesławskiey iest
wy stawio
na
Ano Dni 1789
Die 11 Juny
Ta Statua w Roku
Jubileuszowym 1827
Dnia 29 maja Kosztem niektórych
Parafian odmalowana
Radzice Duże (gm. Drzewica, pow. Opoczno,
):
w tutejszym kościele, przy ołtarzu, stoi na wsporniku figura Jana N., około 50 cm, drewniana i polichromowana, o nieco dziwnej
surowej minie. Pochodzi z pobliskiej kapliczki (zobacz poniżej)
(nad: Falbanka)
Radzice Duże (gm. Drzewica, pow. Opoczno,
):
na zakręcie koło remizy jest kapliczka, a w kapliczce obrazek.
Przedstawia on Jana N., dokładnie tego, który znalazł schronienie w
kościele (zobacz wyżej), a który uprzednio mieszkał w tym właśnie
miejscu. Tłem jest fantastyczny krajobraz z rzeką (Drzewiczka?
Pilica?), mostem i zamkiem (w Drzewicy?) lub kościołem. Namalowała
go Wioletta Gruszecka w roku 2000 (nad: Falbanka)
Zachorzów (gm. Sławno, pow. Opoczno,
):
bardzo ładna murowana domkowa kapliczka z otwartą ścianą, w niej
drewniany polichromowany Jan N. w stylu ludowym, adorujący krucyfiks
z zamkniętymi oczami. Koniec XIX wieku (nad: Falbanka)
Wola Załężna (gm. i pow. Opoczno): nad rzeczką, przy
skrzyżowaniu na Libiszów, stoi murowana kapliczka nepomucka kryta
gontem, w niej figurka JN, około 90 cm wysokości, pokryta grubą
warstwą farby. W aktualnym malowaniu Jan ma wyjątkowo modre oczęta
(nad: Falbanka)
Żarnów (gm.
Żarnów, pow. Opoczno,
:
kamienna bielona figura Jana N. pod daszkiem na czterech kolumnach
Klew (gm. Żarnów, pow. Opoczno,
):
ładna murowana bielona kapliczka domkowa nieco ukryta w zaroślach, w
niej biała (gipsowa?) figura Jana N. (nad: Falbanka)
Paradyż (gm. Paradyż, pow. Opoczno,
):
w centrum miejscowości, na skwerku pomiędzy stacją benzynową a
sanktuarium, stoi kamienny polichromowany Jan N. (nad: Falbanka). Na
cokole napis:
OD BRACTWA
ŚWIETLNEGO
PARAFJI W-(IELKA) WOLA
1926
Widać z tego, że było tu stowarzyszenie dbające o zapalanie świateł
wotywnych, służących również przechodniom
Paradyż (gm. Paradyż, pow. Opoczno,
):
w kościele bernardynów, w bocznym ołtarzu, jest obraz Jana N., w srebrnej
koszulce, w aureoli z pięcioma gwiazdami i wąską palmą (trzciną?)
(nad: T.S., uzup. Falbanka)
Prucheńsko (gm. Mniszków, pow. Opoczno,
): znajduje się
tu jaskrawo polichromowana figura św. Jana Nepomucena z roku 1925.
Na cokole napis fundacyjny: "OFIARODAWCY / OGUŁU WSI / PRUCHENSKO
/ 1925 R." (nad: Mirek)
¿ Łęgonica koło Opoczna: w
albumie "The sacral art in Poland - architecture" wydanym przez Ars
Christiana w 1956 roku znalazłem zdjęcie drewnianej figury Jana N. z
takim właśnie podpisem. Problem polega na tym, że nie mogę
zlokalizować tej miejscowości. 32 km od Opoczna są
Łęgonice, gdzie rzeczywiście jest Nepomuk, ale całkiem
współczesny, no i to już Mazowsze. Inne
Łęgonice (Małe), już po południowej stronie Pilicy, leżą
dokładnie naprzeciwko tych pierwszych, więc też nie pasują do
powiatu opoczyńskiego
Ceteń (gm. Poświętne, pow. Opoczno, ): w
opuszczonej osadzie myśliwskiej wypasiona kapliczka brogowa o
bajecznie wymalowanych elementach. Wewnątrz drewniany ludowy Jan N.
o precyzyjnie wykonanych detalach, z palmą kojarzącą się z naszą
polską palemką wielkanocną, z paciorkami na czapeczce, z kępkami
futerka na brzegach pelerynki. Przepiękny gest trzymania krzyża:
jakby był częścią serca (nad: Falbanka)
Przy drodze z Poświętnego do Odrzywołu, w
bliskości dopływu Pilicy i stawu,
znajduje się kapliczka św. Jana Nepomucena, być może dawniej drewniana,
dziś tynkowana na biało, z
wieku XVIII. Dach czterospadowy, piramidalny (nad: K.R.)
(uwaga: sprawdzić wnętrze)
Przy trasie do Inowłodza,
przy potoku stoi murowana kapliczka domkowa z otwartym
frontem, o grubych ścianach i dwuspadowym dachu. Jeszcze niedawno była w niej drewniana
figurka św. Jana Nepomucena z połowy XIX wieku, ale znikła pewnej
nocy "w niewyjaśnionych do dziś okolicznościach", zapewne
skradziona (>>). Koło tej kapliczki Niemcy ładowali na
ciężarówkę ciało zabitego majora Hubala, co udokumentowali zdjęciem (nad: P.P.
<- konskie.org.pl). Najprawdopodobniej przed rokiem 2013
kapliczkę przeniesiono na drugą stronę drogi i
wyremontowano. Usunięto przy tym malownicze szkarpy i okap,
wymieniono dach, a drewniany płotek zastąpiono metalową
kratą. Do zbadania pozostaje jaką figurę umieszczono w
kapliczce - wydaje się, że jest to MB
Murowana domkowa kapliczka niedaleko kościoła, na
rozstajach i łuku drogi w kierunku Inowłodza. Wewnątrz drewniana figura Jana N. z krucyfiksem (nad:
Falbanka)
W bazylice św. Filipa Neri i św. Jana Chrzciciela
przy sanktuarium Świętej Rodziny, w zwieńczeniu ołtarza
bocznego w lewej nawie, jest owalny obraz przedstawiający Jana N. z krzyżem.
Obraz otacza promienisty nimb pełen chmurek i aniołków (uwaga: występuje
trudność z przypisaniem lokalizacji do miejscowości - sanktuarium
znajduje się nominalnie na terenie Poświętnego, natomiast wymieniane
jest zawsze w kontekście sąsiedniej Studzianny) (nad: Falbanka).
Ponadto jedna z rzeźb umieszczony w niszy w fasadzie
świątyni ma cechy nepomuckie (strój, biret, zarost, krzyżyk
na szyi). Jednak jej poza i gest rąk wskazują na inną świętą
postać (uwaga: należy zweryfikować)
W górnym pomieszczeniu dzwonnicy przy bazylice św. Filipa Neri
i św. Jana Chrzciciela (zobacz wyżej) była niegdyś drewniana figura Jana
N. Wiadomo o tym z filmu filmu "Jak rozpętałem II wojnę światową" cz. 3,
"Wśród swoich". Jest to scena, kiedy Franek Dolas wyskakuje z
samolotu i ląduje na starym dębie, na terenie klasztoru filipinów.
Ratuje go jeden z ojców klasztornych, który przyszedł na klasztorną
dzwonnicę dzwonić na poranną modlitwę. Wciąga Franka do dzwonnicy przez
okno i wtedy w tle widoczna jest rzeźba Nepomuka. Jest skromna, zapewne
drewniana rzeźba w birecie, widoczny jest sznur podtrzymujący pelerynę.
Prawa dłoń pusta, w lewej być może jest jakiś przedmiot (resztka krzyża?
palmy?). Być może uszkodzona dolna część. Film nakręcono w roku 1969 i nie mamy żadnych informacji
o tej figurze po tej dacie. Oczywiście jest też możliwe, że rzeźba
została tu przywieziona tylko na czas zdjęć. Nie jest nawet pewne czy
jeszcze istnieje, ale zakładam scenariusz pozytywny (uwaga: sprawdzić na
miejscu) (nad: J.B. z Kłodzka)
Za granicą miejscowością, przy moście i na granicy lasu, na obłym cokole
pomalowanym niefachowo na olejno czasem na błękitno (2007), czasem na żółto (2010) stoi kamienny Jan N. Święty
ubrany jest w szaty kapłańskie, na głowie ma biret, na prawym
przedramieniu trzyma krzyż. Całość chroniona metalowym płotkiem. Brak inskrypcji fundacyjnej, a nawet
najstarsi mieszkańcy wioski nie pamiętają kto i kiedy ufundował tę
figurę. Szkoda tylko że dokonano amatorskiej renowacji rzeźby farbą
olejną. Pani H.R. wspomina, że za jej dzieciństwa figura była zadbana,
przystrojona kwiatami przez mieszkańców wioski, co roku w tym miejscu
odbywało się święto ludowe puszczania wianków na wodę. Z jej inicjatywy
i jej staraniem teren wokół rzeźby został uporządkowany, a krzaki i
trawa wycięte (lato 2016). Pilnie poszukiwani chętni do stałej opieki
nad tym obiektem, bo dotychczasowe starania mają charakter doraźny (nad: Falbanka,
uzup: H.R.)
Naprzeciw wieży bramnej krakowskiej, już poza obrębem
murów opactwa, lecz kompozycyjnie z nim związana, stoi kapliczka
murowana z cegły, na rzucie kwadratu zamkniętego łukiem. Elewacje
tynkowane, opilastrowane, zwieńczone gzymsem. W fasadzie, nad gzymsem barokowy
szczyt. W źródłach pojawia się ona jako nepomucka, lecz przy każdej
wizycie w Sulejowie natykamy się na problem - kapliczka jest
zamknięta i nie da się sprawdzić jej zawartości. Jej ewentualny
związek z figurą z kapitularza opactwa (zobacz wyżej) należało by
zbadać
W kościele, na szczycie konfesjonału, odnaleźć można
drewnianą polichromowaną figurę Jana N. Jest to kolorowa statyczna
figura z krzyżem w rękach i stułą na szyi; spod biretu wystają bujne
włosy (nad: E.Ochmański)
uwaga: dzisiejsza siedziba
gminy, miejscowość Szczurowa, położona była na granicy
woj. krakowskiego (>>) i sandomierskiego, lecz po stronie tego
ostatniego. Do
woj. krakowskiego
(>>)
zaliczone więc zostały obiekty z miejscowości Uście Solne i Wrzępia
W tej miejscowości położonej na granicy
woj. krakowskiego (>>)
i sandomierskiego, lecz po stronie tego ostatniego, w
centrum miejscowości, przy głównej ulicy Lwowskiej, zobaczyć
można kamienną figurę Jana N. Umieszczoną na wysokim
postumencie, osłoniętą
daszkiem (>>). Rzeźbę otacza ozdobny metalowy płotek. Na
cokole wyryty napis: "NA CHWAŁE P. BOGA / KU CZCI ŚW.
JANA NEP." a poniżej: "FUNDACYA / TERESY I MICHAŁA
NITY. 1890" (nad: H.Jakóbczak)
Wśród figur świętych, ustawionych na
słupach ogrodzenia otaczającego kościół świętego
Bartłomieja, nie mogło oczywiście zabraknąć Jana Nepomucena.
Jan stoi przy bramce, po zachodniej stronie kościoła,
oburącz trzyma krzyż i wielolistną palemkę, a jego głowę
otacza metalowa aureola z czterema gwiazdkami. Na cokole
figury widoczna tabliczka z napisem: "D.O.M. /
JAN GOFRON / WŁAŚCICIEL REALNOŚCI Nr. 8 / w SZCZUROWEJ / KU CZCI SWOJEMU
PATRONOWI / TEN POMNIK STAWIA i UPRASZA / PRZECHODNIÓW O WSTAWIENIE / DO
BOGA / 1896". Figura odnowiona w 2012 roku (nad: H.Jakóbczak)
W zachodniej części parku dworskiego, nad stawem
i koło ogrodzenia, zbudowano po
1897 roku mauzoleum Jana Kępińskiego w formie murowanej
kapliczki z figurą św. Jana na postumencie - należy
sprawdzić na miejscu czy to Jan Nepomucen, czy raczej Jan
Chrzciciel
Na południowym skraju
miejscowości stoi kamienna polichromowana figura Jana N. na cokole, chroniona
blaszanym daszkiem (>>) na
wygiętych metalowych pałąkach, zwieńczonym krzyżem. Na cokole
płaskorzeźba głowy Chrystusa w koronie cierniowej i napis "Św. JAN",
poniżej inskrypcja, a na podstawie nazwisko F. (Franciszek) Adamek.
Figura z 1946 roku zastąpiła inną, starszą (zobacz niżej).
Remontowana w roku 2018 (uzup: Pietrosul, JBT)
Na miejscu kamiennej figury Jana N. pod
daszkiem (zobacz wyżej) stała niegdyś drewniana rzeźba z około 1830 roku, fundacja rodziny Wilków.
Jej losy po 1946 roku nie są znane (nad: Pietrosul)
Drewniana kapliczka o
czterech profilowanych słupkach, daszek namiotowy; ściany dołem
szalowane, w górze ażurowe. Wewnątrz posąg św. Jana Nepomucena z XIX
wieku
Na środku mostu (>>) na Uszwicy, w pobliżu kościoła
parafialnego, stoi kapliczka szafkowa z drewnianą polichromowaną figurką św. Jana
Nepomucena. Kapliczkę zwieńczono krzyżem, a przyozdobiono gwiazdą i
liśćmi (palmy?). Wysoki biret, w rękach krzyż i palma, na szyi stuła. Figura została odnowiona i ponownie poświęcona w roku
2011 (nad: H.Jakóbczak)
W południowej części wsi, przy drodze biegnącej
wzdłuż zachodniego brzegu Uszwicy, na prywatnej posesji M. Rogóż i A.
Madej, na ładnym cokole ozdobionym płaskorzeźbą
św. Mikołaja (?), stoi drewniana kapliczka szafkowa z drewnianą figurą
Jana Nepomucena. Ustawiona jest na ogzymsowanym słupie z
płaskorzeźbami śśw. Stanisława i Katarzyny. Wzniesiona prawdopodobnie w drugiej połowie XVIII wieku
z fundacji Józefa i Marii Klisiewiczów, wykonana przez miejscowego
rzeźbiarza Kamińskiego, jest uznawana za najstarszą kapliczkę w
Borzęcinie. Jest kryta gontem (nad: H.Jakóbczak)
W pobliżu centrum wsi, przy drodze biegnącej wzdłuż
wschodniego brzegu Uszwicy, stoi figura św. Jana Nepomucena w kapliczce
brogowej -
daszkiem wspartym na czterech słupach. Powstała ona w roku 1942 z
fundacji Jana Banasia, a wykonał ją Józef Rogoż ze Słotwiny (www.brzesko.ws),
jednak aktualne wcielenie tego Nepomuka to, według informacji uzyskane
od właścicieli posesji, kopi pierwotnej rzeźby, wykonaną w bliżej
nieokreślonym czasie (nad: H.Jakóbczak) (uwaga: ustalić losy
pierwotnej figury)
Przy tej samej drodze, nieco na północ od poprzednio
opisanego obiektu, stoi kapliczka z przedstawieniem Wniebowzięcia NMP.
Na lewej ścianie postumentu znajduje się wnęka z płaskorzeźbioną
w kamieniu i polichromowaną postacią św. Jana Nepomucena z krzyżem w jednej i gałązką palmy w
drugiej ręce. Głowę świętego otacza złota aureola z napisem: "Sw.
JAN". Tuż nad ziemią, na ścianach cokołu umieszczone zostały cztery
inskrypcje: "Przez Cherubiny do nieba wzięta / Za dziećmi Twemi módl
się o Święta! / Niech gardząc ziemią tęsknią do Ciebie / A potem z Matką
cieszą się w niebie.", "FUNDATORZY / ADEODAT i MARYANNA /
MARTYŃSCY r 1883.", "ODNOWIONO / W R. 1981. / J.W. MARTYŃSCY.",
"ODNOWIONO / STARANIEM RODZINY / W JUBILEUSZOWYM / ROKU 2000 / WYKONALI
K.J. KAŹMIERCZAKOWIE". Warto dodać, że fundator i zarazem twórca tej
kapliczki, Adeodat (Teodor) Jan Martyński, to borzęciński rzeźbiarz,
który właśnie tutaj miał swoją pracownię (nad: H.Jakóbczak)
Ziemia Radomska graniczyła - poprzez Wisłę - na
wschodzie z Ziemią Stężycką i województwem lubelskim; na południu z
powiatem sandomierskim - w przybliżeniu na Kamiennej; na zachodzie z
powiatem opoczyńskim - na Garbie Gielniowskim, Brzuśni i Drzewiczce;
na północy z Mazowszem - od Pilicy pod Nowym Miastem do Radomierzy
(Radomki) pod Brzózą. Znaczniejsze skrajne miejscowości: Brzóza,
Ryczywół, Kozienice, Janowiec, Solec, Bałtów, Brody Iłżeckie,
Skarżysko-Kamienna, Przysucha, Potworów, Przytyk, Jedlińsk
Gołogłowa figura św. Jana Nepomucena przed
kościołem farnym św. Jana Chrzciciela, na terenie dawnego cmentarza
przykościelnego, ul. Rwańska 6. To także najstarsza kamienna figura
w mieście. Pojawiła się już po 1752 roku (najprawdopodobniej tuż po
1760), a fundatorem był biskup warmiński Adam Stanisław Grabowski
(1698-1766) herbu Zbiświcz, prezes Trybunału Radomskiego. Przyjmuje
się, że pracę wykonał Pierre Coudray (1713-70), rzeźbiarz
francuskiego pochodzenia, związany z dworem króla Augusta III, autor
posągu Stefana Czarnieckiego w Tykocinie. Sama figura Nepomucena ma
około 170 cm, a wraz z postumentem, po usunięciu w latach 70. XX
wieku płyty stanowiącej bazę - 470 cm. Od frontu na cokole
umieszczono kartusz herbowy. Czteropolowa tarcza herbowa zawiera w
polach przedstawienia dwóch herbów i nietypowo dwóch związanych z
nimi klejnotów herbowych. W pierwszym polu znajduje się herb
Zbiświcz (Grabowski VII) rodziny fundatora, czyli Grabowskich o
przydomku Götzendorf, w drugim herb jego
matki Kleist, w trzecim – klejnot herbu Kleist, w czwartym – klejnot
herbu Zbiświcz (Grabowski VII). Nad i pod tarczą umieszczono Order
Orła Białego, kapelusz i krzyż (insygnia kardynalskie?), krzyż
maltański - na znak przynależności Grabowskiego do Zakonu
Maltańskiego i pełnił w nim nawet funkcję kapelana - i niewyraźny
wizerunek (rzeźbiarza?). Od południowej strony cokołu wyryto napis:
DIVO IOANNI NEPOMUCENO
MARTYRI
ADAM STANISLA(US) GRABOWSKI
EPISCOPUS VARMIE
SACRI ROM IMP(ERII) PRINCEPS
A(NN)O MDCCLII ET SEQUE(NTI) PRAESES TRIBUNAL(IS)
RADO(MIENSIS)
POSUIT
co w tłumaczeniu i po rozwinięciu skrótów brzmi:
BOŻEMU JANOWI NEPOMUCENOWI
MĘCZENNIKOWI
ADAM STANISŁAW GRABOWSKI
BISKUP WARMIŃSKI
KSIĄŻĘ ŚWIĘTEGO CESARSTWA
W ROKU 1752 I NASTĘPNYCH
PREZES TRYBUNAŁU RADOMSKIEGO
POSTAWIŁ
Pobożna przeszłość wzniosła Srogi czas obalił Aż znowu
radomianin Ten posąg ocalił
Przestawiony i odnowiony
Nakła(dem) obywateli miasta Radomia
W roku 1819 dnia 2 maja
- głosi inny napis u dołu cokołu. Upamiętnia on dokonaną ze składek
obywateli miasta restaurację figury w 1819 roku. Kolejne prace
przeprowadzono w końcu XIX wieku i w latach 70. XX stulecia. Figura
wymagała kolejnego remontu - pisała o niej Gazeta w Radomiu nr 126 z
dnia 01-02/06/2002 w artykuliku sygnowanym RAR. Był tam też odnośnik
do tych stron. W styczniu 2005 w
Spotkaniach z Zabytkami (>>) znalazł się artykuł "Maltański ślad
w Radomiu" Andrzeja Jelskiego, w którym Autor rozwija temat
zapoczątkowany w "Ochronie Zabytków " (1/2 2003) i sugeruje, że
fundator użyczył rysów twarzy Janowi. Figura czyszczona w 2004 roku,
remontowana prowizorycznie w roku 2005, a gruntownie w lecie 2007 (zobacz
więcej >>). Pojawiały niestety się plany usunięcia chroniącego
Jana murku. Zobacz kartę ewidencyjną obiektu
(>>). W tle -
rysunek Bożeny Popławskiej z roku 2000 przedstawiający tego Nepomuka.
W marcu 2016 figura ta miała swą rolę w grze miejskiej
zorganizowanej z okazji święta miast "Kaziki". Jeden z wyrazów
hasła, jaki uczestnicy gry musieli zlokalizować, znajdował się na je
cokole. Było to słowo "przeszłość" w sentencji "Pobożna
przeszłość wzniosła / srogi czas obalił / aż znowu Radomianin ten
posąg ocalił..." (uzup: P.Puton)
W kościele farnym św. Jana Chrzciciela (zobacz też
niżej), w późnorenesansowej
Kaplicy Kochanowskich, jest witraż
(o
Szklanych Nepomukach - na osobnej stronie >>) przedstawiający
Jana N., ufundowany przez ks. Jana Węglickiego - prefekta
szkół miejscowych, który Jana Nepomucena miał za swego Patrona.
Witraż wykonany w 1909 roku przez Michała Olszewskiego z Warszawy. Jan
stoi między dwoma kolumnami, na stułę spowiednika,
palmę, krzyż i aureolę. Nie ma zarostu (rzadkość!), ale tożsamość
nie budzi wątpliwości z powodu podpisu "JAN NEPOMUCEN".
Ciekawy jest również krzyż maltański na szyi postaci - wyraźne
nawiązanie do figury stojącej przed kościołem (zobacz wyżej)
W kościele farnym św. Jana Chrzciciela (zobacz też
wyżej), na ostrołukowym sklepieniu, jest
współczesny fresk przestawiający kontur popiersia Jana Nepomucena,
podpisany
"ŚW. JAN NEPOMUCEN". Jest to część polichromii
wykonanej w 1972 roku przez prof. Wacława Taranczewskiego
(nad: Piotr Bielawski)
Na zachodnich peryferiach miasta znajduje się
skansen (>>)
- Muzeum Wsi Radomskiej. W maju 2008 roku na skansenowym stawie usypano wysepkę, a na niej umieszczono kapliczkę (>>)
wzorowaną na tej z Chlewisk (zobacz niżej >>).
Umieszczoną w środku rzeźbę wykonał
artysta ludowy Henryk Karaś (zobacz niżej) z Kozienic (1941-2008). Wcześniej
drewnianą figurę przechowywano w magazynie tej placówki
Radom
(gm. i pow. Radom,
):
w tym samym skansenie - Muzeum Wsi Radomskiej przechowywana jest
rzeźba Jana N. wykonana w drewnie przez Henryka Karasia z Kozienic
(zobacz wyżej), polichromowana w tonacji czarno-białej (nad: P.Puton)
Radom
(gm. i pow. Radom,
):
w tym samym skansenie - Muzeum Wsi Radomskiej przechowywana jest
rzeźba Jana N. wykonana w drewnie przez Jerzego Krześnię,
polichromowana w tonacji czarno-białej (Święty przedstawiony w
białej komży) (nad: P.Puton)
Radom
(gm. i pow. Radom,
):
w tym samym skansenie - Muzeum Wsi Radomskiej przechowywany jest
ceramiczny wizerunek Jana N., polewany, utrzymany w tonacji ciemnej,
wykonany przez Krystynę Mołdawę (nad: P.Puton)
Radom
(gm. i pow. Radom,
):
w tym samym skansenie - Muzeum Wsi Radomskiej przechowywany jest
ceramiczny wizerunek Jana N., polewany, barwny, również wykonany
przez Krystynę Mołdawę (zobacz wyżej) (nad: P.Puton)
Radom
(gm. i pow. Radom,
):
w tym samym skansenie - Muzeum Wsi Radomskiej przechowywana jest
plenerowa rzeźba Jana N. wykonana w drewnie przez Krzysztofa
Luśtyka (nad: P.Puton)
Radom
(gm. i pow. Radom,
):
w tym samym skansenie - Muzeum Wsi Radomskiej przechowywana jest
plenerowa rzeźba Jana N. wykonana w drewnie przez Władysława
Gruszczyńskiego (autora rzeźb z ulicy Budowlanych w Radomiu, zobacz
niżej) (nad: P.Puton)
¿
Radom
(gm. i pow. Radom,
):
w tym samym skansenie - Muzeum Wsi Radomskiej przechowywana jest
tajemnicza rzeźba klęczącej postaci trzymającej krzyż wykonana w
drewnie przez Władysława Gruszczyńskiego (zobacz wyżej).
Identyfikacja figury jako Jana N. jest niepewna i wymaga dalszych
ustaleń (nad: P.Puton)
-
Radom
(gm. i pow. Radom, ): przy
skrzyżowaniu ulic Wierzbickiej i Bocznej stoi murowana kapliczka z
wnękami, powstała, jak głosi napis z tablicy na niej, w 1748 roku. Według tradycji w jej wnęce znajdowała się ongiś drewniana figura św. Jana Nepomucena
z wieku XVIII. Zobacz kartę ewidencyjną kapliczki (>>) (nad: P.Puton)
Radom
(gm. i pow. Radom, ):
przy ulicy Budowlanych 10, przy dawnej pracowni Władysława Gruszczyńskiego
(+2011), znanego rzeźbiarza
ludowego, którego prace znajdują się również w Muzeum Wsi Radomskiej
(zobacz wyżej), znalazła schronienie jego figura
Jana N., drewniana, z resztkami polichromii i nierównymi oczami,
nadgryziona już od spodu zębem czasu (nad: P.Puton)
Radom
(gm. i pow. Radom, ):
przy dawnej pracowni Władysława Gruszczyńskiego, znanego rzeźbiarza
ludowego, przy ulicy Budowlanych 10, jest też druga drewniana figura
Jana N. jego autorstwa, polichromowana (nad: P.Puton)
Radom
(gm. i pow. Radom, ):
pomazana na brązowo figura ustawiona w głębi posesji przy ul.
Budowlanych 8 - czyli po sąsiedzku z Janami rzeźbionymi przez
Władysława Gruszczyńskiego (zobacz wyżej). Jest też wielce prawdopodobne, jeśli niemal nie pewne, że
to jego autorem jest także W. Gruszczyński (nad: P.Puton)
Radom
(gm. i pow. Radom, ):
przy ul. Wesołej 53/1 współczesna, drewniana ludowa figurka św. Jana
Nepomucena umieszczona we wnęce kapliczki wykonanej z pnia drzewa
(nad: I.M.)
Radom
(gm. i pow. Radom):
do Nepomuków Radomskich zaliczam drewnianą kapliczkę ścienną z
ciekawą figurą Jana N. wykonaną przez Marka Citaka (ur. 1954,
absolwent Kenarówki w Zakopanem, pochodzi z Muszyny, mieszka w
Radomiu), którą eksponowano na wystawie w Resursie w końcu 2011 roku
(nad: P.Puton)
Radom
(gm. i pow. Radom, ): w zbiorach Muzeum Jacka Malczewskiego
(Rynek 11)
znajduje się, pochodząca najpewniej ze zbiorów ks. J. Wiśniewskiego,
wybitnego kapłana i organizator pierwszego w Radomiu muzeum (który
nota bene uważał Jana N. za swego patrona, zm. w 1943 roku,
fundatora figur w Cerekwi i Ćmielowie) rzeźba ludowa św. Jana Nepomucena,
wykonana w drewnie, ze śladami polichromii. Ma ona wymiary:
wysokość 27 cm, szerokość 5,5 cm, głębokość 7 cm. Obiekt posiada numer inwentarzowy MJM/Rz/12/3041
(zobacz
też szkaplerzyk z Sandomierza >>). Można
przyjąć, że figura powstała nie później niż
w pierwszej dekadzie XX wieku, a zapewne jeszcze w XIX wieku (nad: P.Puton)
Z Radomia pochodzi i mieszka tu rzeźbiarz ludowy
Zygmunt Żak, którego drewnianą polichromowaną figurkę Jana N. można było
zobaczyć np. w trakcie Jarmarku Jagiellońskiego na lubelskiej starówce w
sierpniu 2019 roku (nad: R.G.)
W kościele św. Katarzyny oo. Bernardynów znajduje się
ołtarz św. Antoniego. Według ""Dekanatu radomskiego" ks. Jana
Wiśniewskiego, (Radom 1911, s. 241) obraz tego świętego był zasuwany
obrazem Jana N., być może malowanym na blasze. Najwyraźniej w
nieustalonym momencie w ciągu ostatnich stu lat ołtarze - albo obrazy z
nich - zamieniły się miejscami. Nie wiadomo czy obraz Jana N. zachował
się i gdzie się teraz znajduje (nad: P.Puton)
Umownie do Radomia przypisuję ośmiokątny medalik ze
zbioru Teofila Rewolińskiego z wizerunkiem Jana N. Radom dlatego, że
tutaj mieszkał i gromadził swą kolekcję numizmatów Teofil Rewoliński
(1821-99) (nad: Pietrosul)
Nad rzeczką Tymianką, przy rozjeździe dróg do
Płaskowa i Piaseczna na prywatnej posesji znajdowała się piękna kamienna
pobielona figura Jana N. Trudny do określenia wiek, lecz wykonanie w
manierze barokowej (kontrapost, fałdy szat). Na malowanym na niebiesko
cokole na skrzyżowanych wstęgach napis "Św. JANIE
NEPOMUC. / MÓDL SIĘ ZA NAMI". W roku 2007 proboszcz figurę
zabrał i nie było jej aż do roku 2014, kiedy to powróciła po konserwacji.
Została ustawiona po przeciwnej stronie ulicy. Jest tu też kamienny Florian
(uzup: P.P.)
Przy głównym wejściu na cmentarz parafialny we Wsoli,
niedaleko szosy warszawskiej i po jej zachodniej stronie, stoi kapliczka oparta na kolumnach, takie
współczesne, raczej nieudane, przetworzenie kapliczki brogowej. W środku na cokole polichromowana
figura Jana N., szablonowa i statyczna, z krucyfiksem. Rzeźbę wyróżnia siwy kolor
włosów i brody, co bardzo postarza Jana. Wygląd obiektu z lat
80.-90. dokumentuje zdjęcie K. Chojnackiego (T. Czerwiński "Kapliczki i
krzyże przydrożne w Polsce", Warszawa 2012). Inne zdjęcie z lat 70. oraz
rysunek J. Sobeckiego (Z. Gloger "Budownictwo drzewne i wyroby z drzewa
w dawnej Polsce. T. 2") z roku 1904 pokazują poprzedniczkę dzisiejszej budowli -
była to zgrabna, charakterystyczna dla tego regionu brogowa
kapliczka na słupach, kryta czterospadowym dachem, zamknięta płotkiem,
Dach, słupy i płotek zmieniały się w ciągu XX wieku, ale prezentowały
klasę znacznie wyższą niż dzisiejszy obiekt (uzup: P.Puton)
W pochodzącym z roku 1976 "Biuletynie Kwartalnym
Radomskiego Towarzystwa Naukowego" (t.13, z.1-2, str. 373) znajduje się
wzmianka
o drewnianej figurze Jana N. bez kończyn i z utrąconą głową, uszkodzonej
przez wojska niemieckie, umieszczonej w muzeum w Radomiu. Nie jest
jasne, czy obiekt ten należy wiązać z kapliczką przy cmentarzu (zobacz
wyżej) - czy była to poprzedniczka rezydującej tam dzisiaj typowej
statycznej figury? (uwaga:
należy sprawdzić w radomskim muzeum) (nad: I.M.)
Figura świętego Jana Nepomucena stojąca na końcu
ślepej uliczki nieopodal
rzeki Radomki, na tyłach plebanii. Figura kamienna umieszczona na cokole w kształcie walca, lekko
pochylona w wyniku rozrastających się korzeni. Św. Jan czuwa nad
wzbierającymi wodami Radomki, chroni od końca XIX w., od powodzi
mieszkańców Jankowic. Dawniej Jan miał asystę dwóch pokaźnych rozmiarów
jesionów, lecz niestety nowe zdjęcia pokazują tylko ścięty pień (nad: 234 ->P.Puton)
Klwatka Szlachecka
(gm. Jedlińsk, pow. Radom, ):
na granicy Miasta Radomia, na osi ul. Klwateckiej i wsi Klwatka
Szlachecka stoi figura Jana N. z 1803 roku, osłonięta murowaną
bieloną baldachimową kapliczką z arkadowymi otworami z trzech stron.
Napis na cokole wskazuje fundatora: EXTRUIT REMIGIAN KURDWANOWSKI,
1803. Inny napis wskazuje na wykonawcę obiektu: Fecit Jacobus
Korycki Sculptor. Rzeźba ma uszkodzenia, w tym nosa, a cała została
bezlitośnie pomalowana srebrną farbą (nad: P.Puton)
Bród
(gm. Jedlińsk, pow. Radom, ): nieopodal rzeki Radomki stoi figura św. Jana Nepomucena, ufundowana
przez państwa Piekarskich - byłych właścicieli młyna nad rzeką.
Napis na postumencie: "FUNDATOROWIE (napis nieczytelny)
PIEKARSCY, 1909 R." (nad: 234 ->P.Puton, uwaga: należy
sprawdzić stan aktualny)
Piastów
(gm. Jedlińsk, pow. Radom, ): figura kamienna świętego Jana Nepomucena, nieznany rok
powstania. Św. Jan ocalał z dwukrotnego pożaru, chroni rodzinę
państwa Kozłowskich, ochronił tonącego brata pani Jadwigi. Jest
otaczany czcią mieszkańców sołectwa (nad: 234 ->P.Puton, uwaga:
należy sprawdzić stan aktualny)
Gaworzyna (gm. Iłża, pow. Radom, ): figura Jana N. na
północno-zachodnim skraju wsi, przy drodze do Południcy, w
sąsiedztwie skrzyżowania, obok krzyża. Figura jest nieco dziwnie
wtopiona w cokół. Dziwne wrażenie sprawia twarz pomalowana na
rozpaczliwy srebrny kolor (nad: J.P.)
Pakosław (gm. Iłża, pow. Radom, ): ładna
kamienna figura Jana N. z 1908 roku, pomalowana, na sporym czworokątnym
cokole (nad: Falbanka). Na nim inskrypcja:
ŚWIĘTY JAN NEPOMUCEN
PATRON DOBREJ SŁAWY
KAZNODZIEJA
KATEDRALNY
W PRADZE CZESKIEJ
PONIÓSŁ ŚMIERĆ
MĘCZEŃSKĄ W 1383 R.
TĘ PAMIĄTKĘ WZNOSZĄ
R.P. 1908
MIESZKAŃCY WSI
PĘKOSŁAWIA
Przy ulicy, za płotem prywatnej posesji, naprzeciwko stacji kolejki
wąskotorowej (wjazd do miasta od strony Sienna, Ostrowca) stoi
bardzo okazała, polichromowana, barokowa
kamienna figura Jana N. z przekrzywioną aureolą (nad. S.P.)
W kościele parafialnym, w ołtarzu
Jana N. przy pierwszym od wejścia lewym filarze, jest barokowy obraz
przedstawiający Jana N. Fundowany przez ks. Piotra Podlodowicza w
1757 roku
W kościele parafialnym (zobacz wyżej), w
późnobarokowym ołtarzu św. Antoniego z połowy XVIII wieku, przy
drugim od wejścia lewym filarze międzynawowym jest rzeźba
drewniana złocona Jana N.
W środku pól między Iłżą, Kotlarką i Błazinami
Górnymi, około kilometr od kościółka św.
Franciszka, stoi resztka drewnianej figury Jana N. Rzeźba stała na
drewnianym słupie i była doń przymocowana metalowymi klamrami.
Styl był zapewne ludowy, dziś nieczytelny. Biorąc pod uwagę stan
rzeźby na zdjęciu z 2006 roku w tej chwili może jej już nie być -
poszła do nieba. Falbanka tak o niej pisze: Co za wspaniały,
wysłużony drogowskaz do nieba! Tak nieugięty w służbie tym okolicom,
jak wtedy był nieugięty w Pradze... Albo symbol przemijania,
kruchości wszystkiego co stworzone... Tyle symboliki w jednej
scenie... (nad: Falbanka). Po dwóch latach wiemy już, że wyrok
został wykonany - stara rzeźba zniknęła i ustąpiła miejsca nowej
(zobacz niżej). Najprawdopodobniej nie zachowało się nic, bo stan
obiektu wskazywał, że rozsypie się kompletnie w trakcie demontażu
(uwaga: obiekt notowany poprzednio z lokalizacją Kotlarka)
Na miejscu starej zniszczonej figury (zobacz wyżej)
na przełomie 2007 i 2008 roku ustawiono nową, drewnianą niezbyt
ładną figurę Jana N. umieszczając ją na obłej kolumnie i pod
trójkątnym daszkiem. Całość ustawiono na kopcu z kamieni. Ze względu
na zły stan starej rzeźby nie wiadomo nawet, czy nowy Jan jest
wzorowany na starym, można to z pewnym przybliżeniem powiedzieć o
cokole (uwaga: obiekt notowany poprzednio z lokalizacją Kotlarka) (nad: I.M.)
Jedlnia Kościelna (gm. Pionki, pow. Radom, ):
nieopodal mostku na rzeczce Leniwej, przy drodze do Radomia stoi
murowana domkowa kapliczka
(>>) z końca XVIII wieku. Dawniej (do 2008 roku) była w niej
pomalowana na srebrno rzeźba Jana N. o wyjątkowo tańczącej pozie.
Stan jej był średnio zły, widać było pęknięcia, lewa ręka odpadała,
ale figura była. Dół św. Jana zasłaniała przykręcona do niego drutem
figurka Matki Boskiej. Doniesienia, że figura jest żeliwna były
nieprawdziwe. Wizja lokalna P.P. w lipcu 2010 wykazała, że figury
już nie ma w kapliczce, lecz śledztwo I.M. z września tego roku
uspokaja - według księdza rzeźba została oddana do renowacji, lecz
po jej zakończeniu nie wróci już do kapliczki, a zostanie
przeniesiona do kościoła (zobacz niżej)
Jedlnia Kościelna (gm. Pionki, pow. Radom, ):
w starej murowanej domkowej
kapliczce (>>)
z końca XVIII wieku, na miejscu starej pomalowanej na srebrno rzeźby
Jana N. (zobacz wyżej) umieszczono nową figurę nepomucką. Stało się
to na przełomie 2007 i 08 roku. Jest to niewielka drewniana rzeźba
zabezpieczona jakimś lakierem, dosyć niezgrabna i bezsensownie
trzymająca palmę końcem w dół (nad: P.Puton)
W 1912 roku z fundacji włościan ustawiono tu
przydrożną, wykonaną z kamienia figurę Jana N. Mimo odnowienia w roku
2006 stan figury kilka lat
temu nie był najlepszy (zniszczenia twarzy, rąk i cokołu). Rzeźba
doczekała się remontu po którym twarz Jana przypomina Piaskowego Dziadka
z enerdowskiej dobranocki - nawet nie wiadomo czy Jan ma brodę czy też
nie - ale biorąc poziom zniszczeń i tak jest lepiej. W książeczce "Na
szlaku kapliczek" (Danuta Szegda-Pestka, Jedlnia 2013) znajduje się
informacja o zrzuceniu figury z cokołu i utrąceniu jej głowy przez
komunistycznych działaczy partyjnych w latach 50. XX wieku. Głowę
przechowano i po ustaniu represji w latach 70. rzeźbę naprawiono (uzup:
P.Puton)
Kapliczka Jana N. znajduje się nas rzeką Zagożdżonką,
na granicy wsi Czarna Wieś i Czarna Kolonia.
Jest
to murowany obiekt z niszą, w której znajduje się prawdopodobnie gipsowa
typowa figura św. Jana Nepomucena. U dołu widoczny jest niszczejący napis
"św.
Jan...". Nie udało się ustalić roku powstania kapliczki, ale najpewniej
czas jej powstania to jeszcze lata przedwojenne (nad: P.Puton, I.M.)
Jastrzębia (gm. Jastrzębia, pow. Radom,
): przy głównej drodze, na
skraju miejscowości, przy stawie, stoi ceglana kapliczka z 1892 roku, a w niej
drewniana figurka Jana N. w stylu ludowym, polichromowana, trzymająca
palmę w lewej, a krzyż w prawej ręce (wpis do rejestru zabytków nr
539/A/94 z 8.03.1994)
Cerekiew (gm. Zakrzew, pow. Radom, ):
ceglana kapliczka przy stawie i kościele, z ostrołukowym otworem, w
niej frontalna polichromowana figura Jana N. fundowana przez księdza Jana
Wiśniewskiego (XJW), proboszcza z Ćmielowa, jako jedna z wielu jego fundacji, w latach 1900-1901
(zobacz figurę z Ćmielowa (>>).
Fundator tak pisze o tym fakcie: "Na miejscu krzyża w r. 1900-1
piszący to postawił gotycka kaplicę ku czci swego patrona św. Jana
Nepomucena. Na postumencie, stojącej wewnątrz kaplicy świętego,
umieszczone zostały wiersze, zaś pod figurą - dokument. Nie małą
pomocą przy stawianiu tej kaplicy byli m. parafianie, szczególnie
wspomniany rządca". Na cokole napisy skomponowane przez księdza Wiśniewskiego:
Na cześć Świętego
Jana Nepomucena
R.P. 1900-1901.
X.J.W.
O Święty Janie
Wielki kapłanie
Módl się za nami do Boga
By dla każdego
Sława bliźniego
Była i święta i droga
Byśmy Chrystusa
Matkę Jezusa
z całego serca kochali
W Trójcy Świętego
Boga jednego
Naocznie w niebie
poznali
By nasza mowa
Myśli i słowa
były pełnemi skromności
By nasze czyny
Wolne od winy dowodem były
świętości
Marianowice (gm. Zakrzew, pow. Radom, ):
przy domu nr 69 kamienna bielona figura Jana N. na dużym cokole. Bez
kontrapostu i aureoli
Chruślice (gm. Wolanów, pow. Radom, ):
przy szosie nr 733 drewniana domkowa kapliczka z łukowym otworem, w
niej drewniana polichromowana figura ludowa Jana N., w aureoli, niedawno
malowana
-
Mniszek (gm. Wolanów, pow. Radom, ): w miejscu, gdzie szosa
przecina rzekę Szabasówkę jest brogowa kapliczka z dachem z papy na
czterech murowanych filarach. Miejsce jest ewidentnie nepomuckie,
niestety wewnątrz jest figura MB, Zdjęcie wykonałem ryzykując
rozjechanie przez tiry przejeżdżające przez most
Jarosławice (gm. Wolanów, pow. Radom, ): na zachód od tej
miejscowości, na granicy z Krzyszkowicami (do których jest czasem
zaliczana) leżącymi już w gminie Przytyk, przy łuku drogi wiodącej do Młódnic, stoi kamienna
figura Jana Nepomucena w krzyżem w ręku. Na cokole data 18 listopada 1793 oraz herby, w tym Korwin
Kochanowskich. W medalionie widoczny również orzeł w koronie i gołąb
na gałązce trzymającym w dziobie coś w kształcie obrączki. Napis
zniekształcony: "R. O. 1793 (?) i. P. Mies. Lis. 18 DN.".
Według interpretacji P.P. dziwna płaskorzeźba z cokołu, gdzie tak
jakby 3 poczwary nadgryzają Orła Polskiego, ma związek z II
rozbiorem Polski
Podgajek (gm. Przytyk, pow. Radom, ):
w zachodniej części tego przysiółka Przytyka, w rozwidleniu dróg
prowadzących na zachód, znajduje się drewniany współczesny Jan N. w
oszklonej skrzynkowej kapliczce na postumencie z polnych kamieni, wykonanej 27 października 2000 roku i
umieszczonej na miejscu kapliczki ze starszą figurką św. Jana
Nepomucena (zobacz niżej), skradzionej w 1990 roku
- Podgajek (gm. Przytyk, pow. Radom, ):
w zachodniej części tego przysiółka Przytyka znajdowała się
kapliczka ze figurką św. Jana Nepomucena, która została skradziona w
1990 roku. Po dziesięciu latach na tym miejscu umieszczono nowy
obiekt (zobacz wyżej)
Wrzos
(gm. Przytyk, pow. Radom, ): na cmentarzu znajduje się kamienna figura św. Jana
N.,
usytuowana na ściętym (wyrównanym) u góry głazie, jakby na kształt
kopczyka. Figura pewnie wcześniej stała na czworokątnym cokole -
dosyć wyraźnie oddziela się część górna od głazu - i być może na
cmentarzu znalazła się wtórnie. Rzeźba nieznacznie
góruje nad grobami, znajduje się po lewej stronie od wejścia na
cmentarz z ulicy prowadzącej od Wrzosu do Przytyka (nad: I.M.)
Suliszka (gm. Wierzbica, pow. Radom,
):
nad rzeczką Łączanką murowana kapliczka o formach neoromańskich, w niej drewniana
polichromowana figura Jana N. Zastąpiła ona starszą, drewnianą,
która rozpadła się ze starości jeszcze przed II wojną światową (nad: Falbanka).
Według legendy (Opowieści przydrożnych kapliczek
autorstwa Z. Gierały) figurę wyrzeźbił tutejszy pustelnik Jan, a
znaleziono ją w zgliszczach kościoła spalonego przez Szwedów w
czasie Potopu, a budowanego właśnie z jego inicjatywy. On też stanął
na czele mieszkańców przeciw najeźdźcom. Ponoć czasem pojawia się,
milczący, u stóp swojej figury. Inna wersja legendy głosi, że
figurę wyrzeźbił wiejski pastuch pilnujący krów na pobliskich łąkach
Na terenie dawnego dworu (potem PGR), tuż nad
brzegiem rzeczki Kobylanki, na lewym jej brzegu, około 50 m na północ od
mostu na drodze wiodącej do Skaryszewa, znaleźć można kamienną figurę
Jana N., zapewne z przełomu XVIII i XIX wieku i zapewne fundacji dworskiej. Obiekt
niedawno poddany renowacji, a historia tego jest następująca: destrukcja
nastąpiła najprawdopodobniej już po roku 2007. Tułów rozczłonkował się
na dwie części mniej więcej w okolicach pasa, górna leży powalona na
ziemię (jakaś litościwa ręka oczyściła go co nieco z mchu i postawiła ją
pionowo na ziemi w lecie 2010), dolna pozostała na betonowej podstawie.
Po liście I.M. do radomskiego konserwatora zabytków na miejscu
pozostawiono dolną część Nepomuka owiniętą folią, a górną zabrano pod
dach jednego z budynków w parku celem konserwacji, którą przeprowadzić
miał właściciel parku. Ostatecznie w latach 2014-15 wykonano remont
obiektu w zakładzie kamieniarskim w Radomiu. Figurę ponownie ustawiono w
parku, jednak w nieco innym miejscu niż poprzednio (nad: P.Puton, uzup: I.M.)
Kowala-Stępocina (gm. Kowala, pow. Radom, ): w
pochodzącym z początków XIX wieku kościele św. Wojciecha, o drugim zapomnianym wezwaniu św. Jana
Nepomucena, znajduje się, w głównym ołtarzu z roku 1806 obraz swych
współpatronów. Jest to niezłej klasy malowidło przedstawiające Jana
N. zanurzonego do połowy w chmurach i wznoszącego wysoko krzyż.
Przed nim - św. Wojciech z gestem pianisty. Co więcej, opis kościoła z 1825 roku oprócz obrazu
ołtarzowego św. Jana Nepomucena, wymienia także rzeźbę św. Jana.
Choć nie ma pewności, czy było to św. Jan Nepomucen, a nawet wydaje
się to mało prawdopodobne - jest warte głębszego zbadania i
zweryfikowania... (uwaga: sprawdzić na miejscu). W kościele tym był
ponadto ufundowany w 1938 roku dzwon "Św. Jan Nepomucen", na którym
zamieszczono sentencje: "Nie cudem ale trudem Bożym" i
"Pomagaj Kapłanom, Błogosław Rodzinom i Nauczycielstwu" oraz
ozdobiono go wyobrażeniem św. Stanisława Kostki. Jak więc można
przypuszczać imię dzwonu było już li tylko pewną formalną chęcią
nawiązania do współpatronatu świątyni. Dzwon został przetopiony
przez Niemców w latach okupacji, a kiedy w roku 1971 odtwarzano
dzwony, to nazwano je już imionami innych świętych, potwierdzając w
ten sposób powolny upadek i odchodzenie w zapomnienie kultu św. Jana
Nepomucena w kowalskiej parafii (nad: P.Puton)
Kowala-Stępocina (gm. Kowala, pow. Radom, ): tutejszy
kościół św. Wojciecha ma również drugie, zapomniane dziś wezwanie -
św. Jana Nepomucena. Pod koniec XVIII wieku majątek Kowala zakupił
Jan Nepomucen Rogowski, wraz z żoną Marianną z Mireckich. Z racji tego, że kowalski kościół
parafialny - budowla drewniana - od dziesiątek, jeśli nie setek lat
nie poddawany był generalnemu remontowi, chylił się wówczas ku
całkowitemu upadkowi, tak, że jak notują kroniki - parafianie z
trwogą doń wchodzili... Dziedzic Rogowski niemal natychmiast podjął
się budowy nowej, także drewnianej (modrzewiowej) świątyni. Tą
konsekrowano już 24.10.1790 roku. Niestety radość fundatora i parafian
nie trwała długo... kościół spłonął bowiem doszczętnie od uderzenia
pioruna w dniu 22.06.1794 roku. Niezrażony tym Jan Nepomucen Rogowski
już rok później przystąpił do wznoszenia kolejnej-nowej, tym razem
już murowanej świątyni... prace postępowały sprawnie, lecz w ich
trakcie, w 1801 roku zmarł J.N. Rogowski. Prace zostały jednak szybko
ukończone (w 1806 roku) - podjął je bowiem zięć Rogowskiego... nomen
omen Jan Nepomucen Jasiński - mąż córki dziedzica - Eleonory.
Kościół już 19.10.1806 roku został konsekrowany przez biskupa Jana Kantego
Leńczowskiego. Wówczas to - z pewnością ku pamięci fundatora oprócz
tradycyjnego wezwania św. Wojciecha - kościół za drugiego patrona
otrzymał właśnie św. Jana Nepomucena. Z czasem - niestety - kult św.
Jana Nepomucena - tak zresztą jak i pewnie pamięć o fundatorze -
przygasły i odeszły na dalszy plan... Rocznik Diecezji Radomskiej za
2007 rok św. Jana Nepomucena nie wymienia już jako współpatrona
kościoła w Kowali, nie ma tu też w Jego wspomnienie żadnego odpustu
(nad: P.Puton)
Bardzice (gm. Kowala, pow. Radom, ): po
prawej stronie kruchty, na zewnątrz kościoła przeniesionego z Białobrzegów
ustawiono figurkę Jana N., umieszczoną w zdobionej, zwieńczonej
ostrosłupowo, z krzyżem na czubku, kapliczce na
rzeźbionym słupie. Całość drewniana, współczesna - zapewne z lat 60-tych XX
wieku
(nad: P.Puton)
Grzmucin (gm. Gózd, pow. Radom,
): po
lewej stronie drogi, jadąc od Radomia, stoi kapliczka nepomucka.
Wewnątrz piękna figura Jana N. wykonana z drewna, pod wpływem czasu mocno już
popękanego i zjedzonego przez korniki. Obecnie w kapliczce został
już tylko jeden Nepomucen (większy) , ale jeszcze niedawno były dwa
(zobacz niżej) (nad: I.M.)
-
Grzmucin (gm. Gózd, pow. Radom,
): w
tej samej kapliczce nepomuckiej (zobacz wyżej) stała jeszcze w roku
2008 druga drewniana figura Jana N. w birecie. Była mniejsza od tej,
która pozostała w kapliczce i pozbawiona była rąk - z prawej
pozostał tylko pusty w środku fragment (uwaga: nie wiadomo co stało
się z tym obiektem, być może został skradziony lub zniszczony, ale
może tylko przeniesiony w inne miejsce. Należy sprawdzić) (nad: I.M.)
Policzna (gm. Policzna, pow. Zwoleń, ): w
neogotyckim, trójnawowym kościele parafialnym św. Stefana zbudowanym
w latach 1889-1894 według projektu Jerzego Wernera, jest ołtarz św.
Jana Nepomucena, a w dzień Świętego odbywa się tam odpust. Kościół
ten wybudowano zresztą na miejscu starszego, drugiego z kolei na tym
miejscu, z roku 1744, pod
wezwaniem Antoniego Padewskiego i Jana N. Pamiątka po starym kościele i jego wezwaniu jest
współczesny (1990) fresk nepomucki autorstwa Wojciecha Wdowskiego z
Radomia. Jan przedstawiony jest na tle miejscowej świątyni, widać
też Pałac Przeździeckich i staw w Policznie. W lewym skrzydle
transeptu umieszczono ołtarz z rzeźbą św. Jana Nepomucena (do
zbadania pozostaje, czy był to ten sam, który istniał we
wcześniejszej świątyni - lecz źródła raczej wskazują na styl
neogotycki. Być może zachowano tylko starą figurę (nad: S.P., uzup.
P.P.)
- Policzna (gm. Policzna, pow. Zwoleń, dziś woj. mazowieckie,
):
przy stawie stała niegdyś stara
drewniana brogowa kapliczka (>>) z barokową figurką św. Jana Nepomucena z
XVIII wieku. Jak wyglądała stara drewniana kapliczka wiemy z rysunku
Adolfa Szyszko-Bohusza. Niestety, stara budowla została zastąpiona
nową, a rzeźba współczesną figurą Jana N. (zobacz niżej). Nie wiem,
co stało się ze starą rzeźbą (uwaga: zapytać w parafii)
Policzna (gm. Policzna, pow. Zwoleń, ):
murowana z cegły kapliczka z dwuspadowym daszkiem na miejscu starej
drewnianej (zobacz wyżej). Wewnątrz umieszczono współczesną figurkę
św. Jana Nepomucena wykonaną zapewne z tworzywa czy żywicy. Figura
przedstawia Jana w jego zwykłym stroju bogato zdobionym fałdami,
frędzlami i języczkami na sobolim futrze mantoletu, w birecie spod
którego wysuwa się lok, w półotwartymi ustami. Można tylko
przypuszczać, że została wykonana jako odległe naśladownictwo tej
starej
-
Grudek (gm. Policzna, pow. Zwoleń,
):
pięknie położona
kapliczka (>>) przydrożna
św. Jana
Nepomucena z XVIII wieku (uwaga: miejscowość zwana czasem Gródkiem, a także Gródkiem Nowym).
Była w niej niegdyś figura Jana N., zapewne współczesna kapliczce,
została nawet wyremontowana przez księdza. Niestety, według
informacji od mieszkańca pobliskiego gospodarstwa jego następca
wziął figurę do kolejnego remontu i ... już nie wróciła! Są i tacy
księża... Dopisuję do skradzionych (>>)
Osuchów (gm. Kazanów, pow. Zwoleń,
): przy
drodze z Kazanowa do Zakrzówka, na końcu wsi i koło chaty krytej
strzechą stoi kapliczka nepomucka, dawniej usytuowana
pomiędzy dworem stojącym na Górce a karczmą. Dziś kapliczka jest częścią ogrodzenia prywatnej posesji, w postaci daszku opartego na
czterech potężnych kolumnach. Wewnątrz kamienny polichromowany
Nepomuk niezłej klasy i o jeszcze większym uroku. Gęsta farba
zatarła szczegóły, ale widać dobrze wymodelowane fałdy szat, but
wysunięty spod sutanny, palmę i krucyfiks. Zapewne przełom XVIII i
XIX wieku. Z ta figurą wiąże się legenda, jakoby Jan odwrócił się
sam od karczmy Żyda Majurka stojącej niegdyś po drugiej stronie drogi, w
odpowiedzi na pijackie zaproszenie do zabawy
Tczów (gm. Tczów, pow. Zwoleń,
): na wzgórzu niedaleko jeziora
zwanego Kaczeńcem ustawiono murowaną kapliczkę, w której znajdują się
trzy drewniane polichromowane rzeźby, w tym Jana Nepomucena. Według
legendy (Opowieści przydrożnych kapliczek autorstwa Z. Gierały)
stoi ona na miejscu starszej, która miała formę brogu, na miejscu
pochówku zabitych w potyczce ze Szwedami podczas Potopu. Jest to
anachronizm, spotykany zresztą dosyć często. Później ponoć chowano
tu ofiary zarazy (nad: P.Puton). Figura Jana N. jest niezwykle
subtelna, wytworna i elegancka, ma misternie ułożoną fryzurę i
loczki na brodzie, jakby przypudrowane policzki i prawie naturalnie
oddane oczy
Jan N. pochodzący z połowy XIX wieku, a restaurowany
w 1900 roku, pod żeliwnym daszkiem przy ogrodzeniu kościoła. Po
ostatniej wizycie (17.04.2007) stwierdziłem, że figura jest odnowiona.
Dawne zapiski wspominały, że rzeźba jest żeliwna, czego nie potwierdza
ostatnia wizja lokalna - albo coś się zmieniło (?!), albo po prostu
zmyliła mnie brudnoszara barwa rzeźby przed remontem i autosugestia
związana z bliskością XIX-wiecznej huty w pobliskich Chlewiskach. W
lipcu 2007 S.Ł.
doniósł, że Jan utracił swój daszek - prawdopodobnie oddano go do
odnowienia. Brakowało go wciąż w grudniu 2009 i w lutym 2011 -
wygląda na to, że stan taki jest permanentny
Kamienny barokowy Jan N. na cmentarzu, przy bramie,
na cokole zdobionym kwiatkiem, restaurowany w roku 1900 (nad: Falbanka).
Został tu przeniesiony znad wypełnionego wodą wyrobiska po kamieniołomie
"Podkowiński", choć pojawia się też teoria, że fundowali go właściciele
zamku, a stał nad fosą. A może miejsce pobytu zmieniał dwukrotnie?
Przenosiny na obecne miejsce zapewne po 2001 roku. Obiekt był (2007) w
złym stanie, rozsypywał się i sterczało zbrojenie, w 2010 roku został
odrestaurowany, z zachowaniem ubytku dolnej części krzyża. Wykazuje duże
podobieństwo do Jana sprzed kościoła (zobacz wyżej), ale może to być
tylko skutek renowacji obu rzeźb przez tą samą ręką, zarówno w 1900 jak
i 2010 roku
Wewnątrz kościoła św. Zygmunta, w
prezbiterium, jest pomocniczy ołtarz z obrazem Jana N. z gołą głową adorującego
krzyż, w aureoli pięciu gwiazdek. Postać umieszczono na tle nieco
fantastycznego krajobrazu górskiego. Obraz umieszczono w wtórnie we
wczesnobarokowym ołtarzyku, co pobudza wyobraźnię - jednak zapewne sam
obraz jest późniejszy, bo z XVIII wieku, i nie świadczy raczej o
wyjątkowo wczesnym kulcie Jana N. w Szydłowcu
Współczesny ludowy kolorowy drewniany Jan N. przed
plebanią (nad: S.Ł.).
Pojawiła się wątpliwość związana z tym obiektem, a oparta na książce
Ireny Przybyłowskiej-Hanusz "Kapliczki Krzyże Figury jako pomniki
przeszłości i świadkowie czasów współczesnych" (Szydłowiec 2007,
nad: P.Puton).
Autorka identyfikuje tę postać ze św. Zygmuntem Królem, patronem
kościoła i całego Szydłowca i podaje jako autora Antoniego Kamińskiego (2005). Problem polega na tym, że postać wcale nie
przypomina Zygmunta - brak najważniejszego atrybutu - studni, a
nakrycie głowy bardziej przypomina biret niż koronę. Czyżby artysta
miał zbywającego Nepomuka i opchnął go księdzu jako patrona
kościoła? A może po prostu zauważył pewne podobieństwo życia im
śmierci i rzezając go w drewnie nawiązał właśnie do Jana Nepomucena?
Zastronie (dawniej
Wysoka-Zastronie, gm. i pow. Szydłowiec, ): przy rzeczce bardzo ciekawa
drewniana figura Jana N. w kapliczce na kolumienkach. Zadbana,
polichromowana. Gęste malowanie nie pozwala dostrzec szczegółów, ale
być może figura jest nawet XVIII-wieczna, lub wczesno XIX-wieczna,
ludowo-barokowa, na co wskazywałyby charakterystyczne wisiorki przy
rokiecie. Kapliczka znacznie młodsza
Omięcin (gm. i pow. Szydłowiec, ): przy drodze na Krzcięcin, w
dolinie strugi, stoi kamienna, starannie
odkuta, zapewne w miejscowym materiale - piaskowcu szydłowieckim -
figura Jana N.
Literatura podaje, ze pochodzi z pierwszej
połowy XIX wieku. Ogrodzony drewnianym płotkiem, zadbany, pomalowany, ale rysy pozostały wyraziste.
W nieokreślonym czasie utracił aureolę oraz fragment podstawy. Postument
także kamienny (nad: Piotr Bielawski)
Drewnianą
kapliczkę (>>) na środku południowego stawu w
Chlewiskach wybudowano najprawdopodobniej w końcu XIX wieku na
sztucznie usypanej wyspie,
niedaleko pałacu Odrowążów. Aktualnie jest tam jej współczesna
następczyni, powtarzająca z grubsza pierwotną formę, choć ukośne belki
przy podstawie to z pewnością nieoryginalny pomysł. Czterospadowy daszek
zwieńczony krzyżem. Umieszczona na niewielkim cokole figura św. Jana
Nepomucena jest ponoć starsza i pochodzi według źródeł z połowy XVIII
wieku, choć styl i opracowanie detalu wcale na to nie wskazują - rzeźba
ma charakter ludowy, statyczny, z prawą ręka na piersi, w lewej zielona
palma, strój tradycyjny (czarna sutanna, biała komża, ciemna peleryna,
czarny biret na głowie, stuła). Cokół i postument wyglądają na betonowe,
figurę wykonano z drewna lub piaskowca (uzup: G.S.)
Pawłów (gm. Chlewiska, pow. Szydłowiec, ): przy zakręcie drogi, w
okolicach cieku wodnego, jest murowana z kamieni kaplica o formach
neoromańskich, a w niej, na bocznej ścianie, obraz nepomucki.
Kaplica niestety zamknięta, próby wykonania zdjęcia przez okienko
nad drzwiami skończyły się niepowodzeniem i kłótnią z autochtonami
Broniów (gm. Chlewiska, pow. Szydłowiec,
):
przy centralnym skrzyżowaniu we wsi kamienna figura Jana N. na murowanym
cokole, na którym umieszczono dziwne malowane płyciny (język?
dzwon?) oraz napisy:
IANIE NE- POMUCENIE MÓDL SIĘ ZANAMI
TE PAMIĄTKE SWĄ DOWALI WŁOŚCIJA NIE BRONIOSCY NA CHWAŁE BOGÓ R 1906.
Orońsko (gm. Orońsko, pow. Szydłowiec,
): w
w północno-wschodniej części parku dworskim,
blisko stawów i ogrodzenia posiadłości (dziś Centrum Rzeźby
Polskiej), jest
kamienna piaskowcowa figura Jana N. z 1730 roku (data na bocznej ściance cokołu
- choć styl zdaje się wskazywać na czas późniejszy- przełom XVIII i
XIX wieku?), piaskowiec polichromowany, wysokość 164 cm.
Z polichromii nie zostało prawie nic. Na cokole napis "IAN WOSIEK" -
być może podpis twórcy - i dłuższy napis fundacyjny umieszczony pod
nogami Jana, trudno czytelny, ale daje się odcyfrować fragmenty "...
WŁOŚCIAN
OROŃSKICH ... FELIX ... ANNA ... MAŁŻONKÓW ... TE PAMIATKE ...
POSTAWILI ...", zapewne dotyczący fundatorów. Kapłańskie
szaty, krucyfiks w dłoniach, styl nieco ludowy. W czasie wichury w
2014 roku rzeźba przewróciła się i straciła głowę. Prace renowacyjne
wykonała Pracownia Konserwacji Dzieł Sztuki Teresa Tutaj z Kielc
(Teresa Tutaj, Urszula Zysk, Leszek Dziedzic, nadzór CRP - Marianna
Popławska, wsparcie finansowe - powiat szydłowiecki). 11 sierpnia
2016 roku odnowioną figurę ustawiono na nowym miejscu w parku
Dobrut (gm. Orońsko, pow. Szydłowiec,
): po drodze ze Spisza (maj
2001) udało się wreszcie zatrzymać przy ruchliwej drodze
Radom-Kielce i odwiedzić widzianą wiele razy z samochodu dużą figurę
Jana N. stojącą w nowej
kapliczce (>>) ceglanej. Sfotografowałem ją dopiero za trzecim podejściem -
zawsze wracam tą trasą z dalszej wycieczki i jest zbyt późno i
ciemno, aby wykonać zdjęcie. Tym razem się udało. Kapliczka zapewne
stoi na miejscu starszej, a ustawiono ją koło stawu
Zaborowie (gm. Orońsko, pow. Szydłowiec,
): na skrzyżowaniu dróg
we wsi stoi otwarta murowana kapliczka z półokrągłymi arkadami, a w niej figura Jana N. Na
cokole napis:
Wybudowali / Józef Marzec Stanisław Wysmoliński za wydzierżawienie terenu i sadzawki 1932
Nieco dziwny tekst nie dowodzi jednoznacznie daty powstania
kapliczki, ale jest to bardzo prawdopodobne
Krogulcza Mokra (gm.
Orońsko, pow. Szydłowiec,
): w pięknej murowanej kapliczce krytej
gontem znajduje się drewniana figura
Jana N. Według legendy (Opowieści przydrożnych kapliczek
autorstwa Z. Gierały) pod kapliczką biło źródło, które rozlało się w
jezioro i potopili się w nim żołnierze niemieccy. Inne podanie
głosi, że zakopano tu skarb schowany przez uciekających przed
Rosjanami powstańców, a kolejne donosi o zaczynającym się przy
pobliskim dworze, który legenda awansuje do rangi pałacu,
tunelu wiodącym aż do Kowali. Koło figury ponoć chowano zmarłe
nieochrzczone dzieci, a kiedy raz dworska dziewczyna chciała
pochować swoje maleństwo, natknęła się na skarb. Zapomniała o
pochówku dziecka, które ukryła w dziupli dębu. Od tej pory w tym
miejscu słychać płacz dzieci (nad: P.Puton)
Na zachodnim krańcu wsi stoi murowana arkadowa kapliczka na potężnych
słupach, kryta gontem. W niej drewniana, czarno-biała figura Jana N. w
lekkim kontrapoście, w stroju tradycyjnym (czarna sutanna, biała komża,
czarna peleryna i biret na głowie), z palmą we wzniesionej prawej ręce. W szczycie
przymocowano tabliczkę z datą 3 maja 1791, co zgadza się z podaniem, że
była to fundacja na pamiątkę Konstytucji 3 Maja z roku 1791 (sama
fundacja jest późniejsza, z roku 1850. Inne źródło podaje 1812). Inicjatorami byli właściciele
majątku - Załuscy. Bywał tu Zygmunt Krasiński, który pisał tu Irydiona i
rozkochał ponoć w sobie pannę Amelię Załuską. Kapliczka remontowana w
1971 roku przez pracowników PGR, ze składek mieszkańców. Pod nią
zakopano butelkę z historią miejscowości. Jest to jeden z piękniejszych
obiektów nepomuckich jakie widziałem, jesienią 2016 roku wymagała jednak
renowacji (uzup: G.S.)
Krępa Kościelna (gm. i pow. Lipsko): przy
szosie 747 Lipsko-Iłża, na wschodnim krańcu miejscowości, wśród łąk
nad Krępianką i w pobliżu stawów,
stoi kamienny Jan na ciekawym cokole w stylu modnym w pierwszych
dziesięcioleciach XX wieku. Figura wygląda na starszą z powodu
głęboko rzeźbionych fałd szat, jest nieco naiwna lecz pełna uroku.
Według informacji zdobytych przez Falbankę została wykonana przez
miejscowego artystę plastyka jako efekt natchnienia. Jak na
współczesną rzeźbę - całkiem całkiem! Jest to kopia figury z XVIII
wieku wykonana i postawiona własnym kosztem przez p. Pawła
Pietrusińskiego – artystę rzeźbiarza z Warszawy. Jest on poprzez
rodzinę związany z tą okolicą. Figura została poświęcona w lipcu
2000 r. przez ks. proboszcza Henryka Skuzę
Sienno (gm. Sienno, pow. Lipsko,
): przy drodze do Bałtowa (ul. Czachowskiego), za kościołem, przy
moście stoi drewniana kapliczka domkowa z przełomu XIX i XX wieku, otwarta od frontu, w niej
drewniana polichromowana ludowa figura Jana N. W 2006 roku były
plany jej remontu. Mam nadzieję, że Jan nie ucierpiał w tej akcji
tak jak na przykład ten ze Starachowic!
Sienno (gm. Sienno, pow. Lipsko,
): przy drodze do Ostrowca stoi krucyfiks, a we
wnęce jego cokołu jest płaskorzeźba JN, bardzo uproszczona,
pomalowana, z uszkodzoną dłonią. Na cokole inskrypcja:
Na cześć i chwałę
Bogu wystawili ten krzyż
Jan i Elżbieta z Swilkoskich
Pastuszki
9 listopada 1906r
(uwaga: należy sprawdzić starannie na
miejscu, zdjęcie GSV nie potwierdza istnienia płaskorzeźby)
(uzup: S.Zobniów)
Trzemcha Górna (gm. Sienno, pow. Lipsko, ):
niedaleko mostu stoi na wysokim cokole kamienna figura Jana N. z 1916
roku. Data na wyryta cokole głosi wprawdzie, że Anna i Hieronim Nawosielscy (Nawosiełscy?) ufundowali tę rzeźbę w roku 1816, ale
styl na to nie wskazuje. Bardzo prawdopodobne, że data została
postarzona podczas niedawnego remontu, kiedy to Jan otrzymał obecne
koszmarne malowanie (uwaga: sprawdzić datowanie!). Aktualnie napis brzmi:
ŚWIĘTY JANIE
NEPOMOCONIE
NA RZEKACH
PIASTONIE
ZA DZIEDZICÓW
DOBR TRZEMCHY
ANNY HIERONI
MA NAWOSIEŁ
SKICH W ROKU
1816
Rzeczniów (gm. Rzeczniów, pow. Lipsko,
): w Rzeczniowie-Kolonii, przy mostku na
Krempiance, przy drodze do Iłży i Grabowca
stoi murowana kapliczka domkowa pochodząca z końca XVIII wieku,
zbudowana z cegły na planie czworoboku, z cokołem i gzymsem
wieńczącym, w narożach ujęta pilastrami, dach gontowy i
czterospadowy. W niej stara drewniana rzeźba
Jana N. z krzyżem. Polichromowana na dosyć rozpaczliwe niebieskości
i brązy, w czapce i w kontrapoście. Figura niezłej klasy, wykonana w
manierze ludowego baroku
Rzeczniów (gm. Rzeczniów, pow. Lipsko,
): na skrzyżowaniu dróg dojazdowych do
cmentarza, we wnęce krucyfiksu figura JN (nad: Falbanka). Na cokole
napis wskazujący datę i fundatorów:
TEN POMNIK
JAN I MARIANNA
KAMIŃSCY
POSTAWILI
W 1895 R.
¿
Rzeczniów (gm. Rzeczniów, pow. Lipsko,
): figura Jana N. we wnęce obelisku nagrobnym na
cmentarzu. Na grobie ozdobionym figurą Jana N. napis:
Ś.P. MAGDALENA
Z PYTLAKOWSKICH TRACZYŃSKA
ŻYŁA LAT 81
+ 7 WRZEŚNIA 1912 R.,
MĄŻ TEN KRZYŻ STAWIA
PROSI O ZDROWAŚ MARYJA
Pewien niepokój wzbudza fakt, że Jan jest bosy! Wskazywałoby to na
Jana Kantego, ale cała reszta jest tak typowo nepomucka... (uwaga:
należy poszukać w źródłach) (nad: Falbanka)
Kępa Piotrowińska (gm. Solec nad Wisłą, pow. Lipsko): Jan
N. pokazany w filmie "Wszystkie święte Nepomuki"
Sadkowice (gm. Solec nad Wisłą, pow. Lipsko):
na prywatnej posesji stoi drewniana kapliczka z kamienną barokową figurą Jana N.
w kontrapoście (uwaga: sprawdzić na miejscu, czy nie jest tożsama z
powyższą, z Kępy Piotrowińskiej)
Przedmieście Bliższe (gm. Solec nad Wisłą, pow. Lipsko,
): jest tu murowana domkowa kapliczka ze
skromną drewnianą polichromowaną figurą Jana N. Pokazano ją w filmie
"Wszystkie święte Nepomuki". We wsi żywa jest tradycja obrzędów nepomuckich, pamięta się stare pieśni - Falbanka miała okazję
wysłuchać tokowej. Inna sprawa, że tradycję tę sztucznie ożywił film
(nad: Falbanka) (uwaga: w napisach końcowych filmu wymieniono
sąsiednią miejscowość
Przedmieście Dalsze - należy sprawdzić raz jeszcze tę wieś)
Przy rzeczce Krępiance widoczna dobrze z szosy Lipsko-Solec na
skrzyżowaniu z szosą 727 Kłudzie-Sadkowice stoi przydrożna drewniana kapliczka brogowa ozdobiona gwiazdkami, w niej stara (1784?) kamienna figura Jana
N. w manierze barokowej, w kontrapoście, na cokole z inskrypcją:
"D : O : M : / cuuf... Ioannes / Nepomuceni / ....".
Sama kapliczka pochodzi z roku 1841 i zbudowana została
przez mieszkańców Solca. Remontowana w 2009 roku z
inicjatywy Stowarzyszenia Przyjaciół Solca - jest praktycznie nowa,
lecz powtarza stan poprzedniej. Widoczne wyraźne
podobieństwo do kamiennej figury w Kłudziach (zobacz niżej), co
pozwala przypuszczać, że pochodzą z tego samego
warsztatu/twórcy (uzup: G.S.)
Na łąkach przy polnej drodze do Solca nad
Wisłą (około 1,5 km od niego) jest drewniana kapliczka
brogowa kryta dziś blachą, a w niej stara drewniana rzeźba
Jana N. z uszkodzonymi stopami, już bez krzyża, zapewne z
końca XVIII wieku. Jeden z najpiękniej położonych Nepomuków
w Polsce. Według legendy (Opowieści przydrożnych
kapliczek
autorstwa Z. Gierały) rzeźbę wyłowili z Wisły rybacy, a
połów zaczęli na skutek wiadomości przekazanej jednemu z
nich we śnie przez samego Pana Boga (wg innej wersji - w
czasie epidemii cholery w roku 1708), remontowany w 2006
roku, kiedy to podstawę wykonaną z pnia zastąpiono ceglanym
cokolikiem
W tej miejscowości jest Jan N. z roku
1783 pokazany w filmie "Wszystkie święte
Nepomuki". Znaleźć go można na łące pod lasem, przy bocznej
równoległej do Wisły drodze wiodącej do promu. Kamienny,
w manierze barokowej w kontrapoście, na eleganckim cokole z gzymsem,
chroniony przez brogową kapliczkę. Strój tradycyjny - sutanna,
komża, peleryna, biret na głowie, buty. Krzyż leżący na
palmie przy prawym ramieniu, trzymany oburącz. Kontrapost.
Cokół prostopadłościenny z płycinami i gzymsami. Od frontu
napis w języku polskim:
STATUA ŚW. JANA NEPOMUCENA
KOSZTEM MARCINA Y MAŁGORZATY ZAGOZDONÓW NA
GRUNCIE ICH WYSTAWIONA W ROKU 1783 W MIESIĄCU
SIERPNIU SKOŃCZONA Y BENEDYKTOWANA
Widoczne wyraźne podobieństwo do
kamiennej figury w Solcu nad Wisłą (zobacz wyżej), co
pozwala przypuszczać, że pochodzą z tego samego
warsztatu/twórcy (uzup: G.S.)
W środkowej części wsi stoi murowana kapliczka domkowa widoczna dobrze z
biegnącej wzdłuż Krępianki szosy Lipsko-Solec, po
południowej stronie drogi, w niej drewniana (gipsowa?) polichromowana figura Jana N.
Data na kapliczce - 1966 (remont?), figura jest starsza. Kapliczka
zbudowana przez mieszkańców wioski, z kamienia wapiennego, w
pierwszej połowie XIX wieku. Powstała na planie prostokąta,
ma dwuspadowy dach z figurką Chrystusa w trójkątnym
szczycie. Wewnątrz, na mensie ołtarzowej, ludowa figurka
Jana N. Strój tradycyjny (czarna sutanna, biała komża,
brązowa peleryna, czarny biret na głowie; czerwono-złota
stuła z krzyżami). Postać statyczna. Lewą ręką, na wysokości
piersi, trzyma mały krzyż. W prawej - palmę (uzup: G.S.)
Przy skrzyżowaniu z drogą na Wolę
Pawłowską stoi nowa kapliczka przydrożna o formie brogowej
- czterospadowy blaszany dach oparty na czterech filarkach z
białej cegły. Zastąpiła ona uroczą starą kapliczkę wnękową.
Wewnątrz stara kamienna polichromowana figura Jana N. (nad: Pietrosul)
Murowana kapliczka z dwuspadowym
daszkiem, z polichromowaną figurą Jana N. na cokole.
Niebieska peleryna, brązowa sutanna, zielona palma i buty.
Na prawym ramieniu duży krzyż. Napis fundacyjny
brzmi: "Dnia 24 Mię Lipca / Jan młudzyk / magdalena
żona / Fundatorowie / proszą przecho / dząncych O we /
schnię za Duszę / Którę Żadnego / ratanku nie maią / O trzy
Zdrowaś / maryą 1806R-" (nad: P.Puton,
uzup: Pietrosul)
W kościele św. Krzyża, w prezbiterium po
lewej stronie, nad wejściem do zakrystii, wisi obraz Jana N.
autorstwa Szymona Czechowicza ofiarowany przez
Jana Kantego Fontanę (nad: Pietrosul)
Brzóza (gm. Głowaczów, pow. Kozienice,
):
ustawiona przy drodze na Głowaczów, kamienna, niedawno odnowiona
figura Jana N. na prostopadłościennym cokole, zapewne z 1859 roku, z
łacińsko-polską inskrypcją:
na przedzie cokołu:
na tylnej ścianie:
S.Ioanes
Nepomucene
Ora
ProOmnibus
Qui
Colunt
Te.
Za dusze
ś.p.
Zofij,
Adama,
Stanisława,
Frańciszka,
prosi
o westchnienie
do Boga
1859 r.
Brzóza (gm. Głowaczów, pow. Kozienice,
):
w tutejszym kościele, przy ołtarzu głównym, stoi duża drewniana i
złocona figura Jana N.
(nad: Falbanka)
Na wzgórzu wśród pół, w otoczeniu pięciu
lip, po lewej stronie drogi z Regowa do Wysokiego Koła, stoi kamienna figura Jana N.
ustawiona na masywnym ceglanym tynkowanym cokole z wnęką. Z
figurą wiąże się legenda, przytoczona w książce
Opowieści przydrożnych kapliczek autorstwa Zenona Gierały, o ukaraniu wójta i sekretarza
Gniewoszowa, którzy ukradli pieniądze zdeponowane w pobliskim
klasztorze w Wysokim Kole. Początkowo chcieli je ukryć pod figurą,
ostatecznie schowali w korzeniach gruszy. Wkrótce zaczęły się
problemy - Wisła wylała i zatopiła pola wokół gruszy, wójta biły
kije, które same zeszły z haka w ścianie, przewracały się wozy z
beczkami z wodą, słychać było dziwne hałasy. Rok po zakopaniu skarbu
wójt zaczął słyszeć głos sekretarza wzywający go pod figurę Jana N.
Kiedy wreszcie tam się zjawił, pod rzeźbą stała zakonnik z
klasztoru, który nakazał mu spowiedź. Wójt usłuchał, a następnie
opuścił wraz z rodziną te strony na zawsze. Renowacja (2019?)
wydobyła wysoką klasę rzeźby, która zyskała ładną pastelową
kremowo-ceglaną polichromię (uwaga: obiekt notowany
dawniej pod lokalizacją Gniewoszów) (nad: J.G., P.Puton)
W kościele św. Wawrzyńca jest ołtarz z
obrazem Jana Nepomucena z XVIII wieku, w sukience barokowej.
U stóp na chmurkach anioł z palcem na ustach, inny trzyma
nad głową wieniec męczeństwa. Wokół głowy gwiazdy, obok
główka anielska
Kościół pod wezwaniem Jana Nepomucena,
zbudowany w latach 1780-1786 z fundacji Urszuli Dembińskiej,
klasycystyczny, murowany, konsekrowany w 1786 roku,
odnowiony w 1985-1986. Zabytek I grupy. W ołtarzu głównym na
ośmiu kolumnach pod kopułą wspiera się rotunda z piękną
attyką, a w niej posąg św. Jana Nepomucena. Dobrej klasy
rzeźba wyróżnia się promienistym medalionem zawieszonym na
szyi. Ma bardzo futrzastą pelerynę, biret, befkę, długie
włosy, na prawym barku krzyż ułożony na palmie. Ładny gest
lewej dłoni (nad: S.P.)
W tymże kościele pod wezwaniem Jana
Nepomucena (zobacz wyżej) Falbanka odnalazła chorągiew
procesyjną z wizerunkiem Jana N. na tle rzeki i miasta,
zapewne Pragi (nad: Falbanka)
W tymże kościele pod wezwaniem Jana
Nepomucena Falbanka odnalazła również feretron z wizerunkiem
Jana N. na tle rzeki i miasta, zapewne Pragi - podobny do
tego na chorągwi (zobacz wyżej) (nad: Falbanka)
Wistka (gm. i pow. Przysucha,
):
jest tutaj okazały kamienny Nepomuk z XVIII wieku, pomalowany dosyć
grubo farbą biało i fioletowo-brązową. Jan trzyma krucyfiks, ma
biret. Jan remontowany w latach 90. staraniem miejscowych opiekunów
dumnych z takiego dziedzictwa (nad: M.S. i A.F.)
Smogorzów (gm. i pow. Przysucha,
):
na skraju miejscowości, w kierunku szosy Radom-Opoczno nr 44, po
lewej stronie drogi, w parku dworskim Wąsowiczów, przy grobli na
stawie stoi kamienna bardzo zaniedbana figura Jana N., zapewne
fundowana przez właścicieli. Z wielu figur pozostał tylko ten Jan N.
z XVIII wieku. Po innych rzeźbach ogrodowych są jeszcze rokokowe
cokoły (nad: Falbanka)
Gwarek (gm. i pow. Przysucha,
): kamienna, barokowa w wyrazie
figura Jana N. z 1784 roku przy drodze. Polichromia a raczej malowanie na
gęsto, kontrapost, krucyfiks, brak czapki. Prostokątny cokół, na nim
trudno czytelna inskrypcja w wieńcu. Odwiedziny 31 października 2007
dały jeszcze jedną obserwację: trzon krucyfiksu jest uszkodzony i
nieudolnie naprawiony
Zbożenna (gm. i pow. Przysucha,
): bielony kamienny Nepomuk na
skrzyżowaniu drogi wiodącej od dworu do torów, na północ od szosy nr
12 Radom-Przysucha (nad: Falbanka)
-
Janów (gm. i pow. Przysucha,
):
"przy drodze wojewódzkiej nr 749 z Przysuchy do Końskich, w
pobliżu skrzyżowania dróg z Końskich do Borkowic w miejscowości
Janów, znajduje się kapliczka Matki Bożej Niepokalanej (…). W tym
samym miejscu od 1798 roku stała figurka św. Jana Nepomucena,
patrona uprzedniej parafii, do której należała miejscowość. Figurkę
skradziono (>>), a w
2002 r. mieszkańcy ufundowali kapliczkę, którą poświęcił proboszcz
obecnej parafii, ks. Sławomir Gregorczyk. Po skradzionej figurce
pozostał kamień i wykuta w nim data powstania obiektu. (…). Z
informacji od mieszkańców wiemy, że w czasie I wojny światowej, gdy
na tym miejscu oddawano jeszcze cześć św. Janowi Nepomucenowi,
żołnierze schowali pod kapliczką złote polskie monety. Nieznani
sprawcy po jakimś czasie wykopali te pieniądze, a byli na tyle
wyrachowaniu, że łopatę do ich wykopania pożyczyli od mieszkańca wsi
Drutarnia, który był nieświadomy intencji pożyczających. O skarbie
pod figurą ludność wsi dowiedziała się po jego kradzieży. Jest
jeszcze jedno wydarzenie związane z figurą św. Jana Nepomucena –
mianowicie, pewien mężczyzna nadużywający alkoholu wracając do domu,
rozżalony z powodu, że to nie jemu Święty powierzył wspomnianą
tajemnicę tego miejsca, oderwał Świętemu rękę" (nad: P.P., za
Dariuszem Paterem, "Kapliczki Matki Bożej w Ziemi Przysuskiej")
W tej miejscowości przy trasie Przysucha
– Szydłowiec znajduje się ciekawie usytuowana figura Jana
N., w narożniku prywatnej od niedawna nieruchomości
dworskiej, wśród drzew,
niedaleko zasilanego potokiem stawu i starego spichlerza
dworskiego z XIX wieku. Kamienna, pomalowana białą i czarną farbą
(olejną?),
strój tradycyjny (czarna sutanna, dziewięć guzików, biała
komża, czarna peleryna, biret na głowie oraz buty). Również
twarz pomalowana na czarno! Oburącz
trzyma krzyż przy prawym ramieniu. Minimalne ugięcie kolana,
ale postać statyczna, stoi na prostopadłościennym, białym
cokole bez napisów. Najprawdopodobniej XVIII wiek i najprawdopodobniej fundacja
Małachowskich (nad: W.K., uzup.
Falbanka, G.S.)
W tutejszym kościele Św. Krzyża i św.
Mateusza jest duża figura Jana N. w stylu barokowym. Święty
w wzniesionej prawej ręce trzyma krzyż, w lewej gałązkę
palmy. Ustawiony na małej półeczce na kolumnie oddzielającej
prawą nawę. Najprawdopodobniej XVIII wiek (nad: Falbanka)
Wieniawa (gm. Wieniawa, pow. Przysucha,
): niedaleko kościoła, za
cmentarzem, na dużym prostokątnym cokole z wnęką stoi kamienna
polichromowana figura Jana N. w bardzo wygiętej ku niebu pozie adoracji
Skrzynno (gm. Wieniawa, pow. Przysucha,
): w tutejszym kościele
ołtarz flankuje drewniany, mocno złocony Jan N. (nad: M.S.)
Pośrodku pola obsiewanego zbożem, około
100 m na południe od gruntowej drogi, stoi pusta niestety
kapliczka brogowa składająca się z czterech piaskowcowych
kolumn podtrzymujących czterospadowy, piramidalny drewniany
dach pokryty blachą. Przekrzywiona kapliczka stoi pośrodku pola
obsiewanego zbożem, około 100 m na południe od gruntowej
drogi w Koryciskach. Mieszkańcy domu nr 110 powiedzieli, że "był
tu św. Jan". Na pytanie jaki? - czy Nepomucen - nie
zrozumieli, ale potwierdzili, że święty trzymał krzyż. Była
to więc na 100% rzeźba św. Jana Nepomucena. Nie udało się
ustalić czy drewniana, czy kamienna. Ludzie ci powiedzieli,
że posąg św. Jana zabrał ktoś stąd około 30 lat temu.
Przypuszczają, że może do muzeum, ale po sprawdzeniu - nie
ma takiej rzeźby w Muzeum Wsi Radomskiej. Prawdopodobnie
ktoś po prostu
skradł (>>)
zabytkowego świątka. Kapliczka wygląda na XIX wieczną, i to
raczej z I połowy wieku
(nad: P.P.)
Brogowa (gm. Rusinów, pow. Przysucha,
): między tą miejscowością a
Rudnikiem (zwanym także: Klonowa), nad malutką rzeczką stoi stara kamienna figura Jana N.,
pomalowana na niebiesko. Obiekt jest bardzo malowniczy, otoczony
łąkami i pokryty gęsto farbą zacierającą rysy Jana. Ustawiono go na
kamiennym prostokątnym cokole z niewyraźnymi płycinami. U stóp
cokołu leżą jakieś kamienie, być może utrącone fragmenty rzeźby
(nad: A. & M.S.)
Wola Gałecka (gm. Rusinów, pow. Przysucha,
):
przy piaszczystej, wąskiej drodze wysadzanej polskimi wierzbami, 200
m od kapliczki św. Barbary, stoi na cokole ze ściętymi narożami
kamienna polichromowana figura Jana N. (nad: Falbanka). Na cokole napis:
NA
CZEŚĆ I
CHWAŁĘ PANU BOGU
TĘ FIGURĘ WZNIEŚLI
JAN I GRZEGORZ ORACZE
JAN I FILIP WÓDARCZYKI
1911 R.
Wir (gm. Potworów, pow. Przysucha,
):
piękny kamienny barokowy Jan N. z czapką w ręku na masywnej kolumnie
ustawionej przy zakręcie drogi, na prywatnej posesji. Jedno z odkryć
wyjazdu z 2007-10-31 (>>)
-
Odrzywół (gm. Odrzywół, pow. Przysucha,
): była tu XVIII-wieczna
figura Jana N., lecz padła ofiarą pożaru (zobacz niżej)
Odrzywół (gm. Odrzywół, pow. Przysucha,
): w sierpniu 2007, przy
okazji remontu drogi nr 728 odtworzono również kapliczkę tutejszego
Nepomuka (zobacz wyżej). Fundatorem figury była budująca mosty firma
"A-Z Bud" z Radomia. Jan jest drewniany, dość grubo ciosany,
polichromowany. Cechą szczególna jest wyraźnie zaznaczony pierścień
na palcu prawej dłoni. Umieszczono go za szybą białej kapliczki typu
klatkowego, na drewnianym słupie, z dwuspadowym blaszanym daszkiem o
spadach skierowanych do frontu i do tyłu kapliczki (nad: A. & M.S.)
Wysokin
(gm. Odrzywół, pow. Przysucha,
):
kapliczka przydrożna z 1823 roku. Wewnątrz rzeźba ludowa św. Jana
Nepomucena z 1796 roku
Łęgonice Małe
(gm. Odrzywół, pow. Przysucha,
):
w tej miejscowości po południowej stronie Pilicy, dokładnie
naprzeciwko Łęgonic
zaliczonych już do Mazowsza, jest ładna drewniana figura Jana N.
ściśnięta w ciasnej budce z daszkiem, na cokoliku z delikatnym
zdobieniem. Rzeźba jest uszkodzona, brak jej obu rąk, a więc i
krucyfiksu (nad: Falbanka). Podczas powodzi w lecie 2010 Jan nieco
zmienił lokalizację przesuwając się bliżej wody o jakieś 2-3 metry.
Jest teraz wraz z kapliczką przymocowany do pnia drzewa, a metalowe
ogrodzenie pozostało na starym miejscu (uzup.: Piotr Bielawski)
Ossa
(gm. Odrzywół, pow. Przysucha,
):
na początku tej miejscowości, nieopodal XVIII-wiecznej kaplicy
dworskiej p.w. św. Teresy, stoi kamienny polichromowany Jan N. o cechach
barokowych. Na niewielkim cokole kartusz z dwoma herbami pod koroną,
trudno czytelny, najprawdopodobniej Poraj i Półkozic
Od strony Brudzewic i Studzianny, po południowej
stronie drogi stoi samotna murowana kapliczka wnękowa z
ludowym wizerunkiem Jana N. Wizerunek jest płaski i malowany
- być może na desce (a może na blasze?)
(nad: P.P.)
W tej miejscowości, należącej dawniej do powiatu
kozienickiego, w spichlerzu w tutejszym skansenie przechowywana jest
współczesna ludowa rzeźba Jana N. (nad: TeoP.)
W nawie kościoła parafialnego św. Stanisława i św. Małgorzaty, w prawym
ołtarzu bocznym znajduje się obraz z 1875 roku autorstwa J.
Chróściewicza z Kazimierza (nie: Chróścickiego). Jan stoi przed ołtarzem
czy pulpitem, na którym leży otwarta księga. Nad nim anioł z wieńcem
męczeństwa. Po lewej, w rozdarciu nieba, dwie główki anielskie. Na dole
scena Topienia z mistem i martwym ciałem Jana (nad: Pietrosul)
W nawie kościoła parafialnego św. Stanisława i św. Małgorzaty, w prawym
ołtarzu bocznym (zobacz wyżej), znajduje się polichromowana rzeźba Jana N. w fioletowej
rokiecie, w birecie i z krzyżem w ramionach (nad: Pietrosul)
Niewielka kamienna figura Jana N. przy drodze do Błotnicy i cieku
wodnym. Na podstawie rzeźby nieczytelna zamalowana inskrypcja z datą. Według legendy (Opowieści przydrożnych kapliczek autorstwa Z. Gierały)
pod nią ukryty jest skarb ostatniego turskiego zbójnika. Jako
dziecko zagubił się on w lesie i wychowały go zwierzęta. Pewnego
razu o mało co nie zabił swojej matki, która w ostatniej chwili
rozpoznała medalik zawieszony na jego szyi i zaczęła śpiewać pieśń o
św. Janie znaną mu z dzieciństwa. Po tym zdarzeniu porzucił
zbójectwo, ufundował figurę i na zawsze zniknął. Rzeźbę ponoć
przesuwano wielokrotnie w poszukiwaniu złota. Rzeźba była dawniej
bielona, ewentualnie malowana jasnobłękitną farbką, a po ostatnim
remoncie jest polichromowana. Niegdyś stała na skromnym cokoliku, a
chronił ją tylko drewniany płotek. Teraz ma solidny (choć niezbyt ładny)
ceglany cokół i stoi pod daszkiem z dachówki bitumicznej opartym na
drewnianych słupach
W tutejszym drewnianym kościele p.w. Jana Chrzciciela boczny ołtarz
poświęcony jest Janowi N. Jest w nim obraz z II połowy XVIII wieku
przedstawiający Jana z krzyżem, w aureoli i z aniołem u stóp
W tym samym kościele św. Jana Chrzciciela jest też drugi obraz Jana N.
Katalog Sztuki w Polsce podaje, że pochodzi z wieku XVII, co jest
nieprawdopodobne (uwaga: sprawdzić, czy nie jest to obiekt tożsamy z
powyższym)
południowo-zachodni skrawek powiatu, należący dawniej do Ziemi Radomskiej woj.
sandomierskiego. Zobacz pozostałą część powiatu w
d.
woj. mazowieckim >>
W tej miejscowości położonej tuż za Pilicą, na
cmentarzu przy drewnianej kaplicy z 1650 roku stoi kamienna figurka św.
Jana Nepomucena z XVIII wieku. Zbyt wielki cokół, uszkodzona dolna część
figurki i jaskrawe malowanie czynią tego Nepomuka uroczo naiwnym.
Założono tu skrzynkę geocaching (>>)
Bałtów (gm. Bałtów, pow. Ostrowiec Świętokrzyski,
): przy szosie,
po północnej stronie tuż za rowem, na zachodnim wylocie miejscowości
do Ostrowca, za zakrętem drogi i za kościołem, znajduje się
kapliczka (>>) drewniano-murowana z
XIX wieku, wewnątrz drewniana polichromowana figura Jana N. w lekkim
kontrapoście, z nowszym krzyżem w ręku - w 2009 roku miał on
utrąconą poprzeczkę
Bałtów (gm. Bałtów, pow. Ostrowiec Świętokrzyski,
):
w kościele nad ołtarzem głównym znajduje się obraz Jana N., być może
autorstwa Jana Grota z Częstochowy
Mirzec
(gm. Mirzec, pow. Starachowice, ):
w środku wsi, przy cieku wodnym
kapliczka (>>) drewniana z XIX wieku,
remontowana w 1980 oraz 2010 roku, w niej
kamienna figura Jana N. z XVIII wieku. Przed ostatnim remontem zamalowana była
grubo farbą koloru
'orzech jasny', teraz odzyskała barwę naturalną. Podczas
remontu, finansowanego przez gminę, wykonywanego przez konserwatora
Grzegorza Wiatra z Kielc, rzeźba została rozłożona na kawałki,
dokładnie oczyszczona, a następnie ponownie sklejona. Dorobiono
wiele brakujących fragmentów, odsłonięto
rysy postaci i fałdy szaty. Figura wygląda teraz zupełnie inaczej -
nieco szkoda jej poprzedniego naiwnego wcielenia (uwaga - koło
kapliczki bardzo często stoi samochód policyjny wyposażony w radar!)
Małyszyn Dolny (Stary)
(gm. Mirzec, pow. Starachowice, ): przy drodze polnej do wsi
Lipie, pomiędzy rzeką a wsią, około 100-200 metrów od krzyża na
rozstajach w Małyszynie, nad rzeczką Małyszyńcem stoi brogowa
kapliczka (>>) Jana N., współczesna, postawiona na
miejscu starej. W niej nowa figura wykonana po 2000 roku przez
rzeźbiarza ludowego Józefa Różalskiego. Starą figurę
skradziono (>>)
(zobacz niżej)!
- Małyszyn Dolny (Stary)
(gm. Mirzec, pow. Starachowice, ): w kapliczce nad rzeczką była
stara figura Jana N.,
skradziona (>>)
przed rokiem 2000 (zobacz powyżej)
Lipie (gm. Brody Iłżeckie, pow. Starachowice, ):
kapliczka (>>) drewniana z XIX wieku
z figurą Jana N. (uwaga:
informacja nie potwierdzona innymi źródłami!)
Dziurów (gm. Brody Iłżeckie, pow. Starachowice,
):
przy ulicy św. Jana (!) murowana
otynkowana kapliczka (>>) z
pierwszej połowy XIX wieku. Wewnątrz drewniana bardzo ludowa figura
Jana N. z początku XX wieku, lecz wzorowana na starszej (nad: M.B.)
Niedaleko drogi i mostka, nad strumieniem na łące w kępie olch stoi
kapliczka (>>) murowana z
początku XIX wieku. Była tu figura Jana N. lecz została
skradziona (>>) po 5 sierpnia 2001.
Została zastąpiona najpierw figurą Matki Boskiej, a potem współczesną
rzeźbą Jana N. (zobacz niżej)
W starej kapliczce nad strumieniem (zobacz wyżej)
umieszczono, na miejscu
skradzionej (>>), współczesną
drewnianą malowaną figurkę Jana N. Stało się to zapewne w roku 2013
lub poprzednim. Tymczasowej "lokatorki" nie usunięto i dzieli teraz
kapliczkę z Janem (nad: M.O.)
Być może celem zadośćuczynienia świętemu za kradzież
figury z kapliczki mieszkańcy Lubieni
ufundowali i ustawili dnia 21 maja 2003 roku koło kościoła rzeźbę
Jana N., na sporym cokole z datami jego życia. Figura jest
odlewem z żywicy epoksydowej z Pracowni Rzeźbiarsko-Odlewniczej
"ARKADA" w Łowcach (>>)
koło Jarosławia. Identyczne,
choć w różnych barwach, są np. w Oborach na Kujawach (zobacz >>),
Jarosławiu, Kielnarowej, Krasiczynie, Jaśle, Kołaczycach. Wzorzec tego wyrobu to barokowa
rzeźba z kościoła ś. Trójcy w Jarosławiu. Jan wygląda
na wykonanego z
czarnego kamienia, lecz przy bliższych oględzinach (S.Ł, grudzień
2007) widać, że jest to tylko czarna farba, która zaczyna się
łuszczyć
Starachowice (gm. i pow. Starachowice,
):
murowana kapliczka z figurą Jana N. z końca XVIII wieku na terenie
posesji przy Al. Wyzwolenia 49, postawiona na miejscu starej,
brogowej. Obiekt został "zmodernizowany" - utracił
drewnianą kapliczkę (>>) na
rzecz nowej murowanej. M.B. donosił w roku 2000: "(...) Renowacja kapliczki rzeczywiście była potrzebna, bowiem
stan jej nie był najlepszy, poza tym po ostatniej przebudowie
skrzyżowania jeszcze bardziej wizualnie się zapadła. Plusem jest, że
jest bardziej eksponowana. Pytanie tylko czy w takiej formie?
Uważam, patrząc na polskie dokonania architektury, a zwłaszcza
detalu architektonicznego - nie jest tak źle, choć rozwiązaniem
optymalnym i zasługującym na pochwały i zaszczyt byłby powrót do
historycznej formy. Do końca nie mogę zabierać głosu, bowiem Ty
jesteś specjalistą od Nepomuków.
Tak jak już wspominałem Nepomuk stał w tym miejscu kiedy istniała tu
wieś Wanacja. Droga Skarżysko - Ostrowiec została wytyczona ok. 1860
r. (planowano w 1848 r.) podczas wielkich przeobrażeń doliny
Kamiennej - tzw. "ciągły zakład fabryk żelaznych". Wcześniej droga
ta nie pokrywała się z obecnie istniejącą i w tym miejscu
przebiegała nieco na południe. Jest tu lokalne zagłębienie terenu,
może wtedy płynęła jakaś strużka. Niestety nie zapamiętałem
kiedy fundowano figurkę św. Jana - więc trudno mi umiejscowić tą
zależność czasową. Na nowym "murku" przy kapliczce są jakieś daty,
jak będę w Święta w Starachowicach to sprawdzę i ewentualnie dam
znać.
Natomiast wieś Wanacja była przedmieściem (określenie trochę na
wyrost) miasteczka Wierzbnik, który został wchłonięty przez
Starachowice w przededniu II wojny światowej.
A skrzyżowanie ponownie jest przebudowywane i tym razem
Wancjowo-Wierzbnicko-Starachowicki Nepomuk będzie miał za sąsiada
stację benzynową (na szczęście po drugiej stronie ulicy). (...)"
(zobacz też publikację na temat Jana
Starachowickiego i jego wątpliwej wartości "renowacji" oraz Jana z
Tychowa Starego z
Tygodnika Starachowickiego - na osobnej
stronie >>)
Tychów Stary (gm. Mirzec, pow. Starachowice,
): murowana
kapliczka (>>) nepomucka z
ciekawym ostrołukowym wejściem, fundowana przez "ogół wsi" w 1931
roku. Figura Jana N. statyczna, frontalna i polichromowana
Krynki (gm. Brody Iłżeckie, pow. Starachowice,
): przy ulicy
murowana kapliczka (>>)
o dwuspadowym daszku i półokrągłym otworze wejściowym, z
początku XIX wieku, w niej drewniana figura Jana N.
Pawłów (gm. Pawłów, pow. Starachowice, ):
kapliczka (>>) murowana 1905,
wewnątrz drewniana polichromowana figura Jana N.
Warszówek (gm.
Pawłów, pow. Starachowice, ): drewniana figura Jana N. w kapliczce brogowej,
najpewniej nowszej. Rzeźba robi dziwne wrażenia poprzez swe
zniszczenie i karbowanie szat (nad: M.B.)
- Radkowice (gm. Pawłów, pow. Starachowice, ):
kapliczka (>>) drewniana z drewnianą figurą Jana N.,
o prawej ręce wzniesionej, lewej zgiętej prawie pod kątem prostym.
Biret, ładnie rzeźbiona peleryna. Całość w stylu ludowym. W
listopadzie 2001 dowiedzieliśmy się o
kradzieży (>>) drewnianego Jana datowanego tak jak
kapliczka na około 1860 rok. O wydarzeniu tym doniósł Brat
Wirtualny M.B., zaalarmowany artykułem w Tygodniku Starachowickim.
Sfotografował pustą kapliczkę, a od proboszcza uzyskał zdjęcie
skradzionej figury. Do kapliczki wstawiono nową rzeźbę. Dobre i to,
ale stara była dobrej klasy!
Radkowice (gm. Pawłów, pow. Starachowice, ):
opisaną powyżej kapliczkę zaopatrzono w nową rzeźbę Jana N. po
kradzieży (>>) starej. Nową - drewnianą i
polichromowaną - wykonano na podobieństwo starej, w stylu ludowym, o
tym samym układzie rąk. Jednak to nie to samo...
Tarczek (gm. Pawłów, pow. Starachowice, ):
we wnęce w ścianie szczytowej kościoła św. Idziego stoi kamienna
barokowa figura Jana N. Rzeźba jest uszkodzona, ma utrącone obie
dłonie i dolną część krzyża, ale widać dobrą klasę rzeźby. Obiekt
trudny do sfotografowania z powodu szyby zamykającej wnękę.
Charakterem przypomina nieco Jana z Chęcin, również umieszczonego we
wnęce kościelnej ściany (zobacz wyżej)
Chybice (gm.
Pawłów, pow. Starachowice, ): we wnęce
zewnętrznego szczytu kościoła św. Małgorzaty
umieszczono za
szybą malowidło przedstawiające Jana N. z krucyfiksem i palmą
w ręku (nad: Falbanka)
Chybice (gm. Pawłów, pow. Starachowice,
): przy łuku tęczowym
kościoła św. Małgorzaty, znajduje się późnobarokowy ołtarz z
II połowy XVIII wieku z obrazem nepomuckim. Jest to scena Apoteozy uzupełniona
o dwa aniołki - jeden trzyma palec przy ustach, a w ręku klucz;
drugi dzierży globus czy też astrolabium. Jest to rzadki motyw
nepomucki, którego znaczenie ciągle nie jest jasne, do tej pory znanych jest nam
około 15 takich przedstawień
(zobacz >>). Fundatorem ołtarza był Jan
Nepomucen Dunin-Karwicki (+1807), generał major Wojsk Polskich,
którego epitafium znajduje się w kościele (nad: M.B.)
Chybice (gm. Pawłów, pow. Starachowice, ):
niedaleko granicy Chybic i Trzeszkowa, w miejscu gdzie wiodąca przez
pola droga trafia na szosę do tej wsi, stoi na prostokątnym cokole z
gzymsem pięknie usytuowana figura przydrożna Jana N. Pochodzi z roku
1840 (data na cokole). Inicjały fundatorów są tak ozdobne, że
nieczytelne. Napis głosi:
Święty Janie Sła-
wy Patronie
Broń nas za ży-
cia oraz i przy
Zgonie.
--- o ---
Wystawiony dnia 1o
Sierpnia 1840 r.
przez
.. & ..
Rzeźba jest kamienna, polichromowana, w statycznej pozie, z
aureolą i krzyżem. Kolory zmieniają się w czasie, ostatnio (maj
2012) były pastelowe (czerwony biret, niebieska broda!) (nad: M.B.).
Po ilości załączonych zdjęć można zorientować się, jakie wrażenie
zrobił na mnie ten obiekt
Chybice (gm. Pawłów, pow. Starachowice, ):
na skarpie przy drodze 756 wychodzącej na południe z miejscowości, stoi
drewniana brogowa
kapliczka (>>) drewniana z XIX wieku.
Czterospadowy daszek kryty eternitowymi płytkami (dawniej zapewne
gontem) wieńczy kuty krzyż z kurkiem. Wewnątrz drewniana (choć
trudno to stwierdzić) figura Jana
N. z XIX wieku w lekkim kontrapoście, okrutnie zniszczona przez
pomalowanie na jaskrawą zieleń (!). Dłonie w formie szczątkowej,
brakuje też krzyża. Obiekt odnawiany w 1984 roku, jak głosi data
wydrapana na betonowej podstawie kapliczki (uwaga: jest szansa,
że istnieje tu jeszcze inna kapliczka, być w przysiółku Ambrożów, a
może w
Wawrzeńczycach; należy sprawdzić)
Koło ruin zabudowań zakładu hutniczego, w pobliżu
kanału dostarczającego wodę do tegoż zakładu, stoi kamienna
polichromowana figura Jana N., z krzyżem w dłoniach. Dawnej bardzo
zaniedbany, stojący w chaszczach i odwiedzany jedynie przez komary,
teraz wyremontowany i opatrzony tabliczką z podpisem (nad: M.B.)
(uwaga: obiekt położony jest na wschód od rzeki Kamiennej, która
stanowiła granicę Ziemi Radomskiej (>>) i być może należało by go tam
zaliczyć. Jest to jednak wysoce niepewne ze względu na zmianę koryta
rzeki, na której utworzono tu zalew)
Brogowa
kapliczka (>>) drewniana, fundowana
24 maja 1860 roku przez T. Grzywę, odbudowana w 1968 roku. Wewnątrz
drewniana polichromowana figura Jana N w stylu ludowym, ładna choć mocno
zniszczona (dolna część, dłonie), w tym niefachowym wielokrotnym
malowaniem. Ręce przyciskają krucyfiks do piersi, na głowie biret,
czarna koloratka, brązowa peleryna
W kościele klasztoru
cystersów (>>),
w szczycie ołtarza na filarze nawy głównej, jest obraz Jana N. w bogatej ramie i
o ciekawym kształcie. Jana ukazano w półpostaci, z krzyżem w prawej
dłoni, w otoku z gwiazd. W tle Most Karola
Zgodnie z książeczką L. Żmijewskiego o kapliczkach w
okolicy Starachowic jest tu murowana otynkowana kapliczka z XIX wieku,
przeniesiona z miejsca, na którym stał niegdyś kościół szpitalny Św.
Ducha (ul. Sandomierska). Dzisiaj znajduje się ona na terenie składu
materiałów budowlanych. M.B. postanowił tam pojechać, by
zbadać obiekt. Pisze o tym barwnie: "Zbliżam się podekscytowany. Zaczyna coraz mocniej
padać. Zasłaniająca firanka porusza się (?!). Ostrożnie zbliżam
się. Wokół jakaś budowa, pełno świeżej gliny przed kapliczką. To nic,
idę dalej. Zasłaniająca firanka porusza się ponownie. Podchodzę. Z
boku znaczek obiektu zabytkowego. Firanka porusza i odsuwa
się, a tam w kapliczce przesiadują trzy średnio-starsze panie.
Pytam się o Jana. A one na to, że to kapliczka ale nie Jana,
tylko taka zwykła. Mówiły że Jan jest dalej na Wygodzie (ale o
tym to my wiemy - i go mamy). Dowiaduję się, że wkrótce będzie
remont tej kapliczki, w której właśnie sobie przesiadują.
Powiedziałem o Janie przy zakładzie metalowym (przy przejeździe,
opis powyżej). Tak jakby wiedziały, ale do nie końca tak mi się
wydaje. Tak więc tego Jana należałoby wykreślić z naszych zestawień,
ale kapliczka jest super i warto się przed nią na chwilkę
zatrzymać. Potem jeszcze sprawdziłem spis w katalogu zabytków woj.
kieleckiego (na który się kiedyś powoływałem). Jest tam wymieniona
kapliczka Matki Boskiej (przy ul. Starachowickiej 124). I to
jest właśnie ta kapliczka."
Po tych doniesieniach obiekt zniknął z rejestru Nepomuków
Sandomierskich i Kieleckich. Jednak po kilku latach na kapliczce
pojawiła się tabliczka o treści: "Kaplica św. Jana Nepomucena
wystawiona w 1870 r. przez Wincentego Bzinkowskiego mieszkańca
Wąchocka", co każe jednak uwzględnić ją w spisie. Niestety, nie
oznacza to, że wewnątrz w cudowny sposób pojawiła się stara figura
JN - dalej jest tam gipsowa NMP.
Zaginiona figura Jana N. z kapliczki z ulicy
Starachowickiej (zobacz wyżej) (uwaga: zdjęcie trzeba będzie pozyskać ze
strony 25 książki L. Żmijewskiego)
Skarżysko-Kamienna (gm. i pow.
Skarżysko-Kamienna, ): kamienny Jan N. z 1908 roku w pobliżu Zalewu Rejowskiego
i mostka, w krzakach na końcu ulicy Mikołaja Reja (nad: Falbanka)
Skarżysko Kościelne (gm. i pow.
Skarżysko-Kamienna, ):
przy kościele Św. Trójcy w
Skarżysku Kościelnym (Bzin), w 2000 roku na skalniaku umieszczono kamienną figurkę Jana N. odnalezioną w podziemiach
tego kościoła kilka lat temu
Suchedniów (gm. Suchedniów, pow. Skarżysko-Kamienna, ):
w przysiółku Baranów, przy trasie E7 (ul. Warszawska 2) typowa dla tego regionu drewniana
kapliczka (>>) brogowa otwarta z jednej strony,
najprawdopodobniej z końca XIX wieku. Wewnątrz drewniana ludowa
figura Jana N. o bardzo ciekawej formie - wrażenie kontrapostu
oddano tu właściwie tylko modelując skośne fałdy szaty. Złamany
środkowy palec lewej ręki, brak oryginalnego - zapewne sporego -
krucyfiksu, w zamian nowy mały krzyż w prawej dłoni. Wyjątkowo
ekspresyjny i ludowy Nepomuk, jeden z moich ulubionych, stąd
zamieszczam wyjątkowo dużo jego zdjęć
Michniów (gm. Suchedniów, pow. Skarżysko-Kamienna):
na łąkach po prawej stronie szosy, około 100 m od drogi, w
sąsiedztwie strumyczka stoi bardzo figura dziwna figura Jana N.,
kamienna, pomalowana. Robi wrażenie "mumii wyjętej z grobu po
kilkusetnym schnięciu". Ciekawy obiekt, jedyny w swoim rodzaju (nad: Falbanka)
Michniów (gm. Suchedniów, pow. Skarżysko-Kamienna, ): niewielkich
rozmiarów figurka Jana N. umieszczona w sporej kapliczce tuż przy wejściu
do Muzeum Martyrologii Wsi Polskich. Figurka, zapewne drewniana,
stoi w centralnej części ołtarzyka, przed obrazem Matki
Boskiej. Krzyż w dłoni Jana wygląda na wtórny (nad: I.M.)
dziś w woj. łódzkim
zobacz Nepomuki części powiatu położoną za Pilicą, w
d.woj.
sieradzkim
(>>) (miasto Tomaszów)
zobacz Nepomuki części powiatu położoną za Pilicą, w
d.woj.
łęczyckim
(>>)
W Skansenie Rzeki Pilicy, w dawnym młynie wodnym
przeniesionym z Kuźnicy Żerechowskiej, przechowuje się dziwny obiekt - naklejone
na dyktę spore zdjęcie figury Jana N. stojącego na kolumnie. Wysokość 1-1,20 m. Dostarczający tę informację S.Ł. sądzi, że może to być dekoracja do
filmu
W Skansenie Rzeki Pilicy, w dawnym młynie wodnym
przeniesionym z Kuźnicy Żerechowskiej, przechowuje się jeszcze jeden
obiekt, podobny do poprzedniego. Jest to czarno-biała fotografia
figury Jana N. z krzyżem na prawym ramieniu, wraz z cokołem, na
którym napis "AD 1777", naklejona na styropianie. Wysokość 1-1,20 m (nad: S.Ł.)
W Skansenie Rzeki Pilicy, w dawnym młynie wodnym
przeniesionym z Kuźnicy Żerechowskiej, przechowuje się współczesną
płaskorzeźbę Jana N. wykonaną w kłodzie drzewa (nad: S.Ł.)
W Skansenie Rzeki Pilicy, w dawnym młynie wodnym
przeniesionym z Kuźnicy Żerechowskiej, do obejrzenia jest drewniany Jan
N., który, jak wiele innych,
"znaleziony został w rzece". Wysokość około 50 cm, nie jest
to nowa figura (nad: S.Ł.)
W Skansenie Rzeki Pilicy można nabyć pamiątkę w
postaci gipsowej glazurowanej płaskorzeźby św. Jana Nepomucena. Zapewne
istnieje więc forma, która służy do odlewania figurki. Wysokość około 15
cm, cena 15 zł (nad: S.Ł.)
Bulla papieża Benedykta XIV z 27 lutego 1755 roku
aprobuje szerzenie się w Smardzewicach kultu Jana Nepomucena, patrona
ludzi na drogach, biednych oraz opuszczonych i zaleca nabożeństwa w ich
intencji także w postaci pokornego czuwania od wieczora do rana, dla
zapewnienia sobie odpustu przewinień, zwłaszcza w okresie zbliżania się
święta Męczennika. Na jej odwrocie tekst aprobujący z 1757 r. Adama
Ignacego Komorowskiego arcybiskupa gnieźnieńskiego i prymasa. Na tej
podstawie sądzić można, że był tu jakiś wizerunek Jana N., być może
działało jakieś Bractwo, niewykluczone są relikwie JN. Był tu dwór
biskupi (uwaga:
należy sprawdzić stan obecny na miejscu, zwłaszcza w kościele św. Anny i
klasztorze franciszkanów)
Dawna
enklawa województwa sandomierskiego położona na lewym brzegu Wisły,
dziś w
województwie lubelskim (>>).
Należało do niej kilkanaście wsi w dawnym powiecie stężyckim, dziś
ziemie te należą do powiatów: Ryki, Garwolin, Łuków i Puławy.
Granice regionu przebiegały na południu wzdłuż biegu rzeki Wieprz,
na wschodzie granicę stanowiła ziemia łukowska, na północy ziemia
czerska, a na zachodzie Wisła, która biegnąc wówczas inaczej,
pozostawiła po jej prawym brzegu kilka
wsi w okolicy Sieciechowa i Kozienic. Północny kraniec Ziemi
Stężyckiej sięgał okolic Stoczka. Granice województw: mazowieckiego,
lubelskiego i sandomierskiego krzyżowały się gdzieś na gruntach
obecnej wsi Nowe Kobiałki. Miejscowości Stężyca, Adamów, Bobrowniki,
Drążgów, Kochów, Łaskarzew, Łysobyki, Maciejowice, Ryki, Żelechów,
Wilczyska, Kamionka, Kłoczew, Okrzeja, Korytnica, Gozd, Zadybie,
Wola Zadybska, Guzówka, Turzec i Wiśniówka należały do Ziemi
Stężyckiej, natomiast wsie Jedlanka, Jamielnik, Wola Mysłowska i
Jagodne, Januszówka, Prawda, Stare Kobiałki, Wola Kisielska,
Miednik, Podlesie, Poczekarz, Róża, Toczyska, Zgórnica, Zabiele,
Błażejki, Ruda i Kadzidło już nie.
Przy drodze i przy dojeździe do stadionu sportowego na łąkach
nadwiślańskich stoi kapliczka Jana N. Ma formę ozdobionego gzymsem
murowanego słupa, na którym ustawiono cztery kolumny dźwigające
czterospadowy blaszany daszek zwieńczony kulą z krzyżem. Pod daszkiem
znajduje się polichromowana figura Nepomuka z krzyżem w prawej ręce
W tej miejscowości na granicy z Mazowszem, nad Okrzejką, ładna drewniana
polichromowana figura
Jana N. wysoko na fasadzie barokowego kościoła. Jan miał aureolę, która
- już bez gwiazd - jakiś czas wisiała zaczepiona o dłoń, a pomiędzy
rokiem 2011 a 2017 całkiem zniknęła (uzup: Pietrosul)
Tutejszą kamienną barokową figurę Jana N. usytuowaną w odległości około 30
metrów od kościoła, po przeciwnej stronie ulicy, odnalazłem wiedziony
instynktem łowcy Nepomuków. Jest z nią związana typowa legenda nepomucka -
Jan ponoć przypłynął Wisłą, zatrzymał się tutaj i nie chciał się już ruszyć.
Zdjęcie wykonałem kilka lat temu, do odnalezienia w archiwach. Odwiedzając
to miejsce w październiku 2007 zrobiłem kilka fotek telefonem, stąd ich
średnia jakość. Jan ma ładnie cięte, skręcone spiralnie szaty, i jest
polichromowany. Pochodzi z roku 1808 (inne źródło podaje XVIII wiek) i
należała mu się wtedy renowacja - wiatr i deszcz zżarły pół biretu na głowie
Jana. Remont faktycznie nastąpił pierwszym kwartale roku 2015 "dzięki
staraniom Prywatnego Inwestora (65% udziału w inwestycji) oraz Lubelskiego
Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków (35% udziału w inwestycji))" -
jak głosi złota tabliczka na cokole
Wydawnictwo Wektor wypuściło papierowy model, który po wycięciu i
sklejeniu przedstawia figurę Jana N. z Gołębia (zobacz wyżej).
Symbolicznie przypisuję go jako pojedynczy obiekt nepomucki z Ziemi
Stężyckiej (nad: Ton Meister)
W kościele św. Floriana i św. Katarzyny, na prawo od wejścia, znaleźć
można fresk z wyobrażeniem Jana N. z gwiazdami nad głową, ujęty w
iluzjonistyczne obramowanie (nad: Pietrosul)
W nowym kościele Trójcy Świętej jest feretron z wizerunkiem Jana N.
Dawniej rezydował on w starym drewnianym kościele Trójcy Świętej z 1740
roku, służącym obecnie za magazyn i niszczejącym. Postać Jana N. z
palcem przy ustach, w birecie, z krzyżem i palmą w prawej dłoni. W tle
Most Karola i scena Topienia, która odbywa się w obecności króla Wacława
i dwóch oprawców (uwaga: obiekt dawnej błędnie przypisany do Korytnicy i
Trojanowa) (uzup: Pietrosul)
Od niepamiętnych czasów zastanawiałem się nad pierwotnym wezwaniem
uroczej słupowej czworobocznej kapliczki z pierwszej połowy XIX wieku, z
dachówkowym namiotowym dachem, murowanej z cegły i otynkowanej. Jej
dolna kondygnacja ożywiona jest płycinami, górna jest ażurowa. Ustawiono
ją na rozstajach ul. Długiej i Chłopickiego, u stóp kościoła. Kwerenda w
źródłach pozwoliła stwierdzić, że dawniej stała tu figurka św. Jana N.,
lecz została w 1977 roku
skradziona (>>) (zobacz niżej). Po tym zdarzeniu kapliczka czasem
była pusta, czasem można było w niej zobaczyć figurkę św. Franciszka.
Podczas odwiedzin tego miejsca w listopadzie 2008 dostrzegłem w
przezroczu kapliczki współczesną drewnianą rzeźbę Jana N.! Figurka była
raczej brzydka, z długimi włosami i krzyżykiem przyciśniętym do piersi,
niezgrabna i grubociosana, ale zawsze to Nepomuk - po 30 latach
przywrócono pierwotnego patrona kapliczki. W roku 2011 (?) figurka ta
zniknęła z kapliczki i jej los nie jest znany. Potem pojawiła się tu
inna figura Jana N. (zobacz niżej)
W starej uroczej słupowej czworobocznej kapliczce z pierwszej połowy XIX
wieku (zobacz wyżej) w roku 2011 (?) pojawiła się - na miejscu
poprzedniej (zobacz wyżej) - drewniana polichromowana figura Jana N. w
pięciogwiaździstej aureoli i w birecie, z palmą i krzyżem. Na cokoliku
wyrzezano datę "2011". Obiekt wygląda raczej na współczesny, co
zdaje się potwierdzać ta data (nad: M.O.)
W starej uroczej słupowej czworobocznej kapliczce z pierwszej połowy XIX
wieku (zobacz wyżej) była niegdyś figurka św. Jana N., lecz została w
1977 roku skradziona (>>).
Została zastąpiona innym świątkiem, potem współczesną figurą JN, a w
roku 2011 inną figurą
Na rondzie drewniana polichromowana figura Jana N. w nowej
kapliczce typu brogowego, o czterospadowym daszku wspartym na
czterech słupach. Rzeźba pomalowana jest przy użyciu czerwieni,
brązu, bielu i czerni. Resztki starej kapliczki pełnią obecnie
rolę altanki nad stawem - jest to być może pierwotna lokalizacja
obiektu (nad: Pietrosul)
Wnętrzne (gm. Stanin, pow. Łuków, ):
nad stawem, przy rozstajach drewniana kapliczka domkowa z ładnymi okienkami
zwieńczonymi spłaszczonym łukiem, malowana na brązowo. W niej drewniana
barokowo-ludowa rzeźba Jana, być może z końca XVIII wieku, ale raczej
XIX-wieczna. Figura wielokrotnie malowana i niefachowo odnawiana z dziwnym
skutkiem: Jan jest bosy! Najwyraźniej ktoś przerobił zniszczone trzewiki na
palce, przemalowując je na kolor cielisty. Jan stoi w rogu kapliczki, bez
czapki, trzyma w ręku włócznię z chorągiewką (!, oczywiście wtórnie).
Podczas jednej z wizyt w tym miejscu (listopad 2017) zostałem
pobłogosławiony szerokim znakiem krzyża przez tamtejszą mieszkankę, która
zobaczyła jak zaglądam do kapliczki
Wola Gułowska (gm. Adamów, pow. Łuków,
):
w Woli Gułowskiej koło Okrzei, w wielkiej barokowej świątyni
znalazłem ołtarz nepomucki, oczywiście z obrazem. Interesująca
jest wierność, z jaką artysta odmalował tło: most Wacława w
Pradze. Musiał tam bywać lub miał niezły wzorzec. Ołtarz
pochodzi z XIX wieku i ma ponoć związek ze studzienką niezwykłej
wody w podziemiach kościoła
Dąbrówka (gm. Adamów, pow. Łuków): współczesna rzeźba Jana N.
autorstwa Wacława Suski z Dąbrówki-Kolonii, z 1978 roku
Okrzeja (gm. Krzywda, pow. Łuków,
):
we wschodniej części tutejszego cmentarza, na grobie zmarłych w 1914 roku
Stanisława i Heleny Kornasów (Kornaś?), ustawiono polichromowaną figurę św.
Jana Nepomucena z różową stułą i trzymanyum poziomo w dłoniach krzyżem (nad:
Pietrosul)
Dzięki EliW mogłem zamieścić 10 zdjęć skanowanych
z książki T. Seweryna "Kapliczki i krzyże przydrożne w Polsce" (PAX
1958). Znalazło się tam kilka zdjęć obiektów z pogranicza dawnych województw
sandomierskiego i krakowskiego. Książce tej poświęcam
osobną stronę. Czy wszystkie te obiekty te jeszcze istnieją?