Gloger, 1903: Województwo Ruskie składało się z pięciu
ziem: 1)
Lwowskiej z powiatem
Żydaczowskim, 2) Przemyskiej, 3) Sanockiej, 4) Halickiej i 5) Chełmskiej.
Dwie ziemie ostatnie, to jest Halicka i Chełmska, rządziły się osobno, nadto
ziemia Chełmska oddzielona była całkowicie od województwa Ruskiego przez
województwo Bełzkie. Mówiąc zatem o granicach, należy oddzielnie uważać
pierwsze cztery ziemie jako województwo Ruskie, które w roku 1772 weszło w
skład Galicyi i Lodomeryi, a oddzielnie opisać granice ziemi Chełmskiej,
która innym ulegała losom po rozbiorze. Województwo Ruskie graniczyło na
północ z województwem
Lubelskiem,
Bełzkiem i Wołyńskiem, na wschód z województwem Podolskiem i Wołoszczyzną,
gdzie znaczną część granicy między Karpatami i Dniestrem stanowiła rzeka
Czeremosz. Granicę południowo-wschodnią z Węgrami stanowił łańcuch Karpat,
zwany tu Beskidem wysokim lub Bieszczadami, ścianę zaś wschodnią stanowiły
dwa województwa:
Sandomierskie,
od Sanu do rzeki Jasiolki,
Krakowskie, oddzielone od województwa Ruskiego rzeką Jasiołką na
podgórzu karpackiem.
Ziemia Chełmska
stanowiła anklawę, czyli oddzielną przynależność województwa
Ruskiego, będąc zupełnie od niego przegrodzoną
[korekta: stykały się mniej więcej wzdłuż linii Tereszpol-Ciotusza,
ten błąd został powielony w wielu opracowaniach] przez województwo Bełzkie. Graniczyła ona na północ z województwem Brzesko-litewskiem,
a część tej granicy na lewym brzegu Bugu stanowiła rzeczka Włodawka.
Na wschód, przechodząc daleko za prawy brzeg Bugu, graniczyła z
Wołyniem. W części tej zabużnej leżał Opalin, Lubomla, Maciejów i
najdalej, bo na samym krańcu północo-wschodnim ziemi, położone Ratno
i Datyn. Południową jej granicę stanowiło województwo Bełskie, a
zachodnią Lubelskie, Bug przecinał ziemię Chełmską na dwie nierówne
części. Ziemia Chełmska składała
się z dwóch powiatów: chełmskiego i krasnostawskiego, ze znaczącymi
miastami: Chełmem, Krasnymstawem i Zamościem. Po pewnych zmianach do
Ziemi Chełmskiej włączono włość hrubieszowską i kryłowską, które
odtąd stanowiły enklawę tej Ziemi w województwie bełskim. Również
prywatny powiat szczebrzeski zaliczany był do ziemi chełmskiej. mapa
województwa ruskiego I RP wraz z Ziemią Chełmską
|
|
POWIATY: |
|
|
|
|
|
|
MIEJSCOWOŚCI
(do uzup.): |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
W
skład Ziemi Sanockiej wchodziły powiaty sanocki, brzozowski, leski
oraz część powiatów krośnieńskiego, rzeszowskiego i turczańskiego
(dziś na
Ukrainie >>) oraz część dzisiejszego
powiatu Ustrzyki Dolne |
|
|
|
Sanok |
pow. Sanok |
gm. Sanok |
ul. Zamkowa 2 |
|
|
W jednym z programów TVPolonia
dostrzegłem piękny duży obraz Jana N. z aniołkami eksponowany w
zbiorach Muzeum Historycznego w sanockim Zamku
(sygn. MHS/S/5353). Pochodzenie nieznane, XVIII wiek |
|
|
Sanok |
pow. Sanok |
gm. Sanok |
ul. Zamkowa 2 |
|
|
W tymże programie TVPolonia dostrzegłem też stojącego obok
drugiego Jana N., tym razem jest to nieznanego pochodzenia drewniana rzeźba, barokowa z
XVIII wieku, ze śladami polichromii, w kontrapoście, z
uszkodzoną lewą dłonią i głowicą krzyża. Zbiory Muzeum
Historycznego w sanockim Zamku (sygn. MHS/S/2536) |
|
|
-
Sanok |
pow. Sanok |
gm. Sanok |
Rynek / Franciszkańska |
|
|
W kościele franciszkanów był niegdyś
ołtarz z obrazem Jana N. Wiadomość ta pochodzi z ostatniej
ćwierci XVIII wieku (nad: Pietrosul) |
|
|
|
Międzybrodzie |
pow. Sanok |
gm. Sanok |
|
|
|
W dwukondygnacyjnej kapliczce (zobacz
wyżej) najpóźniej w roku 2016 umieszczono również, prócz
opisanej powyżej płaskorzeźby, współczesną drewnianą figurę
Jana N. (nad: Pietrosul)
|
|
|
|
-
Bukowsko (gm. Bukowsko, pow. Sanok): przy drodze stoi murowana bielona kapliczka, a w niej
za szklaną szybką ludowy, ubrany
na niebiesko, najprawdopodobniej drewniany Jan N., w
dobrym stanie (nad: Bajarka)
-
Bukowsko (gm. Bukowsko, pow. Sanok,
): w kościele
Podwyższenia Krzyża Św. przechowywana jest rokokowa puszka z
końca XVIII wieku. Na pokrywie przedstawienie m.in. św. Jana
Nepomucena (nad: Pietrosul)
-
Nowotaniec (gm. Bukowsko, pow. Sanok,
): w kościele
św. Mikołaja, na zasuwie ołtarza św. Anny znajduje się malowany
wizerunek Jana
N. z XX wieku (nad: Pietrosul)
|
|
|
|
Wola Sękowa |
pow. Sanok |
gm. Bukowsko |
|
|
|
W siedzibie Uniwersytetu Ludowego
Rzemiosła Artystycznego przechowywano współczesną (2009)
drewnianą rzeźbę Jana N., zapewne autorstwa Radosława Kapcia. Jan jest ładny,
smutny i wysmukły (uwaga: nie wiadomo, czy Nepomuk jest tam na
stałe, czy tylko czasowo). W tej chwili (2016) figura znajduje
się w zbiorach prywatnych, pozostawiam ją jednak przy
lokalizacji Wola Sękowa (nad: W.P., uzup: Pietrosul) |
|
|
|
-
¿
Czaszyn (gm. Zagórz, pow. Sanok): niedawno wyremontowana
barokowa XVIII-wieczna kapliczka przydrożna, arkadowa,
ogzymsowana i zwieńczona spiczastym daszkiem, z nowszą figurą
podobną do Jana N. Jest strój kanonika z biretem, jednak poważne
wątpliwości co do identyfikacji nasuwa brak zarostu, układ rąk,
w które wtórnie wetknięto krzyż oraz sandały - szczegół w Polsce
niespotykany.
Czyżby był to inny święty przerobiony na JN? Kapliczka
pierwotnie zapewne była nepomucka...
|
|
|
|
-
Tarnawa Górna |
pow. Sanok |
gm. Zagórz |
|
|
|
W
XVIII-wiecznej kapliczce rezydowała niegdyś równie stara
figura św. Jana Nepomucena. Została ona
skradziona (>>)
w końcu lat 70. XX wieku i zastąpiona nowszą w roku 1978 (zobacz
wyżej)
(nad: Pietrosul) |
|
|
|
-/¿
Tyrawa Wołoska |
pow. Sanok |
gm. Tyrawa Wołoska |
|
|
|
Stara drewniana figura Jana N. pochodząca
z kapliczki (zobacz wyżej). Data na podstawie wskazuje na
rok 1868 jako moment wykonania. Nie są znane jej losy po
usunięciu z jej pierwotnego miejsca (nad: Pietrosul) (uwaga: ustalić aktualne miejsce
przechowywania) |
|
|
|
-
Tyrawa Wołoska |
pow. Sanok |
gm. Tyrawa Wołoska |
|
|
|
W kościele św. Mikołaja zgodnie z
Katalogiem Zabytków Sztuki w Polsce powinien być obraz
Jana N. z II połowy XVIII wieku. Niestety wizja lokalna nie
potwierdza tego faktu. Losy obrazu są nieznane (nad: Pietrosul) |
|
|
|
Bażanówka |
pow. Sanok |
gm. Zarszyn |
|
|
|
Przy drodze na Długie, niedaleko mostu,
stoi kamienna polichromowana figurka Jana N. na cokole,
pochodząca z roku 1855. Grubociosana, o zwężającej sie ku górze sylwetce |
|
|
|
¿ Nieznana podkarpacka miejscowość |
pow. ? |
gm. ? |
|
|
|
Kamienny
Jan N. w aureoli na sporym prostopadłościennym cokole
dostrzeżony w albumie "Pejzaż Frasobliwy' A. Różyckiego i P. Szczegłówa (uwaga: należy podjąć próbę identyfikacji na
podstawie porównania z innymi obiektami z katalogu) |
|
|
|
Turze Pole |
pow. Brzozów |
gm. Brzozów |
DW 887 |
|
|
Kapliczka
św. Jana Nepomucena znajduje się po lewej stronie szosy
Rymanów-Brzozów, tuż przed kościołem. Jest to kapliczka domkowa,
murowana, tynkowana, malowana na biało, pokryta czterospadowym,
blaszanym daszkiem. W ścianie frontowej ma przeszklone
drzwiczki, za którymi znajduje się drewniana, polichromowana
figura Nepomucena. Jest to nieco rzadziej spotykane
przedstawienie Jana - święty, w geście
tajemnicy, trzyma palec na ustach, w drugiej ręce trzyma krzyż (nad: I.M.) |
|
|
|
Grabownica Starzeńska |
pow. Brzozów |
gm. Brzozów |
|
|
|
W kościele św. Mikołaja Biskupa i św. Józefa, w
transepcie, znajduje się lewy boczny ołtarzyk o charakterze barokowym,
pochodzący z pierwszej połowy XIX wieku, w zwieńczeniu którego jest
owalny barokowy obraz świętego Jana Nepomucena z XVIII wieku. Jan N. z
krzyżem i palmą w dłoniach stoi na tle krajobrazu z rzeką (nad: H.Jakóbczak) |
|
|
|
-
Grabownica Starzeńska |
pow. Brzozów |
gm. Brzozów |
|
|
|
W murowanej bielonej kapliczce rezydowała
niegdyś, zgodnie z Katalogiem Zabytków Sztuki w Polsce (d. powiat
Lesko), drewniana ludowa rzeźba Jana N. z XIX wieku. Niestety nie ma jej
już na jej miejscu, a jej losy są nieznane (nad: Pietrosul) |
|
|
|
-
Zmiennica |
pow. Brzozów |
gm. Brzozów |
|
|
|
Drewniana rzeźba Jana N., ludowa z I połowy wieku XIX
została w roku 1981 skradziona (>>) z
trójkątnej (!) drewnianej kapliczki przy stawie i ogrodzeniu kościelnym,
drewnianej, malowanej i krytej blachą (dawniej gontem) (nad: Pietrosul) |
|
|
|
Haczów |
pow. Brzozów |
gm. Haczów |
|
|
|
Współczesna kapliczka z polichromowaną figurą Jana N. Wielokrotnie wieś
nawiedzały powodzie. Zapisy tych faktów uwiecznione są na belkach
słynnego drewnianego kościoła. Można je odczytać pod sobotami (nad: M.K.) |
|
|
|
Jabłonica Polska |
pow. Brzozów |
gm. Haczów |
nr 311 (?) |
|
|
Kapliczka św. Jana Nepomucena, wykonana z cegły, tynkowana, z licznymi ubytkami
tynku, pomalowana na biało. We wnęce kapliczki stoi ładny Nepomucen, o
ludowym charakterze. Rzeźba wykonana jest z drewna, z licznymi śladami
pęknięć. Nepomucen pomalowany jest w kolorach białym i czarnym, adoruje
krzyż, ma wokół głowy aureolę przyozdobioną sztucznymi kwiatami. Jan
smętnym wzrokiem wpatruje się w niebo. Kapliczka pokryta jest
drewnianym, ładnie wykończonym, dwuspadowym daszkiem, na którego froncie
widnieje obrazek z Chrystusem. Po roku 2016 kapliczka i figura zostały
gruntownie odnowione (nad: I.M., uzup: Pietrosul) |
|
|
|
Jasienica Rosielna |
pow. Brzozów |
gm. Jasienica Rosielna |
|
|
|
Kapliczka z XIX wieku, murowana,
czworoboczna, o trzech kondygnacjach rozdzielonych gzymsami. W dolnej
wnęce ludowa rzeźba św. Jana Nepomucena z XIX wieku (nad: Pietrosul) |
|
|
|
-
Domaradz |
pow. Brzozów |
gm. Domaradz |
|
|
|
Na brzegu Stopnicy stała niegdyś murowana kapliczka z
roku 1838, zrujnowana i mogąca w każdej chwili runąć do rzeki. Wewnątrz
była drewniana barokowo-ludowa figura Jana N. z XIX wieku. Napis
fundacyjny głosi: "1838 / FUNDATOR / JEDRZEI STEC, I
ANNA ŻONA" (uwaga: sprawdzić Domaradz-Zawodzie). W roku 2008 obiekt
został poddany odbudowie, a figura wymieniona (zobacz niżej).
Nie są znane losy starej figury |
|
|
|
-
Myczków |
pow. Lesko |
gm. Solina |
|
|
|
W miejscu zwanym "Na Bagnie", w
najstarszej w okolicy murowanej tynkowanej kapliczce
wyznaczającej być może granicę włości,
była niegdyś figura św. Jana Nepomucena, która jednak
rozpadła się ze starości. Na jej miejscu ustawiono
wykonaną w 1937 roku figurę Jana N. przez rzeźbiarza ze Średniej Wsi,
która została przeniesiona
czasowo do kapliczki "Na Krzyżówce" (zobacz wyżej). Jana
w 1990 roku zastąpił płaskorzeźbiony Chrystus, lecz ten z kolei
zniknął przed 2020 rokiem. Aktualnie na miejscu jest obraz
maryjny, są jednak plany (2020? 2021) aby rzeźba wróciła ona
na swe stare miejsce. Zgodnie z zachowanym podaniem
kapliczka powstała dzięki Eulalii Zatorskiej, właścicielce
Myczkowa, w intencji zdrowia jej dwunastego - po 11 zmarłych
- dziecka, Jana Nepomucena Wita Zatorskiego, przyszłego
dziedzica i fundatora tutejszych kościołów. Jej istnienie w
1852 roku potwierdzają mapy katastralne. Zniszczona podczas
I Wojny Światowej, została odbudowana dzięki kolejnej
właścicielce dóbr myczkowskich Helenie Sorger, córce
Zatorskiego, po jej śnie, w którym zobaczyła ojca modlącego
sie przy ruinie. Wielokrotnie remontowany obiekt jest
murowany z kamienia, ma ścięte naroża niewidoczne obecnie
spod tynku nałożonego w latach 1989/90 (nad: Pietrosul,
uzup: R.G.) |
|
|
|
-
Krosno |
pow. Krosno |
gm. Krosno |
ul. Piłsudskiego |
|
|
W tej samej kaplicy JN w farze był kiedyś obraz Jana N. z I ćwierci XVIII wieku. W połowie tego
stulecia określano go jako cudowny, ubrany był w srebrną
sukienkę |
|
|
|
Krosno |
pow. Krosno |
gm. Krosno |
ul. Krakowska 20 |
|
|
Kamienna polichromowana ludowa rzeźba Jana N. z XIX wieku w murowanej kapliczce
wzniesionej zapewne w pierwszej połowie XIX wieku, odnowionej w 1949 i
kolejny raz około roku 2015. Murowana, otynkowana, czworoboczna,
przepruta z trzech stron. Od frontu na dole wmurowany płaskorzeźbiony
kartusz z datą 1767, podtrzymywany przez dwa lwy (nad: Pietrosul) |
|
|
|
Krosno |
pow. Krosno |
gm. Krosno |
Piłsudskiego 16 |
|
|
W Muzeum Podkarpackim (zobacz wyżej)
odnaleźć można drugą drewnianą figurę Jana N., prezentowaną dawniej na
wystawie "Pradzieje
Podkarpacia" (nad: Pietrosul) |
|
|
|
Rymanów |
pow. Krosno |
gm. Rymanów |
ul. Konopnickiej
37 / Nadbrzeżna 10 |
|
|
Na granicy Rymanowa i Posady Górnej, na tzw. "Murach", w górnej niszy
kamiennej kapliczki z krzyżem na szczycie umieszczona jest krępa
prymitywna i bardzo ciekawa kamienna figura Jana N. (uzup: Pietrosul) |
|
|
|
Ladzin |
pow. Krosno |
gm. Rymanów |
ul. Rzeszowska 55 |
|
|
Po
prawej stronie drogi prowadzącej do Rymanowa stoi kamienna polichromowana
figura Jana N. z masywnym krucyfiksem i uchylonymi ustami.
Ciekawa pozycja - aby osiągnąć efekt kontrapostu rzeźbiarz
zaopatrzył Jana w klockowaty schodek pod prawą stopą. Rokieta
spięta równoramiennym krzyżem wiszącym na szyi (nad: W.P.) |
|
|
|
Zmysłówka |
pow. Krosno |
gm. Rymanów |
|
|
|
W tym dawnym przysiółku Ladzina, a od 2012 roku samodzielnej wsi, stoi
murowana słupkowa bielona kapliczka Jana N. datowana na rok 1825.
Wewnątrz, we wnęce, niewielka czarno-biała figura pokryta wieloma
warstwami farby zacierającej szczegóły, w tym zarost. Bardzo malowniczy
obiekt (uwaga: obiekt notowany dawniej pod nazwami Rymanów-Zmysłówka i
Milcza, nad: M.K., uzup: Pietrosul) |
|
|
|
-
Rudawka Rymanowska - Hamry |
pow. Krosno |
gm. Rymanów |
|
|
|
Nieistniejąca figura w nieistniejącej kapliczce stojącej do połowy XX
wieku na rozstajach dróg koło brodu na Wisłoku (nad: Pietrosul) |
|
|
|
Klimkówka |
pow. Krosno |
gm. Rymanów |
|
|
|
Nieco powyżej kościółka Znalezienia Krzyża Świętego, w bliskości potoku
zwanego Kościółkowa Woda, Klimkówka lub Potok Świętokrzyski, na
kamiennym, dwukondygnacyjnym postumencie stoi kamienna figura Jana N.,
bardzo ludowa (nad: L.J.,
zobacz kartę
obiektu). Rzeźba była bardzo uszkodzona, miała utrąconą głowę, lecz
po 2007 roku ta wróciła na swe miejsce - nie wiem tylko czy jest
oryginalna, czy jest to kopia. Miejsce to było celem masowych
pielgrzymek chorych, którzy obmywali się w cudownym źródełku (dziś
wyschniętym). Podobnie jak inna rzeźba z tej miejscowości (zobacz niżej)
oraz figura z Posady Dolnej (zobacz wyżej) jest to obiekt bardzo
ascetyczny i pierwotny. Obie figury są unikalne w swym rodzaju i
przypominają pogańskie świątki (uwaga: tablica informacyjna przy
kościele podaje, że na terenie parafii są już tylko dwa Nepomuki, dwa
inne przeniesiono do muzeów. należy sprawdzić w terenie) |
|
|
|
Królik Polski |
pow. Krosno |
gm. Rymanów |
|
|
|
W kościele Narodzenia NMP, na zaplecku ambony jest obraz z wizerunkiem
Jana N. (nad: Pietrosul) |
|
|
|
Kombornia |
pow. Krosno |
gm. Korczyna |
|
|
|
W starym kościele NMP (zobacz wyżej), w szczycie ołtarza jest też obraz Jana N.
w drewnianej sukience z około
1775 roku. W roku 2016 ołtarz przechodził remont, a obraz
zabezpieczony był folią (uzup: Pietrosul) |
|
|
|
Szklary / Jaśliska |
pow. Krosno |
gm. Jaśliska |
|
|
|
Około 2 km na południowy wschód od Szklar, na Węgierskim Szlaku i blisko
granicy z d.woj. krakowskim, znajduje się kapliczka zwana
„U Jana”. Nieznana jest data powstania budowli ani nie wiadomo z czyjej
inicjatywy została wzniesiona. Franciszek Kotula wysunął hipotezę
głoszącą, że uczynił to pleban jaśliski ks. Marcin Nowakowski, żyjący w
XVIII wieku (dzisiejsze cechy obiektu są charakterystyczne dla pierwszej
połowy XIX wieku). Dawny wygląd kapliczki uległ zmianie podczas remontu
w roku 2003. Płaskie kamienie otynkowano i pobielono, a dach z
piaskowcowych płyt zastąpiono cementowym. Nie ma też starej rzeźby
patrona - spłonęła (zobacz niżej) i została zastąpiona współczesną krępą drewnianą
figurą Jana N. Przed
powstaniem kapliczki na tutejszej górze odbywało się palenie sobótek –
obrzęd, który wrósł głęboko w tradycje ludu. Na tej postawie F. Kotula
stwierdził, iż było to miejsce przedchrześcijańskiego kultu. Od momentu
wystawienia kapliczki odprawiano tu
obrzędy >> ku
czci św. Jana Nepomucena. Z miejscem tym związany był również
zwyczaj oprowadzania bydła dookoła kapliczki, które prowadzono
na sprzedaż z Jaślisk do Rymanowa. Handlujący na targu
sprzedawca zachwalając swój towar informował, że oprowadził
zwierzę wokół figury św. Jana. Miało to być gwarancją, że jest
ono dobrej jakości. Obiekt wystąpił w filmie Dariusza
Jabłońskiego "Wino truskawkowe", nakręconym na podstawie książki
"Opowieści Galicyjskie" Andrzeja Stasiuka |
|
|
|
-
Szklary / Jaśliska |
pow. Krosno |
gm. Jaśliska |
|
|
|
W kapliczce "U Jana" mieszkała niegdyś stara drewniana figura Jana N.
Niestety spłonęła i została zastąpiona nową (zobacz wyżej) |
|
|
|
Iwonicz |
pow. Krosno |
gm. Iwonicz |
ul. Długa |
|
|
W kościele Wszystkich Świętych, na obrazie Wszystkich Świętych (Adoracji
Trójcy Świętej) w tłumie postaci dostrzec można wizerunek Jana N.
(uwaga: z atrybutów widoczna tylko palma - należy potwierdzić tożsamość) (nad: Pietrosul) |
|
|
|
Lubatowa |
pow. Krosno |
gm. Iwonicz |
nr 292 |
|
|
W kościele św. Stanisława przechowywana jest rokokowa puszka z
wizerunkiem św. Jana Nepomucena na pokrywie, z końca XVIII wieku (nad: Pietrosul) |
|
|
|
Krościenko Wyżne |
pow. Krosno |
gm. Krościenko Wyżne |
ul. Brzozowska |
|
|
Miejscowość ta była lokalnym ośrodkiem kultu Jana N. W kościele
parafialnym św. Marcina w roku 1744 ufundowano ołtarz nepomucki, a w 1770
powstało aktywne Bractwo Nepomuckie (>>). Organizowane przez
nie uroczystości 16 maja początkowo miały charakter bracki,
potem parafialny. W archiwum zachowała się księga bracka z lat
1869-1914 z nazwiskami 1338 osób z Krościenka, ale również z
Haczowa, Korczyny, Komborni, Targowisk, Jasienicy, Jabłonicy,
Łężan, Suchodołu i miejsca Piastowego, a nawet Niebylca, Brzozowa i
Żyznowa. Niestety stary drewniany kościółek nad brzegiem Wisłoka został
rozebrany około roku 1912 i zastąpiony nową budowlą, pod tym samym
wezwaniem. Ze starego kościoła przeniesiono XVIII-wieczny obraz Jana N.
W roku 2010 poddano go renowacji. Widać na nim Jana z palcem na ustach,
stojącego koło stołu z otwartą księgą podtrzymywaną przez aniołka
(czerwone skrzydła) grającego na trąbce. Drugi aniołek (niebieskie
skrzydła) dzierży krucyfiks. Posadzka z dwubarwnych kafli przechodzi w
taflę wody, dalej most. Na górze draperia i chmury (uzup: Pietrosul) |
|
|
|
Krościenko Wyżne |
pow. Krosno |
gm. Krościenko Wyżne |
ul. Brzozowska |
|
|
W nowym kościele parafialnym św. Marcina (zobacz wyżej), nad głównym
ołtarzem po lewej stronie, znajduje się
witraż z wizerunkiem Jana N. projektu Stefana Matejki, wykonany w
Krakowskim Zakładzie Witrażów, Oszkleń Artystycznych i Fabryki Mozaiki
Szklanej S.G. Żeleński w roku 1910. Obok postaci Jana z dużym krzyżem i
palcem na ustach widać liść palmy, zbirów w średniowiecznych
strojach i budowle miasta Pragi. naroża wypełniają gałązki z
liściami (nad: Pietrosul) (zobacz stronę Szklanych Nepomuków >>) |
|
|
|
Krościenko Wyżne |
pow. Krosno |
gm. Krościenko Wyżne |
ul. Brzozowska |
|
|
W nowym kościele parafialnym św. Marcina (zobacz wyżej) znajduje się
feretron z obrazem Jana N., neogotycki (nad: Pietrosul) |
|
|
|
¿
Krościenko Wyżne |
pow. Krosno |
gm. Krościenko Wyżne |
ul. Północna 411 |
|
|
W kapliczce szafkowej była ludowa figura Jana N. autorstwa
tutejszego rzeźbiarza Józefa Żywica (+1972). Los jej nie jest
nam znany (nad: Pietrosul) |
|
|
|
-
Krościenko Wyżne |
pow. Krosno |
gm. Krościenko Wyżne |
ul. Północna
330 |
|
|
Zaginiona ludowa rzeźba Jana N. z XIX wieku, stojąca niegdyś w kapliczce
słupowej ufundowanej przez Jana i Zofię Michalskich. Figurka stała w
górnej niszy (nad: Pietrosul) |
|
|
|
-
Iskrzynia |
pow. Krosno |
gm. Krościenko Wyżne |
|
|
|
Nieistniejąca już kaplica świętego Jana Nepomucena z 1750 roku |
|
|
|
Iskrzynia |
pow. Krosno |
gm. Krościenko Wyżne |
|
|
|
Ledwo widoczna drewniana figurka Jana N. w przydrożnej murowanej bielonej kapliczce.
Rzeźba jest ciekawa, ludowa, o okrągłej głowie z wielkimi oczyma. Biret,
krzyż, w drugiej ręce nieustalony ostro zakończony przedmiot (nad: Pietrosul) |
|
|
|
Odrzykoń |
pow. Krosno |
gm. Wojtaszówka |
|
|
|
Drewniana czarno-biała współczesna figura Jana N. w ceglanej kapliczce słupowej z 2 połowy XIX wieku, którą
ufundował Szczepan Foryś. Jest to kopia poprzedniej figury (nad: Pietrosul) |
|
|
|
-
Odrzykoń |
pow. Krosno |
gm. Wojtaszówka |
|
|
|
W ceglanej kapliczce słupowej z 2 połowy XIX wieku była kiedyś
stara drewniana figura Jana N. Niestety
zupełnie spróchniała i została zastąpiona współczesną kopią (zobacz
wyżej) (nad: Pietrosul) |
|
|
|
Odrzykoń |
pow. Krosno |
gm. Wojtaszówka |
|
|
|
Drewniana polichromowana figura w masywnej murowanej kapliczce z XIX wieku,
fundator: Józef Folta. Obiekt jest uproszczoną wersją kapliczki z części
Odrzykonia zwanej Rzeki, leżącej już w
dawnym województwie sandomierskim, zobacz (>>). W październiku 2008 roku figurę skradziono, ale
po niespełna dwóch tygodniach policja ją odnalazła (nad: Pietrosul) |
|
|
|
Hermanowa |
pow. Rzeszów |
gm. Tyczyn |
|
|
|
Jest tu druga figura Jana Nepomucena (uwaga: należy sprawdzić na
miejscu doniesienia źródła "Tyczyn -
dziedzictwo kulturowe. 635 lat Tyczyna") |
|
|
|
-
Kielnarowa |
pow. Rzeszów |
gm. Tyczyn |
nr 64 |
|
|
Oryginalna drewniana polichromowana figura Jana Nepomucena
z kapliczki koło kościoła (zobacz wyżej) pochodziła z I połowy XIX wieku
(źródło: "Tyczyn - dziedzictwo kulturowe. 635 lat Tyczyna").
Niestety została
skradziona (>>) w nieustalonym
czasie |
|
|
|
-
Babice |
pow. Przemyśl |
gm. Krzywcza |
|
|
|
W tutejszym kościele św. Trójcy w 1722 r. był
"medalik ze Św. Janem Nepomucenem z rubinem w materii" ofiarowany jako
wotum przez Marcjannę Humniską z Piątkowej. Jego losy są nieznane
(uwaga: zapytać w kościele) (nad:
Pietrosul) |
|
|
|
-
Dubiecko |
pow. Przemyśl |
gm. Dubiecko |
|
|
|
W poprzednim drewnianym
kościele św. św. Szymona i Judy Tadeusza, który stał tu w latach 1753-1926,
w ołtarzu bocznym był obraz Jana N. Ślad po nim zaginął "kiedy to został rozebrany i
przeniesiony na nowe miejsce" (nad: Pietrosul) |
|
|
|
Przedmieście Dubieckie |
pow. Przemyśl |
gm. Dubiecko |
|
|
|
Ludowa prymitywna drewniana figura Jana N. w pięknej kapliczce brogowej (nad: Pietrosul) |
|
|
|
-
Nienadowa |
pow. Przemyśl |
gm. Dubiecko |
|
|
|
W artykule z "Leksykonu kultury ludowej w
Rzeszowskiem" Krzysztofa Ruszla, Rzeszów 2004, nad: K.I.) widnieje niewyraźna
archiwalna fotografia brogowej kapliczki krytej gontem z
drewnianą figurą Jana N. z XIX wieku, podpisana nazwą tej miejscowości.
Widoczna tam figura została skradziona (>>) w II połowie XX wieku |
|
|
|
-
Nienadowa |
pow. Przemyśl |
gm. Dubiecko |
|
|
|
Druga drewniana figura Jana N. umieszczona w starej
kapliczce po kradzieży oryginalnej rzeźby (zobacz wyżej), została
skradziona (>>) w II połowie XX wieku (nad: Pietrosul) |
|
|
|
-
Nienadowa |
pow. Przemyśl |
gm. Dubiecko |
|
|
|
Trzecia drewniana figura Jana N. umieszczona w starej
kapliczce po kradzieżach dwóch pierwszych rzeźb (zobacz wyżej), została
skradziona (>>) zapewne na początku XXI wieku. Chronił ją drewniany daszek
wsparty na czterech słupach. Są podejrzenia, że sprawcą kradzieży był
tutejszy mieszkaniec, który niebawem zginął tragicznie. Figurę tę
przeniesiono z Bachowa (gm. Krzywcza) ponieważ straciła one swoje
miejsce na skutek poszerzenia drogi (nad: Pietrosul) |
|
Powiat Ustrzyki Dolne
(bieszczadzki, część w Ziemi Sanockiej, 2 + 1)
zobacz na mapie google >>
|
|
|
tuż na północ i wschód od Smolnika przebiegała - wytyczona
działem wodnym Bałtyku (San) i Morza Czarnego (Strwiąż) - granica Ziemi
Sanockiej i
Ziemi Lwowskiej (>>).
Tam znajdziesz kolejne obiekty nepomuckie z dzisiejszego powiatu
bieszczadzkiego |
|
|
|
|
|
|
|
|
-
Polana |
pow. Ustrzyki Dolne (bieszczadzki) |
gm. Czarna |
|
|
|
Do roku 1951, kiedy to Polana wróciła w granice RP
wyniku wymiany granicznej, istniała tu jeszcze przedzaborowa
kapliczka z rzeźbą Jana N. Z figurą tą związana jest legenda, którą
przekazuje się ustnie od wielu lat: "w okresie międzywojennym duża
część mieszkańców Polany emigrowała do USA. By móc to uczynić i zapłacić
za daleką podróż mieszkańcy pozbywali się swoich dóbr, również ziemi.
Tak też chciał uczynić mieszkający w Polanie Żyd. Działka, którą chciał
sprzedać znajdowała się obok dzisiejszej Świetlicy Wiejskiej. Stała na
nim kapliczka z wizerunkiem świętego Jana Nepomucena. I to właśnie ta
kapliczka w niedalekiej przyszłości miała doprowadzić do tragicznych i
tajemniczych wydarzeń. Ofertą sprzedaży ziemi zainteresowany był
miejscowy pop o nazwisku Łódzki. Transakcja po długich negocjacjach
doszła do skutku. Jednak nowy właściciel postanowił czy wręcz zażądał od
mieszkańców Polany rozebrania stojącej tam kapliczki świętego Jana.
Spotkało się to ze zdecydowanym sprzeciwem. By sprawę załatwić po swojej
myśli o pomoc zwrócił się do sprzedawcy. Ten jednak miał mu
odpowiedzieć: „ziemią handluję, ale świętymi nie”. Wobec takiego obrotu
sprawy, Łódzki zmuszony był wyjaśnić sprawę w sądzie. Ten znajdował się
w pobliskich Lutowiskach a droga prowadziła przez Skorodne sąsiadujące z
Polaną. Tuż przed Lutowiskami na wzniesieniu Hodak, pop nagle zasłabł i
umarł. Po uroczystościach pogrzebowych sprawę kapliczki postanowiła
wyjaśnić pani Łódzka – żona zmarłego. Podobnie jak on wraz z woźnicą
przez Skorodne ruszyła do sądu w Lutowiskach. I tu zdarzyć się miała
rzecz niebywała. W miejscu, w którym umarł jej mąż, pani Łódzka nagle
zasłabła. Woźnica natychmiast zawrócił do Polany. Łódzka jeszcze przez
kilka dni żyła, lecz znajdowała się w śpiączce. W końcu umarła i została
pochowana w okolicy cerkwi. To nie koniec historii. Kilka godzin po
pogrzebie na jej grób zbiegły się psy i zaczęły go rozkopywać. Możliwe,
że w czasie pochówku pani Łódzka jeszcze żyła i zwierzęta to wyczuły?
Cała sprawa jest owiana tajemnicą" (źr.: bieszczady24.pl) . Od
roku 2018 zastępuje ja nowa kapliczka (zobacz wyżej) (nad: R.G.) |
|
|
POWIATY: |
|
|
|
|
|
|
MIEJSCOWOŚCI
(do uzup.): |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
W
skład Ziemi Przemyskiej wchodziły powiaty: przemyski, jarosławski,
przeworski oraz powiaty samborski, drohobyski i stryjski
(dziś na
Ukrainie >>). Dzisiejsze powiaty nie pokrywają się z dawnymi i tak
na terenie dawnego województwa leżą dzisiejsze powiaty Jarosław, Łańcut i
Leżajsk oraz części dzisiejszych powiatów Rzeszów, Przeworsk, Nisko, Biłgoraj,
Przemyśl i Tomaszów |
|
|
|
Przemyśl |
pow: Przemyśl |
gm: Przemyśl |
ul. Mickiewicza 2 |
|
|
Podczas prac remontowych prowadzonych w 1999
roku w siedzibie budynku PKO odkryto w fundamentach kamień
węgielny z wizerunkiem św. Jana Nepomucena, pochodzący sprzed
100 lat. Wizerunek świętego został odnowiony i ponownie
umieszczony w dawnym miejscu wraz z listem |
|
|
|
Przemyśl |
pow: Przemyśl |
gm: Przemyśl |
Plac Katedralny |
|
|
W archikatedrze Wniebowzięcia NMP i św. Jana Chrzciciela jest piękny
relikwiarz Jana N. (zobacz więcej >>) w kształcie Języka otoczonego pięcioma
gwiazdami i wieńcem męczeńskim. Wykonano go w latach 1787-89 i
zawiera także relikwie św. Stanisława i św. Szczepana. Zapewne
opiekowało się nim działające tu od roku 1777
Bractwo Nepomuckie (>>)
(zobacz wyżej) |
|
|
|
Krasiczyn |
pow: Przemyśl |
gm: Przemyśl |
|
|
|
W parafii (na plebanii?) przechowuje się
piękną dwumetrową XVIII-wieczną rzeźbę JN wykonaną w piaskowcu w słynnej lwowskiej
szkole rzeźbiarskiej (zobacz też opis figury św. Jana Nepomucena
w Przemyślu koło mostu na Zasaniu - powyżej). Przed II Wojną
Światową stała ona na tzw. Komarze, przy drodze nieopodal
dzisiejszej posesji Majchrowiczów, nieopodal tartaku i browaru
Sapiehów (czyżby fundatorzy?). Zniszczona i zepchnięta do rowu
przez Rosjan podczas ostatniej wojny, przeleżała tam do roku
1973, skąd została przewieziona na plebanię. Wymaga dorobienia
całej głowy, ręki i podstawy. Niestety nie sfinalizowano
zaawansowanych planów remontu figury, a w miejscu ponepomuckim
ustawiono krzyż na kamiennym cokole, a następnie szablonowy
odlew z warsztatu w
Łowcach (>>) (zobacz
poniżej) |
|
|
|
-
Krasiczyn |
pow: Przemyśl |
gm: Przemyśl |
|
|
|
Na zamku była niegdyś figura Jana N., która
została zniszczona podczas najazdu
moskiewskiego w 1726 roku. Według ówczesnego kronikarza
wyglądało to tak: "Wjechali Moskale z Kozakami sławny zamek
krasiczyński złupili, dla zdobycia żelaza mury rozwalili, okna
powybijali, z ołowiu kule lali, drzwi i stoły łupali, wszelką
galanterię popsuwszy w fosy wrzucali, staroświeckie obrazy
wszystkich królów i panów rąbali, a inne zabrane po różnych
wsiach, w Przemyślu sprzedawali. Basztę Papieską zburzyli,
obrazy papieżów zabrali. Rozbiwszy na ostatek kaplicę złupili
ją, srebra to jest: kielichy, monstrancje i ornaty wszystkie
zabrali, obrazy i ołtarze poniszczyli, krzyże połamali, statuę
św. Jana Nepomucena porąbali i w kawałki posiekli i wszystkie
wsie spustoszyli i w niwecz obrócili" |
|
|
|
Jarosław |
pow. Jarosław |
gm. Jarosław |
ul. Brodowicze |
|
|
Jan N. z dzielnicy Brodowicze - około 4 km na północ od centrum
miasta, w bliskości stawów - to kamienna figura w stylu późnego XIX lub wczesnego
XX wieku. Statyczna, o ograniczonej liczbie detali, majestatyczna
(nad: W.P.) |
|
|
Wiązownica |
pow. Jarosław |
gm. Rokietnica |
|
|
|
Kapliczka z drewnianym Nepomukiem
przemalowanym na kobietę tak gruntownie, że trudno dopatrzeć
się kanonicznego zarostu Jana. O jego identyfikacji
przesądza nakrycie głowy (nad: W.P.) |
|
|
|
Surmaczówka |
pow. Jarosław |
gm. Wiązownica |
|
|
|
Tuż nad Lubaczówką, przy moście stoi
drewniana szalowana kapliczka z sygnaturką na dwuspadowym
dachu. W szycie ma oszkloną, zamkniętą półokrągło wnękę, w
której umieszczono ładną, drewnianą polichromowaną figurę
Jana N. w stylu ludowo-barokowym. Na wnęką wycięto okrągły
otwór, w którym wstawiono gwiazdę tworzącą ażur (nad: W.P.) |
|
|
|
-
Mołodycz |
pow. Jarosław |
gm. Wiązownica |
|
|
|
W kapliczce - poprzedniczce dzisiejszego
obiektu - była nieistniejąca już lipowa rzeźba Jana N. z XIX
wieku (nad: Pietrosul) |
|
|
|
-
Pruchnik |
pow. Jarosław |
gm. Pruchnik |
ul. Kańczudzka |
|
|
Na cmentarzu, pod lipą, piękna brogowa,
kryta gontem, kapliczka ponepomucka. Nie ma w niej już figury Jana N.,
zastąpiła ją MB (nad: Pietrosul) |
|
|
|
Łowce |
pow. Jarosław |
gm. Chłopice |
nr 189 |
|
|
Siedzibę ma tutaj Pracownia
Rzeźbiarsko-Odlewnicza "ARKADA", która produkuje masowo
figury Jana N. - odlewy z żywicy epoksydowej oparte na
wzorcu, którym jest rzeźba z kościoła św. Trójcy w
Jarosławiu (zobacz wyżej >>). Odlewy takie (kolorowe) są np.
w Jarosławiu, Kielnarowej, Lubieni, (jednobarwne) w
Krasiczynie, Jaśle, Kołaczycach, Oborach na Kujawach (zobacz >>). Symbolicznie umieszczam tu tę lokalizację jako pojedynczą
pozycję listy (nad: Pietrosul) |
|
|
|
Sietesz |
pow. Przeworsk |
gm.
Kańczuga |
DW881 |
|
|
W północnej części wsi, nad stawem dworskim, przy skrzyżowaniu
szosy z Kańczugi do Łańcuta z główną drogą prowadzącą przez wieś
do wsi Siedleczka stoi kapliczka budowana z cegły, lepiona gliną
i bielona, pokryta blachą. Według miejscowej tradycji wybudowana
została około połowy XIX wieku, po zniesieniu pańszczyzny, w
miejscu gdzie dawniej był areszt, w którym właściciel dworu
przetrzymywać miał chłopów. Pierwotnie była to kapliczka typu
domkowego, z otworem wejściowym od frontu, pokryta gontem.
Została poważnie przebudowana: wejście zamurowano, pozostały
otwór przeszklono. Teren wokół kapliczki otoczony został
metalowym płotkiem. Po roku 2008 obiekt uległ dalszym
przekształceniu, niestety niekorzystnym. Dodano coś w
rodzaju portyku na dwóch kolumnach, przebito boczne okna,
dodano gzyms i cokół z czerwonej cegły, inaczej pokryto
daszek i przemalowano ogrodzenie. Wewnątrz znajduje się
współczesny szablonowy odlew Jana N. produkowany przez firmę
Popiel z Kielc (zobacz >>, również Nienadowa, Sietesz,
Łowkowice, Raszowa, Stare Kotowice, Wysoka). Zastąpił on (po
roku 2008) starą drewnianą polichromowaną figurę, której
losy nie są nam znane (zobacz niżej) (nad: K.I., uzup: Pietrosul) |
|
|
|
Rączyna |
pow. Przeworsk |
gm.
Kańczuga |
|
|
|
W murowanej domkowej kapliczce z roku 1991 umieszczono drewnianą
figurę duchownego. Nie ma biretu, inne atrybuty przepadły w
ciągu wieków, a wetknięty w dłonie krzyżyk jest wtórny. Na
długiej stule i komży wymalowano ozdoby - wici roślinne i
kwiatki, lecz one też są zapewne młodsze niż sama figura.
Według mieszkańców to św. Jan Nepomucen. Pierwotnie figura
umieszczona była w kapliczce skrzynkowej na starej lipie,
potem po jej ścięciu, na "akacji" - wtedy rzeźba utraciła
dolne partie, które przegniły. Dachówka na kapliczce
pochodzi z dachu starej szkoły (nad: W.P., uzup: Pietrosul) |
|
|
|
-
Krzeczowice |
pow. Przeworsk |
gm.
Kańczuga |
|
|
|
O jednej z tutejszych kapliczek lokalny
informator powiedział K.I., że była tam w środku, ale skradli, figura Jana
"MEPOMUCYNA". Kolejna strata (>>)! (nad: K.I.) |
|
|
|
Gać |
pow. Przeworsk |
gm.
Gać |
|
|
|
Kapliczka z drewnianą polichromowaną figurą Jana N. (nad: M.Z.) |
|
|
|
Rzeszów |
pow. Rzeszów |
gm. Rzeszów |
ul. Podwisłocze / Kopisto |
|
|
Kamienna osiemnastowieczna
figura Jana N. stała od lat na rzeszowskim Staromieściu, przy
kościele.
W roku 2007 rzeźbę odnowiono i w roku następnym przeniesiono na
ul. Podwisłocze (róg Kopisto), niedaleko rzeki, mostu i zamku. Nie zrealizowano więc planu, aby ustawić Jana
na drugim brzegu, na Podpromiu, gdzie specjalnie zasadzono cisy.
Jan był już wielokrotnie przenoszony, w XVIII wieku stał przy
moście zwodzonym prowadzącym do zamku, tam gdzie dziś kończy się
ulica Kraszewskiego. Potem został przeniesiona na róg ulicy Unii
Lubelskiej i Dąbrowskiego. Tablica na cokole głosi:
ŚW.
JAN NEPOMUCEN
UR. 1348 - 1393 PATRON MOSTÓW -
GROBLI
PRZEPRAW RZECZNYCH
I DOBREJ SŁAWY FIGURA
TA ZOSTAŁA POSTAWIONA
Z POCZĄTKU XVII W. PRZY GROBLI
W POŁUDNIOWO- WSCHODNIEJ
CZĘŚCI MIASTA RZESZOWA
PRZY
UL. PODZAMCZE - OBECNIE
DĄBROWSKIEGO - SKĄD USUNIĘTO
JĄ W ROKU 1969 I PORZUCONO
NA CMENTARZU W
STAROMIEŚCIU.
NA TYM MIEJSCU POSTAWIONO
JĄ 13 VIII
1981 ŚW. JANIE MIEJ PIECZĘ
NAD NASZYM MIASTEM
W 2008 ROKU
FIGURĘ ODNOWIONO
I WYKONANO NOWY COKÓŁ.
W DNIU 5 V 2008 POSTAWIONO JĄ TU PRZY MOŚCIE
ZAMKOWYM.
MIESZKAŃCY RZESZOWA |
Przy czym ostatni akapit i podpis dopisano
po ostatniej
przeprowadzce. Niestety Jan zarasta różnymi banerami
reklamowymi, kiedyś dodano mu do towarzystwa koszmarną
reklamę w kształcie bicykla |
|
|
|
-
Rzeszów (gm. i pow. Rzeszów,
): Jana N. zobaczyć można na Placu
Farnym, we wnęce zewnętrznej ściany
XV-wiecznego prezbiterium rzeszowskiej fary. Jan jest kamienny, z naiwną twarzą.
Po remoncie fary zmieniło się wygląd figury - na pozbawionej już
niepotrzebnych tynków ceglanej ścianie ładnie prezentuje się
odświeżona jasna rzeźba (nad: TRojek)
-
Rzeszów-Słocina (gm. i pow. Rzeszów,
): przy ulicy Słocińskiej stoi
trzypiętrowa kapliczka z figurą Jana N. w górnej wnęce,
pochodząca z roku 1860 i z
leżącej nad Wisłokiem dawnej wsi Drabinianki (dziś dzielnicy
Rzeszowa), gdzie znajdowała się przeprawa promowa, a postawiona
jako dziękczynienie za uwłaszczenia chłopów. Drewniana figura ma
około 80 cm, a zakupiona została przez fundatora, Wojciecha
Mikułę, na odpuście w Leżajsku. Kapliczka stała w miejscu, gdzie
dziś znajduje się spółdzielnia mieszkaniowa i dąb, sadzony
również przez Wojciecha Mikułę. Kapliczkę przeniesiono w
roku 1975 przed nowy dom potomków fundatorów, rodzinę Złamańców,
w związku z budową na miejscu dawnej wsi blokowiska Nowe Miasto
(nad: H.Jakóbczak <- mariten.blog.onet.pl)
-
Rzeszów-Pobitno (gm. i pow. Rzeszów,
): przy ul. Polnej 8
(skrzyżowanie z Morgową), od roku 1880 stoi kamienna figura Jana
Nepomucena z utrąconym krzyżem, biretem i długą stułą. Bardzo
ładnie prezentuje się przy południowym słońcu, jest
polichromowana - choć farba złazi płatami (nad: H.G.)
-
Rzeszów-Przybyszówka (gm. i pow. Rzeszów,
):
przy ul. Dębickiej, w starym kościele św. Mikołaja, w
zwieńczeniu lewego ołtarza bocznego poświęconego świętej
Barbarze znajduje się owalny obraz Jana N. z palcem przy ustach.
Drewniany ołtarz pochodzi z nieistniejącego krakowskiego
kościoła świętego Szczepana, jednak wizerunek Jana Nepomucena
został dodany już po przeniesieniu, podobno w roku 1929 (nad:
H.Jakóbczak)
-
Rzeszów-Przybyszówka (gm. i pow. Rzeszów,
): przy ul.
Dębickiej, przy schodach kościoła św. Mikołaja, stoi kamienna
polichromowana figura Jana N. w czerwonej mozetcie. I połowa XIX wieku,
lekki kontrapost
|
|
|
|
-/¿
Rzeszów |
pow. Rzeszów |
gm. Rzeszów |
ul. |
|
|
W pijarskim kościele św.
Krzyża jedna z południowych kaplic pochodząca z I połowy XVIII
wieku (1718) nosiła wezwanie
Jana N. Kaplica ta połączona była z sąsiednimi tworząc amfiladę,
a utworzono ją zamykając przęsło krużganków klasztornych.
Obok w ten sam sposób utworzono kaplicę św. Filipa Neri. Od
kasaty konwentu przez Austriaków w 1786 roku pomieszczenia
kaplic były w rękach cywilnych, de facto zdesakralizowane.
Dopiero w 1979 roku odzyskał je dla potrzeb kultu ks.
Walenty Bal, "który po wyczerpaniu środków prawnych w
czerwcu 1979 roku zajął kaplice św. Filipa Nereusza i św.
Jana Nepomucena, użytkowane przez sąsiadujące z kościołem
Muzeum Okręgowe. W październiku 1979 roku Sąd Rejonowy w
Rzeszowie skazał go na rok więzienia w zawieszeniu i karę
grzywny". Obecnie jest tam kaplica Miłosierdzia Bożego,
a wchodzi się doń przez portal w przyziemiu wieży zegarowej (nad: H.Jakóbczak, uzup: Pietrosul) |
|
|
Rzeszów:
Muzeum Diecezjalne (5) |
|
|
[gm. Rzeszów, pow. Rzeszów]: w kolekcji Muzeum
Diecezjalnego przy ulicy Zamkowej 4 znajduje się pięć drewnianych
rzeźb Jana N. od barokowych po XIX-wieczne |
|
|
|
|
Rzeszów |
pow. Rzeszów |
gm. Rzeszów |
ul. Zamkowa 4 |
|
|
W Muzeum Diecezjalnym eksponowana jest
barokowa drewniana polichromowana figura Jana N. przedstawiona w
przyklęku na chmurce. Na szyi befka i krzyż maltański, goła
głowa, brak krzyża (nad: M.Muryn) |
|
|
|
Rzeszów |
pow. Rzeszów |
gm. Rzeszów |
ul. Zamkowa 4 |
|
|
W Muzeum Diecezjalnym eksponowana jest drewniana polichromowana
figura Jana N. pochodząca ze
Sławęcina (gm. Skołyszyn, pow. Jasło,
krakowskie >>).
Uszkodzone dłonie, brak krzyża, wielkie migdałowe oczy. XVIII
wiek (nad: M.Muryn) |
|
|
|
Rzeszów |
pow. Rzeszów |
gm. Rzeszów |
ul. Zamkowa 4 |
|
|
W Muzeum Diecezjalnym eksponowana jest drewniana polichromowana
(odcienie brązu) figura Jana N. pochodząca - tak jak wyżej
opisana - ze
Sławęcina (gm. Skołyszyn, pow. Jasło,
krakowskie >>). Kontrapost, brak krzyża, uszkodzony dół. XIX
wiek (nad: M.Muryn) |
|
|
|
Rzeszów |
pow. Rzeszów |
gm. Rzeszów |
ul. Zamkowa 4 |
|
|
W Muzeum Diecezjalnym eksponowana jest kolejna drewniana
złocona figura Jana N. pochodząca ze
Sławęcina (gm. Skołyszyn, pow. Jasło,
krakowskie >>). Kontrapost, brak krzyża, złote szaty ze
srebrnym wykończeniem, biret. XIX wiek (nad: M.Muryn) |
|
|
|
Rzeszów |
pow. Rzeszów |
gm. Rzeszów |
ul. Zamkowa 4 |
|
|
W Muzeum Diecezjalnym
eksponowana jest drewniana polichromowana
figura Jana N. z nieznanej lokalizacji. Kontrapost, w rękach
wtórny cienki krzyż, biret (nad: M.Muryn) |
|
|
|
Rzeszów:
Muzeum Etnograficzne im. F.Kotuli (5) |
|
|
[gm. Rzeszów, pow. Rzeszów]: w kolekcji Muzeum
Etnograficznym im. F.Kotuli, które formalnie jest oddziałem Muzeum
Okręgowego, w domu na Rynku nr 6, znaleźć można kilka figur i obraz
Jana N. z XIX i XX wieku |
|
|
|
|
Rzeszów |
pow. Rzeszów |
gm. Rzeszów |
Rynek 6 |
|
|
W tutejszym Muzeum
Etnograficznym im. F.Kotuli (oddziale Muzeum Okręgowego) przechowywana jest drewniana figura Jana N. o
lekkim kontrapoście i wysokim birecie, z resztkami polichromii,
pochodząca z
Wielopola-Sośnic (gm. Wielopole Skrzyńskie, pow.
Ropczyce-Sędziszów), XIX wiek |
|
|
|
Rzeszów |
pow. Rzeszów |
gm. Rzeszów |
Rynek 6 |
|
|
W tutejszym Muzeum
Etnograficznym im. F.Kotuli (oddziale Muzeum Okręgowego) przechowywana jest drewniana polichromowana
figura Jana N. z Rzeszowa, z fioletowa stułą i bez prawej dłoni,
XIX wiek (nad: M.Muryn) |
|
|
|
Rzeszów |
pow. Rzeszów |
gm. Rzeszów |
Rynek 6 |
|
|
W tutejszym Muzeum
Etnograficznym im. F.Kotuli (oddziale Muzeum Okręgowego) przechowywany jest olejny obraz nepomucki o
cechach ludowych, pochodzący z Głogowa (Małopolskiego?), z I
połowy XIX wieku (nad: M.Muryn) |
|
|
|
Rzeszów |
pow. Rzeszów |
gm. Rzeszów |
Rynek 6 |
|
|
W tutejszym Muzeum
Etnograficznym im. F.Kotuli (oddziale Muzeum Okręgowego) przechowywana
jest drewniana polichromowana figurka Jana N. o wysokości 29 cm,
zakupiona w 1979 roku od jej autora Stefana Rogosza pochodzącego
z Domaradza (nad: Pietrosul) |
|
|
|
|
Palikówka |
pow. Rzeszów |
gm. Krasne |
|
|
|
Skromna murowana kapliczka z oszkloną
wnęka, w niej współczesna drewniana figurka Jana N. na
miejscu starszej (zobacz niżej) |
|
|
|
-
Palikówka |
pow. Rzeszów |
gm. Krasne |
|
|
|
W kapliczce (zobacz wyżej) była niegdyś drewniana figurka Jana N.
z roku 1846. Jej los nie jest znany, została zastąpiona
przez
nową, XX-wieczną |
|
|
|
Malawa
(Rzeszowska) |
pow. Rzeszów |
gm. Krasne |
|
|
|
Przy cieku wodnym i drodze murowana kapliczka z
dwuspadowym daszkiem i drewnianą polichromowaną figurą
Jana N. wewnątrz. Krzyż wzniesiony na wysokość głowy, biret (nad: Pietrosul) |
|
|
|
Zaczernie |
pow. Rzeszów |
gm.
Trzebownisko |
nr 395 |
|
|
Przy drodze, za ogrodzeniem prywatnej
posesji, stoi kamienna polichromowana figura Jana N.
Niedawno remontowana, prezentuje typową dla tych okolic
wersję Nepomuka: krępy, statyczny, w niewielkim
kontrapoście, z krucyfiksem na lewym przedramieniu. Czarny
biret i peleryna ze złotym sznurem, bladoniebieska stuła,
rude (!) włosy. Masywny prosy cokół
|
|
|
|
Świlcza |
pow. Rzeszów |
gm. Świlcza |
|
|
|
Koło remizy stoi piękna kamienna barokowa
figura Jana N. Na cokole data 1798. Kolory: czerń, biel,
cielisty i brąz. Lewy kontrapost, krzyż, biret. Jest to
jeden z grupy podobnych obiektów, powstałych
najprawdopodobniej w jednym warsztacie w latach 1743-98
wieku, rozsianych wzdłuż traktu Rzeszów-Kraków (Świlcza,
Trzciana, Dąbrowa, Będziemyśl, Sędziszów), wiązanych z
fundacjami Potockich |
|
|
|
-
Siedliska |
pow. Rzeszów |
gm. Lubenia |
|
|
|
Stara figura Jana N. została
skradziona (>>) z kapliczki zwanej Dzwonkiem (zobacz wyżej) w latach 60. XX wieku
przez grasujący na Podkarpaciu rzeszowski gang złodziei
dzieł sztuki ludowej i sakralnej (nad: Pietrosul) |
|
|
|
Boguchwała |
pow. Rzeszów |
gm. Boguchwała |
ul. Akacjowa / Łąkowa |
|
|
Ludowa krępa figura Jana N. przy skrzyżowaniu,
na niewielkim wzgórku do którego prowadzą schodki.
Piaskowiec, polichromia, krzyż w rękach, biret. Nieco
dziwaczny kontrapost zbliżony do przyklęku. Ciekawa palma
przypominająca drzewko z dwoma gwiazdami na końcach gałęzi.
Za plecami Jana ciek wodny, mało widoczny (nad: M.K.) |
|
|
|
-
-
Łańcut (gm. i pow. Łańcut): była tu, we wnęce naroża domu
przy ul. Słowackiego, aż do chwili kradzieży (>>) w maju 1993 roku,
rzeźba św. Jan Nepomucena wykonana z pnia drzewa, pomalowana
farbą olejną. Lewa ręka ugięta w łokciu w poprzek tułowia,
podtrzymywała dolne ramię krzyża. Prawa ręka uniesiona, zgięta w
łokciu podtrzymywała krzyż w połowie. Szaty o drobnych pionowych
schematycznie potraktowanych fałdach. Strój kapłański: czarna
sutanna, spod której wystają czubki butów, biała komża oraz
biała stuła, na ramionach czarna pelerynka zawiązana pod szyją,
na głowie czarny biret, długie ciemne włosy. Głowę otaczał nimb
z jaśniejącymi w nim czterema gwiazdami. Dół postaci nadpalony.
Wykonana przed połową XIX wieku, 70 cm. Podczas okupacji
hitlerowskiej, w czasie pacyfikacji miasta i Przedmieścia
(dzielnicy Łańcuta) Niemcy dziwnym trafem nie zabrali mężczyzn
tylko z tego domu. Oczywiście przypisano to zdarzenie
wstawiennictwu św. Jana z wnęki. W podzięce zapalono
świece i nasiąknięta pokostem figurka zapaliła się. Zdołano ją
jednak uratować od całkowitego zniszczenia. Wtedy ją odnowiono i
naprawiono (nad: M.K., oraz materiały OOZP)
-
Łańcut (gm. i pow. Łańcut): kopia skradzionej (>>) rzeźby zobacz
powyżej) autorstwa artysty rzeźbiarza z Krynicy stoi
na prywatnej posesji przy ul Słowackiego (naprzeciwko dawnej
lokalizacji) śp. pana Romana Macha, który po kradzieży postarał
się o odtworzenie figury. Nowa rzeźba jest nieco większa od
zabytkowego pierwowzoru, ma ok. 110 cm wysokości (nad: M.K.)
-
Łańcut (gm. i pow. Łańcut): kolejny Jan N. stoi w ogrodzie
domu przy ul. Grunwaldzkiej. W drewnianej kapliczce słupowej
znajduje się figurka świętego wysoka na ok. 40 cm, ok.
100-letnia. Kapliczkę ufundował leśniczy lasów ordynacji
łańcuckiej - Julian Chrzanowski (nad: M.K.)
|
|
|
|
-
Łańcut |
pow. Łańcut |
gm. Łańcut |
ul. Farna 14 |
|
|
W farze znajdował się niegdyś dzwon z
1908 roku, o średnicy 110 cm, z napisem: Św. Jan
Nepomucen. Parafianie łańcuccy w roku wielkiego jubileuszu
papieża Piusa X,
ufundowany przez parafian, zarekwirowany przez Austriaków w roku
1917 (nad: H.Jakóbczak) |
|
|
-
Łańcut (gm. i pow. Łańcut): piękny kamienny Nepomuk stoi w
w południowej części parku, przy dawnym Domu Zarządu Ogrodów
(obecnie szkoła), od strony ul. Paderewskiego. To kamienna figura (ok. 415 cm wysokości -
całość, sama postać św. Jana - ok. 180 cm), polichromowana, z
ok. połowy XVIII wieku, barokowa, na cokole z płycinami,
zwieńczonym gzymsem i z wizerunkiem Matki Boskiej
Częstochowskiej w podstawie (nad: M.K.)
-
Łańcut (gm. i pow. Łańcut) / Czarna (gm.
Czarna, pow. Ustrzyki Dolne): w zbiorach Muzeum Zamku w Łańcucie
(Dział Sztuki Cerkiewnej, sygn. MZŁ-SZR-398) przechowywany jest
drewniany Nepomuk o wymiarach 66x27 cm, z XIX wieku. Pochodzi z
kapliczki w Czarenj koło Lutowisk. Początkowo
w skansenie (>>) w Sanoku, w 1961 roku przekazany do Łańcuta. Ma
utrącona prawą rękę i nos (nad: J.G.)
-
Łańcut (gm. i pow. Łańcut) / Żurawica (gm.
Żurawica, pow. Przemyśl): w zbiorach Muzeum Zamku w Łańcucie
(Dział Sztuki Cerkiewnej, sygn. MZŁ-SZR-514) przechowywany jest
drewniany barokowo-ludowy Nepomuk z kapliczki przy dworze w
Żurawicy koło Przemyśla, Wymiary: 125x42 cm, XIX wiek.
Przekazany do Muzeum przez M. Opackiego w 1970 roku (nad: J.G.)
-
Łańcut (gm. i pow. Łańcut) / Orelec (gm.
Olszanica, pow. Lesko): w zbiorach Muzeum Zamku w Łańcucie
(Dział Sztuki Cerkiewnej, sygn. MZŁ-SZR-494) przechowywany jest
drewniany barokowo-ludowy Nepomuk z z cerkwi w Orelcu. Ciekawie
postrzępiona szata i modna okrągłą bródka. Wymiary:
114x26 cm, XIX wiek. Przekazany do Muzeum w 1967 roku (nad: J.G.)
-
Łańcut (gm. i pow. Łańcut) / Ujkowice (gm. i pow.
Przemyśl): w zbiorach Muzeum Zamku w Łańcucie
(Dział Sztuki Cerkiewnej, sygn. MZŁ-SZR-2323) od 1964 roku przechowywany jest
drewniany Nepomuk z cerkwi w Ujkowicach. Bardzo ciekawy obiekt,
w którym widać przetworzenie kanonu JN przez prawosławie - Jan
ma kłobuk a nie biret, dziwne szaty i ogólnie przypomina Lorda
Vadera z Gwiezdnych Wojen. Wymiary: 34x8 cm,
początek XX wieku (nad: J.G.)
-
Łańcut (gm. i pow. Łańcut) / Lubatowa (gm.
Iwonicz, pow. Krosno): w zbiorach Muzeum Zamku w Łańcucie
(Dział Sztuki Cerkiewnej, sygn. MZŁ-SZR-494) przechowywany jest
drewniany barokowo-ludowy Nepomuk pochodzący z Lubatowy. Ciekawie
zarysowane włosy, trochę na modłę egipską. In situ do
14.07.1959, potem w skansenie (>>)
w Sanoku, przekazany do Muzeum w 1961 roku, wypożyczony do skansenu (>>)
w Lublinie (tam nr dep. 5) (nad: J.G.)
-
Łańcut (gm. i pow. Łańcut): w prywatnych zbiorach J.G. od
marca 2007 znajduje się akwarela z lat 1918-20 autorstwa R.
Matterna przedstawiająca Jana z Kowar na Dolnym Śląsku (>>)
|
|
|
|
-
Wysoka |
pow. Łańcut |
gm. Łańcut |
|
|
|
Obok
starej cegielni stoi stara XVIII -
wieczna kapliczka z czterospadowym daszkiem na kolumnach. Wewnątrz figura Matki Boskiej, ustawiona w
1984 roku na miejscu skradzionej (>>) figury św. Jana Nepomucena (nad: M.K.) |
|
|
|
-
Albigowa |
pow. Łańcut |
gm. Łańcut |
nr 812 |
|
|
W starym kościele do czasu jego rozbiórki
w roku 1894 była kaplica poświęcona Janowi N. z jego figurą
w ołtarzu. Jej losy nie są znane (nad: Pietrosul) |
|
|
|
-
Kraczkowa |
pow. Łańcut |
gm. Łańcut |
Zagumnie Południowe |
|
|
Po północnej stronie drogi zagumnej, we
wschodniej wnęce
murowanej kapliczki z dwuspadowy daszkiem zwieńczonym ażurowym
krzyżykiem, ufundowanej w latach międzywojennych przez
Franciszka Międlara umieszczony był obraz św. Jana Nepomucena. W
roku 2016 obrazu juz nie było w kapliczce (uzup: Pietrosul) |
|
|
|
Łysa Góra |
pow. Łańcut |
gm. Łańcut |
|
|
|
Pan Zbigniew Trześniowski, autor zbioru
regionalnych legend znad Wisłoka i Sanu pt. "Księża Góra"
przekazuje ciekawą legendę o figurze św. Jana stojącej na
Łysej Górze, w pobliżu Łańcuta, w kierunku na Albigową. Posąg świętego postawiono tam, bo miejsce cieszyło się złą
sławą, ponadto w pobliżu płynie rzeka Sawa. Pewnego razu szły
tamtędy dwie młode dziewczyny, Kasia i Jagienka, a że wracały z
lasu, gdzie zbierały jagody, postanowiły odpocząć przy kapliczce
otoczonej drzewami, bo skwar dokuczał im okrutnie, a to było na
owej drodze jedyne miejsce, gdzie można było odpocząć w cieniu.
Posąg świętego, wykonany w drewna lipowego, był prawie
naturalnej wielkości, i dziewczętom się zdawało, że Jan
przenikliwie na nie patrzy. Wpadły więc na pomysł, żeby mu
zamalować oczy sokiem z jagód, a ostatecznie zatarły nawet bladą
twarz świątka. Zadowolone z psoty poszły po chwili dalej nie
odmówiwszy choćby krótkiej modlitwy, tak oto pogardę dla świętej
rzeczy okazując. Kiedy obie znalazły się w Albigowej, w pobliżu
swych chat, dostrzegły, że otacza je dziwna mgła, a one coraz
gorzej widzą. Wnet przestały widzieć zupełnie. Nie chciały się
przyznać do swego niecnego postępku, ale w końcu z żalem wyznały
go na spowiedzi. Ksiądz doradził, by przeprosić świętego i odbyć
pielgrzymkę pokutną do figury Jana. Tak też uczyniły. Poszły z
rodzinami i sąsiadami, modląc się i śpiewając pieśni. Kiedy
dochodziły na miejsce, powoli rozjaśniało się przed ich oczyma
i oto pod figurą wzrok na nowo obie odzyskały. Twarz Jana była
taka jak dawniej, a wszelkie ślady po soku z jagód znikły. Legendę tę opowiedziała p. Trześniowskiemu pani S. Łozowa z
Handzlówki w 2000 roku. Autor wspomina, że o tej figurze św.
Jana jest więcej podań. Jedna z figur Jana właśnie w tamtej
okolicy została przed laty
skradziona (>>). Zastąpiona jest teraz
figurką Maryjną. Może o tej mowa w podaniu (nad: M.K.) |
|
|
|
Rakszawa |
pow. Łańcut |
gm. Rakszawa |
nr 435 |
|
|
Obok domu stoi kapliczka XIX - wieczna, w
niej obrazy kilku świętych, w tym Jana N. Wszystkie obrazy
autorstwa malarza z Leżajska - Franciszka Ksawerego
Stankiewicza |
|
|
|
-
Husów |
pow. Łańcut |
gm. Markowa |
|
|
|
W kapliczce z około 1833 roku była kiedyś ludowa rzeźba św.
Jana, która znajdowała się w półkoliście zamkniętej wnęce. Została
skradziona (>>) w latach 70-tych XX wieku. Na jej miejscu
współczesna rzeźba (zobacz wyżej) |
|
|
|
-
Zalesie |
pow. Łańcut |
gm. Czarna |
|
|
|
Była tu niegdyś drewniana kapliczka z
około 1880 roku, a w niej ludowa rzeźba Jana N. z XIX wieku.
Los jej nie jest nam znany (nad: Pietrosul) |
|
|
|
-
Krzemienica |
pow. Łańcut |
gm. Czarna |
A4 / DW881 (naprzeciw nr 391) |
|
|
Po południowej stronie autostrady A4 i po
wschodniej drogi 94 znajduje się staw, na nim wyspa, a na
niej kapliczka pod wezwaniem JN z datą 1875. Ma formę białego domku z czerwonym blaszanym dachem na
czterech filarach i półokrągłymi łukami. Z jej powstaniem wiążą się dwie ciekawe legendy.
Pierwsza mówi o tym, że dawnymi czasy stała tam karczma. Kiedyś
odbywało się w niej weselisko i zdarzyło się, że jego uczestnicy
w większości nie uszanowali Najświętszego Sakramentu
przewożonego drogą przez kapłana. Z gniewu na grzeszników
zatrzęsła się ziemia i karczmę wraz z ludźmi pochłonęło
zapadlisko. Ocalał na wysepce tylko basista, który na odgłos
dzwonka oznajmiającego przewożenie wiatyku uklęknął (inna wersja
mówi, że to byli państwo młodzi). Druga legenda dotyczy
Władysława Stadnickiego - syna słynnego Łańcuckiego Diabła
Stanisława. Był okrutnikiem i grabieżcą nie gorszym od swego
ojca. Udało się go w końcu ująć i osądzić. W pobliżu Łańcuta
wykonano na winowajcy wyrok i pozbawione głowy ciało wrzucono do
Wisłoka. Rzeka niosła zwłoki pod prąd aż do Krzemienicy i
dopiero tutaj woda wyrzuciła je na brzeg. Władysława pochowano
jako szlachcica i możnowładcę w wirydarzu klasztoru
dominikańskiego w Łańcucie, a w Krzemienicy postawiono
kapliczkę. Stoi ona do dziś w tym samym miejscu, przy starym
korycie rzeki Wisłok, uformowanym obecnie w staw z wysepką (nad: M.K.).
Dodam, że legenda wiąże się raczej z miejscem, niż z osobą Jana
N., gdyż Diabeł Stadnicki żył w latach ok. 1551-1610, więc jego
syn musiał być stracony długo przed upowszechnieniem się kultu
Jana Nepomucena na tych terenach. W kapliczce obecnie nie ma
figury świętego, została skradziona (>>) w latach 90-tych. Jest w niej obraz MB. Jan
był sporych rozmiarów i niezłej klasy rzeźbą, z krucyfiksem w
obu rękach i aureolą, zapewne uszkodzoną, w birecie i typowym
ubiorze ozdobionym zawiązanym pod szyją sznurem i stułą.
Charakter rzeźby - barokowy |
|
|
|
-
Żołynia |
pow. Łańcut |
gm. Żołynia |
ul. Raki / Górska 149 |
|
|
W bliskości stawów i potoku, na posesji
Giżów, stoi drewniana szalowana kapliczka, wzniesiona w 1834
roku, odnowiona w roku 1871. Według innych źródeł powstała
jednak znacznie później, a ufundować miał ją Maciej Kurek
jako wotum za szczęśliwy powrót z frontów I wojny światowej.
Początkowo stała na piaszczystej górce, tuż przy
skrzyżowaniu ulic Raki i Górskiej, później przy okazji
poszerzania dróg w latach 70. XX wieku została przesunięta w
głąb posesji. Wewnątrz był niegdyś ołtarzyk ludowy,
współczesny kapliczce, wykonany być może przez malarza
leżajskiego Zachariasza Chodzińskiego, złożony z trzech
obrazów - w środku Matka Boska Leżajska, z prawej Jan N. Niestety został on skradziony (>>)
w roku 1992 (nad: H.Jakóbczak) |
|
|
|
*
Żołynia |
pow. Łańcut |
gm. Żołynia |
|
|
|
W zbiorach
krakowskiego (>>) Muzeum Etnograficznego im. Seweryna Udzieli jest drzeworyt
nepomucki pochodzący z tego ośrodka, gdzie to rzemiosło było
rozwinięte. Odbity na papierze, ręcznie kolorowany z końca XIX
wieku. Rozmiary: 15x9.2 cm (numer katalogowy: 60012). Obiekt
zaliczony do Janów Krakowskich, tu wspomniany celem kompletności
informacji |
|
|
|
Białobrzegi |
pow. Łańcut |
gm. Białobrzegi |
nr 30 |
|
|
Na plebanii przechowywana jest figura
Jana N. z XIX wieku (nad: Pietrosul) |
|
|
|
-
Budy Łańcuckie |
pow. Łańcut |
gm. Białobrzegi |
|
|
|
W białej kapliczce pod dwiema lipami stała
niegdyś figura Jana N. ufundowana przez rodzinę Wnęków w
połowie XIX wieku. Skradziona (>>)
w latach 60. XX wieku. Dziś na jej miejscu nowa figura JN
(zobacz niżej) (nad: Pietrosul) |
|
|
|
-
Leżajsk |
pow. Leżajsk |
gm. Leżajsk |
ul. Mickiewicza 72 |
|
|
Nadal stoi tu ponepomucka kapliczka, gdzie
rezydowała rzeźba Jana N. zabrana do Muzeum Prowincji Ojców Bernardynów (zobacz
niżej). Jest murowana, bielona, oszklona i nakryta czterospadowym
daszkiem. Umieszczono tu teraz figurę MB (nad: Pietrosul) |
|
|
|
Leżajsk |
pow. Leżajsk |
gm. Leżajsk |
pl. Mariacki 8 |
|
|
W Muzeum Prowincji Ojców Bernardynów w budynku
klasztoru przechowuje się
rokokową rzeźbę Jana N. z końca XVIII wieku pochodzącą z kapliczki przy
ul. Mickiewicza (zobacz wyżej) (nad: Pietrosul) |
|
|
|
Leżajsk |
pow. Leżajsk |
gm. Leżajsk |
pl. Mariacki 8 |
|
|
W Muzeum Prowincji Ojców Bernardynów przechowuje się
pochodzący z Sokala obraz Jana N. końca XVIII wieku (zobacz wyżej) (nad: Pietrosul) |
|
|
|
Wola Zarczycka |
pow. Leżajsk |
gm. Nowa Sarzyna |
|
|
|
Na plebanii przechowywana jest pochodząca z kapliczki rzeźba św. Jana
Nepomucena z początku XIX wieku (nad: Pietrosul) |
|
|
|
-
Wola Zarczycka |
pow. Leżajsk |
gm. Nowa Sarzyna |
|
|
|
W tej miejscowości położonej na granicy d.woj.
sandomierskiego jest tu murowana kapliczka z roku 1851. Zdobiły ją
malowidła Jędrzeja
Mazurkiewicza z 1881 roku, które powstały jako fundacji Szymona i Marianny Ruszaków.
Wśród wizerunków świętych była też podobizna Jana. Niestety, po przemalowaniu w 2015 roku
Jana N. już nie ma! (nad: Pietrosul) |
|
|
|
Krzeszów |
pow. Nisko |
gm. Krzeszów |
ul. Kościelna |
|
|
W tym granicznym miasteczku Ordynacji Zamojskiej, w
tutejszym kościele objętym patronatem Zamoyskich, prawy ołtarz boczny,
przylegający do ściany bocznej poświęcony jest św. Janowi Nepomucenowi.
Jest to kolejna, po Zwierzyńcu, Tomaszowie Lubelskim, Potoku Górnym,
Zamościu, Zamczysku, Kraśniku fundacja nepomucka
ordynata Tomasza Antoniego Zamoyskiego i jego żony Anieli Teresy
z Michowskich sprzed roku 1744. Wykonany jest z politurowanego na
ciemny brąz drewna z nałożoną bogato złoconą ornamentyką. W
centrum znajduje się malowany chiaroscuro na płótnie wizerunek
klęczącego Świętego, wpatrzonego w trzymany krucyfiks. Pod ramą obrazu
przedstawiono w złoconej płaskorzeźbie praski zamek i Most
Karola. U dołu
płaskorzeźbione antepedium z herbami fundatorów. Na górze anioły
i putta, w tym jedno trzymające palec przy ustach. Centralnie - gloria
Języka Promienistego. Kompozycja i
regencyjny baldachim wieńczący centralną część wskazuje, że
autor wzorował jest na ołtarzu św. Jana Nepomucena z kościoła w Schwarzenbergu (Niemcy) |
|
|
|
-/¿
Huta Krzeszowska |
pow. Nisko |
gm. Harasiuki |
|
|
|
Według Katalogu Zabytków w
dzwonnicy (?) przykościelnej powinna być ludowa drewniana rzeźba św.
Jana Nepomucena z XIX wieku. Niestety wizja lokalna (Pietrosul,
2011) i rozmowa z księdzem nie potwierdziły istnienia tego obiektu
(uwaga: do wyjaśnienia) |
|
|
|
Hedwiżyn / Panasówka |
pow. Biłgoraj |
gm. Biłgoraj |
DW 858 |
|
|
Na ostatniej stronie okładki "Spotkań z Zabytkami (>>)"
z kwietnia 2001, razem z rysunkiem Isi wydrukowano akwarelę
przedstawiającą Jana N. z okolic Hedwiżyna (1907), na granicy z Panasówką, przy zakręcie drogi.
Jest polichromowana i ma długą stułę (motyw zapoczątkowany figurą z
kolumny w Zwierzyńcu). Zwana jest ona "partyzantem", bo w tym
miejscu partyzanci dokonali wielu akcji dywersyjnych Na froncie cokołu napis:
"ŚWIĘTY / JANIE / MÓDL SIE / ZA NAMI // FUNDATOR / KAZIMISZ
/ RUGAŁA / 1907 R.".
Do niedawna rzeźba miała rozkoszny błękitny kolor, jednak w
okolicach roku 2015 została przemalowana na beżowo (choć
niebieski miejscami przebija). Zaliczam ją do grupy niemal identycznych figur nazwanej roboczo
"carską", jako że powstały po ukazie tolerancyjnym cara Mikołaja II
z roku 1905 (Zwódne, Bodaczów, Hedwiżyn-Panasówka, Sitaniec Kolonia,
Janówka Wschodnia), wykonanych być może przez jednego rzeźbiarza
bądź warsztat (uwaga: miejsce ta leżało na styku woj.
lubelskiego oraz Ziem Przemyskiej i Chełmskiej woj. ruskiego. Granica
biegła wododziałem między dorzeczami Tanwi a Wieprza. Przynależność
do którejś z tych jednostek administracyjnych należy dokładnie
zbadać. Być może figura Jana N. wyznaczała po prostu punkt styku
tych ziem |
|
|
|
-
Potok
Górny (gm. Potok Górny, pow. Biłgoraj): ołtarz główny barokowy z
około połowy wieku XVIII, dwukondygnacyjny z ornamentacją regencyjną,
rzeźbami śś. Anny, Ignacego Loyoli, a przede wszystkim Jana N., złoto-srebrną, z krzyżem trzymanym frontalnie w dłoniach.
Najprawdopodobniej jest to fundacja krzewicieli kultu Jana N. w tych
stronach, Tomasza Antoniego i Teresy Anieli z Michowskich Zamoyskich
(zobacz fundacje w Zwierzyńcu, Tomaszowie Lubelskim, Krzeszowie,
Zamościu, Zamczysku, Kraśniku)
-
-
Lipiny (gm. Potok Górny, pow. Biłgoraj): kapliczka zapewne z pierwszej
połowy XIX wieku. Drewniana, czworoboczna, z trzech stron
oszalowana, z czwartej otwarta półkoliście. Daszek namiotowy z
pazdurem. Wewnątrz jeszcze niedawno była rzeźba Jana N., ludowa,
zniknęła w ostatnich latach (skradziona? zabezpieczona? - uwaga: do
zbadania)
|
|
|
|
-
Bukowina |
pow. Biłgoraj |
gm. Tarnogród |
|
|
|
W lewej niszy na zewnątrz kościoła
Ofiarowania Najświętszej Marii Panny była niegdyś drewniana
rzeźba Jana N. Została skradziona (>>) po roku 1950 (nad: Pietrosul) |
|
|
|
-
Bukowina |
pow. Biłgoraj |
gm. Tarnogród |
|
|
|
W tym samym kościele Ofiarowania NMP
(zobacz wyżej) był kiedyś, nieistniejący już niestety,
ołtarz Jana N. (nad: Pietrosul) |
|
|
|
-
-/¿
Księżpol (gm.
Księżpol, pow. Biłgoraj): nieistniejąca już domniemana figura Jana N. nad Tanwią, znana tylko z tekstu Oskara Kolberga,
który przytacza umieszczony na niej napis: "Jak drogie senatorskie
życie, - Pan wie,/ bo go uchował od bystrej rzeki – Tanwie./ A że
Pan Pana od śmierci – wybawił,/ przeto Pan Panu figurę – postawił".
Ten sam tekst łączony jest z figurą z Narola
(bełzkie >>)
i odnosi się do zdarzenia wyratowania hrabiego Antoniego Feliksa Łosia z nurtu Tanwi.
Ta dwoistość może świadczyć o pomyłce, nie jest też wcale pewne, że
figura ta przedstawiała Jana N.
-
Majdan Nowy
(gm. Księżpol, pow. Biłgoraj,
): w tej miejscowości, gdzie mieścił się
zarząd należącego do Ordynacji klucza księżopolskiego, obok
rządcówki stoi kamienna figura Jana N. Jest mocno zniszczona i
umieszczona na zapewne nieoryginalnym cokole. Nie jest pewne, czy to
jej oryginalna lokalizacja (nad: Pietrosul)
-
-
Płusy (gm. Księżopol, pow. Biłgoraj): drewniana, czworoboczna,
oszalowana kapliczka nepomucka. Daszek dwuspadowy. Wewnątrz była niegdyś rzeźba
Jana N. z XIX wieku, ludowa, lecz w roku 2010 nie było jej już w kapliczce. Nie są znane jej losy (kradzież? przeniesienie? remont?)
-
Korchów (gm. Księżopol, pow. Biłgoraj): oszklona współczesna
kamienna rzeźba Jana N. obok boiska piłkarskiego, między wsią i cmentarzem (nad: Pietrosul)
-
Łukowa
(gm. Łukowa, pow. Biłgoraj): nad wodą kaplica pod wezwaniem Jana N. z XIX wieku, remontowana w 1999 roku
-
Łukowa
(gm. Łukowa, pow. Biłgoraj): przy drodze, naprzeciwko Urzędem Gminy,
stoi bielona kamienna figura Jana N. sprzed z 1867 roku. Możliwe
jest, na co wskazują podobieństwa stylistyczne, że rzeźby z
Zamościa, Kalinowic i ta z Łukowej pochodzą z tego samego warsztatu (nad: Pietrosul)
-
Łukowa (gm. Łukowa, pow. Biłgoraj, ): ośmiokątny obraz
en trois quarte Jana N. w ołtarzu bocznym w kościele Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny (nad: Pietrosul)
-
Morgi
(gm. Łukowa, pow. Biłgoraj): nowa kapliczka (zapewne na miejscu starej) z
drewnianym polichromowanym Nepomukiem o
długiej szyi przedstawionym w nieczęstej pozie przyklęku (nad: Pietrosul)
-
Józefów
(gm. Józefów, pow. Biłgoraj): drewniana figura Jana N. z krzyżem w obu
rękach, we wnęce wysokiej murowanej i bielonej kapliczki. Na cokole
inskrypcja z Ewangelii wg św. Jana (8,12) "KTO ZA MNO IDZIE NIE
BENDZIE W CIEMNOŚCI ALE BENDZIE MIAŁ ŚWIATŁO ŻYWOTA W ROZDZIALE U
Ś.JANA 1905r"
-
Józefów
(gm. Józefów, pow. Biłgoraj): kamienna rokokowa figura Jana N.,
bielona, z krzyżem. Jest to osiemnastowieczna figura przeniesiona w
to miejsce sprzed kościoła w 1843 roku, na wtórnym cokole. Odnowiona - jak mówi napis na cokole - w
1908 roku przez Jana Brązka. Jest to zapewne najstarsza figura na
tych terenach, a jej fundator, ks. Błażej Kułażyński, tak
uzasadniał jej ustawienie przed kościołem w Józefowie: "…była
pijakom na przeszkodzie i hałasu nie czynili blisko figury" (nad: ruckus).
Jej autorstwo przypisuje się kamieniarzowi zwanemu Mazurem. Jego
miano powstało ze względu na odmienną mowę - razem z bratem
przyjechał do Zamościa prawdopodobnie z Czech około połowy XVIII
wieku i założyli warsztat, którego tradycja ciągle jest żywa.
Trafili oni na józefowskie złoża, osiedlili się w Majdanie Nepryskim
i zamieszkali u Waszczuka. Temu warsztatowi
kamieniarskiemu przypisać można również autorstwo obiektów z Rudy Wołoskiej (1881) i
Krasnobrodu (1882)
(bełzkie >>)
-
Hamernia (gm. Józefów, pow. Biłgoraj):
w przysiółku Czartowe Pole figura Jana N. z 1946 roku, wzniesiona jako wotum z okazji zakończenia
wojny, dzieło józefowskiego kamieniarza, koło mostu
na rzece Sopot. Jest to krępy kamienny Jan na okazałym bielonym
cokole z inskrypcją:
BOŻE BŁOGOSŁAW TEJ WSI FUNDATOR W. KNAP 6.VI.1946 |
-
Hamernia
(gm. Józefów, pow. Biłgoraj): przy polnej drodze z Józefowa do
Hamerni stoi kamienny ludowy posąg Jana N., pomalowany kiedyś
błękitną farbką (poprzednio stosowano inne pastelowe kolory), bardzo
malowniczo zlokalizowany za płotkiem w kępie krzaków. W roku 2011
teren został uporządkowany, wycięte krzaki, a figura pomalowana
-
Górecko Kościelne (gm. Józefów, pow. Biłgoraj,
):
na
terenie przykościelnym, przy murze, rokokowa figura kamienna Jana N., na zdobionym i
gzymsowanym postumencie,
z XVIII wieku. Bardzo ciekawe ujęcie, Jana przedstawiono w
przyklęku, bez biretu. Rzeźba przypisywana Jakubowi Maucherowi. Być
może część większej kompozycji obejmującej, jak w podobnym obiekcie
w Narolu (bełzkie >>),
MB ze Starej Boleslavi z Dzieciątkiem
-
Górecko Kościelne (gm.
Józefów, pow. Biłgoraj,
): na cmentarzu parafialnym, na nagrobku Jana Shapa (lub Schaba) z 1894 roku ustawiono na cokole z wnęką statyczną
kamienna rzeźbę Jana N. Na długiej stule widać reszki polichromii
-
Górecko Kościelne (gm.
Józefów, pow. Biłgoraj,
): w kaplicy na wodzie odnaleźć można feretron
z wizerunkiem Jana N. przedstawionego na tle Wełtawy i mostu (nad:
Pietrosul)
-
-
Górecko Kościelne
(gm. Józefów, pow. Biłgoraj): na jednej z zachowanych starych
fotografii widoczna jest polichromowana figura Jana N. z krzyżem
opartym na lewym ramieniu, w birecie. Cechą charakterystyczną są
rowki imitujące fałdy komży. Obiekt ponoć juz nie istnieje, był być
może związany z tutejszym kościołem (uwaga: kontynuować poszukiwania
w źródłach, wyjaśnić losy zabytku, potwierdzić lokalizację) (nad:
Pietrosul)
-
Tarnowola (gm.
Józefów, pow. Biłgoraj): kamienna figura Jana N. z dosztukowaną głową
o zatartych rysach, być może Chrystusa. Spory cokół z wydatnym
gzymsem, drewniany płotek. W roku 2011 figura ponownie pobielona (nad: Pietrosul)
|
|
Powiat Tomaszów
(część
zachodnia należąca do Z.Przemyskiej) (2) |
|
na zachód od Ustrzyk Dolnych przebiegała -
wytyczona działem wodnym Bałtyku
(San) i Morza Czarnego (Strwiąż) - granica
Ziemi Sanockiej
(>>) i Ziemi Lwowskiej. Tam znajdziesz kolejne obiekty
nepomuckie z dzisiejszego powiatu bieszczadzkiego. zobacz część
na dzisiejszej Ukrainie >>)
|
|
|
|
Nowosielce Kozickie |
pow. Ustrzyki Dolne |
gm. Ustrzyki Dolne |
|
|
|
W kościele św. Jerzego i św. Tekli barokowy obraz
Adoracja Trójcy Św. przez Wszystkich Świętych, z około połowy XVIII
wieku, pierwotnie w głównym ołtarzu (nad: Pietrosul) (uwaga: należy na
miejscu sprawdzić stan aktualny) |
|
POWIATY: |
|
|
|
|
|
|
MIEJSCOWOŚCI
(do uzup.): |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ziemia Chełmska składała się z dwóch powiatów:
chełmskiego i krasnostawskiego, ze znaczącymi miastami: Chełmem,
Krasnymstawem i Zamościem. Ponadto zaliczane do Ziemi Chełmskiej są wołości
turobińska i szczebrzeska. Ta ostatnia w końcu wieku XIV została nadana
Dymitrowi z Goraja, do rozbiorów funkcjonowała jako prywatny powiat szczebrzeski. Fakt, który zaważył decydująco o losach tej krainy to
oczywiście utworzenie Ordynacji Zamojskiej na terenach dawnych wołości sulmickiej, szczebrzeskiej i turobińskiej - aby wymienić
tylko te z Ziemi Chełmskiej. Więcej na temat związków Zamoyskich i
ich Ordynacji poniżej, przy opisie obiektów z Zamościa
(>>)
|
|
|
|
Chełm |
pow. Chełm |
gm. Chełm |
ul. Lubelska 104 |
|
|
Tuż przy przystanku kolejowym, przy moście na rzeczce Uherce znajduje
się wzniesiona - na miejscu starszej - na przełomie XIX i XX wieku
(1903?) drewniana domkowa kapliczka
z dwuspadowym daszkiem. Wewnątrz rzeźba św. Jana
Nepomucena - współczesny wytwór sztuki ludowej zstąpił starą,
XVIII-wieczną figurę, która po licznych perypetiach odpoczywa teraz -
niestety bez głowy - w Muzeum Ziemi Chełmskiej (zobacz niżej). Nowa
rzeźba jest polichromowana, ma biret i bose stopy. Losy starej kapliczki
i jej pierwszego lokatora opisywał Kazimierz Czernicki w "Zwierciadle" z
1926 roku. Autor wspominał - opisał on jak to Moskale pod koniec XIX
wieku prześladowali Świętego Jana, którego czcią otaczali nie tylko
katolicy, ale i niektórzy prawosławni. Młodzież z seminarium
prawosławnego postanowiła utopić figurę Świętego wrzucając ją do Uherki,
po nieudanej próbie i interwencji Józefa Krawczyńskiego oraz jego
kolegów Jan powrócił do kapliczki. Około 1900 roku synowie popa z
Moskiewskiego pułku umieścili Świętego pod lodem w sadzawce. Odnaleziona
wiosną figura, trafiła znowu dzięki Józefowi Krawczyńskiemu i
Aleksandrowi Matuszewskiemu do fabryki powozów i bryczek, gdzie została
osuszona i pokryta nową polichromią. Postanowiono wtedy zastąpić starą
kapliczkę nową. Przez dwa lata władze carskie prowadziły śledztwo w
sprawie wykrycia sprawców ustawienia nowej kapliczki i wobec braku
dowodów oraz czci okazywanej przez katolików i prawosławnych śledztwo
zakończono. Jeszcze raz sprofanowano figurę za czasów Niepodległej
Polski, jakiś pijak chciał świętego częstować papierosem, a widząc, że
ten gardzi, chciał go pobić i w czasie szamotaniny urwał głowę (?)
świętemu. Na drugi dzień odnaleziono ją i przylepiono do tułowia gliną.
W czasie okupacji niemieckiej kolejny raz wrzucono figurę do rzeki.
Nepomucen został odnaleziony w 1941 roku w starym korycie Uherki. Z
rozlewiska wydobyły figurę pozbawioną głowy Wiesława Skibińska i jej
matka Katarzyna. Przez kilkadziesiąt lat nie ujawniano miejsca
przechowywania rzeźby. W 1984 roku Brygida i Zdzisław Wojdakowie za
pośrednictwem Stanisława Gołuba przekazali rzeźbę do zbiorów Muzeum w
Chełmie (nad: Pietrosul, uzup. wg informacji Muzeum) |
|
|
Chełm:
Muzeum Ziemi Chełmskiej (7 + 1) |
|
[gm. Chełm, pow. Chełm]: w Muzeum Ziemi Chełmskiej
- w Dziale Sztuki Dawnej przy ulicy
Św. Mikołaja 4 oraz w Dziale Etnograficznym przy Lubelskiej
55 - jest siedem figur Jana N.
uwaga 1: "Національний Києво-Печерський
історико-культурний заповідник", czyli "Narodowy Kijowsko-Peczerski
Rezerwat Historyczno-Kulturowy" przechowuje drewnianą rzeźbę Jana N.
ofiarowaną przez
proboszcza cerkwi w Buśnie – pochodzącego z Wołynia Polijewkta
Haponowicza - w 1893 roku Muzeum Cerkiewno-Archeologicznemu w Chełmie .
Po pierwszej wojnie światowej w zbiorach muzeum, mieszczącego się od
1919 roku w budynku Gimnazjum im. Stefana Czarnieckiego (Muzeum Ziemi
Chełmskiej przy Gimnazjum im. Stefana Czarnieckiego). W 1945 r. została
wraz z innymi eksponatami zabrana z Chełma i trafiła do Kijowa. Wg Pawła
Sygowskiego rzeźba stała w kapliczce "przy drodze z Buśna do Busienka". Obiekt zaliczony do
Nepomuków Ukraińskich (>>), tu
wspomniany dla porządku
uwaga 2: przez rok 2017 w Muzeum rezydowała drewniana figura Jana N.
pochodząca z kapliczki w Uherze, jednak ostatecznie trafiła ona do
kościoła w Nowych Depułtyczach, gdzie umieszczono ją na ambonie
uwaga 3: do Muzeum po konserwacji trafić ma nadpalona figura JN z
Natalina |
|
|
|
Chełm |
pow. Chełm |
gm. Chełm |
ul. Św. Mikołaja 4 |
|
|
W Dziale Sztuki Dawnej Muzeum Ziemi Chełmskiej znajduje się
96-centymetrowa polichromowana drewniana figura Jana N. bez głowy i
lewego przedramienia, z
wieku XVIII. Spod szat wystaje tylko jedna, lewa stopa. Obiekt
odrestaurowany, nowa polichromia szat. Pochodzi z kapliczki przy ul. Lubelskiej, obok przejazdu
kolejowego przy rzece Uherce. O rzeźbie tej pisał Kazimierz Czernicki w
"Zwierciadle" z 1926 roku. Autor wspominał - opisał on jak to Moskale
pod koniec XIX wieku prześladowali Świętego Jana, którego czcią otaczali
nie tylko katolicy, ale i niektórzy prawosławni. Młodzież z seminarium
prawosławnego postanowiła utopić figurę Świętego wrzucając ją do Uherki,
po nieudanej próbie i interwencji Józefa Krawczyńskiego oraz jego
kolegów Jan powrócił do kapliczki. Około 1900 roku synowie popa z
Moskiewskiego pułku umieścili Świętego pod lodem w sadzawce. Odnaleziona
wiosną figura, trafiła znowu dzięki Józefowi Krawczyńskiemu i
Aleksandrowi Matuszewskiemu do fabryki powozów i bryczek, gdzie została
osuszona i pokryta nową polichromią. Postanowiono wtedy zastąpić starą
kapliczkę nową. Przez dwa lata władze carskie prowadziły śledztwo w
sprawie wykrycia sprawców ustawienia nowej kapliczki i wobec braku
dowodów oraz czci okazywanej przez katolików i prawosławnych śledztwo
zakończono. Jeszcze raz sprofanowano figurę za czasów Niepodległej
Polski, jakiś pijak chciał świętego częstować papierosem, a widząc, że
ten gardzi, chciał go pobić i w czasie szamotaniny urwał głowę (?)
świętemu. Na drugi dzień odnaleziono ją i przylepiono do tułowia gliną.
W czasie okupacji niemieckiej kolejny raz wrzucono figurę do rzeki.
Nepomucen został odnaleziony w 1941 roku w starym korycie Uherki. Z
rozlewiska wydobyły figurę pozbawioną głowy Wiesława Skibińska i jej
matka Katarzyna. Przez kilkadziesiąt lat nie ujawniano miejsca
przechowywania rzeźby. W 1984 roku Brygida i Zdzisław Wojdakowie za
pośrednictwem Stanisława Gołuba przekazali rzeźbę do zbiorów Muzeum w
Chełmie
(nad: Pietrosul, uzup wg informacji Muzeum) |
|
|
|
Chełm |
pow. Chełm |
gm. Chełm |
ul. Lubelska 55 |
|
|
W Dziale Etnograficznym Muzeum Ziemi Chełmskiej znajduje się drewniana figura Jana N. z 1975 roku, wykonana przez Romana Buczko
pochodzącego z Czułczyc. Wysokość 71
cm (nr kat. E-590) (nad: Pietrosul) |
|
|
|
Chełm |
pow. Chełm |
gm. Chełm |
ul. Lubelska 55 |
|
|
W Dziale Etnograficznym Muzeum Ziemi Chełmskiej znajduje się, poza
ekspozycją, polichromowana drewniana figurka Jana N. autorstwa
Stanisława Kosiarza z Kumowa Majorackiego zakupiona przez muzeum w 2013
roku. Wysokość 39 cm (nad: Pietrosul) |
|
|
|
Chełm |
pow. Chełm |
gm. Chełm |
ul. Lubelska 55 |
|
|
W Dziale Etnograficznym Muzeum Ziemi Chełmskiej znajduje się, poza
ekspozycją, polichromowana drewniana figurka Jana N. z kropidłem (!)
autorstwa Franciszka Sitarza zakupiona przez muzeum w 1964 roku.
Wysokość 48 cm (nr kat. E-615?) (nad: Pietrosul) |
|
|
|
?
Chełm |
pow. Chełm |
gm. Chełm |
ul. Lubelska 55 |
|
|
W Muzeum Ziemi Chełmskiej, jeszcze przy Gimnazjum im. Stefana
Czarnieckiego, przechowywana była figura Jana N. znana ze zdjęcia z lat
30. XX wieku. Jej los jest nieznany (uwaga: kontynuować poszukiwania) (nad: Pietrosul) |
|
|
|
|
Uher |
pow. Chełm |
gm. Chełm |
|
|
|
We wschodniej części wsi, przy drodze, znajduje się
klasyczna arkadowa murowana kapliczka z przełomu XVIII i XIX wieku,
dawniej z piękną drewnianą figurą Jana N., dzisiaj z jej polichromowaną
kopią. Wizja lokalna w kwietniu 2016 roku wykazała, że
starej figury brak na jej miejscu, pozostał jedynie pusty cokół w kapliczce.
Poszukiwania Pietrosula wykazały, że rzeźba ta została poddana
konserwacji, przez rok eksponowano ją w Muzeum Ziemi Chełmskiej w
Chełmie (zobacz wyżej), a w roku 2017 została przekazana do kościoła w
Nowych Depułtyczach i umieszczona na ambonie (zobacz niżej). W kapliczce
zamieszkała kopia tej rzeźby, która przez jakiś czas znajdowała się w
tym samym kościele w Deputyczach, ale ostatecznie (przed kwietniem 2019) trafiła na swoje miejsce
docelowe. Nowa rzeźba wykonana jest na wzór starej, choć różnice są
widoczne. Krzyż na lewym barku, wzrok skierowany w jego stronę, prawa
ręka odgięta od ciała, goła głowa. Kolory nieco zbyt pastelowe, ale w
sumie całkiem udana replika (nad: T.B.,
uzup: K.Z., Pietrosul) |
|
|
|
Nowe Depułtycze |
pow. Chełm |
gm. Chełm |
nr 51 |
|
|
Na ambonie w drewnianym kościele Wszystkich Świętych,
dawnej cerkwi unickiej, w roku 2017 umieszczono drewnianą, pomalowaną na
srebrno figurę Jana N.
pochodzącą z kapliczki w Uherze (zobacz wyżej). Głowa bez nakrycia i
aureoli, wzrok zwrócony na duży krzyż spoczywający na lewym ramieniu i
podtrzymywany na piersi lewą dłonią. Prawa uszkodzona, być może niegdyś
zaopatrzona w palmę lub trzymająca biret, odsunięta od ciała, prawa ręka
odgięta od ciała, co sugeruje inny oryginalnie układ krzyża lub też
biret w tej dłoni. Kontrapost
(prawa noga), ładnie oddane szaty, zwłaszcza peleryna rozpościerająca
się na plecach i zaopatrzona w kosmyki. Z kapliczki zabrano ją w
roku 2016, poddano konserwacji i przez rok eksponowano w Muzeum Ziemi
Chełmskiej w Chełmie (zobacz wyżej; do niedawna obiekt ten był tam
opisany). Ciekawe jest, że figurę umieszczono nie na baldachimie ambony,
a w niej samej, na miejscu kaznodziei (nad: Pietrosul) |
|
|
|
Rożdżałów /
Lublin |
powiat: Chełm |
gm: Chełm |
|
|
|
Z Rożdżałowa pochodzi i mieszka tu twórczyni ludowa
Stanisława Mąka, której drewnianą polichromowaną figurkę Jana N. można było
zobaczyć np. w trakcie Jarmarku Jagiellońskiego na lubelskiej starówce w
sierpniu 2019 roku (nad: R.G.) |
|
|
|
Rożdżałów /
Lublin |
powiat: Chełm |
gm: Chełm |
|
|
|
Z Rożdżałowa pochodzi i mieszka tu twórczyni ludowa
Stanisława Mąka, której zielony obrazek Jana N. można było
zobaczyć np. w trakcie Jarmarku Jagiellońskiego na lubelskiej starówce w
sierpniu 2019 roku (nad: R.G.) |
|
|
|
-
Rejowiec Fabryczny
(gm. Rejowiec Fabryczny, pow. Chełm, ): przy ulicy Złotej murowana
kapliczka z końca XX wieku z malowaną gipsową rzeźbą św. Jana
Nepomucena wewnątrz (nad: Pietrosul)
-
-
Rejowiec Fabryczny
(gm. Rejowiec Fabryczny, pow. Chełm):
nad źródłem stała kapliczka, która runęła w czasie wichury w Wielki
Piątek 28 marca 1997 roku. W kapliczce była drewniana figura Jana N. (nad: Pietrosul)
(uwaga: ustalić losy figury po tym wypadku!)
-
Pawłów (gm. Rejowiec Fabryczny, pow. Chełm):
ładna figura Jana N.
w kapliczce koło stacji benzynowej, XIX wiek. W 1879
roku pop Kaliniuk został posądzony o wykradzenie figurki Nepomucena,
w miejsce której wstawiona została figurka prawosławnego św. Kiryły.
Według podania Nikodem Kosz, mieszkaniec pobliskiej wsi porwał
figurę Kiryły i spławił ją rzeczką, za co ukarany został przez
władze carskie zsyłką, z której nie powrócił. Po I wojnie światowej
wróciła natomiast figurka JN. Poleciłem go opiece pana nalewającego
paliwo i podziałało - M.S., który odwiedził tego Jana później, zastał
go w dobrym zdrowiu
|
|
|
|
Sawin |
pow. Chełm |
gm. Sawin |
|
|
|
W kościele Przemienienia Pańskiego, na konsoli na
pilastrze na południowej ścianie, zobaczyć można oryginalną drewnianą
polichromowaną
figurę Jana N. z II połowy XVIII wieku. Przez ponad sto lat figura
rezydowała w kapliczce przy ulicy Wygon (zobacz wyżej), ale w 2007 roku,
po restauracji wykonanej przez mgr Andrzeja Laska z Piaseczna, wróciła
na swe pierwotne miejsce (nad: Pietrosul) |
|
|
|
-
Dorohusk |
pow. Chełm |
gm. Dorohusk |
ul. I Armii WP / Kościelna |
|
|
Nieistniejąca kaplica pod wezwaniem Jana N. z 1753
roku zbudowana przez Suchodolskich, poprzedniczka murowanego kościoła
pod wezwaniem JN (zobacz niżej). Był to pierwszy ośrodek parafii pod
wezwaniem św. Jana Nepomucena, erygowanej w 1768 roku. Należy do niej 16
miejscowości (zobacz spis kościołów pod
wezwaniem JN >>) (nad: Pietrosul) |
|
|
|
-
Dorohusk (gm. Dorohusk, pow. Chełm, ): na zakręcie drogi stoi
drewniana (?) figura Jana N. na masywnym prostopadłościennym cokole
kamiennym, niedaleko kościoła. Rzeźba pochodzi z XVIII wieku, z dawnego
kościoła - poprzednika obecnego pod wezwaniem JN (zobacz niżej)
-
Dorohusk (gm.
Dorohusk, pow. Chełm, ):
jest tu kościół
pod wezwaniem św. Jana Nepomucena. Obecna
świątynia została wybudowana w latach 1907-1912 z fundacji rodziny
Suchodolskich (inne źródło: 1905-1909) w stylu neogotyckim, według
projektu Stanisława Diehla, na miejscu starszej kaplicy (zobacz
wyżej). Zniszczona w czasie wojny, zaraz po jej zakończeniu
została restaurowana. Na terenie parafii znajdują się liczne
zabytkowe kapliczki i figury. Jest tu również również
Florek. W kościele jest ołtarz z obrazem nepomuckim
na zasuwie (zobacz spis kościołów pod
wezwaniem JN >>)
-
Dorohusk (gm.
Dorohusk, pow. Chełm, ):
w tym samym kościele pod wezwaniem Jana N. jest też witraż nepomucki,
przy wejściu do świątyni (o
Szklanych Nepomukach - na osobnej stronie >>)
-
Dorohusk (gm.
Dorohusk, pow. Chełm, ):
w tym samym kościele pod wezwaniem Jana N., na filarze bocznym koło
ambony, jest też obraz przedstawiający Jana N. Napisy głoszą: "SUB
SECRETO" (wokół kłódki i języka), "TACUI" (na gwiazdach)
oraz "Fuit Homo Missus a DEO Cui / Nomen [Erat] Ioannes" (czyli:
"na dole Był człowiek posłany od Boga, któremu było imię Jan" (Jan 1,6; przekład J. Wujka) (nad: Pietrosul)
-
Dorohusk (gm.
Dorohusk, pow. Chełm, ):
w tym samym kościele pod wezwaniem Jana N., przy ołtarzu głównym,
stoi polichromowana kamienna rzeźba Jana N. Gdy znajdą się
fundusze na postument, ma ponoć stanąć przed kościołem (nad: Pietrosul)
-
Brzeźno
(gm. Dorohusk, pow. Chełm,
): drewniana figura Jana N. w konwencji
barokowej. Stała niegdyś w drewnianej kapliczce przy drodze do
dworskich zabudowań, a następnie w prywatnym domu. Potem
przeniesiona do kapliczki murowanej a następnie do jednego z
bocznych ołtarzy w tutejszym kościele. Rzeźba wolnostojąca, pełna, z
lipowego drewna. Święty, stojący w kontrapoście, ma sutannę, komżę,
pelerynkę i biret, prawą rękę, trzymającą krzyż, ma złożoną na
piersi, głowę pochyloną na prawe ramię, twarz owalną, okoloną
krótkim zarostem i falistymi włosami zaczesanymi do tyłu. Autorem
jest miejscowy cieśla i rzeźbiarz Charyton Naumowicz,
najprawdopodobniej około roku 1895. W czasie wojny uszkodzono rękę
figury, co zostało naprawione podczas remontu w roku 2003
(Bartłomiej Pliszko) (źródło: Grzegorz Krysa, www)
-
Świerże (gm.
Dorohusk, pow. Chełm, ):
przy głównej ulicy przy moście na dopływie Bugu znajduje się
murowana kapliczka z 1910 roku, a w niej drewniany Jan N.
z długą stułą, krucyfiksem i palmą, o cechach ludowych
|
|
|
|
-
Busieniec |
pow. Chełm |
gm. Białopole |
|
|
|
Drewniana kapliczka św. Jana Nepomucena (uwaga: jej
nepomuckość wymaga potwierdzenia, należy odszukać źródło) o dwuspadowym
daszku, z około 1850 roku. Niestety
według stanu na lato 2011 - już bez figury Jana N. Nie znane są losy
rzeźby (uwaga: miejscowość należała do starostwa hrubieszowskiego,
zobacz niżej)
(uzup: Pietrosul) (uwaga: przyporządkowanie wszystkich kapliczek i figur z pogranicza Buśna i Busieńca nie jest pewne - są tu dwie kapliczki ponepomuckie i
przynajmniej cztery figury) |
|
|
|
-
Busieniec / Buśno |
pow. Chełm |
gm. Białopole |
|
|
|
Na granicy Buśna i Busieńca, ale po zachodniej
stronie wody, czyli formalnie już w Busieńcu (choć googlemaps i
wszystkie źródła wskazują na Buśno) stoi kapliczka brogowa z XIX wieku,
ustawiona na czterech słupach, nad rzeczką, wyposażona w rodzaj ganku i
ładne zwieńczenie. Drewniana, czworoboczna, nakryta daszkiem namiotowym.
Wewnątrz była niegdyś stara rzeźba św. Jana Nepomucena oraz krucyfiks o
charakterze ludowo-barokowym. Niestety, w lecie 2011 rzeźby nie było już
w kapliczce - jej dalsze losy to spekulacje (przechowywana w parafii? w
Muzeum Archidiecezjalnym w Lublinie? zobacz Buśno poniżej).
Dzisiaj w odremontowanej i zakratowanej kapliczce stoi nowa i mało udatna drewniana figura Jana N.
(zobacz niżej) (nad: Pietrosul) |
|
|
|
-
Białopole (gm.
Białopole, pow. Świdnik): drewniany Jan bez atrybutów. Informacja
niepotwierdzona z powodu braku atrybutów charakterystycznych dla
Jana Nepomucena, ale według mieszkańców wsi jest to JN (uwaga:
według Danuty Powiłańskiej-Mazur miejscowość ta jest w powiecie
Hrubieszów, ale mapy nie wykazują tam takiej nazwy - chyba że chodzi
o dawne starostwo hrubieszowskie)
-
-
Raciborowice
(gm. Białopole, pow. Chełm): drewniana kapliczka z XIX wieku,
konstrukcji słupowo-ramowej, oszalowana, pomalowana na niebiesko. Czworoboczna. Dach
dwuspadowy, pobity gontem, wsparty od frontu na dwóch słupach. Nad
szczytem ozdobny pazdur. Dawniej był tu ołtarzyk barokowo ludowy z XIX wieku oraz
rzeźby ludowe, w tym Jan N. z wieku XIX, lecz w lecie 2011 roku
figury nie było już w środku, jej losy są nieznane
|
|
|
|
- ?
Dubienka
(gm. Dubienka, pow. Chełm): na cmentarzu kościelnym rzeźba św. Jana
Nepomucena kamienna, ludowa z XIX wieku (uwaga: zweryfikować,
odszukać źródło - wizyta Pietrosula w czerwcu 2012 nie wykazała
istnienia obiektu)
|
|
|
|
-
Ochoża
(gm. Wierzbica, pow. Chełm,
): kapliczka św. Jana Nepomucena z
1844 roku
|
|
|
|
Natalin |
pow. Chełm |
gm. Kamień |
DW 844, nr 26a |
|
|
Przy trasie Chełm - Hrubieszów, w bliskości stawów na
rzeczce Udali stoi drewniana
kapliczka przydrożna ufundowana około 1904 roku przez miejscowego
dziedzica. Ma czterospadowy daszek i kolumienki flankujące wejście.
Ocieniają ją stare drzewa, niestety tuż obok wybudowano dużą murowaną
kapliczkę i słup wysokiego napięcia. Znajdowała się w niej drewniana rzeźba św. Jana Nepomucena,
która jesienią 1984 roku uległa nadpaleniu i została zabrana do
renowacji. Niestety, wizja lokalna PS w maju 2012 dowodzi, że figura
nie trafiła na swe stare miejsce, po remoncie ma być przekazana do
Działu Sztuki Dawnej Muzeum Ziemi Chełmskiej w Chełmie (uwaga: wpis
zostanie zmodyfikowany kiedy to dojdzie do skutku) (uzup: Pietrosul) |
|
|
|
Wojsławice |
pow. Chełm |
gm. Wojsławice |
|
|
|
Jest tu pięć kapliczek przy drogach wylotowych z
miejscowości. Oprócz jednej nepomuckiej,
zlokalizowanej w środku miejscowości, poświęcone
były one św. Tekli, św. Barbarze, św. Florianowi i Aniołowi
Stróżowi. Z dwóch z nich ukradziono figury lecz wśród nich nie było Nepomuka.
Kapliczka nepomucka to biała domkowa budowla z czterospadowym
daszkiem, ozdobiona lizenami, usytuowana pod kasztanowcem na
skrzyżowaniu pośrodku miejscowości. Wewnątrz umieszczony na cokole Jan
N., bardzo ładny, drewniany, polichromowany, barokowo-ludowy, w czapce i z krzyżem. Kapliczki wystawiła Marianna
z Daniłowiczów Potocka w 1762 roku (nad: T.B.)
Dołączam też zdjęcie z około 1939
roku, znalezione w serwisie tnn.pl. Z obiektem tym wiąże się
fascynująca i makabryczna historia wiążąca się konfliktem pomiędzy ortodoksyjnymi
Żydami a frankistami. Ci ostatni, po przejsciu na katolicyzm, podburzani
przez swego przywódcę Jakuba Franka, oskarżyła rabinów Sendera
Zyskieluka i Herszka Józefowicza oraz Lejbę Moszkowicza zwanego
Sienickim i Josa Szymułowicza wraz z całą gminą żydowską o rytualne
zamordowanie dwuipółletniego Mikołaja, syna Marcina i Katarzyny ze wsi
Czarnołozy. Sprawa trafiła do sądu w Krasnymstawie w roku 1761.
Oględziny zwłok ofiary opisano w aktach "ciało zekrwawione, zsiniałe, y
oprocz wyrażonych ran, skłote y zbite, że członka zdrowego niemasz".
Torturowani Żydzi zeznawali także wiele innych przestępstw, w tym
profanację Najświętszego Sakramentu i "niecnotliwy handel" niemowlętami
podczas jarmarku. Zapadł wyrok skazujący. Kilku Żydów zdecydowało się na
konwersję, za co przysługiwała im łaska w postaci ścięcia mieczem
zamiast ćwiartowania i pogrzeb na cmentarzu. Rabin Herszko Józefowicz
powiesił się w celi, a jego ciało wleczono przez miasto za końskim
ogonem, spalono na stosie, a prochy rzucono na wiatr. Jak głosi legenda
rabin tuż przed śmiercią zdążył rzucić na Wojsławice klątwę.
Zapobiegając jej skutkom juz rok później dziedziczka Marianna Teresa z
Daniłowiczów Potocka, ufundowała pięć kapliczek wotywnych znajdujących
się u wylotów ulic podmiejskich, a wśród nich tę kapliczkę Jana N.
Pamiątką całej sprawy jest przechowywany na plebanii obraz z
przedstawieniem poranionych zwłok zamordowanego dziecka |
|
|
|
-
Putnowice Wielkie |
pow. Chełm |
gm. Wojsławice |
|
|
|
Przy drodze do Aurelina, nad ciekiem wodnym, stoi drewniana, prawdopodobnie ponepomucka kapliczka
brogowa, z deskowymi ściankami i otworem od frontu, z około 1900 roku.
Niestety nie ma w niej już figury Jana N.
(nad: Pietrosul) (uwaga: być może miejsce to należy zaliczyć do
przysiółka Przecinek) |
|
|
|
-
Krasnystaw |
pow. Krasnystaw |
|
|
|
|
Zapis w protokole
wizytacyjnym kościoła Wszystkich Świętych w Krasnymstawie z roku 1796 wymienia ołtarz św. Józefa, w którego na zasuwie
namalowany był obraz św. Jana Nepomucena. Nie są znane jego
późniejsze losyy |
|
|
|
Orłów Murowany-Kolonia |
pow. Krasnystaw |
gm. Izbica |
nr 35 |
|
|
Na brzegach
strugi, zwanej źródłem św. Jana, wypływającej z Góry Kościelnej,
stoją dwie figury z przełomu XVIII i XIX wieku, w stylu barokowym,
pomalowane "na gęsto" białą farbą, a poprzednio również
fioletową (peleryna i biret Jana). Jedna to Jan N., druga - św.
Józef lub św. Antoni Padewski. Są wzmianki z 1878 roku o cudownych właściwościach źródła
oraz o planach tutejszego dziedzica, hr. Kajetana Kickiego, który w
testamencie nakazał wybudowanie "wytwornej konstrukcji kapliczki". W
każdą Wielką Sobotę zjeżdżali się tu chorzy, aby obmyć chore miejsca
w cudownej wodzie. Jan N. - to jasne, ale dlaczego św. Józef /
Antoni? (źródło: Spotkania z Zabytkami (Piotr Gryń, 5.2001).
Obiekt został gruntownie odrestaurowany w roku 2013, a jeszcze
później dodano niezbyt ładny podłużny daszek chroniący obie rzeźby |
|
|
|
Tarnogóra |
pow. Krasnystaw |
gm. Izbica |
|
|
|
Na zachodnim końcu wsi, w murze otaczającym tutejszy
cmentarz jest murowana kapliczka
z końca XVIII wieku, a w jej wnęce kamienna figurka Jana N. pobielona
grubą warstwą farby, z uszkodzoną głową krzyża
|
|
|
|
Żdżanne |
pow. Krasnystaw |
gm. Siennica Różana |
DW 843, nr 3 |
|
|
Do niedawna stała tu, w pobliżu kościoła, przy drodze
do Chełma od strony wsi Zagroda, w miejscu dawnej dziewiętnastowiecznej,
nowa murowana z białej cegły kapliczka z figurą Jana N. Na przełomie
2014 i 2015 kapliczka została doszczętnie zniszczona przez samochód. Do
czasu jej odbudowy figura została ulokowana w tutejszym kościele. W roku
2015 w miejscu poprzedniej stanęła zupełnie nowa kapliczka, trochę
wyglądem nawiązująca do poprzedniczki. Wewnątrz ponownie umieszczono
starą figurę. Jest
to drewniana polichromowana rzeźba Jana N.
pochodząca z XIX wieku. Z jej zniszczoną poprzedniczką wiążą się niecodzienne zdarzenia z czasów prześladowań religijnych. Kiedy
w roku 1875 ukazem carskim została zlikwidowana w Polsce unia
kościelna, gubernialne władze carskie przekształciły świątynię
unicką w Żdżannem w cerkiew prawosławną. Miejscowi unici niechętnie
przechodzili na prawosławie, które w tamtym momencie wiązało się z
brutalną rusyfikacją. Pierwszy prawosławny duchowny, którego tu
przysłano, był człowiekiem uczciwym i bogobojnym, nie wchodził w
konflikty z mieszkańcami. Wkrótce jednak zastąpił go pop Możarowski,
rusofil i unitożerca, który w likwidatorskim zapale niszczenia
wszystkiego, co katolickie, rozwalił kapliczkę, a figurę Nepomucena
porozbijał. Unici przy pomocy miejscowej dziedziczki zbudowali nową
kapliczkę i nocą, mimo warty, postawili na dawnym miejscu. Nocą też
przywieźli z Depułtycz drugą figurę św. Jana Nepomucena. Rozeźlony
pop utopił figurę w pobliskim stawie, ale najbliższej nocy unici
wydobyli ją stamtąd i ustawili w kapliczce. Powtarzało się to
kilkakrotnie i za każdym razem wierni figurę wydobywali z wody i w nocy
ustawiali na dawnym miejscu (źródło: strony gminy Siennica, uzup: K.Z.) |
|
|
|
-
Średnia Wieś |
pow. Krasnystaw |
gm. Żółkiewka |
|
|
|
Piękna arkadowa murowana kapliczka ponepomucka z 1788
roku, nie ma już w niej figury Jana N. |
|
|
|
-
Chłaniów |
pow. Krasnystaw |
gm. Żółkiewka |
|
|
|
Ładna, zdobiona lizenami murowana kapliczka
ponepomucka przy cmentarzu Figura z niej pochodząca znajduje się dziś w
kościele (zobacz niżej) (nad: Pietrosul) |
|
Powiat
Łęczna (część, dawniej w powiecie Chełmskim) (1)
zobacz
Nepomuki w części powiatu należącej do woj. lubelskiego (>>)
|
|
Cyców |
pow. Łęczna |
gm. Cyców |
|
|
|
Na tutejszym cmentarzu, położonym w bliskości rzeki
Świnki, znajduje się kamienna bezgłowa
figura Jana N. Rzeźba jest niezłej klasy, ma cechy barokowe. Brakuje jej
również główki i ramienia krzyża. Umieszczona na
prostej plincie stoi wprost na ziemi. Lokalizacja obiektu jest mocno
zagadkowa i z pewnością figura stała kiedyś w innym miejscu. Być może
została tu przeniesiona aby ozdobić czyjś grobowiec, który też juz uległ
zniszczeniu? Przyszłe losy tego obiektu mogą budzić niepokój - figura
jest niezabezpieczona, łatwo dostępna i robi wrażenie niczyjej. O
odnalezieniu głowy zapewne nie ma już co marzyć (uwaga: zapytać w
tutejszej plebanii) (nad: P.Ku.) |
|
|
|
Włodawa |
pow. Włodawa |
gm. Włodawa |
|
|
|
Ładna drewniana kapliczka z XIX / XX wieku, w niej
drewniana figura Jana N. (uwaga: doprecyzować lokalizację, zweryfikować
stan aktualny, potwierdzić identyfikację - powstało przypuszczenie, że
jest to św. Antoni, którego kult we Włodawie był rozwinięty) |
|
|
|
-
Uhrusk (gm. Wola Uhruska, pow. Włodawa, ): koło bramy cmentarza drewniana kapliczka o
konstrukcji słupowej, została wzniesiona w pierwszej połowie XIX wieku. Jest kwadratowa, z trzech stron oszalowana, od frontu
otwarta, nakryta gontowym daszkiem namiotowym ze szczycikiem. Wewnątrz
znajduje się, na kamiennym postumencie, drewniana ludowa rzeźba Jana N.
(nad: L.J.,
zobacz kartę obiektu).
Według później zdobytych informacji miejscowych jest to nowa rzeźba
na miejscu starej, skradzionej (>>), odzyskanej i
przekazanej do kościoła (zobacz niżej)
-
Uhrusk (gm. Wola Uhruska, pow. Włodawa, ):
w kościele św. Jana Chrzciciela przechowywana jest drewniana figura
Jana N. pochodząca z kapliczki przy cmentarzu (zobacz wyżej),
wykonana zapewne w I połowie XIX wieku. Około 1997
roku została zabrana z kapliczki, odnaleziono ją w okolicy w
krzakach. Około 2000 roku ponownie skradziona (>>), porzucona na torach
kolejowych i uszkodzona przez pociąg. Pieczołowicie odrestaurowana
(odtworzono ubytki) (uzup: Pietrosul)
|
|
|
|
Turobin |
pow. Biłgoraj |
gm. Turobin |
ul. Narutowicza / DW 848 |
|
|
Na zachodnim przedmieściu Turobina od strony Zagrobla, przed mostem na rzece Por,
stoi murowana kapliczka z XIX wieku, z półokrągłym wejściem, z
ładną kamienną figurą Jana (nad: L.J., zobacz kartę obiektu >>).
Jest to jeden z moich faworytów na tym terenie. Wizja
lokalna w maju 2007 potwierdza niezły stan obiektu,
który usytuowany jest na granicy Ziemi Chełmskiej i dawnego woj. lubelskiego (>>),
jednak kilkadziesiąt metrów po zachodniej, lubelskiej stronie rzeczki
Por. (dla wygody umieszczam go również
tutaj, razem z pozostałymi Nepomukami Turobińskimi i zdjęcia oznaczone
są jako "ruskie", ale on powiększa liczbę
Nepomuków Lubelskich) |
|
|
|
Turobin-Przedmieście Szczebrzeszyńskie |
pow. Biłgoraj |
gm. Turobin |
ul. Szczebrzeska |
|
|
Na granicy Turobina i Przedmieścia Szczebrzeszyńskiego, na prywatnej
parceli po lewej stronie szosy, słabo widoczna za żywopłotem, stoi ceglana kapliczka z 1935
roku z XIX-wieczną ludową figurą Jana (nad: L.J.,
zobacz kartę obiektu >>) |
|
|
|
Czernięcin Poduchowny |
pow. Biłgoraj |
gm. Turobin |
|
|
|
Na wschodnim krańcu wsi, na cmentarzu stoi umieszczona na kopcu
kamienna figura Jana N. na wysokim cokole. Napis "NA PAMIĄTKĘ
POWIĘKSZENIA
CMENTARZA 1916 R." (nad: Pietrosul) |
|
Powiat Hrubieszów
(część w Ziemi Chełmskiej, 17 + 3)
zobacz na mapie google >>
|
| |
|
dziś w
województwie lubelskim
>>
większą część powiatu stanowią ziemie dawnych
Włości Hrubieszowskiej i Kryłowskiej -
enklawy Ziemi Chełmskiej, a więc województwa ruskiego w województwie bełzkim
(>>)
Uwaga: obiekty z miejscowości: Malice1>
Malice,
Annopol,
Moroczyn,
Radostów,
Stara Wieś,
Oszczów,
Kościaszyn,
Żniatyń,
Horodło
leżące w gminach Hrubieszów, Werbkowice, Mircze,
Dołhobyczów i Horodło powiatu hrubieszowskiego
znajdziecie na stronie Nepomuków dawnego województwa bełzkiego
(zobacz >>)
|
|
|
|
|
| |
|
|
-
?
Hrubieszów (gm. i pow. Hrubieszów,
):
w jednym ze źródeł znalazłem informację, że w kościele, w lewym ołtarzu bocznym
znajduje się rzeźba św. Jana
Nepomucena o charakterze rokokowym, z XVIII wieku (uwaga: nie
znaleziono w kościele św. Mikołaja, należy sprawdzić pozostałe)
-
Hrubieszów (gm. i pow. Hrubieszów,
):
w Muzeum im. ks. St. Staszica przy ulicy 3-go Maja 11 wśród innych
eksponatów daje się dostrzec figurę Jana N., drewnianą, malowaną i
ludową. Jana wyróżnia cienki zarost pod brodą oraz zawieszony na
długiej tasiemce na szyi krzyżyk równoramienny (nad: K.B.)
-
Hrubieszów (gm. i pow. Hrubieszów,
):
w Muzeum im. ks. St. Staszica przy ulicy 3-go Maja 11 jest również
figura Jana N., drewniana i polichromowana, o ładnym kontrapoście,
grubej rokiecie i w birecie. Cechy ludowego baroku, XIX wiek (nad:
K.B.)
|
|
|
-
Uchanie (gm. Uchanie, pow. Hrubieszów): drewniany Jan
N. z krzyżem,
w kapliczce z połowy XIX wieku. Położona jest ona na północny-zachód
od kościoła, u stóp wzgórza. Drewniana, czworoboczna. Na czterech
słupach z trzech stron oszalowanych, daszek kopulasty kryty blachą.
Wewnątrz rzeźba św. Jana Nepomucena o charakterze barokowo-ludowym z
pierwszej połowy XIX wieku
-
Odletajka (gm. Uchanie, pow. Hrubieszów):
w drewnianej przydrożnej kapliczce o dwuspadowym daszku, zdobionej
drewnianymi koronkami, stoi niewielki (29 cm)
drewniany Nepomuk wykonany przez Józefa Zagórskiego około
1864 roku, o nieco zatartych rysach
-
Odletajka (gm.
Uchanie, pow. Hrubieszów): w tej samej drewnianej przydrożnej
kapliczce o dwuspadowym daszku (zobacz wyżej), zdobionej drewnianymi
koronkami, na ołtarzyku przy ścianie oparto drewnianą figurkę Jana
N. bez atrybutów, stanowiącą niegdyś część większej całości - o czym
świadczy deseczka za plecami. Wysokość 23 cm
-
Gliniska (gm. Uchanie, pow. Hrubieszów): na wzniesieniu przy
źródle kapliczka Jana N., murowana wybudowana w latach osiemdziesiątych
(1984) na miejscu starej drewnianej. Figura drewniana z 1864 roku, z
długą stułą na szyi, polichromowana (nad: R.M.)
-
Drohiczany (gm.
Uchanie, pow. Hrubieszów): drewniana polichromowana figura Jana N. w
drewnianej kapliczce o wysuniętym dwuspadowym daszku. O tej rzeźbie Jana N. D. Powiłańska-Mazur
pisze: "Na twarzy o szlachetnych rysach maluje się wyraz zadumy.
Efekt ten potęgują opuszczone ku dołowi źrenice, przymknięte powieki
i uniesione brwi. Szczególnie starannie opracowane zostały włosy —
twarz okalają wywinięte do góry pukle podkreślone pionowymi
żłobieniami. Uwagę przyciągają duże dłonie, w których święty trzyma
krucyfiks i palmę"
-
Kolonia Staszic
(gm. Uchanie, pow. Hrubieszów): naprzeciw pomnika Stanisława
Staszica stoi drewniana kapliczka o dwuspadowym daszku. W niej, w
rogu, ustawiono na cokoliku pozbawioną krzyża figurę
Jana N. Jan ma fioletowy mantolet, długą stułę, skąpy zarost oraz
zniszczoną dolną część - brak stóp (nad: Pietrosul)
-
Putnowice Górne (gm. Uchanie, pow. Hrubieszów, ): drewniana polichromowana figurka Jana N. autorstwa miejscowego
twórcy w kapliczce na drewnianym słupie, stojącym przy krzyżu
drewnianym z 1987 roku. Krzyż i kapliczka otoczone metalowym
(uprzednio drewnianym) płotkiem. Figura ma ciekawie oddaną brodę (nad: Pietrosul)
-
Chyżowice (gm. Uchanie, pow. Hrubieszów): murowana bielona kapliczka z
dwuspadowym daszkiem i półokrągłej wnęce, w której drewniana ludowa figura Jana N.,
polichromowana (turkusowa peleryna, żółte włosy), z uszkodzoną dolną częścią, z wtórnym
równoramiennym kutym krzyżem o ramionach zakończonych owalami
(zapewne zatkniętym niegdyś na szczycie kapliczki lub krzyża), z
długą stułą na szyi (uwaga: obiekt notowany dawniej pod hasłem Kolonia Staszic)
|
|
|
|
Mojsławice |
pow. Hrubieszów |
gm. Uchanie |
|
|
|
Kapliczka z I połowy XIX wieku,
drewniana z wieżyczką-sygnaturką na dachu, z figurami św. Antoniego Padewskiego i ludową św. Jana
Nepomucena wyposażoną w metalowy krzyż (zapewne wtórny) i palmę |
|
|
|
Werbkowice |
pow. Hrubieszów |
gm. Werbkowice |
ul. Zamojska 21 |
|
|
Po stronie północnej szosy DK17 Zamość - Hrubieszów, tuż
przed tablicą z nazwą miejscowości, na krawędzi skarpy drogi, przy
wjeździe od strony zachodniej, stoi kamienny
Jan N. na prostokątnym cokole, forma mocno uproszczona i statyczna.
Biret, długa komża, krucyfiks. 1908 rok, co oznajmia napis fundacyjny:
"ŚWIĘTY JANIE / MODL ŚIE ZA / NAMI / FUNDATOR / FILIMON / SUH /
1908R". Dawniej polichromowany, w
grupie starych świerków i
otoczony brzydką barierką, po renowacji w roku 2017 biały i zadbany. Niestety, jak to teraz
często bywa w tym kraju nienawidzącym natury, ścięto stare drzewa
ocieniające figurę (uzup: Pietrosul) |
|
|
|
-
¿
Bogucice (gm. Trzeszczany, pow. Hrubieszów):
jest tu ponoć drewniany Jan N. w
kapliczce, ale informację należy sprawdzić, gdyż znalezione w sieci
zdjęcia tego obiektu okazały się fotkami Jana z Uchania (zobacz wyżej)
-
Drogojówka (gm.
Trzeszczany, pow. Hrubieszów): drewniana polichromowana rzeźba św.
Jana Nepomucena w stylu ludowym z 1857 roku w murowanej kapliczce z
1965 roku (data nad wejściem), pod lipą stojącą obok drogi na północnym krańcu wsi, przy
granicy z Gliniskami. Jan w jednym ręku trzyma palmę, a w drugiej
Księgę (rzadkość!), choć na zdjęciu sprzed remontu dzierżył
niezidentyfikowany przedmiot przypominający wiatrak. Zaopatrzony jest w długą stułę, co jest
charakterystyczne dla tego regionu. Po niedawnej renowacji rzeźba ma
polichromie w żywych kolorach. Przednia ściana
kapliczki otwarta, ścianki robią wrażenie rozsuwanych drzwi
|
|
|
|
-
Nieledew |
pow. Hrubieszów |
gm. Trzeszczany |
|
|
|
W II połowie XVIII wieku był tu obrazek św. Jana
Nepomucena za szkłem, w ołtarzu głównym w unickiej cerkwi św. Mikołaja.
Dziś nie ma juz nawet cerkwi, a co dopiero obrazka (nad: Pietrosul ) |
|
|
Kryłów |
pow. Hrubieszów |
gm. Mircze |
|
|
|
Obraz z wizerunkiem Jana N. z II połowy XVIII wieku
przekazany w 1808 roku do kryłowskiego kościoła Narodzenia Najświętszej
Marii Panny ze skasowanego klasztoru reformatów. Jest to obraz w typie
Apoteozy, z klęczącym na obłoku Janem w otoczeniu tłumu aniołków i
główek anielskich. Jan trzyma krzyż z palmą, a w drugiej ręce Język.
Ciekawa jest aureola, wyobrażono ją jako poświatę w kształcie
pięcioramiennej gwiazdy. Najniższy anioł trzyma kłódkę i ma palec przy
ustach, inny trzyma Księgę (nad: Pietrosul) |
Powiat Zamość
(część w Ziemi Chełmskiej d.woj. ruskiego, 45 + 15)
zobacz na mapie google >>
|
| |
|
Zamość leżał już w Ziemi Chełmskiej woj. ruskiego, tuż przy granicy z
woj. bełzkim (>>), która przebiegała za wsią Szopinek, dziś przedmieściu miasta. Razem z wołością szczebrzeską należał do dawnego powiatu krasnystawskiego, który był sporo większy niż obecny (zobacz wyżej). Obiekty nepomuckie z północno-zachodniej części dzisiejszego powiatu notuję więc w tym miejscu.
W Ordynacji i na Roztoczu kult św. Jana Nepomucena datuje się bardzo wcześnie. Wydaje się, iż zaraz po Śląsku i Pomorzu na tym obszarze mamy do czynienia z najstarszym, tak intensywnie rozwijającym się kultem świętego na ziemiach polskich. Ordynaci mieli sentyment do Naszego Ulubionego Świętego, a początki kultu wiązać należy z osobą
Tomasza Antoniego Zamoyskiego (>>). W okresie intensyfikacji kultu, poprzedzającym kanonizację, przebywał on bowiem w Legnicy (od 1726 roku), jako student
Akademii Rycerskiej, a następnie w Pradze, gdzie pobierał nauki prywatne z architektury (P. Kondraciuk "Roztoczański patron"). Nie mógł nie zetknąć się wówczas z bogatą ikonografią tworzoną w związku z przygotowywaniem procesu kanonizacyjnego. Był też zapewne słuchaczem kazań o świętym i uczestnikiem nabożeństw odprawianych ku jego czci. Jest wielce prawdopodobnym, że brał udział również w samych uroczystościach kanonizacyjnych, które powtórzone zostały w Pradze 9 października 1729 roku, po oficjalnej kanonizacji w Rzymie na
Lateranie. Tomaszowi, podczas pobytu w Pradze, udało się wyleczyć z ciężkiej choroby "poleciwszy się intercessyi S. Jana Nepomucena” (St. Duńczewski, Herbarz, 1757). Od tego czasu młody Zamoyski darzył świętego szczególnym nabożeństwem. Po powrocie do Zamościa od roku 1735 objął rządy w ordynacji jako VI Ordynat. W roku 1736 ożenił się z Marianną Łubieńską, która w roku następnym zmarła w kilka dni po porodzie wraz z synem pary, Janem Nepomucenem Antonim, nazwanym tak oczywiście na pamiątkę świętego, któremu ojciec zawdzięczał zdrowie. Ożeniony powtórnie z Anielą Teresą Michowską doczekał się w końcu 1747 roku upragnionego potomka, Klemensa Józefa Antoniego Jana Nepomucena Adama. Możemy przypuszczać, że po tragicznych doświadczeniach
poprzedniego małżeństwa para ordynacka zanosiła modły za pośrednictwem św. Jana Nepomucena o szczęśliwe rozwiązanie. Po szczęśliwych narodzinach syna mają miejsce w dobrach ordynacji liczne fundacje wotywne ku czci św. Jana Nepomucena (kościoły, kaplice, ołtarze, figury i obrazy w miejscowościach Zamczysko, Zwierzyniec, Zamość, Krzeszów, Turobin, Kraśnik, Tomaszów Lubelski, Potok Górny, Krzeszów, Turobin, Goraj). Niemal wszystkie powstałe wówczas kościoły, kaplice i ołtarze noszące patrocinium tego świętego wzniesione zostały z inicjatywy ordynata i jego małżonki. Fundatorzy sprowadzili też
relikwie (>>) Jana N. do katedry zamojskiej (1802) i fundowali nabożeństwa godzinkowe ze śpiewami litanii ku czci JN przez studentów Akademii Zamojskiej. Jan Nepomucen wespół z Janem Kantym byli, jako święci doktorzy, nieoficjalnymi patronami tej uczelni, a przed jej gmachem stały posągi obu świętych (przed 1771). Stwierdzić można ponadto, że Tomasz Antoni był dostarczycielem wzorców ikonograficznych, z którymi zetknął się w Pradze, Rzymie i Niemczech, a które posłużyły przy tworzeniu wizerunków JN na terenie ordynacji, wyznaczając wzorce artystyczne na następne 200 lat. Ważny ośrodek jego kultu istniał też w nieodległych Fajsławicach, położonych już w woj. lubelskim. Tabela z wizytacji diecezjalnej 1792 roku donosi o istnieniu Bractwa św. Jana Nepomucena na tych terenach.
Jak ustaliła Agnieszka Szykuła-Żygawska, pierwsze ślady obecności kultu św. Jana Nepomucena w Ordynacji Zamojskiej pochodzą z końca grudnia 1725 roku, a więc cztery lata przez kanonizacją, i dotyczą figury "za groblą szczebrzeską" z Zamościa (nominalnie już w Ziemi Chełmskiej Ruskiego). Już dwa lata później małżeństwo Sebastiana i Anny Łysiaków postanowiło ochrzcić imieniem Jan Nepomucen swego syna, a nie udałoby się to bez poparcia (czy inspiracji?) katedry zamojskiej, oficjalnej świątyni Zamoyskich. Szczególnym nabożeństwem otaczali Jana N. kolejni ordynaci, bracia Tomasza Antoniego - Jan Jakub (fundator figur w Łabuniach i nieistniejących w Zamościu i Niedzieliskach) i Andrzej Zamoyscy.
zobacz obiekty z tego powiatu
należące do d.woj. bełzkiego >> |
|
|
|
|
| |
|
|
-
-
Zamość (gm. i pow. Zamość, ): za Bramą Szczebrzeską, na grobli mniejszej jadąc do Szczebrzeszyna, na rozstajach drogi do Szczebrzeszyna i lokalnej drogi za stawem, pod dużym drzewem, koło młyna i mostu zwanego wtedy "przy świętym Janie", stała niegdyś niezachowana do naszych czasów kamienna figura Jana N., której wykonanie ordynat Jan Jakub Zamoyski (brat Tomasza Antoniego) zlecił w roku 1777 Johanowi Gottlibmajerowi (Gotlibmajerowi), twórcy figur JN w nieodległych Łabuniach w woj. bełzkim (>>) i Niedzieliskach (również niezachowana). Z nieznanych powodów zamówienie zostało wykonane tylko częściowo i figura na cztery lata utknęła w ogrodzie przy pałacu Zamoyskich w mieście. W sierpniu 1782 miejscowy rzeźbiarz Ignacy Burczyński przejął to zamówienie, wykończył (poprawił?) rzeźbę i ustawił ja na grobli, za co zainkasował 108 zł. Jest widoczna na akwareli Michała Stachowicza "Oblężenie Zamościa" z roku 1809 i na opartym na niej miedziorycie Sebastiana Langera. Nie znam dalszych losów tej figury. W mocno niejasny sposób figurę tę łączy się (utożsamia? zastąpiła tę starszą? została dokończona?) z najstarszą figurą JN w Ordynacji, pochodzącą z roku 1725 albo tuż przed ta datą. Była ona odnotowana przy okazji opisu konduktu pogrzebowego V ordynata Tomasza Józefa, którego trasa wiodła w grudniu 1725 ze Zwierzyńca do Zamościa
-
-/¿
Zamość (gm. i pow. Zamość, ): w kolegiacie zamojskiej, w dawnej
kaplicy św. Kazimierza, ordynat Tomasz Antoni Zamoyski ufundował w połowie XVIII wieku stiukowy ołtarz z malowanym wizerunkiem Jana N. Ołtarz ten był marmoryzowany, zaś cała
kaplica otrzymała polichromię. Na cześć świętego zmieniono także wówczas wezwanie kaplicy na św. Jana Nepomucena (około 1747). W latach 70. XVIII wieku była ona bardzo zaniedbana i na polecenie ks. kapelana Kajetana Derberdasiewicza usunięto z niej ołtarz JN, po którym słuch zaginął
-
-
Zamość (gm. i pow. Zamość, ): w roku 1803 nastąpiła kolejna przebudowa kaplicy d. św. Kazimierza, a potem Jana Nepomucena (zobacz wyżej), połączona z kolejną zmianą wezwania na Matki Bożej Odwachowskiej. Jej wizerunek był niegdyś zasłaniany obrazem św. Jana Nepomucena, malowanym w 1805 roku przez malarza i rzeźbiarza zamojskiego Jakuba Bobrowskiego (? - 1814), za wynagrodzeniem 76 zł (por. "Inwentarz Fundi Instructi Kościoła Kolegiaty Zamojskiej 1880", s.10 - kopia w Archiwum Katedry Zamojskiej). Malowidło to ta nie zachowało się
-
-
Zamość (gm. i pow. Zamość, ): w kolegiacie zamojskiej, w tej samej kaplicy MB Odwachowskiej (dawnej JN, zobacz wyżej) wspomnieniem po poprzednim patronie kaplicy była figura św. Jana Nepomucena, powstała przez przerobienie w 1805 roku przez tego samego malarza i rzeźbiarza zamojskiego Jakuba Bobrowskiego (za wynagrodzeniem 44 zł) starej zniszczonej figury ołtarzowej św. Marii Magdaleny na Jana Nepomucena. Inna rzeźba, żołnierza, stała się Florianem. Figury te nie zachowały się
-
-/¿
Zamość (gm. i pow. Zamość, ): przed rokiem 1802 do kolegiaty zamojskiej pozyskano relikwie (>>) Jana N. Umieszczono je w ołtarzu NMP Różańcowej "w trumnie mosiężney w kształcie wieży"
-
Zamość (gm. i pow. Zamość, ): na dzwonnicy katedry w Zamościu Michał S. wypatrzył barokowego drewnianego Jana N. z XVIII wieku. Jego zdjęcie jest już niestety archiwalne - po 2005 roku figura utraciła głowę
-
-
Zamość (gm. i pow. Zamość, ): w połowie XVIII wieku wzniesiono ogrodzenie wokół
kolegiaty zamojskiej, w którym umieszczono 33 rzeźbione postaci apostołów i świętych. Wśród tych figur była, ustawiona tam w roku 1749, statua św. Jana Nepomucena.
Ogrodzenie to zostało w latach 20. XIX wieku rozebrane i dalsze losy rzeźb są nieznane
-
-/¿
Zamość (gm. i pow. Zamość, ): przed rokiem 1771 przed Akademią Zamojską umieszczono rzeźby jej nieoficjalnych patronów, świętych doktorów Jana Nepomucena i Jana Kantego. Ogrodzone były ozdobną drewnianą balustradą na podmurówce. Dalsze losy rzeźb są nieznane
-
Zamość (gm. i pow. Zamość, ): na skrzyżowaniu ulic Listopadowej i Lwowskiej stoi kamienny pomalowany na czerwono-biało Jan N. na takimż cokole, z roku 1850. Na nim inskrypcja łacińska, która jest identyczna z tą z cokołu Jana nr 1 na Moście Karola w Pradze: "DIVO IOANNI NEPOMUCENO ANNO MCCCLXXXIII EX HOC PONTE DEIECTO EREXIT MATHIAS LB DE WUNSCHWITZ ANNO MDCLXXXIII", powtarzając nawet jej błędy (złą datę śmieci Jana). Jako jeden z pierwszych (razem z tym z Kalinowic, zobacz niżej) otrzymał palmę i inny sposób wiązania rokiety. Możliwe jest, na co wskazują podobieństwa stylistyczne, że rzeźby z Zamościa, Łukowej, Kalinowic pochodzą z tego samego warsztatu. Wiosną 2015 roku figura zniknęła z powodu renowacji, w końcu kwietnia była już znów na swoim miejscu, a jej wygląd nie uległ zmianie (nad: ruckus)
|
|
|
-
Zamość |
pow. Zamość |
gm. Zamość |
ul. Akademicka |
|
|
Nieistniejąca drewniana słupowa kapliczka z rzeźbą Jana N. Na początku lat 60. XX wieku była jeszcze figura, w końcu lat 70. stała jeszcze zrujnowana kapliczka. Losy figury nieznane (nad: Pietrosul) |
|
|
|
Zamość |
pow. Zamość |
gm. Zamość |
|
|
|
W ofercie sklepu internetowego "DlaKsiedza.pl" znajduje się obraz z Janem N. Dostępne rozmiary to 24x30, 30x40, 40x60, 50x70, 70x100, 100x145 i 100x180 cm. Zastosowana technika do druk UV na płótnie malarskim. Stojący przy stole, na którym leży biret i zamknięta Księga Jan ujęty jest w 3/4, ma wzniesione do góry oczy i oburącz trzyma krucyfiks. Brązowa peleryna, na szyi krzyż, wokół głowy nimb. Nie załączam zdjęcia z powodu ©, jest ono dostępne tutaj (>>).
Sklep ma swe siedziby w Zamościu i Piastowie i planuje ekspansję zagraniczną. Trzeba wziąć pod uwagę, że identyczne kopie tego wizerunku rozchodzą się do wielu klientów, więc przypisanie tego obiektu nepomuckiego do Zamościa jest jedynie symboliczne |
|
|
|
|
-
Zwódne (gm. i pow. Zamość): na granicy ze wsią Żdżanów stoi kamienna polichromowana figura Jana N. z 1907 roku, na cokole, z długą zieloną stułą zwisającą z szyi (motyw zapoczątkowany figurą z kolumny w Zwierzyńcu). Na cokole obrazek MB i wezwanie do Niej. Zaliczam ją do grupy niemal identycznych figur nazwanej roboczo "carską", jako że powstały po ukazie tolerancyjnym cara Mikołaja II z roku 1905 (Zwódne, Bodaczów, Hedwiżyn-Panasówka, Sitaniec Kolonia, Janówka Wschodnia, Huszczka Duża), wykonanych być może przez jednego rzeźbiarza bądź warsztat
-
Pniówek (gm. i pow. Zamość): bardzo ładny barokowy XVIII-wieczny kamienny Jan w silnym kontrapoście, w birecie, z krzyżem, na profilowanym cokole, dodanym wtórnie, co wskazuje, że figura mogła [pierwotnie rezydować w innym miejscu. Pomalowany na biało, włosy czarne, twarz, ręce i krzyż brązowe. Ładne szaty robią wrażenie sztywnych, jakby krochmalonych. Nieco podobna do obiektu w Sułowie, przy ujściu Poru do Wieprza
-
Pniówek (gm. i pow. Zamość): drugi tutejszy Jan N. jest również kamienny i pobielony, znacznie późniejszy od pierwszego (1866 rok) i znacznie bardziej prymitywny, o wyraźnych cechach ludowych, statyczny w wyrazie i ożywia go tylko gwiaździsta aureola. Cokół wyróżnia głęboka półokrągła wnęka
-
Majdan Sitaniecki (gm. i pow. Zamość): przydrożna kapliczka z dwuspadowym daszkiem, z drewnianą ludową polichromowaną figurą Jana N. nawiązującą do tutejszych kamiennych figur z XIX wieku. W aureoli i z palmą, za to bez zarostu (!) i ze zdobionym rąbkiem komży (uwaga: potwierdzić brak innego Jana, przydrożnej figury)
-
Sitaniec Kolonia (gm. i pow. Zamość): znajduje się tu kamienna polichromowana (biel i czerń) figura Jana N. z 1907 roku, ustawiona na dwuczłonowym cokole, z długą rozszerzaną na końcach stułą na szyi (motyw zapoczątkowany figurą z kolumny w Zwierzyńcu). Zaliczam ją do grupy niemal identycznych figur nazwanej roboczo "carską", jako że powstały po ukazie tolerancyjnym cara Mikołaja II z roku 1905 (Zwódne, Bodaczów, Hedwiżyn-Panasówka, Sitaniec Kolonia, Janówka Wschodnia, Huszczka Duża), wykonanych być może przez jednego rzeźbiarza bądź warsztat
-
Kalinowice (gm. i pow. Zamość, ): kamienny barokowo-ludowy Jan N. z początku XIX wieku stojący na kolumnie. Jako jeden z pierwszych (razem z tym z Zamościa z ul. Lwowskiej, zobacz wyżej) otrzymał palmę i inny sposób wiązania rokiety. Możliwe jest, na co wskazują podobieństwa stylistyczne, że rzeźby z Zamościa, Łukowej i ta z Kalinowic pochodzą z tego samego warsztatu. W ostatnim czasie (2011?) wyprostowano przechyloną kolumnę i odrestaurowano figurę (nad: ruckus)
-
Wólka Panieńska (gm. i pow. Zamość): słupowa murowana kapliczka ze znacznie zniszczoną, piękną drewnianą rzeźbą św. Jana Nepomucena (nad: Pietrosul)
-
- Wólka Wieprzecka (gm. i pow. Zamość, ): drewniana domkowa kapliczka ponepomucka malowana na niebiesko, nie ma w niej już figury Jana N. (nad: Pietrosul)
|
|
|
|
-
Hucisko (gm. Krasnobród, pow. Zamość): kamienna figura Jana N. z początku XX wieku, ustawiona na cokole, pobielona, a raczej pomalowana jasnobłękitną farbką. Kolor jest zmienny, w roku 2012 figura otrzymała rozpaczliwą zieloną polichromię. Rysy postaci zatarte przez wielokrotne malowanie farbami wapiennymi
-
Krasnobród (gm. Krasnobród, pow. Zamość): kamienny Jan "Nepomucyn", ufundowany przez małżeństwo Jana i Ewę Łosiów, stoi przy ulicy Trzeciego Maja, w samym centrum przy sklepie. Jan nie ma aureoli, ale czasowo jest w nią zaopatrywany, wtedy zamiast gwiazdek nad głową ma różyczki (nad: M. Migdał). Inskrypcja brzmi: "NIE NAM PANIE NIE NAM ALE IMIENIOWI TWOIEMU CZESC I CHWALA R 1882 / KOSZTEM JANA I EWY MALZONKOW ŁOSIOW Z WSI SUCHOWOLI WŁOSCIAN TA FIGURA WZNIESIONA". Pochodzi (tak jak obiekt z Rudy Wołoskiej, 1881) z warsztatu kamieniarskiego w Józefowie (zobacz wyżej), z roku 1882
-
Krasnobród (gm. Krasnobród, pow. Zamość): na tutejszym cmentarzu przy ul. Spokojnej, na na grobie Jana Kowalczyka zmarłego w 1922 roku, umieszczono wtórnie kamienną figurę Jana N. Rzeźba jest statyczna, grubo ciosana i nieco podobna w kompozycji do obiektów ze Zwierzyńca (zobacz wyżej) i Wożuczyna-Kolonii (zobacz niżej), lecz jest dziełem ludowego twórcy
|
|
|
|
-/¿
Krasnobród-Podklasztorze |
pow. Zamość |
gm. Krasnobród |
ul. Tomaszowska |
|
|
W klasztorze dominikanów była niegdyś rzeźba Jana N. wykonana w roku 1774, przypuszczalnie przez Jana Mauchera (uwaga: sprawdzić stan aktualny) (nad: Pietrosul) |
|
|
|
-
Sułówek (gm. Sułów, pow. Zamość): przy moście na Porze i jego ujściu do Wieprza, wśród łąk i rozlewisk i pod starymi drzewami, stoi kamienna barokowo-ludowa figura Jana N. z przełomu XVIII i XIX wieku, polichromowana, trzymająca oburącz duży krzyż, umieszczona na masywnym, zapewne wtórnym cokole
|
|
|
|
-
Tworyczów |
pow. Zamość |
gm. Sułów |
|
|
|
W pobliżu mostu na Porze stoi drewniana kapliczka ponepomucka, zwana "Świętym Janem". Jest to właściwie destrukt kapliczki słupowej, podobnej w typie do tych z Kurpi. Losy figury Jana N. nie są nam znane (nad: Pietrosul) |
|
|
Wołość szczebrzeska (dziś część powiatu zamojskiego),
która w końcu wieku XIV została nadana Dymitrowi z Goraja na prawie feudalnym, do rozbiorów funkcjonowała jako zaliczany do Ziemi Chełmskiej prywatny powiat szczebrzeski, wyłączony spod jurysdykcji państwowej i tylko formalnie wchodzący w skład powiatu krasnostawskiego, a faktycznie odróżniany od niego.
Jest to jedyny w Polsce przykład udzielnego księśtwa feudalnego,
struktury w dodatku wyjątkowo trwałej |
|
|
-
Szczebrzeszyn (gm. Szczebrzeszyn, pow. Zamość): przy ul. Partyzantów (Wygon) drewniany i polichromowany Jan N. w kapliczce brogowej z XIX wieku, bardzo ekspresyjny lecz pozbawiony już dziś atrybutów, zapewne XVIII-wieczna barokowa rzeźba ołtarzowa pochodząca z któregoś z kościołów. Z powstaniem tej kapliczki związana jest legenda mówiąca, że w małej wiosce o nazwie Doroszenki żyła pewna rodzina, w której urodziło się kalekie dziecko. Chodziło ono na kolanach i rękach, a nogi miało stale owinięte szmatami. Pomimo swej ułomności Pan Bóg obdarzył je talentem rzeźbiarza. Był to czas rozbiorów Polski. Ludzie często się gromadzili w domach by dyskutować o wydarzeniach, a gdy się rozchodzili po każdym spotkaniu powtarzali sobie: "bądź jak św. Jan Nepomucen, a unikniesz zdrady". Młody kaleka zapewne wielokrotnie słyszał o św. Janie Nepomucenie i wyobrażał sobie jego postać, dlatego postanowił wyrzeźbić figurę świętego Jana taką, jaką sobie wyobrażał. Wyrzeźbioną figurę umieszczono w nowo wybudowanej małej kapliczce na rozstaju dróg w Szperówce. Okazało się, że przechodzący obok kapliczki ludzie przypominali sobie przyrzeczenia, a żegnając się odpędzali złe myśli. Kaleka był zadowolony ze swojej rzeźby, a ponieważ ze ściętej lipy pozostało jeszcze wiele materiału ~ postanowił wyrzeźbić jeszcze jedną figurę św. Jana Nepomucena, ale nie wiedział jeszcze gdzie mógłby ją umieścić. Był to wówczas okres zaboru rosyjskiego, a władzę duszpasterską sprawował Pop o nazwisku Tracz, który zmuszał Polaków wyznania rzymsko ~ katolickiego do chodzenia na nabożeństwa do cerkwi. W owym też czasie z kościoła farnego wyszła z księdzem grupa ludzi niosąc krzyż, a zgodnie z polską tradycją był to dzień "poświęcenia pól", wśród tych ludzi szedł rolnik niosący pod pachą drewniany niepomalowany krzyż, gdy ludzie ci doszli do rozstaju dróg na Wygonie ~ dołączyli do nich mieszkańcy Wygonu. Wszyscy stanęli tam gdzie był suchszy kawałek drogi, wokół widniały bajora wody po ostatniej burzy, wówczas zebrani odśpiewali kilka nabożnych pieśni i odmówili litanię do Matki Bożej Loretańskiej, a ksiądz umoczywszy w święconej wodzie kropidło przeszedł brzegiem błotnistej drogi i pokropił widniejące po obu stronach drogi pola. Następnie wbito w ziemię, obok innych krzyży z poprzednich lat, niesiony przez rolnika drewniany krzyż. Gdy szykowano się do odejścia, jeden z rolników ze Szperówki powiadomił księdza, że jego kaleki syn wyrzeźbił dwie figury św. Jana Nepomucena. Jedną umieszczono w zrobionej drewnianej kapliczce na Szperówce, a druga figura jest wolna. Jeżeli mieszkańcy Wygonu wybudują kapliczkę to jego syn ofiaruje tą drugą figurę jako dar dla mieszkańców Wygonu. Wtedy poświęcane krzyże nie wbijano by w ziemię, tylko umieszczano w kapliczce. Ksiądz objaśnił zebranym, że w zaborze rosyjskim wszelkie budowy nowych obiektów, a nawet naprawa starych jest zabroniona. Jako przykład przytoczył zdarzenie, kiedy to Pilip Tomasz chciał na chałupie naprawić dach, a zobaczył to znajomy Wachmajster ~ komendant ruskich strażników i zamknął go na tydzień w Kozie (areszcie); fachowcy przez ten czas zrobili nowy dach. Po tych słowach wystąpił ojciec Czuka Marcina - stary bednarz - i powiedział, że potrafi obejść ruskie prawo, oznajmiając, że kapliczka będzie stała. Rolnik szperówiecki poprosił księdza o poświęcenie ich kapliczki na Szperówce, zobowiązując się do przysłania po księdza konie z wozem. Ksiądz zaintonował pieśń ''Pod Twą obronę Ojcze na Niebie ...'' i grupa ludzi wraz z księdzem wróciła do kościoła. Po miesiącu do księdza proboszcza zgłosił się Marcin Czuk z prośbą o poświęcenie kapliczki św. Jana Nepomucena na Wygonie. Ksiądz nie dawał wiary i zapytał jak to zrobili? On wyjaśnił księdzu, że dogadali się z Doroszewskim i ze Szperówki on przywiózł rzeźbę do niego. Wówczas Marcin Czuk wraz ze swym ojcem i braćmi ~ Stachem i Władkiem - zbudowali na swoim podwórku w czterech częściach kapliczkę, osobno zaś dach. Żelazny krzyż, który umieścili na dachu kapliczki wykonał kowal ~ Hejno Leonard. Gdy kapliczka była gotowa powiadomili mężczyzn z Wygonu i w ciągu jednej nocy postawili kapliczkę w sadzie Pana Józefa Poździka za jego zgodą, jak najbliżej ulicy Frampolskiej. Do rana kapliczka była nawet wybielona wewnątrz i na zewnątrz tak, iż trudno było rozpoznać czy kapliczka jest nowa, czy tylko odnowiona. Ksiądz obiecał wówczas, że przy najbliższej sposobności, by się to rosyjskiej władzy nie rzucało w oczy, kapliczkę św. Jana poświęci. Od tamtej pory kapliczka uważa się za opiekuna mieszkańców Wygonu. Kapliczkę postawiono na rozstajnych drogach; jedna z nich, zwana ''Traktem'', prowadziła w kierunku Goraja, druga zaś w kierunku Turobina. Jedna droga nazywała się Gorajska, a druga Turobińska. Drogi te były bardzo niebezpieczne przez to, że wiodły przez lasy, pagórki, wąwozy, nie brakowało też niebezpiecznych zjazdów i czających się bandytów przez co zdarzały się napaści i morderstwa (''Żyda dół''). Jednym z takich słynnych bandytów w przeszłości był ''Mucha'', a w czasie II wojny światowej - ''Szpuga''. Dlatego podróżujący tymi drogami modlili się w tej kapliczce o szczęśliwą podróż. W kapliczce czasami nocował biedny człowiek ''dziad'', który nie miał się gdzie podziać na noc. Drogi dawniej nie były wybrukowane, a po opadach robiły się błotniste, przez co ludzie idący do miasta i kościoła zmuszeni byli iść boso, niosąc swoje ciżmy (buty) w ręku lub koszyku. Przy kapliczce była ławka, a w bajorku obok myto nogi i zakładano obuwie, w ten sposób czysto i elegancko ubrani podążali w kierunku miasta. Ludzie zżyli się z tą kapliczką uważając ją za świętość. Przez dziesiątki lat kapliczką opiekowała się Pani Czukowa - matka szewca, a po jej śmierci opiekę nad kapliczką przejęła Pani Sobolewska, która zorganizowała także remont tej kapliczki. Wymiany dachu na blaszany podjął się Pan Czochra. Część materiałów dała Państwowa Straż Pożarna (Pan Samulak). Zadbano również o figurę św. Jana Nepomucena, która została zakonserwowana przez Pana Chmurę. Przy remoncie kapliczki pracowali także Andrzej i Zenon Hejno, zaś przy wykonaniu podmurówki Sobolewscy i Jurczykowski. Znaleźli się także przeciwnicy istnienia tej kapliczki, ale dzięki zaangażowaniu wielu osób kapliczka z figurą św. Jana Nepomucena przetrwała i istnieje do dziś, podobnie jak kapliczka w Szperówce (tekst ze stron
Szczebrzeszyn on-line)
-
Szczebrzeszyn (gm. Szczebrzeszyn, pow. Zamość, ): drugi Nepomuk na cmentarzu to krępa kamienna figura na grobie Jana Matyja (zm. 2 stycznia 1922 r.), ukryta pod lipą (nad: Pietrosul, rozocze.it.home.pl)
-
Szczebrzeszyn (gm. Szczebrzeszyn, pow. Zamość, ): obraz z wizerunkiem Jana N. na zasuwie w bocznym ołtarzu w kościele św. Katarzyny. Jan ma aureole i krzyż z palmą, w tle most ze sceną Topienia (nad: Pietrosul, rozocze.it.home.pl)
-
Szczebrzeszyn-Szperówka (gm. Szczebrzeszyn, pow. Zamość): w Szperówce Dolnej, zwanej przez mieszkańców Doroszewszczyzną, stoi skromna drewniana kapliczka z drewnianą figurą Jana N., nawiązującej do tradycji rzeźby rokokowej Według tradycji wyrzeźbiona przez tego samego twórcę co rzeźba na Wygonie (patrz wyżej). Jeden z najbardziej uroczych Nepomuków jakie daje się znaleźć. W kępie drzew w pięknym krajobrazie niebieski domek kapliczki z otworem zamkniętym płotkiem, a wewnątrz naiwnie malowana ludowo-barokowa figura z początku XIX wieku ozdobiona sztucznymi kwiatami (uwaga: moi Łowcy Nepomuków dostarczyli niezależnie od siebie zdjęcia tego samego Jana z dwoma różnymi lokalizacjami. Długo obecny w tym spisie Jan z Rozłop okazał się tożsamy z tym ze Szperówki)
-
Niedzieliska (gm. Szczebrzeszyn, pow. Zamość): kamienna przydrożna bielona figura Jana N. z początku XX wieku, na cokole
-
-
Niedzieliska (gm. Szczebrzeszyn, pow. Zamość): nieistniejąca kamienna przydrożna figura Jana N., której wykonanie Jan Jakub Zamoyski (brat Tomasza Antoniego) zlecił w roku 1777 Johanowi Gottlibmajerowi (Gotlibmajerowi) - twórcy figury w nieodległych Łabuniach w woj. bełzkim
(>>) i w Zamościu (również niezachowana, zobacz wyżej). Kosztowała 136 ówczesnych złotych, nie jest znana jej dokładna lokalizacja
-
Brody Duże (gm. Szczebrzeszyn, pow. Zamość): na cokole z wnęką i malunkami ustawiono kamienną figurę Jana N. z 1906 roku
-
Dzierążnia (gm. Szczebrzeszyn, pow. Zamość): na tutejszym cmentarzu kamienną polichromowaną figurę Jana N. wykorzystano, być może wtórnie, jako nagrobek rodziny Gromków, umieszczając na cokole nazwiska i daty zmarłych z tej rodziny. I połowa XX wieku
-
Bodaczów (gm. Szczebrzeszyn, pow. Zamość, ): tuż przed tablicą końca miejscowości, na granicy z Wielączą, za płotem prywatnej posesji, stoi kamienna polichromowana figura Jana N. z roku 1907, na cokole z napisem fundacyjnym (FUNDATORZY / JAN / SYNY / WOJCIEH / PAWEŁ / STANISŁAW / MICHAŁ / ORDYŃCY / 1907. R.), z długą niebieską stułą zwisającą z szyi (motyw zapoczątkowany figurą z kolumny w Zwierzyńcu). Na froncie cokołu napis: "ŚW JANIE MÓDL SIE ZA NAMI". Zaliczam ją do grupy niemal identycznych figur nazwanej roboczo "carską", jako że powstały po ukazie tolerancyjnym cara Mikołaja II z roku 1905 (Zwódne, Bodaczów, Hedwiżyn-Panasówka, Sitaniec Kolonia, Janówka Wschodnia, Huszczka Duża), wykonanych być może przez jednego rzeźbiarza bądź warsztat
-
-
Bodaczów (gm. Szczebrzeszyn, pow. Zamość): drewniana figura Jana N. z XIX wieku, nawiązująca do tradycji rzeźby rokokowej, rezydowała w kapliczce. Już nie rezyduje, nie znam jej losów
|
|
|
|
Zwierzyniec |
pow. Zamość |
gm. Zwierzyniec |
|
|
|
Murowana barokowa kaplica pod wezwaniem św. Jana Nepomucena z lat 1741-1747, posadowiona na wyspie na stawie pałacowym, to jeden z tych obiektów, gdzie każdy Łowca Nepomuków dotrzeć musi! Budowla jest oczywiście, jak wszystko w tych stronach, fundacji Zamoyskich, a konkretnie Tomasza Antoniego Zamoyskiego. Ordynat ten również połknął bakcyla nepomuckiego. Nie tylko fundował kaplicę, ale jednemu z synów dał na imię Jan Nepomucen. Budowę nadzorowała żona ordynata, Teresa Aniela z Michowskich, znana z hojności fundatorka wielu świątyń. Tę projektował architekt Andrzej Bem, budował Jan Columbani. Obiekt opisywany w licznych źródłach, w tym w
Spotkaniach z Zabytkami (Ireneusz Kasprzysiak, Marzec 2000) |
|
|
|
-
Gorajec-Stara Wieś (gm. Radecznica, pow. Zamość): w drewnianej kapliczce krytej gontem jest figura Jana N. w stylu ludowym, polichromowana, z wielkimi dłońmi, wykonana w roku 2006 przez rzeźbiarza ludowego Ryszarda Sobaszka z Biłgoraja wzorowaną na barokowej figurę św. Jana do zabytkowej kapliczki w Gorajcu, która zastąpiła starszą, skradzioną (>>) (nad: Pietrosul)
-
-
Gorajec-Stara Wieś (gm. Radecznica, pow. Zamość): była tu stara barokowa figura Jana N., została skradziona (>>) i zastąpiona nową
-
Podborcze (gm. Radecznica, pow. Zamość): kamienna figura Jana N. na cokole z niewielką wnęką. Statyczna rzeźba z 1911 roku, mocno skorodowana i pobielona, z metalowym krzyżem i stułą. Stan zachowania każe być ostrożnym co do identyfikacji, lecz podobieństwo do innych nieodległych Nepomuków zdaje się potwierdzać jej nepomucka tożsamość (nad: Pietrosul)
|
|
|
Huszczka Duża |
pow. Zamość |
gm. Skierbieszów |
|
|
|
Kamienna statyczna figura Jana N. ze stułą, na dwuczłonowym gzymsowanym cokole. Na jego dolnym członie umieszczono napis fundacyjny, w górnej wnęka z inna figurką. Zaliczam ją do grupy niemal identycznych figur nazwanej roboczo "carską", jako że powstały po ukazie tolerancyjnym cara Mikołaja II z roku 1905 (Zwódne, Bodaczów, Hedwiżyn-Panasówka, Sitaniec Kolonia, Janówka Wschodnia, Huszczka Duża), wykonanych być może przez jednego rzeźbiarza bądź warsztat (uwaga: miejscowość należąca do Ordynacji, leżąca na granicy woj. bełzkiego (>>) i Ziemi Chełmskiej d. woj. ruskiego - co do dokładnego przebiegu granicy na tym odcinku są pewne wątpliwości) |
|
|
|
Wierzba |
pow. Zamość |
gm. Stary Zamość |
|
|
|
Kamienna figura Jana N. fundacji Koła Różańcowego z 1918 roku, wzniesiona w związku z zakończeniem wojny. Jan ma zwisające rękawy i stułę, a cokół zaopatrzono w neogotyckie łuki |
|
|
|
-
Chomęciska |
pow. Zamość |
gm. Stary Zamość |
|
|
|
Na jednej z zachowanych starych fotografii widoczny jest obiekt wyglądający jak nastawa ołtarza kościelnego. Składał się z trzech elementów: środkowej struktury zamkniętej kopułką, z figurą MB wewnątrz oraz z dwóch flankowanych barokowymi wolutami i wykończonych szczycikami ołtarzyków, z których lewy zawierał polichromowaną figurę Jana N. Obiekt opisano jako relikwiarz (>>) św. Jana Nepomucena, i podano że pochodzi z Chomęciska. Nie wiadomo przy tym, czy chodzi o Chomęciska Duże czy Małe, a i tak w żadnych z nich obecnie nie ma kościoła, z którym taki obiekt musiał być związany. Czy był to naprawdę relikwiarz? Czy były w nim relikwie JN? Nie wiem, czy uda się to potwierdzić, bo ponoć obiekt już nie istnieje (uwaga: kontynuować poszukiwania w źródłach, wyjaśnić losy zabytku, jego rodzaj i lokalizację) (nad: Pietrosul) |
|
|
|
|
| |